Plenaire lezing: Aanbestedingswet weer op de schop

AANBESTEDINGSWET WEER OP DE SCHOP
PROF. DR. JAN TELGEN
FACTO CONGRES
BREUKELEN, 17 NOVEMBER 2014
MIJN VOORONDERSTELLINGEN
 U weet wat aanbesteden is
 U kent globaal de huidige aanbestedingsregels
 U wilt zich voorbereiden (mentaal – strategisch) op wat er komt
Wat gaat er veranderen?
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
2
AGENDA
 Waarom een nieuwe aanbestedingswet?
 Hoofdlijn van verandering
 Ruimte voor nationaal beleid
 EMVI is geen EMVI meer
 Let op bij EMVI: praktijk versus wettekst
 Percelen combineren
 Meer onderhandelen?
 Nog steeds open …
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
3
WAAROM EEN NIEUWE AANBESTEDINGSWET?
Aanbestedingswet weer op
17-11-2014
de schop 4
WAAROM EEN NIEUWE AANBESTEDINGSWET?
 Nieuwe Europese richtlijn – april 2014
 Nederland moet dat in eigen wet omzetten per april 2016
 Maar we hebben toch net nieuwe wet (Aanbestedingswet 2012)?
 Is van april 2013
 Uitvloeisel “bouwfraude”: belofte van der Hoeven
 Geen enkele Europese noodzaak daarvoor
 Nut werd destijds al betwijfeld (2 maal anders in korte tijd, etc.)
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
5
HOOFDLIJN VAN VERANDERING
Aanbestedingswet weer op
17-11-2014
de schop 6
HOOFDLIJN VAN VERANDERING
Oude EU richtlijnen (tot en met 2004) gebaseerd op marktdenken:
 Doel: realisatie interne markt
 Via meer concurrentie in aanbestedingen
 Levert Besparingen
Nieuwe EU richtlijn is gebaseerd op kwaliteit samenleving:
 Doel: realiseren maatschappelijke doelstellingen
 Via inhoudelijke aanpassingen in aanbestedingen
 Levert maatschappelijke waarde
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
7
DIRECT GEVOLG HOOFDLIJN
 Maatschappelijke waarde kan een brede inhoud hebben: duurzaamheid,
social return, innovatie, klimaat verandering, gezondheid, etc.
 Kan terug keren in eisen (uitvoeringsbepalingen), maar ook in selectie
criteria (wie mag offerte uitbrengen) en gunningscriteria (wie wint)
 Dan is EMVI (werken met meer criteria) bijna altijd nodig
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
8
RUIMTE VOOR NATIONAAL BELEID
NEDERLAND GOED IN WERELD CORRUPTIE INDEX
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
10
MAAR:
2013 EUROBAROMETER SURVEY ON CORRUPTION:
 (45 %) of the Europeans interviewed believe that bribery and the abuse
of positions of power for personal gain are widespread among
officials awarding public tenders.
 The countries where respondents are most likely to think that there is
widespread corruption among officials awarding public tenders include
the Czech Republic (69 %), the Netherlands (64 %), Greece (55 %),
Slovenia (60 %), Croatia (58 %) and Italy (55 %).
 Countries with the most consistent positive perceptions of officials in this
area include Denmark (22 %), along with Finland (31 %), Ireland (32 %),
Luxembourg (32 %) and the UK (33 %).
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
11
WEINIG AANBESTEDINGEN IN TED VANUIT NEDERLAND
Bron: OECD, 2009
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
12
RUIMTE VOOR NATIONAAL BELEID
Op heel veel punten stelt de richtlijn: “de lidstaat mag beslissen”
 Is een gevolg van compromissen
Bijvoorbeeld:
 Invoeren innovatief partnerschap als extra procedure
 Regels voor 2B procedures invoeren
 Aanbesteding autoriteit instellen
 EMVI verplicht stellen voor bepaalde inkooppakketten
 Etc.
Ik ben benieuwd naar beleid EZ
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
13
EMVI IS GEEN EMVI MEER
EMVI IS GEEN EMVI MEER
EMVI was één van de twee opties:
 Laagste prijs
EMVI
Gunning
 EMVI
Laagste
prijs
EMVI wordt de enige acceptabele methode
 Maar de structuur verandert:
Beste prijs-kwaliteit
verhouding
EMVI
Laagste
prijs
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
15
LET OP BIJ EMVI
PRAKTIJK VERSUS WETTEKST
IN DE PRAKTIJK IS WFS ONZE STANDAARD METHODE
Criteria
gewicht prestatie in OFFERTES
score * gewicht
Totaal
score
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
17
ZO GEBEURT HET IN DE PRAKTIJK
WEIGHTED FACTOR SCORE (WFS)
 Gunningscriteria prijs en kwaliteit
 Offertes worden gescoord:
 Punten voor prijs (vermenigvuldigd met gewicht)
 Punten voor kwaliteit (vermenigvuldigd met gewicht)
 Punten optellen
 Meeste punten wint
Heet officieel: gewogen factor score of weighted factor score (WFS)
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
18
VERBIND PUNTEN MET DEZELFDE TOTAAL SCORE
price
B
Zelfde totaal score
voor alle offertes op
deze lijn
A
quality
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
19
WFS IN EEN KLEIN BEETJE ALGEBRA
Totaal score = punten voor kwaliteit + punten voor prijs
Een zekere totaal score C kun je krijgen door allerlei combinaties van prijs
en kwaliteit (is de aangegeven lijn):
 Meer kwaliteit levert meer punten
 Minder prijs levert meer punten (dus een min teken)
C = A* kwaliteit – B * prijs
Met wat algebra:
B*prijs = -C + A* kwaliteit
of
prijs = -C/B + (A/B) *kwaliteit
Voor verschillende C krijg je verschillende groene lijnen
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
20
VERSCHILLENDE TOTAAL SCORES IN WFS
price
quality
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
21
VERSCHILLENDE TOTAAL SCORES IN WFS
price
quality
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
22
DE TEKST VAN DE RICHTLIJN
ARTIKEL 67 LID 2
 De economisch meest voordelige inschrijving uit het oogpunt van de
aanbestedende dienst wordt vastgesteld op basis van de prijs of de
kosten, op basis van kosteneffectiviteit, zoals de
levenscycluskosten, overeenkomstig artikel 68, waarbij onder meer
de beste prijs-kwaliteitverhouding in aanmerking kan worden
genomen, te bepalen op basis van criteria, waaronder kwalitatieve,
milieu- en/of sociale aspecten, die verband houden met het voorwerp
van de betrokken opdracht
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
23
DE TOELICHTING
OVERWEGING NR 90
. Uitdrukkelijk moet worden bepaald dat bij het vaststellen van de
economisch meest voordelige inschrijving de beste prijskwaliteitsverhouding bepalend is
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
24
PRIJS – KWALITEIT VERHOUDING
 Verhouding is quotiënt (delen door)
 (in het Engels: price to quality ratio)
 Ook letterlijk:
 kwaliteit per prijs eenheid
 Kwaliteitspunten gedeeld door totaal prijs
 Levert: kwaliteitspunten per Euro
 Beste (meeste) wint
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
25
VALUE FOR MONEY
 VFM is:
 Punten toekennen aan alle andere (kwaliteit) criteria
 Prijs als prijs (hoef je dus niet te scoren)
 Delen kwaliteitspunten door prijs
 Geeft kwaliteit per Euro (letterlijk: Value for Money)
 Beste wint
 Is standaard methode in letterlijke tekst van EU richtlijn:
 Prijs-kwaliteitsverhouding
 Price to quality ratio
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
26
VERBIND PUNTEN MET DEZELFDE TOTAAL SCORE
price
B
Zelfde totaal score
voor alle offertes
op deze lijn
A
quality
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
27
EEN KLEIN BEETJE ALGEBRA
Prijs / Kwaliteit = C
Kun je omzetten in
Prijs = C * Kwaliteit
En voor verschillende C heb je verschillende rode lijnen
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
28
VERSCHILLENDE TOTAAL SCORES IN VFM
price
quality
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
29
VERSCHILLENDE TOTAAL SCORES IN VFM
price
Betere totaal score
quality
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
30
WAT IS HET VERSCHIL?
ER KAN EEN ANDERE WINNAAR UITKOMEN: VERGELIJK A EN B OF C EN D
price
D
B
C
A
quality
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
31
CONCLUSIE
 Is het erg?
 In de praktijk:
 Als je duidelijk maakt wat je gaat doen: geen probleem
 Als je het open laat: men kan aanvechten …..!
 Juridisch:
 De richtlijn (wet?) zegt het een en jij doet iets anders?
 Ierts voor de aanbestedende dienst? Voor de lidstaat?
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
32
PERCELEN COMBINEREN
WAT ZEGT DE RICHTLIJN ?
ARTIKEL 46 LID 2 EN 3
 De aanbestedende diensten mogen, zelfs indien er inschrijvingen
mogen worden ingediend voor meer of alle percelen, het aantal aan
één inschrijver te gunnen percelen beperken, mits het maximumaantal
percelen per inschrijver in de aankondiging van de opdracht …. is
aangegeven.
 De lidstaten kunnen bepalen dat, indien meer dan één perceel aan
dezelfde inschrijver kan worden gegund, de aanbestedende diensten
opdrachten kunnen gunnen voor een combinatie van percelen of
voor alle percelen, wanneer zij in de aankondiging van de opdracht ….
hebben gespecificeerd dat zij zich daartoe de mogelijkheid voorbehouden
en aangeven welke percelen of groepen van percelen kunnen
worden gecombineerd.
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
34
CONDITIONEEL INKOPEN
 Condities/voorwaarden verbinden de percelen aan elkaar:
 Gunning van een perceel is afhankelijk van gunning van andere percelen
 (offertes zelf zijn niet conditioneel)
 Voorbeelden van condities/voorwaarden:
•
Max X percelen naar 1 aanbieder (beperken afhankelijkheid)
•
Max Y aanbieders die iets winnen (wil niet te veel leveranciers hebben)
•
Als een aanbieder perceel A wint dan mag hij niet B winnen
•
Etc.
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
35
VOORBEELD VAN CONDITIONEEL INKOPEN
 3 aanbieders voor 3 percelen
 Gunnen op laagste prijs
 Maar we willen maar maximaal 2 leveranciers
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
36
DE GUNNING
 Zonder conditie
 Met conditie
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
37
IN DE PRAKTIJK
 Niet zo simpel uit te rekenen: al bij een paar condities en veel percelen
niet meer met de hand te doen
 Standaard software is beschikbaar (LP, IP)
 Toepassing stelt (hoge) eisen
 Gebruikelijke praktijk in private sector (Heineken, Unilever, Philips,
Imtech, DSM) met honderden percelen en tientallen condities
 Ook conditionele biedingen van aanbieders hanteerbaar, bijv.
o Andere prijs bij combinaties van percelen
o Maximum aantal percelen
 Dan gespecialiseerde software
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
38
MEER ONDERHANDELEN?
MEER ONDERHANDELEN?
Overweging 42:
 De aanbestedende diensten hebben grote behoefte aan extra
flexibiliteit die ruimte biedt om een aanbestedingsprocedure te kiezen die
voorziet in onderhandelingen
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
40
MEER ONDERHANDELEN?
ARTIKEL 26 LID 4:
De lidstaten kunnen bepalen dat de aanbestedende diensten in de
volgende gevallen gebruik kunnen maken van een
mededingingsprocedure met onderhandeling of een
concurrentiegerichte dialoog:
a) met betrekking tot werken, leveringen of diensten die aan een of
meer van de volgende criteria voldoen:
i.
er kan niet worden voorzien in de behoeften van de
aanbestedende dienst zonder aanpassing van gemakkelijk
beschikbare oplossingen;
In het Engels: niet “of the shelf”
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
41
NOG STEEDS OPEN ……..
NOG STEEDS OPEN
Verplicht:
 Vermelden gunningscriteria
 En hun gewicht
Maar niet:
 Score methodiek
Kan tot vervelende gevolgen leiden
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
43
ZO MAAR EEN AANBESTEDING ….
Inkoop van bedrijfswagens:

Specificaties gegeven

Gunning criteria en hun gewichten: prijs 4x zo belangrijk


Prijs
80%

Levertijd
20%
De aanbiedingen:
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
44
DE BEOORDELING ….

Prijs
80 punten bij $ 0,

Levertijd
20 punten bij 0 weken, 0 punten bij 20 weken
0 punten bij $ 80.000
Het is niet het gewicht alleen dat het belang van een criterium bepaalt:
belang = gewicht X score
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
45
WAT IS ER AAN DE HAND ….?
 Score graphs kunnen alles duidelijk maken
 Per criterium
 Prestatie op criterium horizontaal
 Punten verticaal
Suggestie:
 kijk eens wat er verandert als je 0 punten krijgt bij $ 20.000
 Of bij € 1.000.000
We kunnen dus iedereen laten winnen!
zelfs als de gewichten gegeven zijn
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
46
EEN NOG VEEL BELANGRIJKER LES !

Bedenk dat bids 1 and 2 van dezelfde aanbieder kunnen zijn

Ook de aanbieder moet kiezen welk bod hij inlevert.

Zonder kennis van de scoringsmethode is het een blinde gok voor de
aanbieders waaraan jij de voorkeur geeft

Wat betekent dat jij mogelijk niet het voor jou beste bod krijgt
Dus levert het weg houden van de scoringsmethode jou mogelijk /
waarschijnlijk slechtere aanbiedingen op.
Met het weghouden van de scoringsmethode schiet je dus in je eigen voet
Dat is niet professioneel inkopen!
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
47
ZELF BEREKENEN TOTAAL SCORE
Je kunt alle aanbieders zelfs de hele score matrix aanbieden om door hen
te laten invullen:

Internet – website

Als Excel file
Dan kunnen aanbieders echt zo goed mogelijk op jouw wensen inspelen.
Dat vereist wel dat je als inkoper van te voren duidelijk aan moet geven hoe
je ieder criterium waardeert (score graphs)
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
48
CONTACT GEGEVENS
Prof. dr. Jan Telgen
Universiteit Twente
[email protected]
06 53 18 69 58
Aanbestedingswet weer op de schop
17-11-2014
49

Download Report