Verslag van: Datum: Tijd: Plaats: Omgevingsvisie. Programma Ruimtelijke inpassing van duurzame energie 22 april 2014 19.45 - 22.15 uur Noordlease Business Lounge, Euroborg, Groningen 1. Opening In een filmpje vertellen jongeren, experts en betrokkenen wat zij zouden doen als baas van de provincie. Voorzitter Sijpersma opent de bijeenkomst om 19.45 uur en heet iedereen hartelijk welkom. 2. Toelichting totstandkoming Omgevingsvisie Gedeputeerde Moorlag wil vanavond input ophalen voor de nieuwe Omgevingsvisie (voorheen Provinciaal Omgevingsplan), waarin beleidslijnen over ruimtelijke ordening, mobiliteit, water en milieu vastgelegd worden. Het plan geldt voor vier jaar met mogelijk een verlenging van twee jaar. Voor de zomer komt er een richtinggevend keuzedocument, uitmondend in een concept dat een inspraaktraject ingaat. Uiteindelijk stellen Provinciale Staten het definitieve beleidsstuk in najaar 2015 vast. Ook na vanavond is alle input meer dan welkom. 3. Discussie panel De voorzitter inventariseert het publiek. Iedereen blijkt voor duurzame energie te zijn en een aantal mensen is op de fiets gekomen. Er zijn ongeveer vijf belangstellende burgers, die niet beroepshalve aan het onderwerp werken. Gedeputeerde Van Mastrigt stelt dat Groningen het beter doet dan andere provincies en al een aantal jaar als Energy Port van Nederland geldt. Energie heeft een geschiedenis met veen en gas met soms nare neveneffecten. Nu is Groningen ook koploper duurzame energie. Enerzijds is dat goed voor de economie en werkgelegenheid van het gebied, anderzijds kan Groningen door innovatie een bijdrage leveren aan mondiale vraagstukken. Kenniswerkers van over de hele wereld kunnen hier kennis en ervaring opdoen en toepassen in eigen land. Groningen wil wereldwijd de spil zijn wat betreft duurzame energie. Hilde Blank (BVR) brengt in dat de provincie reageert op duurzame initiatieven nu vaak met 'nee, tenzij'. Het zou goed zijn het palet aan reacties te verbreden, met scherpere afwijzingen en toejuichingen en in het midden ook een 'ja, mits'. Duurzame initiatieven kunnen nieuwe verhalen bouwen en een verrijking zijn. 'Nee, tenzij' betekent dat je per definitie gaat onderhandelen, terwijl je soms landschappelijke kwaliteiten moet beschermen en behouden. De discussie over duurzaamheid moet integraal zijn en altijd gekoppeld worden aan andere aan te jagen thema's. Zo voelen meer mensen zich eigenaar en pak je het breder op. De Groninger Energiekoepel (Philip Kocken) ondersteunt initiatiefnemers in de hele provincie samen met dorpsverenigingen en corporaties. Dorpelingen zijn zelf stakeholder en strijken winst op. De leden vinden duurzame energie eigenlijk de standaard, om daarvan af te wijken moet je een erg goede reden hebben. Het voorbeeld met windmolens in het Friese dorp Pinjum is inspirerend. De overheid zou burgers letterlijk de ruimte moeten geven. Er is een kanteling gaande in de verzorgingsstaat en op terreinen als zorg doet de overheid een stap terug en verwacht dat burgers meer zelf doen. 1 Welke condities zijn nodig om duurzame energie in het landschap te integreren, om een bepaald percentage te halen of om grote parken acceptabel te maken voor burgers? Energie moet een integraal onderdeel worden van processen als landbouw, logistiek en huishoudens. Combinaties bieden kansen en oplossingen. Christian Zuidema (RUG) geeft aan dat maar weinig mensen beseffen hoeveel energie er nodig is en dat er daardoor geen makkelijke oplossingen bestaan. Het energievraagstuk moet je integraal bekijken. Fossiele alternatieven als bruinkool hebben ook nadelen, die niet altijd financieel uitgedrukt worden. INHOUDELIJKE DISCUSSIE THEMATISCH SAMENGEVAT DRAAGVLAK - Het bewustzijn voor duurzame energie is toegenomen, door o.a. rampen als in Japan. - Veel partijen stoeien wel met het nimby-effect (not in my backyard). - De problematiek is voor veel mensen onzichtbaar - Het vergroten van bewustzijn is zeker een taak van de overheid. - De overheid moet duidelijk maken wat de risico's zijn én wat er voor mensen zelf in projecten zit, ook in de portemonnee. - De overheid zou meer informatie moet verstrekken, maar wel duidelijk en eenvoudig. - De provincie moet succesverhalen meer promoten. - Kleinschalige projecten kunnen helpen bij draagvlak voor grootschalige projecten. - Denk ook aan kleinere creatievere windturbines als eye catchers. VERBREDEN EN VERBINDEN - Het verbinden van deze thema's als zorg, energie en voedselvoorzieningen leidt tot meer massa en oplossingen én het spreekt burgers meer aan. - Ambassadeurs en succesvolle voorbeelden zorgen voor verdere verbreiding. - Een integrale aanpak werkt beter dan nog meer folders en websites creëren. - Kiezen voor een integrale aanpak met wind, zon, water en bodemenergie. - Kleinschalige en grootschalige projecten moeten naast elkaar gestimuleerd worden. - De trias energetica wordt in herinnering geroepen: besparen, efficiënt omgaan met energie en het gebruik van duurzame bronnen. Alle drie de elementen verdienen evenveel aandacht. VERBEELDEN - Men roept op een dynamische levende kaart (vb Overijssel) te ontwerpen, waar in een oogopslag te zien is welk gebied welke kansen heeft voor verschillende typen van duurzame energie. LOKAAL INITIATIEF - initiatieven van onderop werken beter, hebben meer draagvlak - Je moet dorpen ruimte bieden voor verschillende vormen van duurzame energie. - Voorbeeld wordt gegeven van het Friese dorp Pingjum: 6 a 7 dorpen hebben een aandeel in vier windmolens. Hiermee knappen ze scholen en dorpshuizen op/ een bijdrage aan duurzame energie én gemeenschapszin. BEDRIJVEN - Voor ondernemers is het steeds meer not done om niet aan duurzame energie te doen. - De industrie rond Delfzijl is behoorlijk verspillend en kan flink besparen. 2 - Laat de provincie bedrijven verleiden meer te besparen, want zij zijn de energieslurpers. Hergebruik van energie middels restwarmte is een goede optie. Energiebesparing in de industrie moet meer prioriteit krijgen. Men pleit voor digitale versnelling (breedband) en fysieke vertraging (minder transport). ROL PROVINCIE - De provincie moet goed luisteren en vervolgens initiatiefnemers faciliteren. - De provincie faciliteert o.a. de Energy Academy Europe. Jongeren worden hier opgeleid, zij hebben de toekomst. - De provincie moet initiatieven echt omarmen, minder verbieden. - Van de provincie mag ook een rol als expert verwacht worden: initiatieven die niet werken gemotiveerd af te wijzen. - De provincie meer communiceren over successen én afwijzingen AARBEVINGSGELDEN - Kansen om met de aardbevingsgelden om 60.000 woningen als proeftuin duurzaamheid - Concreet voorstel: zonne-energie voor asbestdaken. Ook voor collectief gebruik. REGELGEVING EN TECHNIEK - Men pleit ervoor dat ook bedrijven stroom kunnen terugleveren tegen inkooptarief. - Nanotechnologie leidt tot geïntegreerde geleidende zonnecellen over een jaar of vijf. - Kleine windturbines leveren ook veel stroom op en kunnen ook een oplossing bieden. WARMTE - De discussie gaat vooral over elektriciteit, warmte opwekking komt weinig aan bod. - Groen gas kan de gasvraag verduurzamen en de kennispositie van gas uitgebouwen. - Er is recent een overeenkomst ondertekend over vloeibaar synthetisch aardgas. Dit soort initiatieven kan ook helpen. BESPARING - In de discussie ontbreekt tot nu toe het element van besparing. De provincie zou ook die discussie aan moeten gaan. VERROMMELING EN LANDSCHAP - Per gebied moet je kijken waar de beste en meest geschikte kansen liggen. Onderzoek onder welke voorwaarden dorpen wel akkoord gaan met energieinitiatieven. - Zet de functie energie af tegen andere economische dragers in het landschap. - Zo draait Pieterburen op toerisme en zou het dorp last ondervinden wanneer het naburige Westernieland voor windmolens kiest. - Landschappelijk kapitaal is ook een bron van welvaart. De NMFG pleit voor concentratie van grot molens op een beperkt aantal locaties, zoals de Eemshaven. - Oproep wordt gedaan voor het tijdelijk bestemmen. BALANCEREN - Ondergrond: Water, geothermie en CO2-opslag bieden kansen. Offshore infrastructuur heeft ook verdiencapaciteit. - Met Noorwegen en Duitsland zijn balanceerafspraken te maken. - Energie is een internationaal vraagstuk dat niet op te lossen is op de postzegel van Nederland. 3 - Oproep voor internationale samenwerking en uitwisseling van energie dat kunnen we met minder capaciteit uit. Oppervlaktewater is potentieel de grootst denkbare zonnecollector. Waarom wordt dat nog niet gebruikt? Gedeputeerde Van Mastrigt geeft aan dat er vooral een oplossing komen voor de opslag van energie. Opslag is de heilige graal, maar een afdoende oplossing zal nog wel even op zich laten wachten. Gedeputeerde Van Mastrigt hoort in verschillende bewoordingen dat de provincie zaken duidelijk moet maken. Door duidelijk ja of nee te zeggen tegen initiatieven. Door duidelijk kansen en mogelijkheden te benutten, best practices te delen en techniek ten toon te stellen, zodat mensen het kunnen zien, horen, ruiken en proeven. Door een levende kaart op te stellen. De Bosatlas van energie kan hiervoor een nuttige bouwsteen zijn. Een tweede term is verbinding maken. Verbinding tussen theorie en praktijk door te blijven evalueren en leren. De voorzitter sluit de bijeenkomst onder dankzegging om 22.20 uur en nodigt iedereen uit na te praten onder het genot van een hapje en een drankje. 4