Normalisering Tussenstand: 1-0 voor de werkgever Een ambtenaar is niet “normaal” Ambtenaar •Werkt in het algemeen belang •Werkgever is ook wetgever, dus hoogste gezag •Eenzijdige aanstelling •Geen echte cao’s •Bestuursrechter “Normale” werknemer •Werkt voor het bedrijfsbelang (?) •Werkgever en werknemer zijn “gelijk” •Tweezijdige overeenkomst •Cao’s •Burgerlijke rechter Normaliseringsdiscussie • Grondwet 1848: Thorbecke: “Beschermen tegen willekeur, die nooit en nergens behoort te heerschen; maar ook ter zake eener deugdelijke inrigting der publieke dienst.” • Ambtenarenwet 1929: eenzijdigheid vanwege “aard van de werkzaamheden van de ambtenaar en in de taak van de overheid als hoeder van het algemeen belang” 01-04-2014 3 Vervolg Normaliseringsdiscussie • 1958 Staatscommissie Kranenburg Verdeeldheid over wel of niet normaliseren • Meerderheid tegen “omdat de overheid de behartiging van het openbaar belang anders voor een te groot deel uit handen zou geven” • Minderheid voor omdat ‘de ambtenaar primair een in ondergeschiktheid arbeid presterende mens [is] gelijk iedere andere werknemer’ 01-04-2014 4 Ambtenarenstaking 1983 “Men bedrijft politiek met de loonsom van de ambtenaren” Van der Scheur De spelregels werden veranderd • Stakingsrecht voor ambtenaren • Modernisering arbeidsverhoudingen overheid • 1993: Marktconforme onderhandelingen Overleg en overeenstem ming met de 01-04-2014 6 Normaliseringsvoorstel 2010 • Bouwt voort op – Steeds “marktconformer” worden van de overheid – De opvatting dat ambtenaren net als werknemers een tweezijdige arbeidsverhouding moeten hebben • Bijkomende voordelen – Mobiliteit tussen private en publieke sector – Échte Cao’s – Minder regelgeving nodig • Dat klinkt goed, toch? 01-04-2014 7 Wat de politiek écht wil… CDA, D66: sneller ontslag Ambtenaren (ANP) “De overheid kan straks gemakkelijker van overtollig personeel af. De Tweede Kamer wil dat ambtenaren hun bijzondere positie kwijtraken.” – De Telegraaf 01-04-2014 “Dit voorstel is ook bedoeld om de overheid kleiner te maken” Mona Keijzer (CDA) 'Sneller ontslag ambtenaren‘ – Volkskrant 8 Grote lijnen van dit voorstel Drie “formele” wetten worden gewijzigd 1.Ambtenarenwet “Ambtenaar is degene die krachtens een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever werkzaam is” 2.Algemene Wet Bestuursrecht Ambtenaar kan geen bezwaar en beroep meer instellen 3.Burgerlijk Wetboek Wordt van toepassing op de overheid, ander ontslagrecht 01-04-2014 9 Uitzonderingen Straks twee soorten ambtenaren: 1.Ambtenaren met een arbeidsovereenkomst 2.Ambtenaren met een aanstelling – – – – 01-04-2014 Rechters, officieren van Justitie, leden HCvS Politieke ambtsdragers en bestuurders ZBO’s Personeel van Defensie Personeel van Politie 10 Wat verandert er in de praktijk? • Aanstellingen worden “vanzelf” overeenkomsten • Bij ontslag: Nieuwe regels uit de Wet Werk en Zekerheid gaan gelden • Geen bezwaar meer mogelijk, ook niet tegen bv beoordelingsbesluiten • Cao’s hoeven niet omgezet te worden in wettelijke regelingen • Maar: onzekerheid, bv over positie bonden in GO 01-04-2014 11 Wat verandert er niet? • “Arbeidsvoorwaarden” (?) • Alle beslissingen en afspraken mbt – – – – – – – • • • • 01-04-2014 beloning werktijden rooster verlof faciliteiten tbv uitoefening functie studiefaciliteiten duur van het dienstverband -gronden tijdelijke aanstellingen? -proeftijdaanstelling? -herplaatsingstermijnen? Pensioen en Bovenwettelijke WW WOR – primaat van de politiek blijft in stand Beperking grondrechten blijft mogelijk Extra eisen aan ambtenaren ( “ambtelijke status”) 12 Standpunt AbvaKabo over deze wet 1. De spelregels worden gewijzigd: Bonden buitenspel • Het overleg- en overeenstemmingsvereiste is niet van toepassing op de totstandkoming van deze wet… • …en ook niet bij het tot stand komen van andere wettelijke regelingen die nog gewijzigd moeten worden • Maar: Het overleg- en overeenstemmingsvereiste is een afspraak met de bonden die is vastgelegd in de wet (ROP-regeling)! 01-04-2014 14 De spelregels…vervolg • Wij willen dat de politiek zich aan de spelregels houdt, als het moet via kort geding • Dit voorstel wijzigt de wet met terugwerkende kracht • Juist door dit overleg- en overeenstemmingsvereiste zíjn onze Caoonderhandelingen al behoorlijk “marktconform”! 01-04-2014 15 De spelregels…vervolg • Politiek: “Vakbonden gaan niet over wetten” • Maar bij vaststelling ROP-regeling zei RvS: “Deze verplichting strekt zich ook uit tot formeel wettelijke regelingen, die van belang zijn voor de rechtstoestand van ambtenaren.” Ambtenarenwet, Awb en Burgerlijk Wetboek zijn formele wetten Onze werkgever is ook wetgever, juist daarom was en is het overleg- en overeenstemmingsvereiste belangrijk • Bonden: “Politiek gaat niet over arbeidsvoorwaarden” 01-04-2014 16 2. Ontslagrecht: De spelregels zijn onduidelijk • Ambtenaren met een arbeidsovereenkomst vallen straks onder het “gewone” ontslagrecht • Wij wilden harmonisering van het ontslagrecht Wet Werk en Zekerheid • Sociaal Akkoord: gaat niet over ambtenaren 01-04-2014 – Brief 11 februari 2014: “Wel kan de regering zich voorstellen dat met betrekking tot bedrijfseconomisch ontslag, ingegeven door politieke besluitvorming, de toetsing hiervan door UWV of rechter om voor de hand liggende redenen op een andere wijze zal verlopen dan voor de marktsector het geval is.” 17 3. Cao’s in plaats van regelingen: De scheidsrechter is partijdig • Voorstel: We moeten vóór 1 januari 201. cao’s afsluiten, want… • …op 1 januari 201. vervallen alle rechtspositieregelingen 01-04-2014 18 Cao’s… (vervolg) • Gewijzigd op 23 februari 2012: blijven gelden “als ware het Cao’s”, tenzij strijd met deze (initiatief)wet of met dwingende bepalingen in private arbeidsrecht, tot er een “echte cao” is • Maar: – Wat betekent “als ware het Cao’s”? – Wat is wel en niet in strijd met deze initiatiefwet en wie bepaalt dat? – Welke bepalingen zijn in strijd met dwingend recht? 01-04-2014 19 4. Inconsistent: De regels zijn willekeurig • Waarom wordt de ene groep ambtenaren wel uitgezonderd en de andere niet? – Vb: Rechters wel, maar inspecteurs niet – Politie wel, maar DJI niet – Griffie van de Tweede Kamer wel, maar van provincie en gemeente niet – MIVD wel, AIVD niet – etc • Slecht onderbouwd, geen visie op werken in de publieke sector 01-04-2014 20 5. Onevenwichtig: Werkgever krijgt de voordeelregel • In normale arbeidsverhoudingen kan de werkgever niet via wetgeving iets afdwingen • De werkgever blijft allerlei wetten over ambtenaren maken • De politiek blíjft zich ermee bemoeien 01-04-2014 21 Wat hebben we gedaan en wat gaan we nog doen? Wat willen we bereiken? Wat hebben we gedaan? De eerste helft • • • • • Hoorzitting in 2010 Brieven, gesprekken met indieners en ministers Gesprekken met woordvoerders Tweede Kamer Bijeenkomsten en presentaties met en voor leden Acties in Den Haag maart 2012 en januari 2014 maar: • Voorstel aangenomen op 4 februari 2014 in TK – Voor: D66, CDA, VVD, PVV, PvdA, Bontes, 50plus (129) – Tegen: SP, CU, SGP, GL, PvdD (21) 01-04-2014 23 Wat hebben we gedaan: De tweede helft • • • • • • 01-04-2014 Petitie: 22.194 handtekeningen Brieven en gesprekken Eerste Kamer Eerste behandeling in Eerste Kamer 18 maart WOB-verzoek minister BZK Kort Geding als en zodra noodzakelijk … 24 Wat willen we bereiken? • Minister moet afspraak over overleg- en overeenstemmingsvereiste nakomen • Wij willen en wij bieden “open en reëel overleg”, normaal overleg over een normale Cao • Wij willen eerlijk spel: De lasten en de lusten eerlijk verdelen • Wij willen een afspraak in de ROP over het (ingewikkelde) proces • Waar nodig gaan we repareren in de Cao 01-04-2014 25