Publieke gezondheid en de toekomst van de GGD 10 april 2014 Nationaal Congres Volksgezondheid Aris van Veldhuisen Partner AEF Drie stellingen vooraf  GGD’s hebben de ‘decentralisatieboot’ gemist. (Maar: het ‘echte werk’ begint nu pas)  Over vijf jaar bestaan de GGD’s niet meer (Of ze zijn twee keer zo groot geworden)  De ‘witte jas’ van de GGD moet aan óf uit. (Bescherming en bevordering zijn niet gemakkelijk te verbinden) ‘Meedoen is gezond’ Position Paper GGD Nederland  Het takenpakket van de publieke gezondheid sluit in de kern aan bij de opgaven van de decentralisaties  De GGD beschikt bij uitstek over kennis en informatie die van belang is voor het sociale domein, maar GGD’s hebben (nog) weinig positie in de decentralisaties  Daarmee laten gemeenten kansen liggen om ook vanuit het perspectief van publieke gezondheid te sturen op de gewenste ontwikkeling van het sociaal domein.  GGD’s moeten vier kerncompetenties ontwikkelen     3 bestuurlijke sensitiviteit benutten kennis en informatiepositie regievoering op verschillende niveaus pro-actief en doorbrekend handelen ‘Nieuwe focus’: samen werken aan gezondheid NAAR: VAN: Zorg & Ziekte - Gedrag & Gezondheid Mens & Maatschappij Preventie: voorkomen van zware zorg en gezondheidsrisico’s Dichtbij de lokale leefsituatie: focus op de samenleving, versterken daar waar burger participeert, woont, leert, leeft Integraal: vanuit het perspectief van de burger, niet vanuit het aanbod Versterken eigen kracht en verantwoordelijkheid: Coachen en stimuleren van zelfmanagement Nulde lijns: naar voren denken, versterken van de informele zorg - - Bron: Raad voor de Volksgezondheid & Zorg, Zorg voor je gezondheid! Gedrag en gezondheid: de nieuwe ordening 4 Decentraliseren: waar staan we?  Gemeenten nog veel met zichzelf in dialoog  (Te?) hoge verwachtingen van eigen kracht en wijkteams  Grote verschillen in rolkeuzen instellingen en gemeenten  Relatie met verzekeraars broos  Taakstellingen / onheldere budgetten blokkeren het denken  Inkoop 2015 dwingt tot scherpte, maar nog veel openstaande punten. Nieuwe relaties Andere regio’s: congruentie Gemeente Cliënt Zorgaanbieders 6 Zorgverzekeraar Borging van de publieke gezondheid Vraagstelling en aanpak  Rapport AEF in opdracht van VWS  Vraag: is de publieke gezondheid voldoende geborgd?  Analyse van (de rol van de GGD in) 7 thema’s: infectieziekten, crises, toezicht, beleidsadvies/kennis, gezondheidsbevordering, SEGV, regie Conclusies  Borging PG / rol GGD kan versterkt worden  Systeemverantwoordelijkheid Rijk sterkst bij ‘beschermingstaken’  Basistakenpakket (‘pijlers’): infectie, crises, advies en (evt.) toezicht  Aandacht voor relatie publieke gezondheid / sociaal domein nodig 7 Borging van de Publieke Gezondheid 1. Agenda voor ontwikkeling van de publieke gezondheid/de GGD Gedragen door alle partners, met aandacht voor verschillende rollen 2. Breng publieke gezondheid en sociaal domein meer in lijn Evalueer werkingsmechanisme en effectiviteit Wpg 3. Creëer een heldere uitgangspositie voor elke GGD Basistakenpakket met minimumeisen, positie van toezicht uitwerken 4. Versterk de aandacht voor preventie Formuleer doelstellingen, sluit preventiecyclus, stimuleer regionale initiatieven. 5. Stimuleringsprogramma ‘GGD Nieuwe Stijl’ Definieer ‘bakens’ publieke gezondheid in nieuw sociaal domein met aandacht en ondersteuning voor competenties 8 Rol GGD in de decentralisaties Preventie / Basisniveau Kracht van de GGD ? 1e lijns Regionaal ? Lokaal 2e lijns Drang & Dwang / Specialistisch 9 Waar is de GGD te positioneren? Kenniscentra, RIVM, VWS • • • Uit praktijk input voor beleid Evidence based preventie CJG’s, huisarts, scholen/ZAT, thuiszorg, .. 10 Veiligheidsberaad, NIFV, VenJ • • Lokale kennis GGD Regionale speler • • Kennis, expertise, bescherming bij crises Centrale inkoop, serviceorganisatie, AMHK Zorgverzekeraars, zorgaanbieders (GGZ, zkh), veiligheidspartners Differentiëren tussen rollen Behoefte, vraag, probleem en veiligheid van doelgroepen Rol: onderzoeker Uitvoering Wettelijke taken •epidemiologie •Inzicht krijgen in behoeften in relatie tot de sociale en culturele context Agenderen 11 Voorzieningen die nodig zijn t.b.v. vraag Rol: adviseur • onderzoek delen en verrijken met experts (intern/extern) en doelgroepen • Integrale advisering Co-creatie Stroomlijning van het proces Rol: makelaar Rol: regisseur • verbindingen maken in lokale situatie •Samenhangende en integrale collectieve interventies • Co-creatie van oplossingen en voorzieningen • Account (en inkoop) • Zorgregie Doen ProblemenUitdagingen en kansen Uitdagingen:  ‘reframen’ huidig takenpakket PG in context sociaal domein  overwinnen van (gevoelde) afstand tot het bestuur  geografische incongruentie  kwaliteit van de bedrijfsvoering  cultuur, historie, imago (academisch, eigenwijs, ingeslapen, …) Kansen  benutten en uitbouwen informatiepositie  spilpositie in (lokaal en regionaal) zorgveld innemen  verzilveren USP’s: schaal, kennis, informatie, expertise, netwerk, …  … 12 Wat vraagt dat van de GGD’s? Prioriteit 1: Leveren - Voldoen aan de verwachtingen: uitvoeren van de wettelijke en afgesproken GR-taken - Werken en redeneren vanuit toegevoegde waarde: waaraan kan de GR een bijdrage leveren. Binnen Buiten Prioriteit 2: Ontwikkelen - Intern ontwikkelpad - Andere competenties - Houding & gedrag - Nieuwe werkwijze, nieuwe verhoudingen Prioriteit 3: Positioneren - Anticiperen op het debat - Meerwaarde leveren op vraagstukken van gemeenten (op zoek naar hiaten) 13 De nieuwe GGD - competenties Afleren  het allemaal al weten  eigen proces/organisatie/mensen eerst  ‘zij zijn groot’  …? Bijleren  politieke sensitiviteit, vertrouwde adviseur zijn  ‘horizontaal’ en ‘verticaal’ schakelen  adviesvaardigheden: entree, contact, contract, vraag achter de vraag, interventies  ….? 14 Vragen? Contact Maliebaan 16 Postbus 85198 3508 AD Utrecht +31 (0) 30 2363030 [email protected] www.aef.nl @AEF_NL Andersson Elffers Felix