Boekenlijst Stichting Senia – Eerste Wereldoorlog, 2014 - 2015 Het aantal pagina’s dat genoemd wordt, is exclusief bronvermelding, noten, register, etc. Boeken die wat meer studie vergen, wat minder makkelijk te lezen zijn, hebben in deze lijst het symbool  is intussen een zesde druk verschenen in een voordelige paperbackuitgave. NON-FICTIE Wim Klinkert, Samuël Kruizinga en Paul Moeyes, - Nederland Neutraal. De Eerste Wereldoorlog. 1914 – 1918. Amsterdam, G14-20. 2014, Uitgeverij Boom, 468 pagina’s excl. voetnoten e.d., maar inclusief 90 pagina’s illustraties.  Nederland was niet in oorlog maar was er nauw bij betrokken door haar liggingen tussen. Duitsland dat haar wilde gebruiken om grondstoffen en voedingsmiddelen in te voeren en Engeland die dat wilde beletten. De vooroorlogse theorie van de neutraliteitspolitiek bleek op gespannen voet te staan met de meedogenloze praktijk van de oorlogsvoering. Nederland moest voortdurend schipperen, improviseren en soms machteloos toezien om te voorkomen dat één van de partijen haar zou aanvallen. Het ging gepaard met flinke binnenlandse spanningen en toenemende frustratie. De auteurs maken dit duidelijk met boeiende biografische schetsen van negen prominenten: de koningin, ministers, militairen, zakenmensen en een journalist. Ze beschrijven de neutraliteit in al zijn schakeringen op een originele en overtuigende manier. Het is een boek dat geïnteresseerden in deze oorlog niet mogen overslaan. Koen Koch - Een kleine geschiedenis van de grote oorlog 1914 - 1918 . G11-02, Amsterdam, 2010, Uitgeverij Ambo, 473 p. Uitgeverij AMBO, eerste druk is uitgekomen in 2010. Er Stichting Senia In een betrekkelijk klein bestek van ruim 400 bladzijden geeft de schrijver een heldere en zeer goed leesbare uiteenzetting van de oorzaken, het verloop en de gevolgen van wat in Engeland en Frankrijk de Grote Oorlog wordt genoemd. De politieke verwikkelingen die leidden tot het uitbreken van de oorlog, die volgens velen onvermijdelijk en ook zinloos was, worden uitvoerig besproken; ook de belangrijkste slagen komen royaal aan de orde. Miranda Carter – Ondergang van het oude Europa G11-01, Uitgeverij Balans, 2010, 600 p.  De titel van dit boek in het Engels luidt ‘The three emperors, three cousins, three empires and the road to World War One’, eigenlijk geeft dit precies weer, wat de auteur ons wil laten zien. De aanloop tot de Eerste Wereldoorlog en vooral de dynastieke verwevenheid tussen de hoofdrolspelers is het onderwerp van dit werk. De omvang van het boek moet niet afschrikken, de nadruk op allerlei kleine menselijke facetten voorkomt dat je als lezer de interesse verliest. Boekenlijst Eerste Wereldoorlog, 2014 1 FICTIE Jan Vantoortelboom – Meester Mitraillette N14-31, Atlas Contact, 2014, 304 blz.  De Eerste Wereldoorlog, een jonge schoolmeester staat voor het vuurpeloton, als deserteur veroordeeld tot de dood. Waarom is hij gedeserteerd? Wat heeft de jongen Marcus Verschoppen ermee te maken? En zijn moeder? Jan Vantoortelboom laat op onnavolgbare wijze zien hoe schuldgevoelens een leven kunnen ontwrichten. In chronologisch wisselende hoofdstukken lezen we in flashbacks hoe hij opgroeit in Gent, botst met zijn ouders en als 22jarige onderwijzer een speciale band krijgt met één van zijn acht leerlingen van klas zes. Sfeervolle roman met vaak fraai Vlaams taalgebruik over een goedwillende, kwetsbare persoon die ten onder gaat aan liefde, noodlot en schuldgevoel. Dit boek werd verkozen tot boek van de maand februari door het boekenpanel van De Wereld draait Door. E.M. Remarque – Van het westelijk front geen nieuws N14-19. Uitgeverij E.J.Bijleveld, 1929, 203 pag. In Van het westelijk front geen nieuws schildert schrijver Erich Maria Remarque de Eerste Wereldoorlog vanuit het perspectief van een jonge Duitse soldaat in Frankrijk. Vanaf de eerste verschijning in 1929 is het werk een bestseller en wordt het meer dan vijftig keer vertaald en twee keer verfilmd. Politieke tegenstanders als de Nationaalsocialisten hekelen het werk als een politiek getinte antioorlogsroman en vernietigen bij boekverbrandingen grote aantallen. Maar het werk is en blijft vooral een indringende schets van de Stichting Senia loopgravenoorlog en van de dood. Het verhaalt hoe een hele generatie - door de ogen van de gevoelig registrerende Paul Bäumer - van huis vervreemdt. Als vele anderen meldt ook hij zich in 1914 met zijn klassenkameraden vrijwillig, maar de gruwelijke werkelijkheid ontneemt snel elke hoop op een heldhaftige of rechtvaardige strijd. Juist omdat het werk veel meer dan een pamflet is, boeien de harde en meeslepend beschreven observaties tachtig jaar na verschijnen nog. Al worden oorlogen nu op andere wijze gevoerd, de gevoelens en gedachten van de actoren in die conflicten verschillen echter niet. Erwin Mortier - Godenslaap N09-09. De Bezige Bij, 2008, 406 pag. Een oude vrouw die de dood voelt naderen blikt terug op haar kinderjaren, de liefdes die ze heeft gekend, haar huwelijk en de jaren van de Eerste Wereldoorlog die ze met haar moeder en haar broer in Frankrijk doorbracht. Gaandeweg ontstaat een intiem panorama van België, haar onduidelijke vaderland. Aan geen van de gebeurtenissen wil ze meer nadruk geven dan aan andere. Ze hunkert slechts naar een oneindig lange zin, 'die al wat er is in zich opneemt, zoals een hofdame uit de pruikentijd, in wier lokken een armada van parels kapseist, haar talloze rokken optilt terwijl ze de trappen van de opera betreedt – of de ladder naar het schavot.' Pat Barker - Niemandsland (Regeneration) N14-20. Uitgeverij De Geus Focus, 1995-2008, 318 pag. Schotland, 1917: in het militaire hospitaal Craiglockhart behandelt psychiater William Rivers getraumatiseerde slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog om ze uiteindelijk weer te kunnen terugsturen naar de loopgraven in Frankrijk. Door de ogen van Rivers ervaart de Boekenlijst Eerste Wereldoorlog, 2014 2 lezer de verschrikkingen die de mannen hebben doorstaan. Iedereen reageert anders op de afschuwelijke gebeurtenissen op het slagveld, waar ze getuige van zijn geweest. Een van hen is Siegfried Sassoon, dichter en officier, die stelling neemt tegen de in zijn ogen zinloze voortzetting van de oorlog. In het ziekenhuis ontmoet Sassoon de jonge dichter Wilfred Owen. In een eenvoudige, doeltreffende stijl geeft Barker een indringend beeld van de gevolgen van de oorlog. Het verhaal wordt nog meer levensecht door de vermenging van feit en fictie. Stefan Hertmans – Oorlog en terpentijn N14-08. De Bezige Bij, 2013, 304 pag. Augustus 1914. In Londen melden duizenden jongemannen zich aan om te gaan vechten tegen de Duitsers. Martin Bromley, zeventien en te jong voor het leger, probeert de twee jaar oudere John Patterson te overreden samen in dienst te gaan, maar die wil zijn droom om te gaan studeren niet opgeven. Uiteindelijk slaagt Martin er met een list in naar het front te vertrekken en blijft John achter in een stad waar de druk op dienstweigeraars toeneemt. Een verhaal over moed en lafheid, hoop en vriendschap, gemis en verlangen. Post voor mevrouw Bromley werd in 2012 genomineerd voor de AKO Literatuurprijs en de Libris Literatuurprijs. Vlak voor zijn dood in de jaren tachtig van de vorige eeuw gaf de grootvader van Stefan Hertmans zijn kleinzoon een paar volgeschreven oude cahiers. Het leven van zijn grootvader bleek getekend door armoedige kinderjaren in het Gent van voor 1900, door gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en door een jonggestorven grote liefde. Hij sublimeerde zijn verdriet in de stilte van de schilderkunst. In een poging dat leven te doorgronden schreef Hertmans zijn herinneringen aan zijn grootvader op. Hij citeert uit diens dagboeken en kijkt naar diens schilderijen,om uiteindelijk de ware toedracht te ontsluieren. Hertmans vertelt dit verhaal met een verbeeldingskracht waarover alleen grote schrijvers beschikken, en in een vorm die een onuitwisbare indruk op de lezer achterlaat. Oorlog en Terpentijn vormt een aangrijpende zoektocht naar een leven dat samenviel met de tragiek van een eeuw – en een postume, bijna mythische poging dat leven alsnog een stem te geven. Stefan Brijs – Post voor mevrouw Bromley N14-22. Atlas | Contact, 2011, 512 pag. Stichting Senia Boekenlijst Eerste Wereldoorlog, 2014 3 ANDERE BOEKEN Hierin speelt de Eerste Wereldoorlog een rol, maar vormt niet het belangrijkste thema. Tataren, Oostenrijkers en Russen. Het boek is goed geschreven, voorzien van duidelijke kaarten en foto’s en is onmisbaar voor wie iets wil begrijpen van de ontwikkelingen in deze regio. Het boek is geplaatst op de longlist voor de Libris Geschiedenisprijs 2014. NON-FICTIE FICTIE Alexander Waugh, De Wittgensteins. Geschiedenis van een excentrieke familie. G14-21, De Bezige Bij, A’dam, 2008. 357 p. Joseph Roth - Radetzkymars, 1932 N13-34. Vertaald uit het Duits door W. Wielek-Berg. Atlas Contact. 384 p Het boek gaat over het wel en wee van de steenrijke Weense familie Wittgenstein in de periode rond de beide wereldoorlogen. Vader Karl was grootindustrieel en kunstmecenas. Drie van zijn zonen pleegden om verschillende redenen zelfmoord. De twee andere zonen werden wereldberoemd, Paul, die in de Eerste Wereldoorlog zijn rechterarm verliest en voor wie als eenarmige pianist vele grote componisten pianoconcerten geschreven werden, en Ludwig als filosoof in Cambridge. Hoewel katholiek opgevoed, werd de familie in de Nazitijd als joods bestempeld, maar na veel gesteggel en tegen inlevering van een belangrijk deel van hun kapitaal met rust gelaten. Uitgebreid komen de politieke, economische en sociale gebeurtenissen in Oostenrijk en daarbuiten aan bod. Marc Jansen - Grensland. Een geschiedenis van Oekraïne Amsterdam 2014, 269 blz. incl. bibliografie, geografische namen en een personenregister, 221 p. Aan de hand van drie generaties van de familie von Trotta beschrijft Joseph Roth de geschiedenis, de glorie en het verval van het Habsburgse rijk. De grootvader Joseph Trotta was een trouwe soldaat in het Oostenrijkse leger, bij de Slag van Solferino redt hij bij toeval de jonge keizer Franz Joseph het leven. Hij is echter niet gelukkig met de manier waarop deze gebeurtenis in de schoolboeken beschreven wordt. De vader is een plichtbewuste ambtenaar binnen het staatsapparaat, hij merkt hoe langzaam maar zeker de monarchie afbrokkelt. De kleinzoon Carl Joseph von Trotta wil niet aan de verwachtingen van zijn vader voldoen, hij zoekt afleiding in het spel, in alcohol en bij de vrouwen. Tenslotte komt hij om tijdens de Eerste Wereldoorlog. Een schitterend geschreven roman, zowel qua taal als qua historische waarde. Terwijl de crisis rond de Krim in het voorjaar van 2014 naar een hoogtepunt liep, verscheen dit uiterst informatieve boek over Oekraïne, in de letterlijke betekenis grensgebied waarvan grote delen eeuwenlang onder invloed stonden of werden overheerst door heerszuchtige buurvolken zoals Litouwers, Polen, Kozakken, Stichting Senia Boekenlijst Eerste Wereldoorlog, 2014 4