De gidsengids Lijsterbes Sorbus aucuparia De betekenis van de Latijnse geslachtsnaam sorbus is niet helemaal duidelijk. Het zou kunnen komen van ‘sorbere’ dat drinken betekent. In het verre verleden werd van de bessen van de lijsterbes een brandenwijnachtige, sterke drank gemaakt. De soortnaam ‘aucuparia’ komt van aucupor dat ‘het vangen van vogels’ betekent. De boom werd vanwege het veelvuldige bezoek van vogels gebruikt voor de vogelvangst. Hiervoor werden bij de bessen strikken gehangen. De gevangen vogels dienden voor de consumptie. Beschermende werking In veel landen was het geloof in de heksen- en drakenwerende eigenschappen van de boom sterk aanwezig. Lijsterbestakjes werden opgehangen aan stallen, stukjes tak werden als amulet meegedragen of onder het hoofdkussen gelegd om zich te beschermen tegen allerlei kwalijke ziekten en de dood. Daarom noemde men de boom in Engeland ‘Witchwood’ (Heksenhout). Men spijkerde bijvoorbeeld een tak van de Lijsterbes op de deegkuip om de heksen er uit te houden. Om dezelfde reden draaide men kopjes, kommen en ander keukenmateriaal uit lijsterbeshout. Ook werd de boom nabij boerderijen geplant om deze te beschermen. Boom van kwade geesten In sommige volksgeloven is de Lijsterbes juist geen boom met beschermende werking, maar een boom waarin kwade geesten gaan schuilen. Naar een oude Duitse sage zou de Lijsterbes ontstaan zijn uit de beenderen van Judas. Men geloofde dan ook dat als de heksen samen kwamen tijdens de Sint-Jansnacht (24 juni), ze de kruin van de Lijsterbes aten. Men dacht dan ook dat men geen lijsterbeshout in huis mocht hebben, want dat bracht ongeluk. Een ander volksgeloof komt uit de omgeving van Scandinavië. Iemand die de boom verplant, is gedoemd te sterven en wel op het moment dat de stam zo dik is geworden als de hals van de verplanter. Voorspellende werking In bijvoorbeeld Zuid-Duitsland bestond het gebruik om de Lijsterbes als weervoorspeller te beschouwen: zijn er veel bessen, dan wijst dit op een harde, sneeuwrijke winter. Een andere voorspellende waarde is dat veel bessen aan de boom ook de geboorte van veel kinderen aankondigt. Jos van der Kaaden