28‐5‐2014 Toekomst van de stad Advies van de Rli 1 Aanleiding 1 • De ‘competitive unit in the global competition is no longer the state but the larger metropolitan region’ (Katz & Bradley 2013) • Agglomeratiekracht is doorslaggevend, massa en dichtheid leiden tot productiviteitstijging • De poly‐centrische verstedelijking maakt Nederlandse steden een maatje te klein. • Om de oorlog niet te verliezen is een fundamenteel andere kijk op concurrentie en samenwerking tussen steden nodig 2 1 28‐5‐2014 3 Aanleiding 2 • Veranderende verhouding tussen overheid, markt en samenleving. • De overheid treedt verder terug en de grenzen van marktwerking en schaalvergroting zijn bereikt. • De burger vult niet vanzelf het gat dat de overheid laat vallen en repareert niet al het markt‐falen. • Overmatige aandacht voor kleinschalige initiatieven, zonder oog voor samenhang. • Meer fundamenteel: de stad als onderdeel van een zelf‐ organiserend systeem met door‐ en terugkoppelingen 4 2 28‐5‐2014 5 Vraagstelling Waar ligt – in het licht van deze fundamentele veranderingen – de kracht van steden in Nederland en hoe kan deze in de toekomst worden gemobiliseerd, ontwikkeld en benut? 6 3 28‐5‐2014 Definitie Stad is geen eenheid gebaseerd op bebouwingsdichtheid of gemeentegrenzen. Steden zijn “knooppunten (in netwerken) van economische, sociaal‐culturele en politiek‐ bestuurlijke interactie” (Van Engelsdorp Gastelaars & Hamers, 2006). 7 Vier samenhangende opgaven ‐ Ruimtelijk‐economische verandering als enabling factor: ‘borrowed size’ ‐ Stromen in en tussen steden: de kracht van verbindingen en ontmoetingen ‐ Vastgoed en de bebouwde omgeving: transformatie van het bestaande ‐ Openbare ruimte en publieke domein: toe‐ eigening en insluiting 8 4 28‐5‐2014 De kracht van de stad ligt in: 1. Het zelforganiserende vermogen 2. De complementariteit binnen en tussen steden 3. Benutting van het bestaande 4. Onder voorwaarde van goed bestuur 9 1. zelforganisatie • Maatschappelijke initiatieven: - Hebben hun eigen agenda’s die niet vanzelfsprekend passen in enig publiek belang - Zijn net als de mens niet van nature goed of slecht - Werken per definitie langs lijnen van in‐ en uitsluiting - Dragen daarmee bij aan nieuwe scheidslijnen - Vele ‘redden het niet’ zonder steun • Verschillen zijn onvermijdelijk, de mate is een politieke keuze en vraagt om debat • Rolverschuiving naar de burger betekent overdracht van bevoegdheden (doe democratie) • Gelijkheid in rechten en uitgangspositie dient rechtstatelijk geborgd te blijven (zie ook ROB) 10 5 28‐5‐2014 11 1.Zelf‐organiserend systeem • De stad zelf is het permanent veranderende resultaat van deze zelforganisatie (Rijndorp) • Maar: Improvisatie vraagt om structuur en voorbereiding (Boutelier) • Nieuwe rollen: niet alleen dienende vrijwilligers, maar ook sociale ondernemers (concessies ipv aanbesteding) en andere positie professionals • Ruimte behouden en ruimte maken: plekken van publieke vertrouwdheid conditie voor zelforganisatie en het business model moet vaak nog worden ontwikkeld • Vraagt niet slechts om faciliteren, maar om expliciete bestuurlijke keuzen en visies 12 6 28‐5‐2014 Aanbevelingen Zelforganiserende kracht Rijk: • Zorg voor een gelijk speelveld voor maatschappelijke initiatieven • Maak bestaande infrastructuurnetten en leidingensystemen in orde voor het accommoderen van nieuwe initiatieven Gemeenten: • Benut de kracht van maatschappelijke initiatieven, met een doordacht voorzieningenbeleid en beleid voor leegstaand maatschappelijk vastgoed, het accepteren van verschillen en het ruimte geven aan nieuwe samenwerkingscollectieven Maatschappelijke organisaties: • organiseer bestaande cliënten op collectief niveau en verwelkom/faciliteer nieuwe maatschappelijke initiatieven 13 2. Complementariteit Lokale beleidsconcurrentie onhoudbaar: • Race to the bottom • Structuur/schaal Nederlandse steden Complementariteit is een must, geen keuze: • Uitgaan van eigen kwaliteiten • Accepteren van verschillen • Nieuwe vormen van ‘verevening’ • Doorslaggevende rol verbindingen 14 7 28‐5‐2014 15 Aanbevelingen Complementariteit Rijk, provincies en gemeenten: • Stuur op infrastructuur als basis voor complementariteit in en tussen steden • Werk aan gezamenlijke regionale investeringsagenda’s en budgetten • Stel een regionale grondbank in/ regionale verevening Rijk: • formuleer een ruimtelijk-economisch beleid op basis van complementariteit en een strategie van lenen van de buren Gemeenten: • maak complementariteit uitgangspunt van stedenbeleid op basis van de eigen identiteit en economische kracht en een strategie van ‘lenen van de buren’. 16 8 28‐5‐2014 3. Meer transformatie • Periode grootschalige sloop en nieuwbouw voorbij, meer selectiviteit, adaptiviteit, hergebruik, kleinschalig • Stakeholders op goede weg, maar er is meer nodig: ‐ Nadenken over nieuwe constructies, ‘titels’ van het bestaande ‐ Keuzes over wat men wel wil toelaten en wat niet 17 Aanbevelingen Transformatie Rijk: • Vergroot kennis over reële waarde leegstaand vastgoed • Denk na over nieuwe constructies en categorieën van openbare ruimte Overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en burgers: • Zoek naar, en bied ruimte op, potentievolle plekken in de stad • Beschouw benutting van het bestaande in achterstandswijken als een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Herijk in dat verband de taken van het middenveld, waaronder corporaties. Provincies en gemeenten: • Maak heldere keuzes over wat men wel en niet wil toelaten, bezie de transformatieopgave van het bestaand stedelijk gebied i.r.t. andere ontwikkel- of transformatieplekken in de regio 18 9 28‐5‐2014 4. Kwaliteiten van goed bestuur • Belang van stedelijke regio: regionaal samenwerkende gemeenten als drager van stedelijk bestuur • Goed bestuur tussen robuustheid en veerkracht: ‐ Robuustheid: bestuurlijke keuzes, visie ‐ Veerkracht: openstaan nieuwe partijen, accepteren bestuurlijke drukte 19 Aanbevelingen Goed Bestuur Overheden: Geef uitwerking aan robuuste sturing: • leg in visies vast wat opgaven en doelen zijn, zodat partijen in de samenleving weten waar zij aan toe zijn. • Organiseer brede, maatschappelijke visievormingtrajecten Overheden: Geef uitwerking aan veerkrachtige sturing • Verwelkom nieuwe samenwerking en collectieven • Investeer in regionale samenwerkingsrelaties 20 10 28‐5‐2014 21 Nieuwe Uitleg 1 Postbus 20906 NL 2500 EX Den Haag t. 070 456 20 70 f. 070 456 20 71 [email protected] www.rli.nl 22 11
© Copyright 2025 ExpyDoc
