Van cijfers naar waarden: Controle over hersenen en gedrag Nationale Controllersdag 12 juni 2014 Prof. dr. Margriet Sitskoorn Professor of Clinical Neuropsychology Director Topperformance laboratorium University of Tilburg Opbouw Algemene kennis werking, ontwikkeling en beinvloeding hersenen Wetenschappelijke kennis toepassen in de praktijk wijsheidontwikkelen Beïnvloeden Sturing in een bepaalde richting Het beste uit jezelf en de ander halen Beinvloeden is een basisvaardigheid En kan op veel betrekking hebben! Negatief Positief • Denken • Vaardigheden • Emotie • Motivatie • Persoonlijkheid Beinvloeden Kern van sociale interactie stuwende kracht achter de sturing van ons eigen gedrag en van het gedrag van anderen Beinvloeden Hoe werkt het? Kennis van de hersenen helpt je enorm Voor de uitleg eerst ervaren Beinvloeden en gedrag in zijn algemeen bestaat bij de gratie van : WETMATIGHEDEN http://www.michaelbach.de/ot/sze_muelue/index.html Inwaartse hoeken dichtbij Uitwaartse hoeken veraf Bron van diepte informatie. Staart verder weg dan kop Iets wat verder weg ligt is in werkelijkheid groter dan het lijkt Daar corrigeren we in onze hersenen voor en zo komen we tot foute conclusie Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Hersenen ↔ Gedrag Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Neuroplasticiteit Je brein bepaalt je zijn Maar je zijn bepaalt ook je brein Ontwikkeling van het brein Ontwikkelen van netwerken Synaptogenese Neurogenese Pruning (ruis) Myelinisatie www.loni.ucla.edu/~thompson/DEVEL/dynamic.html Netwerken Als iets vaak optreedt ontstaan er wetmatigheden Er ontstaan verwachtingsmodellen. Herhaalde blootstelling Herkennen van patronen Specifieke netwerken Verwachtingen Wetmatige info verwerking Toekomst Voorspellen Gedrag Over tijd ontstaan wetmatigheden in de hersenen Als je die wetmatigheden kent kun je ze gebruiken om te beinvloeden Hersenen Gedrag Geldt voor alle zintuigen, emoties en cognities. Kun je iemand snel mee manipuleren. Is een voortdurend proces. Kan van simpele manipulatie tot zeer complexe Simpel beinvloeden Multitasken Vicky Cobb 1981 Multi-tasking ‘Chronic multitaskers are suckers for irrelevance’ Continu afgeleid, slechter geheugen en slechtere zelfcontrole C.Nass Stanford Parallelle verwerking Seriële verwerking Zelfs beetje verdeelde aandacht leidt tot minder goed leren Iedereen zijn mail checken High versus Low media users: sociaal, gzh, cogn. complexiteit Complex beinvloeden Daar waar het om gaat De sleutel tot succes De sleutel tot succes Prefrontaal: Topmanager van het brein planning, consequenties, sturen door feedback, inhibitie, emoties, abstract denken, complexe beslissingen, flexibiliteit, motivatie, LT denken, LT geheugen. Creativiteit, maatschappelijke betrokkenheid, waarden, leiderschap,verantwoordelijkheid Ontdekkingreis Veel voorkomend asociaal gedrag Hebzucht (jezelf belangrijker vinden dan de ander) Exemplarisch voor belangrijke krachten in ons brein Laten we het wat persoonlijker maken Wie verzamelt er hier? Wat? Van alles en nog wat Laten we hebzucht wat verder evalueren met een spel Dictatorspel Enveloppe 10.000 euro Wat doe je? Laten we een kleine verandering doorvoeren en zien wat er gebeurt Ultimatumspel (veto) Wat doe je? En waarom? (vanuit gezichtspunt verdeler) Macht maakt hebzuchtig maar straf kan dat beperken De ander Hoe voelt degene zich die oneerlijk is behandeld? Pijnnetwerk (Insula, ACC) Wat wil je doen als je oneerlijk behandeld wordt? Wederkerig straffen. Nucleus caudatus (De Quervain et al., 2004) Genot en pijn reguleren ons gedrag. Empathie Je kunt voelen wat een ander voelt Iemand pijn zien hebben activeert ongeveer dezelfde hersengebieden als zelf pijn hebben (bv. insula en anterieure cingulate hersenschors) (Singer & Lamm, 2009) Onze hersenen zijn niet alleen hebzuchtig en a-sociaal het zijn ook sociale hersenen. Ze zijn ook gericht op anderen en op hun belang. Prosociaal gedrag Geven Beloningsnetwerk (Moll et al. 2006, Harbaugh et al. 2007) Trustgame (Tabibnia., et al. 2008) (anderen helpen, samenwerken, vertrouwen) Wederkerige eerlijkheid, beloningssysteem, nucl. caudatus en OFC, positieve reinforcement Prosociaal gedrag is een andere kracht tegen hebzucht en a-sociaal gedrag in het algemeen. Pijn, Genot en Overleven Pijn en genot motiveren ons om fysiek en sociaal gedrag te vertonen dat belangrijk is om te overleven • Eten (honger, pijn, eten zoeken, eten, genot) • Drinken, • Voortplanten • Goederen verzamelen • Ontwikkelen, groeien, kennis verzamelen • Bij de groep horen, eenzaamheid (oa eerlijk zijn, vriendelijk zijn, status verwerven, sociale interactie, enz) Pijn en genot zijn gerelateerd aan de belangrijkste vijf domeinen van sociale interactie SCARF model David Rock 2008 Status Certainty Autonomy Relatedness Fairness Deze sociale emoties zijn belangrijker dan wat ook, op basis daarvan wordt besloten bewust en onbewust. Belangrijk principe in de hersenen: - Minimaliseer gevaar, optimaliseer beloning (pijn en genot) - Verlies werkt sterker dan winst Vermijden Pijn Willen, engaged Status Certainty Autonomy Relatedness Fairness Genot Als je dat weet kun je daar op in spelen en optimaal effect uit interactie halen SCARF Vraag je af wat je kunt doen om …. 1. Status/positie/inbreng van klant/ personeel/jezelf te respecteren of te verhogen 2. Certainty te verhogen 3. Autonomy te verhogen 4. Relatedness te verhogen 5. Fairness duidelijk te maken Je kunt nooit teveel sociale motivators geven Pijn en genot verklaren veel maar een systeem alleen op basis van pijn en genot werkt niet perfect - Soc. en lich. behoeften kunnen strijdig zijn - Blijven schreeuwen om bevrediging ook al niet meer nodig voor overleven - KT en LT bevrediging - Macht doet sociale behoeften vergeten Lust vrouw vriend, geld verdeling Blijven eten, blijven verzamelen Shoppen ipv probleem aanpakken, alcohol Spullen, luiheid en eenzaamheid Derde kracht: Topmanager van het brein planning, consequenties, sturen door feedback, inhibitie, controle emotiesabstract denken, complexe beslissingen, flexibiliteit, motivatie, LT denken, LT geheugen. Creativiteit, maatschappelijke betrokkenheid,waarden,leiderschap,verantwoordelijkheid Derde kracht: de manager van onze hersenen Wijsheid Focus, prioriteit, goed beslissen, Zelfinzicht, controle emoties enz (Meeks en Jeste 2009) Prefrontale hersenschors Derde kracht: Topmanager van het brein S-R Wees geen speelbal van je omgeving, gedachten en emoties: Controle them, or they will control you! Ontwikkelen PFC: Biologische systeem van wijsheid Ontwikkeling Stereotype gedrag Expertise, complex, prosociaal gedrag Wijsheid Ontwikkelt door Voorbeelden, ervaring, kennis en oefening Wijsheid Neurobiologische systeem van wijsheid Meeks en Jeste (2009) Optimale balans tussen de functies van de evolutionair oudere hersengebieden (pijnen genotssysteem) en de nieuwere gebieden (PFC) Ontwikkelt over tijd puberteit Wijsheid Neurobiologische systeem van wijsheid Meeks en Jeste (2009) Optimale balans tussen de functies van de evolutionair oudere hersengebieden (pijnen genotssysteem) en de nieuwere gebieden (PFC) Maar ook volwassenen worstelen er nog voortdurend mee Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Hersenen ↔ Gedrag Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Ervaringen Gedachten Gevoelens Motivatie gedrag Neuroplasticiteit Je brein bepaalt je zijn Maar je zijn bepaalt ook je brein Neurobiologische systeem Van wijsheid Meeks en Jeste (2009) Wijsheid is een proces, geen toeval Wijsheid is te ontwikkelen en te beïnvloeden. We kunnen sleutelen aan wijsheid bij onszelf en de mensen om ons heen. Neurobiologische systeem Van wijsheid Meeks en Jeste (2009) Optimale balans tussen de functies van de evolutionair oudere hersengebieden (pijnen genotssysteem en de nieuwere gebieden (PFC). Met de focus op de juiste informatie en omgeving kunnen we door plasticiteit van de hersenen ontwikkelen van homo sapiens naar homo sapiens verus en het beste uit onszelf en onze omgeving halen Meer lezen?
© Copyright 2024 ExpyDoc
