Zelfstandigen zonder pensioen(fonds) Fieke van der Lecq, APG-leerstoel, EUR/ESE Alwin Oerlemans, APG PensioenNetwerkGroep Amsterdam, 16 september 2014 PROGRAMMA  Terugblik op dit (politieke) dossier  Wat zijn nu de vehikel-opties?  Bieden ze genoeg ruimte voor gewenste regeling?     Wat zit er in de pijplijn? Kunnen we leren van NEST? Hobbels op de weg Vragen en discussie (mag ook tussendoor) 2 1 TERUGBLIK  Najaar 2008 begonnen (in opdracht van Netspar)  Welke mogelijkheden heeft de zzp’er?       Beroepspensioenfondsen Bedrijfstakpensioenfondsen Verzekeraars: pensioenpolissen Banksparen Fiscale Oudedagsreserve (FOR) Algemene vermogensopbouw, bv. de eigen zaak als pensioenvoorziening (omzettingsrisico!)  Geen oplossing:  De zaak verkopen (Def.: zzp’er verkoopt zijn eigen arbeid)  Deelname aan een collectieve pensioenregeling na 3 tot 10 jaar 3 TERUGBLIK  Hoge kosten vermogensbeheer en administratie  Hoge distributiekosten  Introductie banksparen leidt tot lagere kosten Figuur jaarlijkse kosten (n=27, 2007) 12 10 aantal 8 6 4 2 0 <150 150-200 200-250 250-300 >300 jaarlijkse kosten (in basispunten) 4 2 TERUGBLIK  2009 Netspar-paper Zelfstandigen Zonder Pensioen  Daarin 3 opties voorgesteld:     2e pijler: verplichte aansluiting bij een zzp-fonds 2e pijler: vrijwillige aansluiting bij een zzp-fonds 3e pijler: vrijwillige afname van zzp-pensioenproduct NB. Meerdere zzp-fondsen mogelijk (schaalomvang)  Regeling in zzp-fonds geïnspireerd op BrPF  O.a. flexibele premie  Uittreding beperkt, want aard werkzaamheden telt niet  Domeinafbakening (BPF) / beroepsgenoot (BrPF)  PPI toegankelijk maken voor zzp’ers 5 TERUGBLIK <?> zelfstandige VO LL ED IG ON DE R VR I W IJ S JL AT E N FR AM IN & CO M M IT G IN FO R M AT I E M EN werknemer ST AN DA T M EC VE R AR D V ER PL I OP TI CH TE E HA NI SM ES (M ET PL I KE UZ E OP T CH TS TE S LL IN G OU T) 6 3 TERUGBLIK  SER-advies oktober 2010: meer onderzoek nodig 7 TERUGBLIK  Na 2010: politieke stilte (geen prioriteit kabinet)  2013: kabinetsreactie op SER-advies “Instrumenten om dit te voorkomen zouden zijn de introductie van verplichte deelname, of een verplichte deelname met ‘opting out’. Los van uitvoeringstechnische aspecten, zouden dergelijke instrumenten een fundamentele discussie vergen, omdat het een breuk is met het huidige beleid van eigen verantwoordelijkheid voor ondernemers en met de voorkeur van zelfstandigen voor vrijwillige deelname en keuzevrijheid. Ook roept het vragen op over hoe om te gaan met andere groepen die geen pensioenregeling hebben.”  Ergo: geen actie 8 4 Wanneer noemen we iets een fonds? Bron: Het Financieele Dagblad, 29 november 2013 9 Bron: NRC, 19 juni 2014 10 5 TERUGBLIK  2013: de zzp-koepels slaan de handen ineen en maken samen een plan  Toegang tot 2e pijler nog steeds geweigerd  2014: akkoord zzp-koepels en staatssecretaris voor plan 3e pijlerproduct  Extra mogelijkheden in relatie tot bijstand en AOV  Initiatief BrightNL  Inititatief ZZP-Nederland, Zelfstandigen Bouw, FNVZelfstandigen en PZO-ZZP  2015: naar verwachting per 1 januari wettelijk mogelijk  Hoe verhouden de huidige opties zich? 11 OVERZICHT  PensioenAdvies, november 2013  Per 1 januari 2015 aanvullende mogelijkheid via o.a.  BrightNL  ZZP-Nederland / Zelfstandigen Bouw / FNV-Zelfstandigen / PZO-ZZP / APG / Loyalis 12 6 OVERZICHT Pijler? Nu al wettelijk mogelijk? ZZP-beroepspensioenfonds ZZP PPI Vrijwillige voortzetting bestaand pensioenfonds II Ja (max. 10 jaar) maar alleen voor wie voorheen deelnam in de regeling Individueel contract in derde pijler Nieuwe ZZP-regeling per 1 januari 2015 II Nee II Nee III Ja III Per 1 januari 2015 Automatische aansluiting met opt-out of vrijwillig Eventueel Automatische aansluiting met opt-out of vrijwillig Nee Vrijwillig Vrijwillig Vrijwillig Ja Nee Nee Mogelijk Mogelijk Uitgesloten Mogelijk Mogelijk Levenslang Levenslang Levenslang Defaults met eventueel individuele keuze Collectieve inrichting Levenslang of vaste periode Defaults met eventueel individuele keuze Levenslang of vaste periode Collectieve inrichting en eventueel defaults voor DC I. Vrijwilige karakter regeling Verplicht/vrijwillig Risico verlagen pensioenrechten II. Flexibele karakter regeling Flexibiliteit premie en opbouw Flexibiliteit uitkeringsduur Keuzemogelijkheden beleggingsbeleid Defaults met eventueel individuele keuze 13 OVERZICHT III. Zeggenschap Zeggenschap in bestuur Zeggenschap in toezicht IV. Overige criteria Pensioen in gevaar bij faillissement zzp’er Nabestaandenpensioen Voortzetting pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid Dekking arbeidsongeschiktheid ZZP-beroepspensioenfonds ZZP PPI Vrijwillige voortzetting bestaand pensioenfonds Individueel contract in derde pijler Nieuwe ZZP-regeling per 1 januari 2015 Voor en door zzp’ers Voor en door zzp’ers dan wel professioneel bestuur - Eventueel bestuurszetel Professioneel bestuur Professioneel bestuur - - Nader in te vullen Nee Nee Nee Ja Nee (beroep bijstand mogelijk) Naar keuze onderdeel van regeling Naar keuze onderdeel van regeling In de regel geen onderdeel regeling Collectief mee te verzekeren Onderdeel regeling Individueel mee te verzekeren Individueel mee te verzekeren (aanvullend product) Collectief mee te verzekeren Onderdeel regeling Individueel mee te verzekeren Individueel mee te verzekeren (aanvullend product) In de regel geen onderdeel regeling In de regel geen onderdeel regeling Separaat van pensioenproduct Kapitaal beschikbaar in geval van arbeidsongeschiktheid Voor en door zzp’ers 14 7 KUNNEN WE LEREN VAN BUITENLAND?  PensioenAdvies, mei 2014: leren van NEST  Schaal  Beleggingsoplossingen  Communicatie  Nu nog ‘vrije nestkeuze’ (3e én 2e pijler) 15 HOBBELS OP DE WEG  (on)mogelijkheden in 3e pijler  Derisking richting pensioenleeftijd; conversie verplicht  (on)mogelijkheden in 2e pijler  PPI voor zzp’ers  Fondsen voor zzp’ers  Belang sociale partners, werknemers en werkgevers  2e pijler wordt door hen bestuurd  Belang kabinet  Belastinginkomsten (omkeerregel)  Risico: fragmentatie (schaal)  Niet alle zzp’ers komen uit fonds 16 8 VRAGEN & DISCUSSIE Prof. dr. S.G. (Fieke) van der Lecq [email protected]  http://people.few.eur.nl/vanderlecq (download artikelen) Dr. Alwin G. Oerlemans, CFA, FRM [email protected] 17 9