Veiligheids kundige 2 Van kartrekker naar coach

Van kartrekker naar coach
Veiligheids
In bedrijven waar het veiligheidsgedrag van de medewerker
centraal staat, krijgt de veiligheidskundige een nieuwe rol.
Van inhoudelijk veiligheidsspecialist zal hij zich moeten gaan
ontpoppen tot veiligheidscoach en mensenmotivator. En
dat is een vak apart.
tekst Ronald Meijer, Eddie van der Wereld
en Bart Kelderman
40 arbo 06|2014
40
6-6-2014 14:32:11
kundige 2.0
V
eiligheid structureel verbeteren
op de werkvloer is een continu
proces. Een proces dat vaak start
bij het technologisch verbeteren van installaties (efficiënter, effectiever en veiliger ontwerpen) en het managen van veiligheid in de organisatie (RI&E, voorschriften, incidentonderzoek en -rapportage), waardoor een bepaalde mate van
borging van veiligheid ontstaat. Een derde en noodzakelijke stap om incidenten
en ongevallen te voorkomen is het beïnvloeden van het gedrag van medewerkers. Want uiteindelijk zijn zij het die
uitvoering moeten geven aan incidentvrij en veilig werken. En dat betekent
werk aan de winkel voor de veiligheidskundige.
Gedrag en cultuur
Gedrag van mensen is objectief vast te
stellen, het is namelijk dat wat waarneembaar is. Gedrag is alles wat we
doen en het wordt beïnvloed door tal
van factoren. Denk aan opvoeding, opleiding, ervaring, vakkennis, normen en
waarden. Gedrag wordt ook bepaald
door de groep waarin je functioneert.
Tijdens een gezellig familiefeestje vertoon je ander gedrag dan tijdens het uitvoeren van risicovolle activiteiten op je
werk. De manier waarop je je gedraagt
in de groep of situatie waarin je je bevindt, wordt cultuur of organisatiecultuur genoemd. Immers, de groep familieleden heeft een andere cultuur dan de
groep collega’s. Trek je dit door naar het
thema veiligheid, dan is veiligheidscultuur een integraal onderdeel van de organisatiecultuur. Namelijk het gedeelte
dat zich richt op veilig en gezond handelen door medewerkers.
Aan het ontwikkelen, instandhouden en
veranderen van die veiligheidscultuur
doet iedereen in de organisatie mee.
Het management van een organisatie
heeft echter een bepalende invloed op
de manier waarop de cultuur zich ontwikkelt.
Top-down
Toch heeft dat management met regelmaat het gevoel geen grip te hebben op
de veiligheidscultuur in het bedrijf. Dit
heeft te maken met de manier waarop
het management traditioneel de organisatie aanstuurt, namelijk op basis van
het aanbrengen van structuur.
terug te betalen met vertrouwen in de
vorm van het geven van informatie over
veilig werken, incidenten, verbetermogelijkheden en kwaliteit. Zo ontstaat een
proactieve veiligheidscultuur van leren
van incidenten, belonen van meldingen,
en vertrouwen dat het maken van fouten geen represailles en regels oplevert,
Het management heeft een
bepalende invloed op de manier
van ontwikkeling van de cultuur
Nu is het aanbrengen van structuur in de
vorm van (nuttige) regels en procedures
van groot belang voor een gezonde en
veilige organisatiecultuur. Het gevaar
schuilt echter in de manier waarop het
management die structuur traditioneel
aanbrengt: veelal van boven naar beneden in de organisatie en op een directieve en verordenende manier. Dat beïnvloedt weer de cultuur: het vertrouwen
van medewerkers in het management
neemt af, belangrijke veiligheidsinformatie wordt niet gedeeld en de opvolging
van incidentmeldingen bestaat eruit dat
het management nieuwe regels en procedures instelt. Vaak niet beseffend dat dit
een verlammende werking heeft op de
veiligheidscultuur, die daardoor eerder
negatief dan positief verandert.
Wisselwerking
Wie de veiligheidscultuur in een organisatie positief wil beïnvloeden, moet zich
realiseren dat het – naast het creëren
van goede, nuttige en door de werkvloer
geaccepteerde structuren, procedures en
regels – noodzakelijk is om de medewerkers in de organisatie evenredig
meer vertrouwen te geven en zo veel
mogelijk informatie met hen te delen.
Alleen op die manier slagen zij erin om
verantwoordelijkheid te nemen voor
hun werk en het gekregen vertrouwen
maar oplossingen en verbeteringen die
herhaling in de toekomst voorkomen.
En daar zijn veel organisaties bij gebaat.
Motivator en coach
Wat hiervoor is gesteld over het management, geldt net zo goed voor de veiligheidskundige. Vertrouwen, eerlijkheid,
oprechtheid en consequent handelen
zijn sleutelwoorden. Minstens zo belangrijk echter is dat de veiligheidskundige erkent dat zijn traditionele rol als
stafadviseur niet langer voldoende is.
Hoe word ik
veiligheidscoach?
»» Stel uzelf de vraag hoe proactief veiligheidsgedrag eruit
ziet in uw organisatie.
»» Stel uzelf de vraag hoe u zelf
omgaat met proactief veiligheidsgedrag.
»» Stel vragen op procesniveau
in plaats van op inhoud: waarom zijn de beslissingen genomen zoals ze genomen zijn?
»» Ontwikkel uw vaardigheden
als coach door u zelf te trainen, te reflecteren en actief
feedback op te zoeken.
arbo 06|2014 41
41
6-6-2014 14:32:11
Veiligheidscultuur
1.Besef dat veiligheidscultuur verbeteren tijd en energie vraagt.
2.Durf medewerkers vertrouwen en
verantwoordelijkheid te geven.
3.Deel zo veel mogelijk info over
veiligheid, incidenten, oplossingen.
4.Vraag zo veel mogelijk info over
verbetermogelijkheden op de
werkvloer.
5.Beloon initiatief van medewerkers
die eigen fouten durven te melden.
6.Wees transparant en consequent:
als veiligheid prioriteit nummer 1 is,
geef dan zelf het voorbeeld.
7.Onderscheid bewust onveilig werken en onbewust onveilig werken.
Hij zal zich behalve als inhoudsexpert
ook als motivator en coach moeten opstellen. Dat dit in de praktijk niet altijd
eenvoudig is. blijkt vaak tijdens trainingen van leidinggevenden en veiligheidskundigen in het persoonlijk ontwikkelen van positief en proactief veiligheids-
gedrag. De eigen pragmatische, actiegerichte en conceptueel denkende grondhouding is vaak onbewust een flinke
sta-in-de-weg. De kunst is daarom om
andere vaardigheden simpelweg aan te
leren en te gaan coachen en motiveren.
Coachen kun je leren
Het ontwikkelen van de competentie
'coaching' leer je niet door congressen
of seminars te bezoeken waar men over
veiligheidscultuur praat. Coachen leer je
door een indringend en ervaringsgericht
programma te volgen, waarbij u als veiligheidskundige in contact komt met uw
eigen veiligheidsgedrag. Waarbij vragen
opkomen als: hoe ga ik om met risico’s;
durf ik een proces tijdelijk stop te zetten; geef ik leiding; stel ik open vragen
en communiceer ik? Dit alles met als
doel een hernieuwd referentiekader te
ontwikkelen voor de eigen vaardigheden
als leider en coach, uiteraard in relatie
tot de gewenste situatie binnen de eigen
organisatie.
Wie op coachende wijze aan de slag gaat
met collega’s in de organisatie, ontwikkelt een positieve houding ten aanzien
van veiligheid en gezondheid. Niet alleen ontstaat zo eigenaarschap onder
medewerkers met betrekking tot de ontwikkeling van de veiligheidscultuur, ook
hebben medewerkers het idee beloond
te worden doordat ze mee mogen denken over hoe het werk veiliger, gezonder
en efficiënter kan en doordat ze deze
verbeteringen zelf mogen uitvoeren.
De veiligheidskundige die erin slaagt zich
te ontwikkelen van kartrekker tot coach
en motivator vanaf de zijlijn, heeft de
sleutel naar een proactieve veiligheidscultuur in handen. Zijn werk wordt niet alleen leuker en aantrekkelijker, hij boekt
nog meer veiligheidsresultaat ook!
Bart Kelderman is directeur van In Tense Improving Safety Behaviors. Eddie van
der Wereld is senior trainer bij In Tense Improving Safety Behaviors. Ronald Meijer
is hoger veiligheidskundige en directeur
van Copla Opleiding, Training en Consultants. In Tense en Copla verzorgen samen
de masterclass Veiligheidsgedrag. Kijk op
www.copla.nl/veiligheidskundigen/masterclasses/veiligheidsgedrag/.
Bestel nu:
VAN RIsicoinventarisatie
nAAR CULTUURVERANDERING
Niet voldoende beheerste risico's bedreigen zowel de
kwaliteit als de processen in de organisatie en leiden
onverwacht tot schades. Ontdek een effectieve aanpak waarmee u risico's beoordeelt en beheerst. Leer
het gedrag van de werknemers te begrijpen, verklaren
en beïnvloeden om zo te komen tot een werkelijke
cultuurverandering.
Van Risico-inventarisatie naar cultuurverandering
Auteurs: Walter Zwaard en Cecile van der Velde
ISBN: 9789462150157
Prijs: € 52,95 (incl. btw)
www.arbo-online.nl/shop
42 arbo 06|2014
42
6-6-2014 14:32:12

Download Report