Functiecreatie - De Normaalste Zaak

Functiecreatie: meer duurzaam passend werk én lagere bedrijfskosten
Maak kennis met functiecreatie: een innovatieve aanpak waarmee werkgevers invulling kunnen geven aan
de Participatiewet. Functiecreatie biedt werkgevers handvatten om werknemers met minder kwalificaties
betaald werk te bieden én om bestaande personeelsproblemen op te lossen. Door bijvoorbeeld verstopte
laaggeschoolde werkzaamheden uit de huidige functies te halen en deze te bundelen tot een nieuw
takenpakket. Werk waarvoor het zittend personeel vaak te hoog gekwalificeerd is, en dat afleidt van hun
kerntaken. Geen optionele werkzaamheden, maar werk dat écht elke dag uitgevoerd wordt.
Op vrijdag 7 november organiseerde De Normaalste Zaak samen met Railforum en NS een bijeenkomst over dit
onderwerp. NS voerde in 2013 en 2014 de pilot functiecreatie uit, en deelde tijdens deze bijeenkomst haar
ervaringen: zo konden collega’s uit de sector kennismaken met het concept functiecreatie en afspraken maken
met elkaar over een vervolg. De bijeenkomst werd goed bezocht en vormt een mooi startpunt van een
sectorbreed netwerk waarin werkgevers ervaringen delen over inclusief ondernemen. De bezoekers waren
divers: het ledenbestand van kennisnetwerk Railforum kent vervoerders, verladers, bouwers, adviesbureaus,
overheden en financiers. Brancheoverstijgend dus, en dat gaf juist het ideale startpunt om over dit onderwerp
te brainstormen.
Structurele mismatch op de arbeidsmarkt maakt functiecreatie noodzakelijk
Functiecreatie is niet alleen een oplossing om nieuw personeel een plek te bieden. De methodiek biedt ook een
oplossing voor oudere en zieke werknemers die niet meer in hun oude functie passen. En dat is hard nodig.
”We komen er steeds meer achter dat we talenten kunnen benutten én dat dit ook economisch verantwoord
kan”, aldus Bert van Boggelen van De Normaalste Zaak. “Natuurlijk staan de schijnwerpers op dit thema
vanwege de extra banenafspraken voor arbeidsgehandicapten en de invoering van de Participatiewet. Maar
het gaat nooit werken als bedrijven geen bedrijfseconomische meerwaarde ervaren.”
Ook Frans Nijhuis, Atlant hoogleraar inclusieve (arbeids)organisaties aan de Universiteit van Maastricht,
schetst de noodzaak om te kiezen voor een andere, nieuwe weg. “Er is een structurele mismatch op de
arbeidsmarkt. Er is een tekort aan vakkrachten en meer dan miljoen mensen staan aan de zijlijn. Dit probleem
gaat niet over als het beter gaat met de economie. Het is echt een Nederlands probleem: je wordt in Nederland
beoordeeld als ‘beperkt’ als je niet in staat bent het wettelijk minimumloon te verdienen. Je past dan niet op
de arbeidsmarkt. Bijna geen enkel bedrijf in Nederland, zeker niet de grotere werkgevers, heeft personeel in de
laagste drie loonschalen. Jarenlang zijn functies opgeheven en is eenvoudig werk toegevoegd aan hoger
gekwalificeerde functies. Langer naar school is geen oplossing. MBO2 wordt gezien als startkwalificatie voor de
arbeidsmarkt. Maar we weten dat er een grote groep Nederlanders is die nooit MBO2 niveau kan halen. We
maakten functies onuitvoerbaar voor een grote groep mensen.”
Realiseer draagvlak: in alle lagen van de organisatie
Het creëren van nieuwe functies leidt tot vermindering van bestaande functies. Hoe krijg je daar draagvlak voor
in de organisatie? Helmoed Boom, HR adviseur bij NS Reizigers, is vanaf het eerste uur bij de pilot betrokken
geweest. “In onze CAO zijn bepalingen opgenomen. De top van ons bedrijf heeft een expliciete visie op MVO
en wil hier invulling aan geven. Dat helpt enorm. Maar de grootste uitdaging ligt lager in de organisatie: waar
écht gewerkt wordt met de mensen. ”We zijn dan ook begonnen op de werkvloer bij beslissers die zelf willen,
bij werknemers die in eigen omgeving de doelgroep kennen. Vervolgens hebben we externe expertise
ingehuurd om te helpen bij het technische onderzoek naar samenstelling van functies. De bedrijfseconomische
bril is vanaf het begin opgezet.” Maar het ging niet vanzelf. NS moest doorzetten en lastige vraagstukken
tackelen. Want hoe voorkom je concurrentie met andere functies? Boom: “NS heeft machinisten voor wie
moeilijk nieuw werk te vinden is als zij niet meer in staat zijn hun huidige functie te vervullen. We kregen de OR
mee, omdat we ook voor deze groep aan de slag gingen.”
Boom kwam zelf al lang geleden in aanraking met mensen met een arbeidsbeperking. Heeft jonge mensen na
een ongeval zien revalideren. “Deze mensen hebben zo’n enorme wilskracht. Die kunnen en willen hun
bijdrage leveren. Tijdens eerdere werkgelegenheidsprojecten keken we echter onvoldoende naar
functionaliteit. Het waren altijd additionele functies bovenop de formatie. Deze banen waren daardoor nooit
duurzaam. Mensen werden ook boven hun sterkte geplaatst. Komen daardoor niet goed uit de verf. Dan kies je
als manager op het eind toch voor andere werknemers. We moeten anders leren kijken naar hoe je omgaat
met het organiseren van werk.”
Kansen voor functiecreatie in de sector
Anders kijken naar werk is binnen een bedrijfstak niet altijd eenvoudig. Uitproberen, evalueren en kennisdelen
is dan ook erg belangrijk. Tijdens de bijeenkomst werd hier actief over gesproken en gediscussieerd.
Leidinggevenden en (nieuwe) werknemers maakten zichtbaar hoe het met beperkte investering op de
werkvloer tot een win-winsituatie kan leiden. Ingrid Ritzer, directiesecretaresse bij NedTrain deelde haar
ervaring. “We hebben op de afdeling taken die veel tijd vragen en die niet bij ons horen. Het is daarnaast ook
fijn om iemand een plek te geven. Ik heb mijn collega’s geadviseerd om de uitdaging open aan te gaan. Ik heb
ook veel gehad aan de voorselectie. We kregen kandidaten die het werk konden doen aangeboden via het
lokale SW-bedrijf. Het is voor ons toch moeilijk in te schatten waar we precies op moeten letten.”
De sector ziet kansen. Het Gemeentelijk Vervoersbedrijf (GVB) Amsterdam heeft in haar ambitie een extra
doelstelling toegevoegd dat ze maatschappelijk partner wil zijn in haar regio. Rogier Postma, directeur HR bij
het GVB, ziet voldoende mogelijkheden: “Het GVB heeft 3500 mensen in uitvoerende functies waar we
eigenlijk weinig aan hoeven te doen. Die kunnen we snel geschikt maken voor de doelgroep van de
Participatiewet.”
Ook energieleverancier NUON start binnenkort met een pilot. Kostenefficiëntie is hier een belangrijke
motivator. Iko Kakes, manager sociale projecten: “We hebben met de werkgeversvereniging in de
energiesector (60 bedrijven 5 sectoren) een seminar georganiseerd en een nulmeting laten uitvoeren. Er liggen
kansen voor deze methodiek. De dominante visie van HR is nog ‘meer met minder mensen’, waar we naar toe
moeten is meer mensen met lagere bedrijfskosten. NUON is eigen risicodrager. Zij moet 10 jaar lang kosten
dragen bij ziekte of uitval. Dat is een enorme kostenpost. Er is enorme winst te behalen als we deze mensen in
de sector een betere plaats kunnen bieden.”
Maar wat als er helemaal geen werk of functies zijn op laag niveau? Een terechte vraag van onder meer
Movaris. Het ingenieursbedrijf heeft alleen hooggeschoolden, en is vooralsnog terughoudend over de
mogelijkheden
van
functiecreatie.
Ook
andere
genodigden
zijn
terughoudend
over
de
toepassingsmogelijkheden in hun bedrijf. De economische situatie staat niet toe dat er (tijdelijk) extra wordt
geïnvesteerd in personeel. De aanpak leidt als het goed is tot vermindering van fte in andere functies, maar dit
kan problemen geven bij zittend personeel. Het advies van Nijhuis aan de aanwezigen is om anders te kijken
naar functies. “Ook hooggekwalificeerde functies zitten vaak vol met laaggekwalificeerd werk. Zoals in een
ziekenhuis dat meedeed aan een pilot: daar bleek na de analyse van bedrijfsprocessen dat het ondersteunen
van medewerkers personeelszaken door iemand die gestandaardiseerde administratieve werkzaamheden
verricht, het werk van andere medewerkers ontlast en tegelijkertijd goedkoper is.”
De bijeenkomst voorziet in een behoefte
Invoering van functiecreatie in de organisatie gaat niet zonder slag of stoot. Manager Diversiteit en inclusie bij
NS Serdar Ucar: “Voor de komst van de Participatiewet was NS al bezig met het thema. Het vraagt commitment
en doorzettingsvermogen van de hele organisatie. Via de aanpak van functiecreatie zijn er binnen NS nu 30
nieuwe betaalde functies voor mensen uit de doelgroep van de Participatiewet. Geen additioneel werk, maar
echte functies. Onze ambitie is via functiecreatie uiteindelijk enkele honderden mensen duurzaam in betaalde
functies een plek te bieden. Waar een wil is, is een weg.” Ook de vertegenwoordigers van CNV Vakmensen en
FNV Bondgenoten maakten tijdens de bijeenkomst duidelijk dat zij zich hard maken voor draagvlak onder eigen
achterban om deze aanpak verder te verkennen. De kramp van ‘verdringing mag niet’ , die toepassing van
functiecreatie op grote schaal tegen leek te houden, neemt af. “Sociale partners zijn medeverantwoordelijk
voor het sociaal akkoord, dit hoort er ook bij”.
Samen op weg dus, want de bijeenkomst voorziet in een behoefte. Deelnemers kijken terug op een
waardevolle middag en vinden het nuttig om sector breed ervaringen uit de te wisselen over dit onderwerp.
Een kennisnetwerk van een brede groep bedrijven, om creativiteit te stimuleren en nieuwe manieren van
samenwerking te ontdekken. Railforum biedt aan om samen met De Normaalste Zaak, dit kennisnetwerk te
faciliteren. Het enige dat zij hiervoor nodig heeft, is een paar enthousiaste werkgevers die dit samen vorm
willen geven.
Wilt u meer weten over functiecreatie?
-
[download] Handreiking Functiecreatie bij NS
-
Neem contact op met [email protected]

Download Report