context - Ten Desselaer

peter_autisme
Peter Vermeulen, PhD - Autisme Centraal
De ijsberg van gedrag
Zichtbaar
Gedrag
1e laag
Onzichtbaar
Redenen
Het “waarom”
van gedrag
2e laag
Niet willen
Aandacht vragen
Niet durven
……
“Autistische
betekenissen”
Autisme: binnen- en buitenkant
Binnenkant
van autisme
AUTISTISCHE
INFORMATIE
VERWERKING
Buitenkant
van autisme
TEKORTEN IN
SOCIALE INTERACTIE
& COMMUNICATIE
GEBREK AAN FLEXIBILITEIT
De “binnenkant” theorieën
 3 grote theorieën:
– Theory of Mind
– Executieve Functies
– Centrale Coherentie
 Bijdrage aan een beter begrip van autisme:
– Bieden verklaringen voor (een aantal)
autismekenmerken op gedragsniveau
– Bieden aanknopingspunten voor aanpak
Maar…
 Onverwachts presteren begaafde mensen met
autisme in recente studies erg goed op testen
voor ToM, Executieve Functies en Centrale
Coherentie…
 …ondanks moeilijkheden in het echte leven…
Ze doen het ze niet zo slecht…
 THEORY OF MIND: Begaafde personen met
autisme slagen redelijk goed in (zelfs
geavanceerde) ToM-testen, zoals Reading the
Mind in the Eyes test
(Roeyers a.o., 2001; Chevallier a.o., 2010; Spek, 2010; Begeer a.o., 2010)
 CENTRALE COHERENTIE: Ze zijn niet altijd sneller en
beter in visuele zoektaken (details spotten) (Constable et al,
2010)
Huidige verklaringen (Tom, EF, CC)
 Op testen doen ze het soms - tegen alle
verwachtingen in – goed, terwijl we in het echte,
dagelijkse leven wel problemen zien
 Zodra context een rol speelt doen ze het minder
goed, ook in testen
Huidige verklaringen van autisme
 Mikken veel te hoog inzake hersenprocessen:
autistisch denken (+- bewuste cognitie)
 90% van de informatieverwerking in het brein
verloopt onbewust
 Sensorische problemen in autisme
 Waarnemingsproblemen in autisme
Er is iets mis met de autistische subcognitie
(snelle, onbewuste, primaire processen)
Waarnemen is niet puzzelen!
Misvatting: Waarneming= Alle details integreren
tot een geheel
Brein berekent niet, maar gokt en het kan goed
gokken omdat het context inschakelt
Context speelt een rol in
Gelaatswaarneming
Emotieherkenning
Sociale vaardigheden
Flexibiliteit
Spraakperceptie
Taalbegrip
Moeilijk in
autisme
Hypothese (Vermeulen, 2007)
THEORY OF MIND
EXECUTIEVE FUNCTIE
CENTRALE COHERENTIE
Autisme
kenmerken
Context
Alles in een bepaalde situatie (in de omgeving, op de
achtergrond…) dat de betekenis van iets
(een voorwerp, een handeling, een gebeurtenis, een woord, …)
onthult en beïnvloedt.
Externe context: De context die waarneembaar is:
De effecten van andere stimuli op een ‘target stimulus’
Interne context: De context ‘in jouw hoofd’:
De effecten van je kennis, je verwachtingen, je verbeelding
e.d. op wat je waarneemt
Rol van context in het brein
 Helpt ons om aandacht te richten op wat
belangrijk is
( moeilijk in autisme)
 Maakt de wereld voorspelbaar
( grote nood in autisme)
 Helpt ons erg snel betekenis te geven
( moeilijk in autisme)
 Vooral wanneer de input is onbekend, vaag,
onvolledig, dubbelzinnig of onduidelijk is
Leven in een relatieve wereld
Niets heeft
een absolute
betekenis!
stimulus
context
betekenis 1
betekenis 2
betekenis 3
Absoluut denken in een relatieve wereld
Zonder autisme
Met autisme
stimulus
stimulus
context
betekenis 1
betekenis 2
betekenis 3
betekenis
Contextblindheid
Verminderd vermogen om de
context spontaan te
gebruiken in het verlenen
van betekenis aan (vooral
vage, dubbelzinnige, nieuwe
en onvolledige) prikkels.
Context en gelaatsexpressies
 We zien gelaatsexpressies altijd in context
 Relatie gelaatsuitdrukking – waargenomen emotie is
niet vast (tranen zijn niet altijd verdriet)
 Context is belangrijker voor emotieherkenning dan het
gelaat
Sociale competentie
motivatie
kennis
vaardigheden
contextgevoeligheid
Context en sociaal gedrag
 Kennis van prototypische scripts en basisregels
kan OK zijn maar omgaan met contextuele
variaties erin is moeilijk
Wat is sociaal gepast gedrag??
gedrag dat
contextueel past!
Context en sociale competentie
 Het grootste probleem in autisme is niet de
sociale vaardigheden (weten wat en hoe)
– Ze kunnen heel wat scripts en vaardigheden aanleren
 Het grootste probleem is weten waar en
wanneer je die vaardigheden (beter niet)
toepast
– Soepelheid in het toepassen van regels en scripts
Context en communicatie
 De betekenis van communicatieve
symbolen (woorden, zinnen, picto’s,
gebaren etc.) is afhankelijk van de context
woord
context
betekenis 1
betekenis 2
betekenis 3
Communicatieproblemen
 Moeite om woorden en andere verwijzers (ook
visuele communicatie, zoals picto’s!) te
concretiseren in functie van de context
 Wat betekent een woord, gebaar of verwijzer in
deze context?
 Letterlijk begrijpen = a-contextueel begrijpen
Zonder autisme
stimulus
Met autisme
stimulus
context
betekenis1
betekenis2
betekenis
reactie 1
reactie 2
reactie
Context en gebrek aan flexibiliteit
 Moeite om gedrag aan de context aan te passen
 Vaste 1-1-koppeling  vaste reacties
 Vaste 1-1-koppeling  generalisatieproblemen
– Ondergeneraliseren
– Overgeneraliseren
 Weerstand tegen veranderingen
Autismevriendelijke attitude
 Vertrekken van hun waarnemen en denken, niet van
hun gedrag
 Dan pas krijg je zicht op het waarom van hun
(probleem)gedrag
– Wat begrijpt de persoon niet?
– Wat begrijpt de persoon anders?
– Wat begrijpt de persoon letterlijk of a-contextueel?
 Autisme als handicap: verwachtingen aanpassen: hoe
autistisch mogen ze zijn?
– Het gaat om subcognitie: dus nauwelijks rechtstreeks
beïnvloedbaar
Autismevriendelijkheid
 We kunnen een blinde niet leren zien
 Hetzelfde geldt voor iemand die contextblind is
 Dus we moeten zorgen voor een
autismevriendelijke omgeving waarin iemand
met autisme blindelings zijn weg kan vinden
Aanpassen omgeving
 Aanpassing van de omgeving aan de
autistische informatieverwerkingsstijl
–
–
–
–
Duidelijkheid
Voorspelbaarheid
Helderheid
Sensorische hygiëne
 Autismevriendelijkheid
in alle contexten
Dubbelspoorbeleid
omgeving
stoornis
De omgeving
veranderen
De persoon
veranderen
aanpassen
aanleren
Aanpassen van de omgeving
Is eerste spoor omdat:
 Een autismevriendelijk klimaat maakt het
aanleren en ontwikkelen mogelijk
(niemand leert veel bij onder stress)
 Basisrust
Verhelderen van de wereld
Contextblindheid
De “juiste” betekenis niet zien
De “juiste” betekenis aanbieden
Context en de wereld verhelderen
De oplossing
Mensen met autisme hebben moeite om te
begrijpen wat iets betekent “in deze context”:
VERHELDEREN = CONCRETE COMMUNICATIE =
Concreet maken wat een bepaald woord,
tekening, instructie, etc. betekent in een bepaalde
context
Verhelderen
 Is niet hetzelfde als structuur!
= conceptverduidelijkende communicatie
= contextuele verduidelijking
 Is niet hetzelfde als dagschema’s
 Is niet hetzelfde als tekeningen of picto’s
 Het gaat om het contextueel concretiseren van
begrippen en betekenissen
CONCRETE COMMUNICATIE
Autisme Centraal methode
A utistisch denken
B asisrust
C oncrete Communicatie
D ubbelspoor
E igenheid
F unctioneel
Bedankt voor de aandacht!!
Meer info:
www.autismecentraal.com
@AutismeCentraal
@peter_autisme

Download Report