JIcht: EEUwEnOUd MAAR nOg stEEds ActUEEl

Jicht:
eeuwenoud
maar
nog steeds
actueel
Wat hebben Benjamin Franklin en koning Hendrik
VIII gemeen? Deze staatslieden hadden last van
jicht. Het is niet voor niets dat jicht lange tijd de
‘koningsziekte’ werd genoemd, waarbij men (ten
onrechte) dacht dat jicht vooral bij welgestelde
mensen voorkomt. Nu weten we beter. Jicht komt
helemaal niet vaker voor bij rijkere of machtigere
mensen. Wel is het zo dat een Bourgondische
maaltijd er bij sommige mensen voor kan zorgen dat
een jichtaanval wordt uitgelokt.
De behandeling van jicht kent een rijke historische traditie. De
Egyptenaren namen wat sap van het plantje herfsttijloos wanneer er
een jichtaanval optrad. Geen gek idee weten we nu. Want in deze
plant zit colchicine, een stofje wat we nog steeds gebruiken bij jichtaanvallen. Dat je niet te veel colchicine moet nemen, daar waren
de Egyptenaren ook al achter. Wanneer een Egyptische slaaf niet
wilde werken, nam hij soms een beetje herfsttijloos om zichzelf ziek
te maken. Gezien de bijwerkingen van hoge doseringen colchicine,
een onveilige manier van werkverzuim!
Wat is jicht?
Het lichaam maakt voortdurend lichaamscellen aan en breekt ook
steeds weer cellen af. Bij de afbraak van lichaamscellen komt het
stofje urinezuur vrij. Normaal gesproken lost dit urinezuur in de
34
REUMA
k magazine.nl
geneesmiddelen
bloedbaan op en zorgen de nieren er voor
dat er altijd voldoende urinezuur wordt
afgevoerd. Bij jicht is er echter meestal te
veel urinezuur in het bloed, hierdoor kristalliseert het urinezuur. Ons afweersysteem
gaat massaal op de kristallen af om ze op
te ruimen. Dit mislukt echter en er ontstaat
een ontstekingsreactie die een paar dagen
aanhoudt. Dit is een jichtaanval. Het gewricht wordt dan rood, gezwollen, warm
en pijnlijk.
Zo’n jichtaanval treedt dikwijls (in negentig
procent van de gevallen) in de grote teen
op. Soms doet het gewricht dan zo’n pijn
dat het gewicht van een laken al niet meer
te verdragen is. Binnen één tot drie weken
geneest de ontsteking, maar na een tijdje
kan weer een nieuwe aanval opkomen.
De neergeslagen kristallen kunnen zich ook
gaan ophopen, waardoor er jichtknobbels
(ook wel tophi genaamd) ontstaan. Deze
jichtknobbels kunnen voorkomen aan de
ellebogen, vingers, tenen en de buitenrand
van de oorschelp. Jicht komt bij mannen
minstens drie keer zo veel voor als bij vrouwen. Dat komt omdat het vrouwelijk geslachtshormoon beschermt tegen jichtaanvallen. Meestal treedt de eerste jichtaanval
op bij mannen van middelbare leeftijd.
Behandeling van
een jichtaanval met
geneesmiddelen
De behandeling van jicht met geneesmiddelen bestaat uit twee stappen. De eer-
ste stap is de behandeling van de acute
aanval. Meestal worden hiervoor ontstekingsremmende pijnstillers (NSAID’s zoals
diclofenac, ibuprofen, naproxen en etoricoxib) gebruikt. Deze middelen gaan de
pijn en ontsteking tegen. Het zijn effectieve
middelen, die echter wel maag- en darmklachten kunnen veroorzaken. Ook is men
voorzichtig met deze pijnstillers bij mensen
met hart- en vaatziekten. Daarnaast wordt
bij een jichtaanval ook vaak prednisolon of
colchicine voorgeschreven. Een korte kuur
prednisolon geeft doorgaans maar beperkte bijwerkingen. Bij mensen met diabetes
(suikerziekte) echter kan de hoeveelheid
suiker in het bloed verstoord raken. Ook
kunnen er slaapstoornissen optreden bij het
gebruik van prednisolon. Het gebruik van
colchicine kan leiden tot maag- en darmklachten zoals misselijkheid, braken, buikkrampen en diarree.
De kans op jichtaanvallen
verkleinen met
geneesmiddelen
Wanneer de jichtaanvallen regelmatig
voorkomen (bijvoorbeeld meer dan drie
aanvallen per jaar) of wanneer er sprake is
van jichtknobbels, kan de behandelend arts
als tweede stap kiezen om geneesmiddelen
voor te schrijven die de kans op een jichtaanval verkleinen. Meestal schrijft de arts
dan allopurinol voor. Allopurinol remt de
vorming van urinezuur, waardoor de kans
op een jichtaanval afneemt. Sommige mensen die allopurinol gebruiken, krijgen last
Bart van den Bemt is apotheker van de Maartensapotheek, de
poliklinische apotheek van de Maartenskliniek in Nijmegen. De
Maartensapotheek is de enige openbare apotheek in Nederland,
die in reumatologie, orthopedie en revalidatie is gespecialiseerd.
Kijk voor meer informatie op www.maartenskliniek.nl.
van misselijkheid of huiduitslag. Ook kan
het gebeuren dat bij het starten met allopurinol er tijdelijk een jichtaanval optreedt.
Soms geeft een arts daarom samen met de
allopurinol tijdelijk een ontstekingsremmend
middel mee. Wanneer de allopurinol onvoldoende werkt, kan een arts benzbromaron
voorschrijven. Dit middel zorgt er voor dat
er meer urinezuur door de nieren wordt uitgescheiden. Als ook de benzbromaron niet
werkt, kan de arts ook febuxostat voorschrijven. Dit middel lijkt een beetje op allopurinol qua werking. De meest voorkomende
bijwerkingen van febuxostat zijn maag- en
darmklachten, leverfunctieafwijkingen en
hoofdpijn.
Voedsel en jicht
Jicht wordt vaak geassocieerd met mensen
die er een Bourgondische levensstijl op
na houden. Toch is dat maar gedeeltelijk
waar. Slechts tien procent van het urinezuur
is afkomstig uit ons voedsel. Mensen met
jicht kunnen dus in principe alles eten wat
ze willen. Toch zijn er wel wat aandachtspunten. Allereerst is het verstandig om de
hele dag door veel te drinken. Zo hebben
koffie en thee geen invloed op de jicht
(koffie zou zelfs de kans op een jichtaanval
mogelijk kunnen verminderen). Probeer wel
matig te zijn met het gebruik van alcohol.
Alcohol verhoogt namelijk de urinezuurspiegel. Hetzelfde geldt voor rijkelijk tafelen.
Een maaltijd met veel vlees (vooral orgaanvlees) en vis (vooral ansjovis, haring, mosselen, sardines en viskuit) zorgt voor een tijdelijke verhoging van de urinezuurspiegel.
Is er al sprake van een hoge urinezuurconcentratie, dan kan de uitgebreide maaltijd
net genoeg zijn om bij sommige mensen
een jichtaanval uit te lokken.
Bart van den bemt
k
REUMA
k magazine.nl
35

Download Report