DNV GL ENERGY (VOORHEEN KEMA) Ziek door apparaten..…en dan? Leo Lagendijk 22 mei 2014 DNV GL © 2013 SAFER, SMARTER, GREENER Inhoud. Ziek door Apparaten…. Wat is dat? Wat zegt de wetenschap hierover Wat kan je doen. DNV GL © 2013 Ziek door apparaten…..wat is dat? The electromagnetic spectrum Energie van het foton 1 μeV DNV GL © 2013 1 eV Ziek door apparaten……….. Wat gebeurt er  Bij hoge blootstelling aan laagfrequente velden: zenuwstimulatie  Bij hoge blootstelling aan radiofrequente velden: opwarming Meer dan 15.000 onderzoeken: limieten opgesteld door ICNIRP 4 DNV GL © 2013 Ziek door apparaten…………..industriële blootstelling aan EMV  Overschrijding grenswaarden alleen bij zware industrie: – Inductieovens, – Electrical graining, – Elektrolyse – Industrieel lassen – Energieopwekking – Energietransport (AC/DC) – Werken met zware zenders (omroep, defensie, radar)  Werknemers maken zich zorgen over blootstelling  Werkgever is verplicht zijn werknemers te beschermen voor fysische agentia: – Europese richtlijn 2013/35/EC 5 DNV GL © 2013 Ziek door apparaten……. elektrogevoeligheid  Term in Nederland: Elektrogevoeligheid (geen diagnose)  Persoon in kwestie wijst zegt dat zijn gezondheidsklachten veroorzaakt worden door de blootstelling aan elektromagnetische velden (straling) van apparaten.  Apparaten: – Mobiele telefoons, basisstations voor mobiele telefonie, omroepzenders, zendmasten voor politie en brandweer (C2000), Wi-Fi, enz… – LED verlichting, TL-verlichting, spaarlampen, computers, lichtdimmers, Tv's, wasmachines, enz…  Gezondheidsklachten: – hoofd-, spier- en gewrichtspijn, hartritmestoringen, huidproblemen, moeheid en concentratieproblemen, enz… (aspecifieke gezondheidsklachten) 6 DNV GL © 2013 Hoe vaak komt iemand bij de dokter met ‘Elektrogevoeligheid’ Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS), Dr. A. Huss, Universiteit Utrecht Electromagnetic Hypersensitivity’: Definition, Tool and Assessment in the Netherlands ‘We weten niet precies hoeveel mensen in Nederland hier last van hebben en welke klachten ze rapporteren. Daarom beginnen we in februari 2013 met een inventarisatie daarvan in de eerstelijnszorg, zoals bij huisartsen en bedrijfsartsen.’ 7 DNV GL © 2013 Wat zegt de wetenschap over elektrogevoeligheid  Fysieke gevoeligheid is wetenschappelijk niet bewezen.  Wetenschappelijk onderzoek te beperkt om bestaan te ontkennen.  Attributie is wel bewezen. Geen bewijs voor Nocebo.  Verschillende klachten en verschillende bronnen: geen samenhang  Voorlopig geen antwoord  Conclusie kennisplatform EMV: – De klachten worden veroorzaakt door EMV of – De klachten hebben een psychische oorzaak of – De klachten worden veroorzaakt door andere milieufactoren of ziekten. Een combinatie van bovenstaande factoren is ook mogelijk. 8 DNV GL © 2013 Elektrogevoeligheid, Wat kan je eraan doen.  3 maatregelen: – Beperken van blootstelling – Leren omgaan met klachten – Zoeken naar andere oorzaken – (of een combinatie ervan) Solk-richtlijn biedt handvaten bij Elektrogevoeligheid Standaard M102, https://www.nhg.org Er is sprake van Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) als lichamelijke klachten langer dan enkele weken duren en als er bij adequaat medisch onderzoek geen aandoening is gevonden die de klachten voldoende verklaart. SOLK is een werkhypothese gebaseerd op de (gerechtvaardigde) aanname dat somatische/psychische pathologie reeds afdoende is uitgesloten DNV GL © 2013 Meten van EMV  Richtlijn 2013/35/EC, Europese richtlijn ter bescherming van werknemers.  Ivm elektrogevoeligheid – Vergelijk met Europese normen wordt door elektrogevoeligen niet als relevant beschouwd – De limieten en meetmethoden van de ‘bouw-biologische grenswaarden’ zijn niet goed gedefinieerd. – Vergelijk tussen situaties  Waarschuwing voor instanties die naast metingen ook producten of saneringen aanbieden 10 DNV GL © 2013 Verminderen van blootstelling (bij elektrogevoeligheid)  Website Kennisplatform: – ‘Omgaan met EMV’ geeft tips hoe iemand (zelf) de blootstelling kan verminderen Wel: afstand houden, stekker uit het stopcontact, uitzetten…enz Niet: 11 DNV GL © 2013 Blootstelling aan EMV op het werk  Metingen conform Europese Richtlijn worden alleen aangeboden door gerenommeerde instanties zoals DNV GL (voorheen KEMA) – Onderzoek in kader van RI&E – Plan van aanpak om blootstelling te reduceren – Zonering  Goede voorlichting over EMV – Objectieve informatie over wetenschap – Objectieve informatie over blootstelling op het werk – Soms vergelijk tussen kantooromgeving en thuis 12 DNV GL © 2013 Dank voor uw aandacht Vragen ? [email protected] en [email protected] 026 3562651 www.dnvgl.com SAFER, SMARTER, GREENER DNV GL © 2013