ZATERDAG 12 APRIL 2014 ZATERDAG 12 APRIL 2014 De fruitbomen staan volop in bloei. Drie weken eerder dan vorig jaar. Werk aan de winkel dus bij Landgoed De Olmenhorst in Lisserbroek, waar zestigduizend fruitbomen staan. Daar is Anton Haalboom (49) verantwoordelijk voor het verzorgen en bijhouden van het fruit. We lopen mee met de Noordwijker, die al zeventien jaar in het vak zit. Haarlemmermeer Haarlemmermeer Snoeien geeft licht in de duisternis Hein Flach [email protected] Lisserbroek ✱ ,,Anton Haalboom is onze hoofdsnoeier. Maar pas op, hij praat tegen bomen.’’ Een waarschuwing uit de mond van een medewerker van Landgoed de Olmenhorst, als we op zoek gaan naar de man die verantwoordelijk is voor de welstand van de fruitbomen in de gaard bij Lisserbroek. We vinden Haalboom in boomgaard IX, rij 7. Hij blijkt ook tegen mensen te spreken. En niet zo maar. Tussen de hagelbuien en de opklaringen door klinkt een woordenstroom als een spraakwaterval. ,,Wij snoeien vanaf november, als het blad van de boom af, tot de bloei. Het is een specialistisch vak. Kwestie van langzaam beginnen en jarenlang oefenen. Kijk, als je het al jaren doet zoals ik, denk je nog wel, maar toch is het onbewust routine geworden. Deze appelboompjes zijn van 2003, dus elf jaar oud. Meestal gaan ze een jaar of dertien mee, maar wij zijn een biologisch bedrijf, dan mogen ze wat ouder worden.’’ Als Haalboom niet praat, luistert hij naar de radio - hij heeft oordop- ’Als je een fruitboom snoeit, hou je hem vitaal’ jes in - en knipt. Twee, drie takken per boom. Dan de volgende. En de volgende. Seizoen in, seizoen uit. Al zeventien jaar lang. ,,Ik heb dit altijd gedaan. Eenzaam is het niet. Normaal lopen we met een groepje en heb je iemand met wie je praat. Maar wij kunnen ook goed alleen werken. Het is lekker rustgevend hè?’’ ,,Kijk, ik knip de dikke en overheersende takken eruit, zodat de rest in het zonnetje kan hangen. Het is een kwestie van balans zoeken. Appeltjes moeten in de zon om lekker gekleurd en smaakvol te worden.’’ Het snoeiteam van Anton Haalboom kortwiekt ongeveer zestigduizend bomen per jaar. Dat komt neer op grofweg een kwart hectare per dag. Het snoeien van peren is arbeidsintensiever: die vergen tweehonderd uur per hectare, appel tachtig à 120 uur. Wat is de opbrengst per boom? ,,We beperken het tot hooguit honderd appels. Als ze te vol hangen, heb je het jaar daarna geen opbrengst. Dat komt omdat appelzaadjes stoffen bevatten die de vorming van bloemknoppen het jaar daarop remmen. Vooral bij Elstar. Die proberen we op tachtig appeltjes te houden. Dus ieder jaar een egale oogst.’’ Weer klinkt een ferme knip. ,,Licht in de duisternis’’, luidt de begeleidende tekst. Wat als je helemaal niet zou snoeien? ,,Dan ben je in twee jaar je boom kwijt. Als de dikke takken blijven zitten, wordt de onderkant kaal. Dan krijg je een rotboom. Dat betekent oneerbiedig gezegd: bomen zoals de liefhebbers die in hun tuin hebben staan. Dat zijn rotbomen. Daar kun je niets meer mee. Je moet zo’n boom bijhouden, dan hou je hem vitaal.’’ ’Bloesempektakel’ op De Olmenhorst Vandaag en morgen staat Landgoed de Olmenhorst in het teken van het zogeheten bloesemspektakel. Tussen 10 en 16 uur kunnen bezoekers wandelen, met een pluktreintje rijden door de boomgaarden rijden, appelsap persen en als een echte Willem Tell pijl- en boogschieten. Op Landgoed de Olmenhorst wordt al circa 130 jaar fruit geteeld. Vanaf 2005 gebeurt dit geheel biologisch. De boomgaarden beslaan ruim achttien hectare. In de appelboomgaarden staan traditionele rassen als Goudreinette, De peren komen twee weken eerder in bloei dan de appels. Elstar en Jonagold en relatief nieuwe rassen zoals Santana, Topaz, Dalinco en Rubinola. In de perenboomgaarden zijn dat traditioneel onder meer de bekende rassen Conference en Doyené du Comice en relatief nieuw de kruising van eerder genoemden: de Concorde. Op 10 en 11 mei staat het jaarlijkse evenement ’Bloesem’ op het programma met demonstraties van ambachtelijke technieken, lezingen en workshops. Informatie: www.olmenhorst.nl. Adres Landgoed de Olmenhorst: Lisserweg 481, Lisserbroek. Anton Haalboom zet de schaar in de Santana-appels. Als de bloemblaadjes vallen, zijn ze bevrucht. De bestuiving gebeurt door bijen en de wind. ,,Wij vervangen de bomen pas als ze ziek zijn, als ze hun productie niet meer halen, of het ras moet niet meer bij de consument gewenst zijn. Wij hebben Elstarbomen die al 25 jaar oud zijn. Dat is oud, maar wij hebben ze zo in het gareel dat ze ieder jaar volhangen. En die oude bomen krijgen geen kanker meer. Ze groeien niet hard, dus zijn die takken er minder gevoelig voor. Peren kunnen nog veel ouder worden. In Parijs heb je de tuinen van Versailles, met perenbomen die tweehonderd jaar oud zijn. Ze zeggen wel eens: boompje groot, plantertje dood. Dat gaat dus over perenbomen.’ Is dit een vak dat je net als automonteur moet verstaan, of kan iedereen het? ,,Nee, in drie knippen kan ik de boom helemaal molesteren. Dan is mijn boomgaard volgend jaar een puinhoop. Je moet weten wat je doet.’’ Hij wijst: ,,Hier hebben we de top uit de boom geknipt. Je moet hem een keer begrenzen. Want de bomen groeien soms letterlijk tot in de hemel. Als ze te hoog worden, ontnemen ze het licht, dan hangen alleen bovenin de appelen, terwijl aan de onderkant de appeltjes klein en groen blijven. Plukken gebeurt met de hand. We zijn wel bezig machines te ontwikkelen die appels kunnen plukken, maar tot nu toe lukt dat niet.’’ In de boomgaard vertoeven schadelijk insecten, maar ook hun natuurlijke vijanden. ,,Zo heb je de perenbladvlo. Die maakt een soort plaksel. Je kunt spuiten, maar er heerst hier een natuurlijk evenwicht door de aanwezigheid van roofwantsen die de vlooien opeten. Op een gegeven moment zie je vanzelf dat de hele populatie perenbladvlooien in elkaar klapt.’’ ,,We hebben een stuk of tien appelrassen op de Olmenhorst. Cox is het oudste. Daarnaast hebben we een hoop nieuwe soorten zoals de Santana en de Topaz. Die zijn schurftresistent, dan hoef je alleen te spuiten tijdens zware pieken. Dat doen we met zwavel. Dat is FOTO'S HEIN FLACH biologisch. Biologisch betekent dus: niet spuiten met chemische of synthetische middelen. Voor de bestrijding van ziekten gebruiken wij stoffen die in de natuur te vinden zijn. Anders is professionele fruitteelt echt onmogelijk.’’ Vorig jaar bloeiden de peren pas begin mei. Nu bijna een maand eerder.’’ Nachtvorst ligt dus op de loer. Haalboom: ,,Dichte bloemen kunnen min drie, min vier hebben. Als de bloemen open staan, zijn ze bij nachtvorst gevoelig. Dat bete- kent dat we bij nul graden de beregening aanzetten. Een ijslaagje isoleert, zodat de temperatuur in de bloem nul blijft.’’ De Olmenhorst gaat met zijn tijd mee. De appelbomen in de belendende rij zijn voorzien van blauwe bordjes. ,,Mensen mogen een boom adopteren en de appeltjes plukken. Dan is het net hun eigen boom die wij verzorgen, anders wordt het een zooitje. Als iedereen zijn eigen boom gaat snoeien, zit er totaal geen systeem meer in.’’ Hoofdkwartier van verzet De Olmenhorst is een familiebedrijf dat al ruim 150 jaar bestaat. De gronden werden gekocht in 1854, twee jaar nadat de Haarlemmermeer was drooggelegd. Dat gebeurde door Stephanus de Clercq, betovergrootvader van de huidige eigenaar. Hij begon hier een akkerbouwbedrijf, zoals er zo vele waren in de drooggemalen polder. Eind negentiende eeuw werd op het familielandgoed in Lisserbroek de eerste fruitboomgaard geplant. Van september 1944 tot tegen het einde van de oorlog was de boerderij het hoofdkwartier van het verzet onder commando van de latere burgemeester Cor van Stam. De keuze voor de Olmenhorst was niet voor niets: het landgoed ligt een flink stuk van de Lisserweg af. Daardoor is niet goed te zien wat er gebeurt, en omgekeerd kan niemand ongezien de boerderij naderen. Nu heeft Landgoed de Olmenhorst rijke boomgaarden met onder meer biologische appels en peren die worden verwerkt tot producten als sap en confituren.