Lees het verslag

JAARCONFERENTIE
HOOGSPRINGERS
OPENING
BLIK OP DE STEDEN
We zijn een jaar geleden begonnen, met een
gedeelde ambitie. We hebben veel bereikt en dat
willen we vieren. Ook kijken we terug naar wát we
hebben bereikt en blikken we vooruit op het jaar na
de zomer.
TILBURG
We komen vaker bij elkaar dan één keer per jaar,
om te verbinden en ervaringen uit te wisselen over
wat we in de verschillende steden tegenkomen bij
de uitdaging die we zijn aangegaan. Er zijn vandaag
mensen uit alle vijf de steden: Utrecht, Amersfoort,
Groningen, Tilburg en Amsterdam.
Vandaag zijn we te gast in Utrecht. We staan daarom ook wat langer stil bij deze stad. Aanjager Wiely
Hilhorst en wethouder Paulus Jansen delen hun
visie op en ervaringen in deze stad met ons.
9 juli 2014
Muntgebouw, Utrecht
> http://youtu.be/ZF4qtGwLv78
»» We hebben afspraken met alle corporaties uit de stad
dat Nul op de Meter dé ambitie is. We zien dat met
Nul op de Meter, in tegenstelling tot Label B, de renovatie echt terugverdiend kan worden. Wij zijn klaar
voor de grote doorbraak!
»» Eerste pilotrenovatie is in wording en wordt uitgevoerd door Ballast Nedam.
»» De 1000e woning staat er bij ons over 4 jaar.
»» Uitdagingen: het aan de bewoners laten zíen dat het
echt werkt, financiering van de renovaties, afhankelijkheid van de grillen van de rijksoverheid. Ons
warmtenet gaan we vullen met geothermie.
Hoogspringers Team
Nynke Feenstra
[email protected]
06 4348 7493
Kim Verschuren
[email protected]
06 2452 7085
Barbara Middelhoff
[email protected]
06 2340 6323
José van der Loop
[email protected]
06 1461 0716
Petra Hofman
[email protected]
06 3101 4202
Pag. 1
UTRECHT
AMERSFOORT
> http://youtu.be/X6TzWV4k4pY
»» Wij gaan voor 35.000 Nul op de Meter woningen de
komende jaren. De 1.000e staat er over drie jaar. We
zien het als oplossing voor de woonlastenproblema
tiek, impuls voor de wijk en manier om de woningvoorraad te verbeteren.
»» We gaan niet alleen laagbouw, maar ook 4-hoog en
zelfs 10-hoog prototypen.
»» Gisteren heeft Mitros besloten te gaan prototypen!
»» Uitdagingen waar we voor staan:
›› Wij hebben een groot stadsverwarmingsnetwerk.
Is dat belemmering of kans? De bron is nu een
gascentrale van Nuon die gas stookt puur voor
de warmte, aangezien elektriciteit uit Duitsland
goedkoper is. Dat is wel CO2 arm, maar niet CO2
vrij. Bovendien is de business case van dat net
gebaseerd op een minimum aantal aansluitingen.
›› Iedereen kijkt vanuit de eigen context naar de uitdaging. Dat levert wel eens een misverstand op.
›› We merken dat het veel tijd kost om iedereen op
te lijnen. In december 2012 zijn we begonnen en
we praten nu nog steeds.
›› De gemeente gaat nu zorgen dat de renovatieprocedures sneller gaan.
›› We hebben nú een woonlastenproblematiek, maar
we kunnen niet alle woningen tegelijk aanpakken.
Wat doen we met de rest?
GRONINGEN
> http://youtu.be/LiJW1ulo8Zo
»» Voor de gemeente is het belangrijk omdat het ons
helpt onze duurzaamheidsvisie te verwezenlijken,
maar het helpt ook bij de woonlastenproblematiek.
»» We zijn minder ver dan gehoopt. Maar er staat wel
een woning van Lefier!
»» We werken met drie corporaties, maar niet iedereen
gaat even hard. Nijestee wacht de eerste ronde prototyping bijvoorbeeld liever even af.
»» Uitdagingen: hoe betaalbaar kunnen we die renovaties uiteindelijk uitvoeren? En: wat is de regeling die
het ministerie uiteindelijk voor elkaar krijgt?
> http://youtu.be/u3Sl7TRzNJc
»» Voor ons gaat het om de bijdrage aan het klimaatbeleid, de woonlastenproblematiek, tevreden huurders
en een betere woningwaarde.
»» In 2020 hebben wij 2.000 woningen Nul op de Meter, zowel corporatie als particulier, plus een aantal
scholen.
»» Uitdagingen:
›› De woonlastenvraag zouden we verder moeten
uitdiepen, dat is meer dan alleen energie. Wij
vragen ons af of Nul op de Meter écht lage woonlasten oplevert en of er dan genoeg betaalbare
woningen overblijven.
›› Het realiseren van de Nul op de Meter visie in
lokale condities.
›› Hoogbouw!
Pag. 2
INSPIRATIE:
JAN WILLEM VAN DE
GROEP
“De slag die we willen maken is dat de bouwers de
grootste concurrenten worden van de energieproducenten. Wachten hoort daar niet bij. Het is wat
dat betreft een geluk dat er zoveel crises zijn. En
we zijn tegelijkertijd klaar om die grote sprong te
maken. Niet elke bouwer zal dat kunnen, ik verwacht er uiteindelijk 15 tot 20 in Nederland.
In 2050 willen en moeten we energieneutraal zijn.
In de gebouwde omgeving betekent dat 700 PJ
besparen of duurzaam opwekken. In het Energieakkoord gaat het over 6 PJ/jaar, ofwel 350.000 b-labels of 70.000 Nul op de Meter renovaties. Nu doen
we nog niet eens 1 PJ/jaar. Echt 700 PJ bereiken
betekent 147 windmolens per gemeente. Wie heeft
daar de ruimte voor?
Het ombouwen van woningen naar Label B is als
het ombouwen van postkoetsen naar auto’s. Je
betaalt heel veel geld voor die renovatie en kunt er
maar een huurverhoging van maximaal een paar
tientjes tegenover zetten. Een Nul op de Meter
renovatie kost je maar een beetje meer, maar je
krijgt er in een nieuwe kasstroom van 150 euro per
maand voor terug. De investeringsruimte bij Nul op
de Meter is gewoon veel groter!
Het gaat allemaal om innovatie en het is dus zaak
om die uit te lokken. In de bouw ging dat niet zo
snel, omdat het nooit als systeem is gezien. Een
cv-ketel bijvoorbeeld wel, die is de afgelopen jaren
70% goedkoper geworden.
Maar nu lukt het wel! Voorbeelden:
»» In Heerhugowaard hebben ze tegen de buurtgenoten
van de eerste Stroomversnelling-woning gezegd: we
gaan het per blok van 4 aanpakken. Jullie zijn er zelf
verantwoordelijk voor dat het hele blok tekent. Als
jullie niet van iedereen handtekeningen hebben dan
slaan we jullie blok over. Binnen drie dagen waren die
handtekeningen binnen, van de hele wijk!
»» 50% van de kostprijs is de installaties. Daar zit de
grote opgave in. Die kostprijs moet nog 75% omlaag.
De motor van een Polo kost 600 euro, af fabriek. Het
kán! Er is een team uit Japan hier naartoe komen
vliegen, om het te hebben over een warmtepomp op
gelijkstroom. Dan kunnen er heel veel onderdelen
kunnen uit, is het goedkoper en gaat het langer mee.
»» Hele gevels worden straks geprint en in 1 minuut aan
de bestaande gevel gehangen.
»» In de volgende gevelprototypen zitten geen kozijnen
meer. De gevel wordt gemaakt in gecontroleerde omstandigheden, dus kozijnen hoeven niet meer.
De rollen van de partijen in de woningmarkt veranderen wel:
»» Corporaties gaan geen uitvraag met bestek meer
doen, maar producten afnemen.
»» Bouwers gaan geen bouwcapaciteit meer leveren,
maar complete producten.
»» Gemeenten gaan niet meer subsidiëren van stenen,
maar brengen partijen samen, maken het iedereen
eenvoudig en combineren het woondomijn met andere (sociale) opgaven. Met een energieloket gaan we
het niet redden!
De Stroomversnelling voor Koopwoningen is in de
maak. In september wordt die – als we geen hobbels meer tegenkomen – ondertekend. Het hypotheekplafond voor Nul op de Meter woningen wordt
verhoogd. Banken gaan daar hypotheekproducten
voor ontwikkelen. En bouwers gaan daar renovatieproducten voor ontwikkelen. Marktonderzoek wijst
uit dat er nú al 700.000 mensen zijn die dan hun
woning naar Nul op de Meter willen laten renoveren.”
Pag. 3
TERUGBLIK EN
TOEKOMST
BOUWBEDRIJVEN
“Je wilt altijd graag sneller. Wij lopen aan tegen
een stuk cultuur. Bij de corporaties, maar zeker
ook bij ons intern. Iedereen in de organisatie moet
uit zijn comfortzone, dat kost overredingskracht.
Ook krijgen we nog niet veel woningen aangeboden
ter renovatie. We moeten uiteindelijk wel naar de
tienduizenden woningen in een lijn willen we de
investeringen terug kunnen verdienen.”
“Wij gaan nu lange termijn garanties bieden. Het is
nog spannend hoe we dat uiteindelijk precies gaan
waarmaken. Onze kostprijs is nu ook nog te hoog.”
“Het is heel verfrissend om eindelijk echt te kunnen focussen op de bewoner. Van bewoners die ons
een schouderklopje geven gaan we pas echt gloeien! Zij wennen ook sneller aan deze nieuwe aanpak
dan de bouwers en corporaties.”
WONINGCORPORATIES
GEMEENTEN
“De visie van Nul op de Meter, met de industrialisatie van de bouwproductie, sterkt onze actie. Daar
lopen we hard voor. Maar we zijn ook realistisch en
idealistisch tegelijk. Soms is het betere de vijand
van het goede. Soms is het slimmer om te slopen
en een nieuwe Nul op de Meter woning neer te
zetten.”
“Wij doen er inmiddels alles aan om dit in beweging
te brengen en het zo snel mogelijk vooruit te brengen. Niet vanuit subsidies voor stenen, maar door
procedures te versnellen en goedkoper te maken
en door partijen bij elkaar te brengen.”
“Het was voor ons een behoorlijke worsteling
voordat we het verhaal geloofden. Wat tegelijkertijd
speelt is dat we de helft van ons investeringsprogramma moeten schrappen door alle bezuinigingen. En nu zeggen we dat er wéér betere oplossingen zijn dan dat waar we een jaar geleden voor
hebben gestreden! We moeten heel veel praten,
heel veel laten zien wat de extra voordelen zijn.”
“Wij hebben ook veel aandacht voor de strategische
vragen. Hoe staat de woning in het gebied? Moeten
hij niet groter of kleiner? Daarnaast is Nul op de
Meter voor ons in belangrijke mate een kwaliteitsvraagstuk.”
“De problematiek die corporaties schetsen over
hun investeringscapaciteit baart ons wel zorgen.”
“Onze rol is om goede bitterballen en koffie te serveren. De corporaties en bouwers doen het werk!”
“Het creëren van vertrouwen is bij ons nog essentieel. Er is nog een risico dat we te hard van stapel
lopen en dan lopen we later vast.”
“Onze grootste zorg is of de betaalbaarheid van de
Nul op de Meter woningen na mutatie ook nog op
peil blijft. Laatst hoorden wij een corporatie zeggen
dat ze Nul op de Meter als een goed excuus zagen
om de huur te verhogen.” (Overigens is de business
case van de Nul op de Meter renovatie niet afhankelijk van huurharmonisatie, red.)
Pag. 4
TRANSITIECOACHES
“Je ziet partijen heel veel wikken en wegen aan de
voorkant. Feitelijke kennis is daarbij heel belangrijk. Maar soms is het ook gewoon dóen! Je overziet
80%, zet dan ook een stap. Iedere corporatie heeft
wel één woning leeg staan. Pak die aan. Kijk eens
of het lukt!”
“Wij zien een dilemma waarbij het perspectief is
dat een Nul op de Meter renovatie 45-60.000 euro
zou gaan kosten, terwijl bouwers nu nog een prijskaartje van 90-120.000 aan de renovatie hangen. Er
is een verschil tussen het perspectief en waar we
op dit moment staan. Dat haalt soms de energie
eruit. Dan gaat het alleen nog maar over dat bedrag
en niet meer over de ontwikkeling die we samen
bewerkstelligen.”
“Het is inspirerend om te zien dat mensen hier
elkaar kunnen vinden. Er is hard gewerkt aan de
politieke inbedding en onderlinge kennismaking. Er
is het afgelopen jaar per stad echt een eigen verhaal en ambitie ontstaan waar aan gewerkt wordt.
Inmiddels is het een beweging aan het worden en is
er steeds meer samenwerking. Ook sluiten nieuwe
partijen aan.”
“Het komende jaar zullen we ons moeten richten
op hoe goed de bestuurders zijn aangesloten. Er
zijn hier vandaag enkele wethouders, dat is een
goed teken vanuit de gemeenten, maar er zijn geen
bestuurders van woningcorporaties of bouwers.
Dat is een aandachtspunt. Helemaal omdat Energiesprong eind 2014 eindigt.”
Pag. 5
REFLECTIE:
JAN ROTMANS
“We zouden hier een feestje gaan vieren, maar ik
merkte dat mensen toch de zaken weer gingen
problematiseren. Elke paar minuten hoorde ik een
‘ja-maar’. Het energieniveau daalde met de minuut.
En dat is nergens voor nodig!
Vijf jaar geleden heb ik meegewerkt aan een rapport: Nederlandse woningen in 2020 energieneutraal. Niemand wilde het uitbrengen, zelfs Urgenda
niet. Nu zijn we serieus aan het praten over hoe we
dat echt gaan doen. In vijf jaar tijd! Dat is iets om
trots op te zijn. Het komt nu zelfs onder aandacht
van het grote publiek. Een tv show, de Solar Decathlon.
Wat mensen stimuleert is niet de techniek, maar
daden. “Hoe heb jij dat nou voor elkaar gekregen?”
We hadden hier vandaag ook de mensen kunnen
hebben die dat al voor elkaar hebben gekregen en
die konden vertellen hoe ze dat hebben gedaan. Ik
had graag die succesverhalen uit Hoogspringers
gehoord.
Ieder van ons moet mensen overtuigen. We worden
omringd door ja-maar types en krijgen weerstand.
Daarom moeten we elkaar opladen als we bij
elkaar zijn, zodat we daarna weer de wereld inkunnen en al die weerstand aankunnen! Met al onze
passie voor wat we doen en wat we het afgelopen
jaar voor elkaar hebben gekregen lukte het ons
vandaag toch om 80% van de tijd te problematiseren! Ik had slingers verwacht!
Wij zijn met zijn allen heroïsch bezig. Wij zorgen
dat hier over 20 jaar duizenden mensen achter ons
in een NOM woning wonen. Dat moeten we vieren!
Dat moeten we alsnog gaan vieren!”
Tegelijkertijd is het overgeorganiseerd: Hoogspringers, Energiesprong, Stroomversnelling. Waarom
zit daar een verschil tussen? Dat snappen de mensen niet.
Drie jaar geleden kreeg Tilburg een prijs voor het
opwaarderen van zo’n 3.000 woningen naar Label
B. Zij waren de eersten. Toen kwamen Jan Willem
en ik daar praten en zeiden: “dat is niet genoeg!”.
Daar moesten ze even van slikken, maar nu zijn ze
nóg verder gegaan. Wat kunnen we daar van leren?
Zij waren de eersten. Hoe kom je zo ver? Zij hadden
een wethouder met drive, en vertrouwen dat het
kon.
Pag. 6
AFSLUITING
Ter informatie: er is een nieuwe site gelanceerd:
www.woningconcepten.nl. Aanbieders kunnen hun
concepten (nieuw en renovatie) op deze site zetten.
Per concept is aantal parameters bekend. Dit geeft
een goed inzicht in wat er inmiddels zoal op de
markt beschikbaar is.
Waar heeft iedereen het afgelopen jaar de meeste
energie van gekregen?
AANWEZIGEN:
»» Van het samen pionieren!
»» We zijn echt begonnen!
»» Er zijn niet alleen rijtjeshuizen aangepakt, maar ook
portiekwoningen!
»» De filmpjes van de reacties van bewoners!
»» Elke werkdag maken we inmiddels een (nieuwbouw)
Nul op de Meter woning in de fabriek!
»» We hebben een manier gevonden om op betaalbare
wijze hele wijken te vernieuwen!
»» We luisteren naar elkaar, hebben begrip voor elkaar
en delen onze ambitie. Dat was een jaar geleden echt
niet mogelijk!
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
Na de zomer gaan we verder met versnellen, verbeteren, pionieren en opschalen!
»»
»»
»»
»»
»»
»»
Alan Bosch
Arjan Schothorst
Arthur Lippus
Barbara Middelhoff
Brechtje van Boxmeer
Dennis Boot
Frank Wandel
Gert van den Elsen
Gert Visser
Grietje Doevendans
Hans Dannenberg
Ivonne Bulthuis
Jan Rotmans
Jan Willem van de
Groep
Jeroen Eisen
Jop van Buchem
José van der Loop
Kasper van Zundert
Kim Verschuren
Ludo Kobes
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
»»
Marcel Brosens
Marga Slijkerman
Marten Witkamp
Meino Nijhoff
Menno Tigelaar
Miriam Sterk
Nynke Feenstra
Pauline Sparenburg
Paulus Jansen
Peter Vos
Petra Hof
Petra Hofman
Ralph Dansen
Rene Herlaar
Rik Hulshof
Rolf van der Weide
Sebastiaan Jacobs
Susan Meenhuis
Walter de Vette
Wiely Hilhorst
Pag. 7

Download Report