Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
Jaarrapport 2013
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
E-mail:
[email protected]
Telefoon:
(013) 462 35 74
Internetsite:
www.pensioenfondsaverydennison.nl
KvK-nummer:
41166415
INHOUDSOPGAVE
Pagina
A
B
C
D
E
F
Voorwoord
Kerncijfers
Karakteristieken van het pensioenfonds
Bestuursverslag
Algemeen
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison in 2013
Vermogensbeheer en vermogenspositie
Financiële positie
Risicoparagraaf
Vooruitblik
Rapport van de visitatiecommissie
Oordeel van het verantwoordingsorgaan
4
6
9
15
16
23
28
32
35
38
39
44
JAARREKENING
1
2
3
4
5
6
Balans per 31 december 2013
Staat van baten en lasten over 2013
Kasstroomoverzicht 2013
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling
Toelichting op de balans per 31 december 2013
Toelichting op de staat van baten en lasten over 2013
48
49
50
51
56
69
OVERIGE GEGEVENS
1
2
3
4
Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum
Resultaatverdeling
Actuariële verklaring
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
75
75
76
78
BIJLAGEN
1
Verloopstaat deelnemers
81
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
3
A
VOORWOORD
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
4
VOORWOORD
Voor u ligt het jaarverslag 2013 van de Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (het fonds).
Financiële positie
In 2013 heeft het vermogen van het fonds zich in gunstige zin ontwikkeld. Met een dekkingsgraad van 114,8% aan het
einde van het jaar (ultimo 2012: 106,9%) hoefden er geen herstelmaatregelen te worden getroffen. Al in september 2013
was het in 2009 bij DNB ingediende korte termijnherstelplan niet langer van toepassing, omdat op dat moment de
dekkingsgraad gedurende drie kwartalen hoger was dan benodigd voor het aanhouden van het minimaal vereist
vermogen. Met de gestegen dekkingsgraad bleef het fonds eind 2013 nog iets achter op het vereist vermogen, waarvoor
op dat moment een dekkingsgraad van 115,2% nodig was. Dit betekent dat het lange termijnherstelplan nog wel van
toepassing is. Daarvoor moet de dekkingsgraad gedurende drie kwartalen boven het niveau van het vereist vermogen
liggen en dat is nog niet het geval.
In november 2013 heeft het bestuur conform het daarvoor geldende beleid besloten om per 1 januari 2014 geen
toeslagen te verlenen op de pensioenen van de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden. De dekkingsgraad was
daarvoor in de visie van het bestuur onvoldoende hoog.
Uitdagingen
Er is in het verslagjaar veel aandacht besteed aan maatregelen die erop gericht zijn dat het fonds op het gebied van
beleggingen in control is en blijft. Transparantie en een goede vastlegging van de administratie alsmede beheersing van
risico's bij uitbesteding van het vermogensbeheer stonden hierbij centraal.
In 2014 staat het bestuur weer voor geheel andere uitdagingen. Alle fondsdocumenten dienen te worden aangepast aan
de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen alsmede de Code Pensioenfondsen. Nieuwe wet- en regelgeving zal
daarnaast zorgen voor een nieuwe pensioenregeling die per 1 januari 2015 moet ingaan. Allereerst zijn er de fiscale
beperkingen van de toegestane pensioenopbouw, die in een aantal opzichten tot een versobering van de
pensioenregeling zullen leiden. Daarnaast wordt door het bestuur uitgekeken naar het nieuwe financieel toetsingskader,
dat eveneens in 2015 wordt ingevoerd. De daarvoor benodigde voorstellen van staatssecretaris Klijnsma worden elk
moment verwacht en moeten daarna nog vóór het zomerreces door het parlement worden goedgekeurd. In samenhang
daarmee zal het fonds nog een ALM-studie uitvoeren, waarbij de impact van een eventuele aanpassing op het
beleggingsbeleid zal worden geanalyseerd. De voorbereidingstijd voor de sociale partners en het fonds wordt daarmee
overigens erg krap.
Huib van Gijn
Voorzitter
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
5
B
KERNCIJFERS
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
6
KERNCIJFERS
Deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden
2013
Aantal
Deelnemers
Gewezen
deelnemers
Pensioengerechtigden
2012
%
Aantal
2011
%
Aantal
2010
%
2009
Aantal
%
Aantal
%
596
29,9
632
32,6
639
34,1
643
34,8
625
34,6
840
555
42,2
27,9
786
519
40,6
26,8
750
486
40,0
25,9
739
466
40,0
25,2
736
444
40,8
24,6
1.991
100,0
1.937
100,0
1.875
100,0
1.848
100,0
1.805
100,0
Premiebijdragen, saldo waardeoverdrachten, pensioenuitkeringen en pensioenuitvoeringskosten (x € 1.000)
2013
Premiebijdragen van werkgever,
werknemers en FVP
Saldo waardeoverdrachten
Pensioenuitkeringen
Pensioenuitvoeringskosten
2012
2011
2010
2009
7.520
7.826
6.429
5.997
14.142
-396
-151
107
-527
13
7.100
6.620
6.244
5.914
5.682
635
483
450
472
476
Toelichting: Premiebijdragen van werkgevers en werknemers 2009 is inclusief bijstorting werkgever van € 7,8 miljoen.
Technische voorzieningen, stichtingskapitaal en reserves, belegd vermogen (x € 1.000) en
dekkingsgraad (%)
31-12-2013
Technische voorzieningen
Reserves
Belegd vermogen
Beleggingen
Liquide middelen
Herverzekeringsdeel technische
voorzieningen
Saldo overige activa en passiva
Totaal vermogen
Aanwezige dekkingsgraad
Vereiste dekkingsgraad
31-12-2012
31-12-2011
31-12-2010
31-12-2009
228.583
237.528
217.753
188.251
167.923
33.818
16.290
-1.530
12.735
13.252
272.693
2.367
254.828
1.542
215.831
790
200.168
647
180.143
108
456
-13.115
487
-3.039
537
-935
714
-543
642
282
262.401
253.818
216.223
200.986
181.175
114,8
115,2
106,9
113,7
99,3
115,3
106,8
114,7
107,9
114,1
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
7
Verdeling beleggingsportefeuille voor risico pensioenfonds (x € 1.000)
31-12-2013
31-12-2012
%
Vastgoed
beleggingen
Aandelen
Vastrentende
waarden
Derivaten
Overige beleggingen
Derivaten met een
negatieve waarde
31-12-2011
%
31-12-2010
%
31-12-2009
%
%
21.063
89.995
8,1
34,5
21.774
69.891
8,6
27,7
15.654
48.392
7,2
22,5
16.373
65.931
8,1
33,0
12.876
58.087
7,1
32,3
146.681
-4.845
8.029
56,2
-1,9
3,1
144.782
6.566
8.956
57,5
2,6
3,6
118.440
19.484
13.234
55,0
9,1
6,2
113.251
54
4.508
56,6
2,3
106.273
39
2.854
59,0
1,6
260.923
100,0
251.969
100,0
215.204
100,0
200.117
100,0
180.129
100,0
11.770
2.859
627
51
14
272.693
254.828
215.831
200.168
180.143
Beleggingsopbrengsten (x € 1.000)
2013
Directe opbrengsten
Indirecte opbrengsten
Kosten vermogensbeheer
2012
2011
2010
2009
500
9.961
-1.282
-25
38.068
-1.021
190
16.233
-915
191
20.336
-
122
20.670
-
9.179
37.022
15.508
20.527
20.792
Tot en met 2010 zijn de kosten van vermogensbeheer opgenomen onder de indirecte beleggingsopbrengsten.
Beleggingsrendement voor
risico pensioenfonds
Totaal rendement
2013
2012
2011
2010
2009
%
%
%
%
%
3,9
17,4
7,6
12,4
14,3
2010
2009
Pensioengegevens
2013
Franchise
13.174
2012
13.174
2011
13.174
13.174
13.174
Voor de jaren 2009 tot en met 2013 zijn er geen toeslagen toegekend per 1 januari boekjaar voor de deelnemers,
gewezen deelnemers en pensioentrekkenden.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
8
C
KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
9
KARAKTERISTIEKEN VAN HET PENSIOENFONDS
Profiel
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison (hierna het fonds), statutair gevestigd te Leiden, voert de pensioenregeling uit
voor de werknemers van Avery Dennison in Nederland.
In Nederland heeft Avery Dennison vestigingen in Leiden, Hazerswoude, Alphen a/d Rijn en Utrecht. Alle werknemers van
de werkmaatschappijen, Avery Dennison Materials Nederland B.V., Avery Dennison B.V., Avery Dennison Materials
Europe B.V., Avery Dennison Netherlands Investment II B.V. en Avery Dennison Treasury Management B.V. zijn
deelnemer aan de pensioenregeling van het fonds.
De pensioenovereenkomst die bij het fonds is ondergebracht is een uitkeringsovereenkomst (middelloonregeling). De
pensioentoezegging wordt in eigen beheer uitgevoerd. De administratie en het vermogensbeheer zijn uitbesteed aan
externe partijen.
Het fonds heeft zich tot doel gesteld het uitkeren of doen uitkeren van pensioenen aan de deelnemers en hun
nabestaanden, in de gevallen en onder de voorwaarden als zijn geregeld in het pensioenreglement.
Het bestuur van het fonds streeft als eindverantwoordelijk uitvoerder van de door de werkgever en werknemers
overeengekomen pensioenregeling naar een optimale kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid met betrekking tot die
uitvoering.
Het fonds oefent geen nevenactiviteiten uit.
Organisatie van het pensioenfonds
Verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden
In het vervolg van dit hoofdstuk beschrijven wij de huidige organisatie van ons fonds aan de hand van het onderstaande
schema.
Verantwoordings orgaan
Visitatiecommissie
Bestuur
Bestuursondersteuning
Beleggingsadviescommissie
Beleggingsadviseur
Communicatiecommissie
Onafhankelijke Accountant
Adviserend Actuar is
Certificerend Actuaris
Vermogensbeheerder
/ fondsmanagers
Administrateur
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
10
Bestuur
Het bestuur van het fonds bestaat uit zes leden. De helft van de bestuursleden wordt voorgedragen door de werkgever.
Twee leden van het bestuur worden gekozen door de deelnemers uit de (gewezen) deelnemers. Eén bestuurslid wordt
gekozen door de gepensioneerden. De leden die door de werkgever worden voorgedragen hebben voor onbepaalde tijd
zitting in het bestuur. Van de bestuursleden namens de deelnemers en gepensioneerden treedt ieder jaar een lid in een
nader vastgestelde volgorde af. Het aftredende bestuurslid kan zich echter terstond weer herkiesbaar stellen.
Het bestuur wordt terzijde gestaan door een beleggingsadviescommissie en een communicatiecommissie.
Commissies
Beleggingsadviescommissie
De beleggingsadviescommissie vergadert in beginsel vier keer per jaar. Daarnaast vindt er maandelijks een conference
call plaats. De taken van de commissie zijn onder andere het onderhouden van de contacten met de
vermogensbeheerder en fondsmanagers, het monitoren, toetsen en evalueren van het beleid en de resultaten van de
vermogensbeheerder en fondsmanagers, advisering van het bestuur met betrekking tot het strategisch beleggingsbeleid
en het jaarlijkse beleggingsplan. De beleggingsadviescommissie wordt in haar taken bijgestaan door een externe
beleggingsconsultant van Strategeon Investment Consultancy B.V.
Communicatiecommissie
De communicatiecommissie adviseert het bestuur over de interne en externe communicatie van het fonds. De
communicatiecommissie bewaakt de uitvoering van het communicatieplan en draagt onder meer bij aan de
totstandkoming van standaardbrieven aan de deelnemers en pensioengerechtigden en de inrichting en invulling van de
website.
Verantwoordingsorgaan
Het bestuur heeft op 13 maart 2008 een verantwoordingsorgaan ingesteld waarin de deelnemers, de gepensioneerden en
aangesloten werkgever(s) zijn vertegenwoordigd. De inrichting is zodanig dat iedere geleding evenveel stemmen heeft.
Het verantwoordingsorgaan geeft jaarlijks een algemeen oordeel over het handelen van het bestuur aan de hand van het
conceptjaarverslag, de conceptjaarrekening en andere relevante informatie, waaronder, indien van toepassing, de
bevindingen van het intern toezichtorgaan, het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar en de
beleidskeuzes die op de toekomst betrekking hebben.
Op 2 mei 2014 alsmede 23 mei 2014 hebben het verantwoordingsorgaan en het bestuur overleg gevoerd waarin het
bestuur verantwoording heeft afgelegd over het door haar gevoerde beleid in 2013 alsmede over de beleidsvoornemens
voor de toekomst. Naar aanleiding van dit overleg en op basis van de documenten die het verantwoordingsorgaan
ontvangen heeft, heeft het verantwoordingsorgaan zich een oordeel gevormd over het gevoerde beleid in 2013. Het
verslag van het verantwoordingsorgaan en een korte reactie van het bestuur zijn opgenomen in dit bestuursverslag.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
11
Intern Toezicht
Voor de inrichting van het Intern toezicht heeft het bestuur gekozen voor intern toezicht door een visitatiecommissie. Deze
commissie bestaat uit ten minste drie leden die door het bestuur worden benoemd. Leden van de visitatiecommissie
hebben geen verdere banden met het fonds of de aangesloten onderneming(en). De visitatiecommissie dient als collectief
te beschikken over een deskundigheid die ten minste vergelijkbaar is met de deskundigheid die door De Nederlandsche
Bank wordt verlangd van het bestuur. In het verslagjaar heeft visitatie plaatsgevonden, waarover later in dit jaarverslag
wordt gerapporteerd.
Externe deskundigen
Het fonds maakt gebruik van de diensten van externe deskundigen. De adviserend actuaris is aanwezig bij elke
bestuursvergadering om het bestuur te adviseren. Het bestuur wordt in de vergaderingen tevens bijgestaan door een
bestuursadviseur van Syntrus Achmea. De certificerend actuaris beoordeelt jaarlijks de financiële positie van het fonds en
geeft een actuariële verklaring af. De externe onafhankelijke accountant controleert de jaarrekening en de verslagstaten
ten behoeve van de toezichthouder. Hij rapporteert aan het bestuur in de vorm van een controleverklaring bij de
jaarrekening en een accountantsverslag. Hierin wordt melding gemaakt van eventuele opmerkingen en aanbevelingen
omtrent de administratieve organisatie en interne controle van ons fonds.
Het bestuur wordt daarnaast bijgestaan door MCW Consult (bestuursondersteuning/management).
Nevenfuncties bestuursleden
F.W.M. Steeman: Bestuurslid Stichting REMEDI Redistributie Medische Instrumenten.
F.W. Veltkamp: Lid raad van toezicht Quercus: vereniging van 11 protestantse basisscholen in de gemeente
Haarlemmermeer.
S.B.E. Halbertsma: Zelfstandig Management Consultant & Interim Manager; Senior Expert (Volunteer Management
Consultant) in ontwikkelingslanden bij PUM Netherlands, Den Haag; Schuldhulpverlener en budgetcoach bij Perspectief
Zutphen.
Honoreringsregeling bestuurs- en commissieleden
Bestuursleden van het fonds en leden van de commissies die in dienst zijn bij Avery Dennison genieten geen beloning
van het fonds. Avery Dennison belast geen kosten door aan het fonds voor de werktijd die deze leden voor het fonds
besteden. Ook belast Avery Dennison geen kosten door voor het gebruik van haar faciliteiten door het fonds in Leiden. De
onkosten van de bestuursleden en leden van de commissies worden vergoed. Voor de bestuursleden en leden van de
commissies die niet in dienst van Avery Dennison zijn, geldt dat ze een vergoeding voor de verrichte uren ontvangen
conform de wettelijke Regeling Onkostenvergoeding Vrijwilligerswerk. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn
onbezoldigd. Hun onkosten worden wel vergoed.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
12
Personalia
Stand van zaken per 31 december 2013:
Leden bestuur benoemd door de werkgever:
H.N. van Gijn, voorzitter
E. Voskuilen
F.W. Veltkamp
Leden bestuur namens de deelnemers:
F.W.M. Steeman, secretaris
S.B.E. Halbertsma
E.C. Megchelse*
*De heer Jonker bezette de zetel namens de werknemers (t/m 31 januari 2013). Op 1 februari 2013 is een vacature
ontstaan. Deze vacature is per 15 april 2013 ingevuld door mevrouw E.C. Megchelse.
Beleggingsadviescommissie
F.W.M. Steeman, voorzitter
H.N. van Gijn
R. Bleeker*
E. Voskuilen
S.B.E. Halbertsma
G. Reddy
*Per 31 maart 2014 is de heer Bleeker teruggetreden als lid van de beleggingsadviescommissie.
Communicatiecommissie
F.W. Veltkamp ,voorzitter
E.C. Megchelse*
J. Splinter
M.C.J. Witteman, consultant
*De heer Jonker is per 31 januari 2013 teruggetreden uit de communicatiecommissie. Op 1 februari 2013 is een vacature
ontstaan. Deze vacature is per 15 april 2013 ingevuld door mevrouw E.C. Megchelse.
Verantwoordingsorgaan
Namens:
Werknemers
Werkgever
Gepensioneerden
Lid:
R. Beij
K.H. Lauret
H.L. Ewalds, voorzitter
Compliance officer
L. van Leeuwen
Onafhankelijke accountant
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. te Rotterdam
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
13
Actuaris
Adviserend: Mercer (Nederland) B.V. te Amstelveen
Certificerend: Mercer (Nederland) B.V. te Amstelveen
Beleggingsadministratie alsmede, risico-, compliance- en performancerapportages
Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. te De Meern
Administrateur
Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. te Tilburg
Vermogensbeheerders / fondsmanagers
Robeco Institutional Asset Management B.V. te Rotterdam
Russell Investment Limited te Londen
Crédit Suisse (Asset Management) Limited te Luxemburg
Consultant Vermogensbeheer
Strategeon Investment Consultancy B.V. te Amsterdam
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
14
D
BESTUURSVERSLAG
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
15
BESTUURSVERSLAG
Algemeen
Pensioenregeling
Om een beeld te geven van de pensioenregeling die door het fonds wordt uitgevoerd, volgen enkele kerngegevens:
• De pensioenregeling van het pensioenfonds betreft een uitkeringsovereenkomst.
• Het pensioenreglement bevat toezeggingen van ouderdomspensioen ingaande op een leeftijd van 65 jaar, een
nabestaandenpensioen en een wezenpensioen op basis van een voorwaardelijk geïndexeerd middelloonsysteem.
• Voor de vaststelling van het ouderdomspensioen wordt een pensioengrondslag vastgesteld welke gelijk is aan het
pensioengevend salaris verminderd met een franchise.
• De franchise is voor deze pensioenregeling op het moment van inwerkingtreding van deze pensioenregeling (1 januari
2005) vastgesteld op € 13.174. Het bestuur van het fonds kan besluiten de franchise in enig jaar per 1 juli aan te
passen aan de ontwikkeling van lonen of prijzen. Dit is tot op heden nog niet gebeurd.
• Het pensioengevend salaris is gelijk aan 12 maal het maandsalaris inclusief vakantietoeslag, ATV-toeslag, de vaste
eindejaarsuitkering, en de ploegentoeslag met een maximum van 8,11% van het pensioengevend salaris.
• De jaarlijkse opbouw van het ouderdomspensioen bedraagt 1,75% van de pensioengrondslag. Het
nabestaandenpensioen is gelijk aan 70% van het (te bereiken) ouderdomspensioen. Het nabestaandenpensioen is op
pensioendatum geheel uitruilbaar voor extra ouderdomspensioen. Het wezenpensioen is gelijk aan 14% van het (te
bereiken) ouderdomspensioen.
• De hoogte van de eigen bijdrage door de deelnemers bedraagt 1/3 van de premie. De deelnemer op wie de
voorportaalregeling van toepassing is, is geen bijdrage verschuldigd.
• Voor een deelnemer die arbeidsongeschikt is komt de premie vanaf het tijdstip waarop het dienstverband tussen de
deelnemer en de werkgever eindigt, geheel of gedeeltelijk voor rekening van het fonds. In dat geval wordt aan de
werkgever en de deelnemer derhalve gehele of gedeeltelijke vrijstelling van premiebetaling verleend. De premie wordt
berekend naar de pensioengrondslag die gold onmiddellijk voor aanvang van de bedoelde vrijstelling.
Toeslagenbeleid
Toeslagverlening is bedoeld om de waarde van uw pensioen op peil te houden. De toeslagverlening op
pensioenaanspraken en op pensioenuitkeringen is voorwaardelijk en vindt alleen plaats als de financiële middelen van
het fonds dit toelaten. Er bestaat dus een risico dat er in een jaar geen toeslagverlening plaatsvindt. Het bestuur van het
pensioenfonds beslist elk jaar of er een toeslag wordt verleend. Gestreefd wordt naar een toeslag op de
pensioenaanspraken van deelnemers die gelijk is aan het hoogste van:
a) de ontwikkeling van de CAO-lonen bij de werkgever, of
b) de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens.
De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een
inhaalindexatie toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de
maatstaf.
Voor ingegane pensioenen, de premievrije pensioenaanspraken van ex-deelnemers, pensioenaanspraken van
deelnemers die premievrijstelling genieten wegens arbeidsongeschiktheid en aanspraken op bijzonder partnerpensioen
van ex-partners en een eventueel eigen aanspraak op ouderdomspensioen van ex-partners wordt gestreefd naar een
toeslag die gelijk is aan de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal
echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaalindexatie toe te
passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf. Er is voor
toekomstige toeslagen geen geld gereserveerd en er wordt ook bij de bepaling van de hoogte van de pensioenpremies
geen rekening gehouden met toeslagverlening.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
16
Uitbesteding van werkzaamheden
Het bestuur heeft de administratie en het vermogensbeheer uitbesteed aan externe partijen.
Pensioenadministratie
Het uitvoeren van de pensioenadministratie was ook in het verslagjaar uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer.
Naast het verzorgen van de administratie en het verzorgen van de noodzakelijke financiële rapportages fungeert Syntrus
Achmea als eerste aanspreekpunt voor de deelnemers en voert zij de betalingen aan pensioengerechtigden en derden (in
het kader van uitvoeringskosten) uit. Het bestuur heeft met Syntrus Achmea afspraken over de kwaliteit van haar
dienstverlening door middel van een Service Level Agreement. De administrateur houdt het bestuur door middel van SLArapportages per kwartaal op de hoogte van kerninformatie aangaande de dienstverlening. Daarmee is het bestuur in staat
om de dienstverlening te volgen en, waar nodig, bij te sturen.
Vermogensbeheer en vermogensadministratie
Het vermogensbeheer van het fonds werd in het verslagjaar uitgevoerd door middel van beleggingen in de fondsen van
van drie partijen: Robeco Institutional Asset Management B.V., Russell Investment Limited en Crédit Suisse (Asset
Management) Limited. Via Robeco wordt belegd in vastrentende fondsen, vastgoed en emerging markets, via Russell in
een wereldwijd aandelenfonds en via Credit Suisse in een gering belang in een commodities fonds. Daarnaast is aan
Robeco in de rol van vermogensbeheerder een zogeheten balanced mandaat verleend, waarbij het mandaat uitsluitend
het niveau van de renteafdekking en de verdeling over de assetcategorieën binnen de daarvoor gesteld normen en
bandbreedtes betreft. Robeco en Russell houden het bestuur via de Beleggingsadviescommissie elk kwartaal op de
hoogte van de voor het fonds behaalde beleggingsresultaten ten opzichte van de benchmark en leggen daarover
verantwoording af tijdens de kwartaalbijeenkomst. Maandelijks ontvangt het bestuur een rapportage over alle
beleggingsresultaten.
De beleggingsadministratie is in het verslagjaar uitgevoerd door Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V.
De visitatiecommissie heeft in 2010 het bestuur aanbevolen de administratieve organisatie rondom het vermogensbeheer
nader te bezien op kwetsbaarheid en efficiëntie. De bevindingen van de commissie met betrekking tot de
beleggingsadministratie waren voor het bestuur herkenbaar. In december 2010 heeft het bestuur tijdens een door een
adviseur van Avida International B.V. begeleide workshop een beter inzicht gekregen in de huidige constellatie van
vermogensbeheerder en fondsmanagers en de bijbehorende administratieve organisatie. Hierbij werd het bestuur
geadviseerd een zodanige structuur aan te brengen dat het bestuur op ieder gewenst moment een meer gedetailleerd
overzicht heeft van de portefeuille en de bijbehorende risico's. Een onderzoek naar een gewenst model daarvoor heeft
uiteindelijk in februari 2013 geleid tot de afsluiting van een selectieproces naar een fiduciair manager. Het bestuur heeft
daarbij geconcludeerd dat het selectietraject zeer complex was. Op grond van een uiteindelijke kosten/batenanalyse heeft
het bestuur besloten vooralsnog geen fiduciair manager te benoemen en in plaats daarvan in 2013 enkele
deeloplossingen nader uit te werken. Ook andere overwegingen hebben daarbij een rol gespeeld.
In 2012 is het fonds geselecteerd voor een themaonderzoek door DNB in het kader van de uitbesteding van het
vermogensbeheer. Dit themaonderzoek richt zich op de effectieve mandatering en juridische vormgeving van de
afspraken die er zijn met de vernogensbeheerder(s). In dit kader is op 18 oktober 2012 door DNB een rapport verzonden
met de definitieve bevindingen betrekking hebbende op het fonds. Naar aanleiding daarvan heeft het fonds een aantal
actiepunten gedefinieerd die zich richtten op een viertal onderwerpen, te weten het beleid en de begrenzing met
betrekking tot de beleggingen, de rapportages en monitoring van de risico's, de juridische overeenkomst met de
vermogensbeheerder en de monitoring van de vermogensbeheerder en diens organisatie. Op 17 oktober 2013 heeft het
fonds de vereiste Eindrapportage naar DNB gezonden.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
17
De hierboven beschreven ontwikkelingen hebben eind 2013 geleid tot een aantal bestuursbesluiten en de implementatie
daarvan. Aan een aangepaste overeenkomst met de vermogensbeheerder is een Service Level Agreement toegevoegd
waarin de afspraken omtrent de dienstverlening en de rapportages zijn vastgelegd. Het bestuur erkent daarnaast het
belang van een onafhankelijk integrale rapportage op basis van look through. Daartoe is een Independent Monitor
aangesteld (Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V.). De Independent Monitor stelt de performance- en risicorapportage
op, inclusief een attributieanalyse. De risicorapportage wordt vanaf het derde kwartaal 2013 opgeleverd. Met ingang van
juni 2014 zal de risicorapportage op maandbasis worden ontvangen door het fonds. Daarnaast toets de Independent
Monitor de begrenzingen zoals het bestuur deze in december 2013 ten behoeve van het Beleggingsplan 2014 heeft
vastgesteld, zowel op het niveau van de totale portefeuille als op het niveau van de beleggingsfondsen. Voorts is een
aantal nieuwe procedures rondom het vermogensbeheer opgesteld.
ISAE 3402 verklaringen
Het fonds vereist een ISAE 3402 type II verklaring van haar externe dienstverleners op het gebied van
pensioenadministratie, vermogensbeheer en fondsmanagers. ISAE staat voor International Standard on Assurance
Engagement en is een internationale standaard. De ISAE richtlijnen worden uitgevaardigd door de International Auditing
and Assurance Standards Board.
Het bestuur heeft de betreffende ISAE 3402 rapportages bestudeerd teneinde zich ervan te vergewissen dat de interne
controleprocessen goed functioneren. Het bestuur heeft de ISAE 3402 verklaringen in de vergadering van 14 april 2014
besproken.
Transparantie, openheid en communicatie
De eisen die Pension Fund Governance stelt aan transparantie, openheid en communicatie zijn door het fonds als volgt
ingevuld:
• Het fonds beschikt over een communicatieplan, waarin onder meer wordt aangegeven hoe het fonds aan de
periodieke en incidentele informatieverplichtingen voldoet.
• Het bestuur informeert de aangesloten werkgever(s), de deelnemers en de gepensioneerden ten minste één maal per
jaar middels een Pensioen Update over de algemene gang van zaken binnen het pensioenfonds. Daarbij gaat het
onder meer om ontwikkelingen met betrekking tot de pensioenregeling en het premie-, beleggings- en indexatiebeleid
en de financiële situatie van het fonds (verkort jaarverslag). Deze toelichting wordt ook gegeven tijdens de jaarlijkse
Algemene vergadering van deelnemers en gepensioneerden.
• Over individuele zaken wordt schriftelijk, of op verzoek telefonisch of via e-mail binnen twee weken naar betrokkene
toe gecommuniceerd.
• Het fonds beschikt over een Verklaring inzake de Beleggingsbeginselen, die ten minste om de drie jaar wordt herzien.
• Geïnteresseerden kunnen het jaarverslag, de statuten en reglementen en de Verklaring inzake de
Beleggingsbeginselen van het fonds bij het secretariaat van het fonds opvragen dan wel downloaden vanaf de website
van het fonds.
Daarnaast worden de betreffende eisen ingevuld door de zaken die in onderhavig jaarverslag zijn vermeld over onder
meer nevenactiviteiten en honoreringsregelingen.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
18
Premiebeleid
De financiering van de pensioenregeling is gebaseerd op het systeem van doorsneepremie. De voor een deelnemer voor
de pensioenregeling aan het fonds verschuldigde premie voor het ouderdoms-, partner- en wezenpensioen betreft een
jaarlijks door het bestuur vast te stellen percentage van de pensioengrondslag. De premie moet voldoen aan de eisen van
kostendekkendheid. De kostendekkende premie wordt bepaald op basis van de vereisten die daaraan gesteld worden
door de Pensioenwet.
In de uitvoeringsovereenkomst tussen het fonds en de aangesloten werkgevers is de premievaststelling vastgelegd.
Jaarlijks neemt het bestuur een besluit over de premie. Het fonds draagt de kosten verbonden aan het beheer en de
administratie van het fonds. Eventuele andere uitgaven, naar het oordeel van het bestuur nodig ter bereiking van het doel
van het fonds, komen ten laste van het fonds, tenzij met de werkgevers anders is overeengekomen.
Kostendekkende premie
Op grond van de pensioenwet rapporteren wij ook de zogenaamde kostendekkende premie. De kostendekkende premie
wordt bepaald door met de definitieve gegevens de actuariële premie te bepalen op basis van:
• Rentetermijnstructuur (RTS) per 31 december 2012 en
• het Vereist Vermogen per 31 december 2012
Deze kostendekkende premie bedraagt over 2013 € 7.449.000 (exclusief FVP).
We rapporteren ook de zogenaamde ex-ante toetspremie. De toetspremie wordt bepaald door met de definitieve
gegevens de actuariële premie te bepalen op basis van:
• de RTS per 31 oktober 2012 en
• het vereist vermogen 30 september 2012.
Het fonds heeft er namelijk als beleid voor gekozen om op deze grondslagen de feitelijk te betalen premie voor 2013 te
bepalen.
Deze toetspremie bedraagt over 2013 € 7.493.000 (exclusief FVP).
De feitelijke geheven en ontvangen premie over 2013 bedraagt € 7.480.000 (exclusief FVP) en is lager dan de
toetspremie.
Het fonds brengt een doorsneepremie in rekening bij de werkgever. Deze doorsneepremie was in 2013 vastgesteld op
26,4% van de pensioengrondslag (exclusief FVP).
Uitvoeringsovereenkomst
Het fonds en de aangesloten werkgevers, Avery Dennison Materials Nederland B.V. en Avery Dennison B.V. per 1 januari
2008 en Avery Dennison Materials Europe B.V. en Avery Dennison Netherlands Investment II B.V. per 1 juli 2008 en
Avery Dennison Treasury Management B.V. per 1 juli 2013, hebben conform de eisen van de Pensioenwet een
uitvoeringsovereenkomst afgesloten. De uitvoeringsovereenkomst is in 2012 herzien. Op 17 april 2013 is door betrokken
partijen een aangepaste uitvoeringsovereenkomst getekend op grond van door DNB uitgevaardigde richtlijnen. De
betreffende aanpassing houdt in dat de werkgevers het fonds vrijwaren voor alle financiële gevolgen die ontstaan door
onjuiste, onvolledige en/of niet tijdige informatieverstrekking door de werkgevers.
ABTN en verklaring beleggingsbeginselen
Op 20 januari 2014 heeft het fonds een aangepaste actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN) vastgesteld. De ABTN
wordt zo nodig jaarlijks door het pensioenfonds geactualiseerd.
De Verklaring beleggingsbeginselen maakt deel uit van de ABTN van het fonds. Deze verklaring wordt verstrekt op
verzoek van (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden van het fonds. De Verklaring is opgesteld in
overeenstemming met Artikel 145 van de Pensioenwet en Artikel 12 van de Europese Richtlijn 2003/41/EG d.d. 3 juni
2003. Het bestuur van het fonds heeft deze verklaring bekrachtigd op 29 november 2007. Op 20 januari 2014 heeft het
bestuur de Verklaring beleggingsbeginselen geactualiseerd.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
19
Deskundigheid
Met de pensioenregeling is een groot belang voor de deelnemers en pensioengerechtigden gemoeid. Het bestuur is zich
van deze verantwoordelijkheid bewust. Die verantwoordelijkheid wordt meer zichtbaar nu de deskundigheidseisen in de
afgelopen jaren zijn aangescherpt. In dit kader heeft het bestuur een beleid ontwikkeld ten aanzien van de
deskundigheidsbevordering van de bestuursleden. Onderdeel daarvan zijn de mogelijkheid van het volgen van
meerdaagse pensioencursussen, het organiseren van 'in house' deskundigheidssessies voor het bestuur en
verantwoordingsorgaan en het ter beschikking stellen van vakliteratuur en artikelen uit de pers.
Het beleid ten behoeve van deskundigheidsbevordering is onderdeel van een deskundigheidsplan. Het plan waarborgt
dat het bestuur als collectief over de vereiste deskundigheid en ervaring beschikt. Bij het streven naar deskundigheid richt
het bestuur zich op de niveaus van deskundigheid opgenomen in de eindtermen van het Plan van Aanpak
Deskundigheidsbevordering van de pensioenkoepels (PAD). Bij elke mutatie in het bestuur gaat het bestuur na of aan de
eisen van deskundigheid en ervaring nog steeds kan worden voldaan. Ten minste eenmaal per drie jaar gaat het bestuur
na of het bestuur als collectief actuele ontwikkelingen op pensioengebied in voldoende mate volgt. Deze toetsing wordt
uitgevoerd door een onafhankelijk instituut dat individuele toetsen bij de bestuurders afneemt op het niveau van de in het
PAD genoemde eindtermen. Deze toetsing heeft in 2011 plaatsgevonden door middel van de toets SPO Kennisreflector.
Op 16 december 2013 heeft het bestuur een aangepast deskundigheidsplan goedgekeurd.
In 2013 hebben diverse bestuursleden seminars bijgewoond en cursussen gevolgd. Daarnaast heeft het bestuur als
geheel een opleiding op deskundigheidsniveau 2 inzake het beleidsterrein Communicatie gevolgd.
Evaluatie functioneren
Het bestuur heeft een procedure vastgesteld voor een periodieke zelfevaluatie. Het gaat om het functioneren van het
bestuur als geheel en van de individuele bestuursleden afzonderlijk. Doel van de zelfevaluatie is de kwaliteit van het
bestuur in stand te houden en/of te verbeteren. Het bestuur bespreekt jaarlijks zijn eigen functioneren en het functioneren
van de door het bestuur ingestelde commissies. De voorzitter voert in beginsel eenmaal per jaar een
functioneringsgesprek met ieder bestuurslid, waarin ook het functioneren van de voorzitter aan de orde komt. Deze
evaluatie heeft ook over 2013 plaatsgevonden. Tijdens een heidag is het functioneren van het bestuur als geheel
geëvalueerd. Daar werd geconcludeerd dat sprake is van een effectieve samenwerking en dat het bestuur betrokken en
deskundig is. Het bestuur heeft naar aanleiding van de zelfevaluatie besloten tot een collectieve opleiding op
deskundigheidsniveau 2 inzake "Pensioenregelingen- en soorten".
Integere bedrijfsvoering
Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met
de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de STAR principes voor pension fund governance (PFG)
verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen de onderdelen zorgvuldig bestuur; transparantie, openheid
en communicatie; deskundigheid; verantwoording en intern toezicht.
Het beleid van een fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143
van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in:
• Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing
• Analyse en beheersing van integriteitsrisico's
• Voorkomen van belangenverstrengeling
• Duurzame beheersing van (financiële) risico's
• Eenmaal per drie jaar een continuïteitsanalyse.
Naleving wet- en regelgeving
Het bestuur is niet bekend met overtredingen van wet- en regelgeving.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
20
Gedragscode
Ook in het verslagjaar 2013 is de gedragscode van het fonds van toepassing. Deze gedragscode is gebaseerd op de
modelgedragscode die ontwikkeld is door de pensioenkoepels.
Met de verklaring van naleving van de gedragscode, die door ieder bestuurslid is ondertekend, heeft het bestuur een
goed instrument in handen voor het omgaan met en het handhaven van de van toepassing zijnde integriteitnormen. Uit de
jaarlijkse schriftelijke terugkoppeling van de compliance officer is gebleken dat zich in 2013 geen bijzondere
omstandigheden of voorvallen hebben voorgedaan waarvoor de gedragscode bedoeld is of die in strijd zijn met het
integriteitsbeleid.
Klachten en geschillen
Het fonds beschikt over een klachten- en geschillenregeling. Klachten worden in eerste instantie in behandeling genomen
door de pensioenadministratie. Wanneer de belanghebbende het niet eens is met de op zijn verzoek ontvangen reactie is
hij gerechtigd zich met een bezwaarschrift tot het bestuur van het fonds te richten. Het bestuur is gehouden de klacht
nader te onderzoeken. Indien het bestuur besluit niet of niet volledig aan de klacht tegemoet te komen, doet het bestuur
haar reactie vergezeld gaan van een uiteenzetting over de mogelijkheid om het ontstane geschil voor te leggen aan de
Ombudsman Pensioenen of aan de burgerlijke rechter.
In 2013 is één klacht ontvangen. Deze is door de pensioenadministratie afgehandeld. Er was geen sprake van geschillen.
Lidmaatschap OPF
Het lidmaatschap van de Stichting Ondernemingspensioenfondsen (OPF) werd in het verslagjaar gecontinueerd. OPF
heeft tot doel belangenbehartiging van ondernemingspensioenfondsen en het bevorderen van onderlinge samenwerking.
Vanuit het bestuur vond in het kader van deskundigheidsbevordering en informatie-uitwisseling ook in het verslagjaar
wederom deelname plaats aan themamiddagen en Kringbijeenkomsten. OPF maakt sinds eind 2010 deel uit van het
samenwerkingsverband met de pensioenkoepels Unie van Beroepspensioenfondsen (UvB) en Vereniging van
Bedrijfstakpensioenfondsen (VB) binnen de Pensioenfederatie, waarmee de dienstverlening aan pensioenfondsen is
verbreed. De beleidsagenda van de Pensioenfederatie is de inhoudelijke basis voor de samenwerking. Per 1 januari zijn
de drie pensioenkoepels officieel opgegaan in de Pensioenfederatie en heeft het fonds het lidmaatschap voortgezet bij de
Pensioenfederatie.
Toezichthouders
Alle pensioenfondsen in Nederland moeten zich houden aan de regels die geformuleerd zijn in de Pensioenwet en de
Wet Financieel Toezicht. Hierop wordt toezicht gehouden door de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en door De
Nederlandsche Bank (DNB).
Deze laatste instantie zorgt voor het prudentieel toezicht en het materieel toezicht. Prudentieel toezicht houdt in dat DNB
controleert of de beleggingen verantwoord geschieden en of het algehele financiële beheer van het pensioenfonds
deugdelijk is. Materieel toezicht betekent onder andere dat DNB nagaat of het fonds de inhoudelijke bepalingen van de
Pensioenwet naleeft en zorgt voor transparantie in het bestuur, administratie en een klantgerichte uitvoering. DNB ziet
erop toe dat de belangen van de deelnemers, gewezen deelnemers en pensioengerechtigden in het pensioenfonds
gewaarborgd zijn.
De AFM verzorgt het gedragstoezicht. Hierbij gaat het vooral om de voorlichting van het pensioenfonds aan de
rechthebbenden.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
21
Corporate governance en stembeleid
Corporate governance heeft betrekking op de manier waarop ondernemingen worden bestuurd en de wijze waarop er
toezicht wordt gehouden op dat bestuur. Uitgangspunt is dat het bestuur en de raad van commissarissen verantwoording
afleggen over het ondernemingsbeleid en het door de raad van commissarissen uitgeoefende toezicht hierop. De
Nederlandse Corporate Governance Code ('Code Tabaksblat') is op 1 januari 2004 van kracht geworden. De Code vereist
van institutionele beleggers, waartoe ook pensioenfondsen behoren, dat zij een stembeleid publiceren en verslag doen
van het gevoerde beleid alsmede over hun stemgedrag op aandeelhoudersvergaderingen, via een website.
Het fonds belegt in beleggingsfondsen. De vermogensbeheerder en fondsmanagers stemmen actief op
aandeelhoudersvergaderingen. Het fonds maakt zelf geen gebruik het stemrecht, omdat het bestuur van mening is dat
het fonds - in tegenstelling tot de vermogensbeheerder en fondsmanagers - niet in de positie verkeert om de
noodzakelijke betrokkenheid als aandeelhouder waar te maken. Het fonds ziet er wel op toe dat het stembeleid van de
vermogensbeheerder en fondsmanagers gebaseerd is op internationaal geaccepteerde principes, zoals die van het
International Corporate Governance Network (ICGN). Of dat de vermogensbeheerder en fondsmanagers gebruik maken
van de stemadviezen van gerenommeerde onderzoeksbureaus zoals Institutional Shareholder Services (ISS), dat haar
stemadviezen baseert op de pan-Europese Corporate Governance codes, maar daarnaast ook rekening houdt met
nationale Corporate Governance codes. Voor zover het bestuur stemrecht heeft ten aanzien van zaken die primair de
vermogensbeheerder en fondsmanagers zelf betreffen, zoals het beloningsbeleid, wordt dit stemrecht wel uitgeoefend.
Het fonds blijft eindverantwoordelijk en zal de vermogensbeheerder en fondsmanagers met regelmaat vragen hoe zij hun
corporate governance beleid vormgeven.
Maatschappelijk verantwoord beleggen
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison heeft alle beleggingen uitbesteed. Het fonds heeft geen directe invloed op de
beleggingen gezien het feit dat de beleggingen uitsluitend plaats vinden door middel van participaties in fondsen. Het
bestuur heeft dan ook besloten om zelf geen expliciet beleid op het gebied van maatschappelijk verantwoord beleggen te
formuleren. Wel volgt het bestuur nauwgezet de ontwikkelingen op dit vlak bij de aangestelde vermogensbeheerders.
Bij Robeco is verantwoord beleggen een belangrijk onderdeel van het beleggingsbeleid. De aanpak bestaat uit:
• Integratie van factoren op het gebied van milieu, maatschappij en ondernemingsbestuur in de beleggingsanalyse en
het beslisproces;
• In het kader van engagement wordt een actieve dialoog aangegaan met bedrijven en wordt gebruik gemaakt van
stemrechten;
• Uitsluiting, indien ondernemingen of landen zich schuldig maken aan structurele overtredingen van internationale
richtlijnen. Dit geldt voor ondernemingen die controversiële wapens produceren of verhandelen.
Russell Investments beoordeelt de gevolgen welke het meenemen van ESG-criteria (environmental, social, governance)
hebben op het risico en rendement van de beleggingsportefeuilles. Russell heeft daartoe een overeenkomst gesloten met
data provider Sustainalytics. Het beleid wordt nog verder ontwikkeld. Sustainalytics voorziet Russell van ESG-gegevens,
wat betekent dat Russell in staat is om portefeuilles van de huidige en potentiële vermogensbeheerders te analyseren en
te beoordelen aan de hand van een breed scala aan ESG-factoren. Dit stelt Russell o.a. in staat om te beoordelen hoe
effectief beheerders de risico- en rendementseffecten van ESG op hun strategieën evalueren. Voor alle nieuwe
onderliggende vermogensbeheermandaten heeft Russell de volgende richtlijn toegevoegd aan de beleggingsrichtlijnen:
"Russell requires that the Money Manager consider environmental, social and governance factors in their investment
decision making to the extent these factors are relevant and can be integrated into the Money Manager's investment
processes."
Sinds 1 januari 2013 geldt een investeringsverbod in clustermunitie (artikel 21a van het Besluit Marktmisbruik Wft). Ten
minste eenmaal per jaar wordt de portefeuille gescreend op aanwezigheid van ondernemingen die voorkomen op de
indicatieve lijst (zoals opgesteld door de sector).
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
22
STICHTING PENSIOENFONDS AVERY DENNISON IN 2013
Bestuur
Het bestuur kwam in 2013 veertien maal in plenaire zitting bijeen. Daarbij kwamen onder meer de volgende onderwerpen
aan de orde:
• De financiële positie van het fonds en de evaluatie van het herstelplan;
• Het jaarverslag en de jaarrekening;
• De toeslagverlening;
• De aanpassing van de ABTN en Verklaring beleggingsbeginselen;
• De aanpassing van het deskundigheidsplan;
• Een update van de risicoanalyse;
• Financieel crisisplan;
• Het rapport van de visitatiecommissie 2013;
• Een aanpassing van de uitvoeringsovereenkomst;
• De beleggingen;
• De uitbesteding van het vermogensbeheer, mede in het kader van het betreffende DNB themaonderzoek;
• De aanstelling van een Independent Monitor voor het vermogensbeheer;
• Een nieuw herverzekeringcontract;
• Gevolgen van de Wet Versterking Bestuur en Code Pensioenfondsen;
• Het nieuw FTK en aanpassing van de pensioenregeling per 1 januari 2015.
Per 31 januari 2013 liep de zittingstermijn van de heer Jonker na drie jaar bestuurslidmaatschap af. Het bestuur dankt
hem voor zijn inzet en kritische bijdrage aan het bestuur. De heer Jonker is per 15 april 2013 opgevolgd door mevrouw
Megchelse. Mevrouw Megchelse is, evenals de heer Jonker dat was, lid van de communicatiecommissie. De heer
Veltkamp heeft de heer Jonker vervangen als voorzitter van de communicatiecommissie.
Beleggingsadviescommissie
Ook in dit verslagjaar heeft de beleggingsadviescommissie ieder kwartaal overleg gevoerd met de vermogensbeheerder
en fondsmanagers, de resultaten getoetst en het bestuur geadviseerd over het te voeren beleggingsbeleid, alsmede over
de verrichtingen van de vermogensbeheerder en fondsmanagers.
In verband met zowel de financiële positie van het fonds als de ontwikkelingen op de financiële markten heeft de
beleggingsadviescommissie in het verslagjaar iedere maand een conference call gehouden.
Premie 2014
De premie van het fonds moet kostendekkend zijn. Voor 2013 is de premie vastgesteld op 26,4% van de
pensioengrondslag. In 2014 bedraagt de premie 25,5% van de pensioengrondslag. De eigen bijdrage van de werknemers
bedraagt 1/3 deel.
Toeslagbeleid
Het bestuur heeft in november 2013 besloten om niet over te gaan tot het verlenen van een toeslag per 1 januari 2014. In
de jaren 2003 tot en met 2005 en 2009 tot en met 2014 zijn de pensioenaanspraken van de inactieven niet geïndexeerd.
In de jaren 2006 tot en met 2008 is volledige indexatie toegekend. Per saldo bedraagt de cumulatieve
indexatieachterstand voor de inactieven 14,2%. In 2003 en 2004 zijn de pensioenaanspraken van de actieve deelnemers
niet gecompenseerd voor inflatie. Daarnaast zijn de opgebouwde aanspraken van de actieven vanaf 2009 tot en met
2014 niet geïndexeerd. In de jaren 2006 tot en met 2008 is volledige indexatie toegekend. Per saldo bedraagt de
cumulatieve indexatieachterstand voor de actieven 17,7%. De gemiste toeslagen worden door het bestuur bijgehouden
en het bestuur bekijkt in de toekomst of er mogelijkheden zijn om de gemiste toeslagen alsnog toe te kennen, waarbij
maximaal 10 jaar zal worden teruggegaan. Over de laatste 10 jaar bedraagt de cumulatieve indexatieachterstand voor de
inactieven 10,7% en voor de actieven 12,9%.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
23
Intern toezicht
In 2013 heeft de visitatiecommissie haar tweede onderzoek bij het fonds uitgevoerd. De visitatiecommissie was ditmaal
ingevuld door deskundige leden met bestuurlijke ervaring van Visitatie Commissie Pensioenfondsen (hierna VCP). De
bevindingen van de visitatiecommissie alsmede de reactie van het bestuur daarop zijn in dit jaarverslag opgenomen.
Onderzoek kwaliteit pensioenadministratie (Quinto-P)
Naar aanleiding van een onderzoek naar de kwaliteit van de pensioenadministratie bij een select aantal pensioenfondsen
in 2011 heeft DNB pensioenfondsen verzocht om kritisch het administratieproces te laten onderzoek om mogelijk foutieve
individuele pensioenberekeningen en zo nodig herstelmaatregelen te treffen. Het bestuur heeft Syntrus Achmea
Pensioenbeheer B.V. in 2013 hiertoe opdracht gegeven. De onafhankelijkheid wordt geborgd doordat het bestuur zelf de
selectiecriteria voor het uitvoeren van het maatmensenonderzoek en de selectie van de maatmensen heeft vastgesteld.
Daarnaast toetst de afdeling Quality Assurance (onafhankelijke partij binnen Syntrus Achmea) de juistheid en volledigheid
van de door de pensioenadministratie uitgevoerde werkzaamheden.
Wettelijke vermeldingen
Het afgelopen jaar zijn aan het pensioenfonds geen dwangsommen of boetes opgelegd. Er zijn door DNB geen
aanwijzingen aan het fonds gegeven, noch is een bewindvoerder aangesteld of is bevoegdheidsuitoefening van een van
de organen van het fonds gebonden aan toestemming van de toezichthouder.
Financieel crisisplan
Naar de mening van DNB waren veel pensioenfondsen tijdens de kredietcrisis onvoldoende voorbereid op een snelle
verslechtering van de financiële positie. Alle pensioenfondsen hebben daarom een financieel crisisplan opgesteld. De
deadline daarvoor was 1 mei 2012. Het bestuur heeft de nieuwe richtlijn en de opzet van een crisisplan uitvoerig
besproken tijdens de jaarlijkse heidag in december 2011. Op 16 april 2012 is het crisisplan definitief vastgesteld. In een
financiële crisis kan dit document een goede leidraad voor het handelen van het bestuur zijn.
DNB en AFM evalueerden de kwaliteit van financiële crisisplannen. Ze publiceerden een document met voorbeelden van
good and bad practices. De toezichthouders verwachten dat fondsen hun crisisplannen daarmee verbeteren. In april 2013
heeft het bestuur het crisisplan geactualiseerd. Daarbij is ook gekeken naar de good and bad practices van DNB.
Kostentransparantie
De pensioenuitvoeringskosten per deelnemer en gepensioneerde bedragen € 552 (2012: € 419). Deze kosten zijn
berekend door de totale pensioenuitvoeringskosten te delen door het totaal aantal actieve deelnemers en
gepensioneerden ultimo 2013. De totale pensioenuitvoeringskosten 2013 ad € 635.000 (2012: € 483.000) zijn naar de
categorieën van de Pensioenfederatie te verdelen naar kosten van de deelnemer en gepensioneerde ad € 304.000 (2012:
€ 252.000) en kosten van bestuur en financieel beheer ad € 331.000 (2012: € 231.000). De hogere kosten in 2013 komen
overeen met de extra activiteiten die in 2013 zijn uitgevoerd ten opzichte van 2012. Deze extra activiteiten waren nodig
door de toegenomen governance eisen, waaronder de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen en Code
Pensioenfondsen en het nieuwe FTK.
De kosten van vermogensbeheer exclusief transactiekosten waren in het verslagjaar 0,538% (2012: 0,500%) van het
gemiddeld belegd vermogen. Hieronder vallen beheerskosten en advieskosten vermogensbeheer. De stijging van de
kosten wordt voornamelijk veroorzaakt door de hogere advieskosten als gevolg van de toegenomen governance eisen.
De transactiekosten in het verslagjaar bedragen circa 0,144% (2012: schatting niet gemaakt) van het gemiddeld belegd
vermogen. De transactiekosten zijn kosten welke verdisconteerd zijn in de aan- en verkoopprijzen van
beleggingstransacties. Door middel van schattingsmodellen van Pensioenfederatie zijn deze kosten op basis van de
transacties in het verslagjaar berekend. In de jaarrekening zijn deze kosten verwerkt als onderdeel van het
beleggingsresultaat.
De kosten van het vermogensbeheer inclusief de geschatte transactiekosten komen voor het verslagjaar uit op circa
0,682%.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
24
Communicatie
Algemene vergadering van deelnemers en gepensioneerden
Op 2 september 2013 is de Algemene Vergadering van deelnemers en gepensioneerden gehouden. De aanwezige
deelnemers en gepensioneerden zijn daarin geïnformeerd over de resultaten van het fonds in 2012. Ook de ontwikkeling
van het herstelplan kwam aan de orde. Verder werden het beleggingsbeleid, de resultaten tot september 2013 en diverse
andere beleidsaandachtspunten van het bestuur toegelicht. Een verkort jaarverslag over 2012 is opgenomen is de
jaarlijkse Pensioen Update, die in juni 2013 verscheen.
Nieuw FTK
Het fonds heeft in 2013 een implementatieplan opgesteld voor het nieuwe financieel toetsingkader (FTK) dat in 2015
wordt ingevoerd en daartoe een werkgroep opgestart, waarin een aantal bestuursleden en de actuaris deelnemen. Ook is
gevraagd wie daar namens de sociale partners in willen plaatsnemen.
AOW-leeftijd in stappen omhoog
De AOW-leeftijd gaat in stappen omhoog naar 67 jaar. Dit is al in wetgeving vastgelegd. Een versnelling van de verhoging
van de AOW-leeftijd tot 67 jaar in 2021 is de gecombineerde uitkomst van afspraken uit het Herfstakkoord en het
Regeerakkoord van oktober 2012. De indiening van het wetsvoorstel voor versnelde verhoging van de AOW-leeftijd staat
voor maart 2014 gepland. Medio april was er echter nog geen wetsvoorstel ingediend in de Tweede Kamer.
Fiscale grenzen beperkt
Per 1 januari 2014 is de fiscale pensioenrichtleeftijd verhoogd naar 67 jaar. Daarna is de pensioenrichtleeftijd gekoppeld
aan de levensverwachting. Verdere verhoging gaat met stappen van één jaar. De komende jaren ligt de fiscale
pensioenrichtleeftijd hoger dan de AOW-leeftijd.
Verlaging opbouwpercentage
De Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd verlaagde per 1 januari 2014 de maximale opbouwpercentages met
0,1%. Voor middelloon geldt een maximaal opbouwpercentage van 2,15% en voor eindloon 1,9%. De
opbouwpercentages gaan met ingang van 1 januari 2015 nog verder omlaag. Het kabinet bereikte hierover in december
2013 een akkoord met enkele oppositiepartijen. Een wetsvoorstel is inmiddels door de Tweede Kamer aangenomen. Het
akkoord in het kort:
• het fiscaal maximale opbouwpercentage wordt 1,875% voor middelloonregelingen op 67 jaar;
• er komt een bovengrens voor het tweede pijlerpensioen van €100.000;
• er moet premieverlaging worden gerealiseerd; DNB gaat daar op toezien;
• de positie van zelfstandigen wordt versterkt;
• de mogelijkheid van inzet van het werknemersdeel in de pensioenpremie voor het aflossen van de hypotheekschuld
op de eigen woning wordt verkend
• er komt een brede dialoog over de toekomst van ons pensioenstelsel. De SER wordt om advies gevraagd en betrekt
hierbij de relatie tussen de vermogensopbouw voor pensioen, zorg en de eigen woning.
Het gevolg is dat nagenoeg alle pensioenregelingen in de komende jaren versoberen.
Voor 2014 is de huidige pensioenregeling nog niet fiscaal bovenmatig. Daarom is de pensioenopbouw nog niet gewijzigd.
Wel zijn kleine wijzigingen in de pensioenregeling doorgevoerd om deze beter aan te laten sluiten bij de fiscale
regelgeving en verhoogde AOW-leeftijd. Met ingang van 1 januari 2015 zal de pensioenregeling van het fonds, indien
deze niet zou worden gewijzigd, wél fiscaal bovenmatig zijn. Het fonds overlegt met de werkgever over aanpassing van de
pensioenregeling.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
25
Krimpende pensioenfondsen
DNB heeft onderzoek gedaan naar specifieke risico's die kleine krimpende pensioenfondsen lopen. Aan de hand van
kwetsbaarheidsciteria heeft DNB een groep van circa 60 pensioenfondsen onderkend waarvan het bedrijfsmodel
kwetsbaar is en de houdbaarheid nader onderzocht moet worden. Het fonds behoorde niet tot deze groep
pensioenfondsen. Het fonds heeft in februari 2014, gelet op een aanbeveling van de visitatiecommissie alsmede
ontwikkelingen bij de werkgever, onderzocht of het fonds hier binnen enige tijd toch niet toe gerekend zou kunnen
worden. Op basis van de beschikbare gegevens en de criteria van DNB bleek dat niet het geval en heeft het bestuur
besloten om in 2014 geen nader onderzoek naar de houdbaarheid van het huidige bedrijfsmodel te doen.
Governance kwaliteitsverbetering bestuur pensioenfondsen
Wet versterking bestuur pensioenfondsen
De Wet versterking bestuur pensioenfondsen is een integrale herziening van de governance en medezeggenschap bij
pensioenfondsen. De wet moet leiden tot verbetering van de kwaliteit van het pensioenfondsbestuur. De wet is van kracht
vanaf 9 augustus 2013. De bepalingen over het verantwoorden van beleggingsbeleid en over geschiktheid en tijdsbeslag
waren meteen van kracht. Ook verwante wijzigingen traden in werking. Zo zijn in het Besluit FTK regels over het
beloningsbeleid vastgelegd en in het Besluit uitvoering PW regels over geschiktheid, betrouwbaarheid en tijdsbeslag.
Een deel van de wet wordt van kracht vanaf 1 juli 2014, wanneer de nieuwe bestuursmodellen gaan gelden. Een
pensioenfonds kan kiezen uit vijf bestuursmodellen. De paritaire modellen (model 1, 2 en 3) kennen een
verantwoordingsorgaan (VO), waarin de deelnemers en pensioengerechtigden naar evenredigheid zijn vertegenwoordigd.
Naar keuze kan de werkgever worden vertegenwoordigd. De onafhankelijke modellen (model 4 en 5) kennen een
belanghebbendenorgaan (BO), waarin de drie geledingen zijn vertegenwoordigd. Het bestuur heeft gekozen voor het
aangepaste paritaire model. In het paritaire model zijn de belanghebbenden direct vertegenwoordigd in het bestuur. Het
bestuur achtte het onzeker of een bestuur dat zou bestaan uit onafhankelijke externe bestuursleden zou leiden tot een
beter bestuur. Bovendien zouden hiermee de kosten aanzienlijk stijgen. Het paritaire model sluit aan bij het huidige
model, waardoor het relatief makkelijk te implementeren is.
Het intern toezicht onder de nieuwe wetgeving verstevigd doordat ondernemingspensioenfondsen met een paritair of
onafhankelijk bestuur de keuze krijgen tussen een permanente raad van toezicht of een visitatiecommissie die jaarlijks
visiteert in plaats van driejaarlijks. Het bestuur heeft gekozen voor jaarlijkse visitatie door een visitatiecommissie. Voorts is
in overleg met het verantwoordingsorgaan besloten dat het huidige verantwoordingsorgaan opgaat in het nieuwe
verantwoordingsorgaan dat per 1 juli 2014 een gewijzigd pakket van taken en bevoegdheden krijgt.
Het fonds heeft de wijzigingen aan DNB voorgelegd.
Code Pensioenfondsen
De Code Pensioenfondsen van de Pensioenfederatie en de STAR bevat normen voor het gedrag van bestuurders, interne
toezichthouders en belanghebbenden in de verantwoordingsfunctie en werkt volgens het principe comply-or explain.
Daarnaast zijn overkoepelende thema's opgenomen, die gaan zowel over het eigen functioneren van het fonds als van
dienstverleners. Het fonds heeft geïnventariseerd in hoeverre het fonds voldoet aan de Code Pensioenfondsen. Daarbij
zijn actiepunten gedefinieerd, welke in 2014 worden geadresseerd. Vanaf het jaarverslag over 2014 rapporteert het fonds
in het jaarrapport over de Code Pensioenfondsen.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
26
Convenant arbeidsongeschiktheid
In het convenant van Pensioenfederatie en het Verbond van Verzekeraars van januari 2013 zijn afspraken vastgelegd
over het in- en uitlooprisico bij arbeidsongeschiktheid in pensioenregelingen. Ook bevat het convenant afspraken over de
verzekering van het arbeidsongeschiktheidspensioen en de premievrijstelling voor de werknemers die ziek of
arbeidsongeschikt zijn wanneer hun werkgever van pensioenuitvoerder wisselt en er geen collectieve waardeoverdracht
plaatsvindt. Het convenant geldt vanaf januari 2014 en is er op gericht de negatieve gevolgen voor werknemers met
gezondheidsbeperkingen te voorkomen. Het fonds past het pensioenreglement hier in 2014 op aan.
Invoering SEPA/IBAN
SEPA staat voor Single Euro Payments Area. SEPA is het initiatief van de Europese Unie en gezamenlijke Europese
banken tot harmonisatie van het betalingsverkeer in euro's binnen Europa. Hierdoor wijzigt onder andere het huidige
bankrekeningnummer in een IBAN-nummer. Uiterlijk op 1 februari 2014 moest iedereen in Nederland zijn overgestapt op
de nieuwe standaarden. De grote pensioenfondsen moesten al op 1 juli 2013 over gestapt zijn. DNB was van mening dat
alle pensioenfondsen op 1 november 2013 klaar moesten zijn met de SEPA migratie. De pensioenadministratiesystemen
van Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. voldeden hieraan.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
27
VERMOGENSBEHEER EN VERMOGENSPOSITIE
Economische ontwikkelingen en financiële markten in 2013
Het jaar 2013 was voor de wereldeconomie een weerbarstig jaar, waarin zich een duidelijkere divergentie aftekende
tussen ontwikkelde landen en opkomende markten. Waar de Verenigde Staten, Europa en Japan duidelijk een
versnelling lieten zien, zakte het groeitempo van de opkomende markten juist terug. Het was ook een jaar waarin de
Westerse landen de afbouw van de schuldenlast in de publieke- en private sector in trager tempo continueerden. De
periferie van de Eurozone liet de eerste signalen van herstel zien na de door de Trojka (ECB, IMF en EC) opgelegde
stringente bezuinigingen en structurele hervormingen.
De sleutelrol in de huidige macro-economische constellatie bleek wederom weggelegd voor centrale banken. De centrale
bank van Japan was in 2013 nadrukkelijk aanwezig met haar kwantitatieve verruiming, gericht op een (succesvol
gebleken) verzwakking van de yen. De Fed kondigde in mei 2013 juist de afbouw van haar onconventionele maatregelen
aan, hetgeen tot een stijging van de kapitaalmarktrente leidde. De ECB verkreeg een nieuw mandaat als supranationale
toezichthouder in de nog te vormen Europese bankenunie en verlaagde in november onverwachts de rente in een poging
de disinflatoire trend in de Eurozone een halt toe te roepen. Het aanhoudend ruimhartige monetaire beleid van centrale
banken, en de Fed in het bijzonder, vertaalde zich in 2013 meer nadrukkelijk dan in voorgaande jaren in stijgende
huizenprijzen, beurskoersen en aantrekkende industriële activiteit. Lagere energieprijzen gaven rugwind, mede als gevolg
van een vlucht in oliewinning in de Verenigde Staten door de exploitatie van schaliegas- en teerzandvelden. Gunstige
inflatiecijfers ondersteunden tevens een strategie van een ruim monetair beleid.
Wereldwijde aandelenmarkten behaalden een positief rendement mede gedreven door het aanhoudend ruime monetair
beleid en de gematigde economische groei. De Duitse 10-jaars rente steeg van 1,2% begin mei tot boven de 1,8% in
augustus waardoor het rendement op Duitse staatsobligaties negatief was. Het rendement op bedrijfsobligaties was per
saldo positief. De gedaalde risico-opslagen compenseerden de stijging van de risicovrije rente. Dit gold zowel voor
investment grade als voor high yield bedrijfsobligaties. De stijgende kapitaalmarktrente in de VS bleef niet zonder
gevolgen voor opkomende markten. Het verbeterde groeiperspectief in ontwikkelde markten zorgde voor een sterke
kapitaaluitstroom uit de meer liquide opkomende markten richting ontwikkelde markten. Dit had tot gevolg dat de valuta's
van opkomende markten een sterke depreciatie kenden ten opzichte van de dollar. Naast de ontvankelijkheid voor
kapitaaluitstroom bleek tevens dat het onderliggend herstel van opkomende markten broos was. Problemen aan de
aanbodzijde van de economieën en politieke instabiliteit stonden een groeiversnelling in de weg. Staatsobligaties van
opkomende markten hadden het moeilijk en gaven terrein prijs mede vanwege de groeivertraging in de opkomende
landen en forse onttrekkingen uit de beleggingscategorie. De Chinese groeivertraging drukte ook de vraag naar
grondstoffen. Alleen de subcategorie energie liet per saldo een stijging zien waardoor het rendement van de categorie
grondstoffen per saldo slechts licht negatief was.
Al met al was 2013 een sterk jaar voor de wereldwijde aandelenmarkten met een totaalrendement van 17,5% voor de
MSCI Wereldindex gemeten in euro's. Deze rendementsontwikkeling werd vooral gedragen door ontwikkelde
aandelenmarkten. De koersontwikkeling werd gedreven door optimisme over het herstel in de VS en de Eurozone, het
ruime monetaire beleid en de succesvolle start van Abenomics, het nieuwe economische beleid van Japan. Tevens was
een verbetering in het sentiment ten aanzien van risicovolle activa waarneembaar.
De verminderde risico aversie in de financiële markten als gevolg van verbeterende groeivooruitzichten vertaalde zich in
een mager jaar voor vastrentende waarden. Zo bedroeg het rendement op de wereldwijde staatsobligaties in euro minus
0,5%. Het jaar 2013 was dan ook een jaar waarin veilig geachte staatsobligaties beduidend achterbleven bij de
rendementen van risicovolle activa.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
28
Rendementen
De hierboven vermelde ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat 2013 een redelijk beleggingsjaar voor het fonds is
geweest. In het jaar 2013 behaalde de totale portefeuille een rendement van 3,9% (2012: 17,4%), terwijl de benchmark
een rendement liet zien van 4,8% (2012: 17,8%). Het fonds heeft haar vermogen ondergebracht in (institutionele)
beleggingsfondsen. In de onderstaande tabel zijn de brutorendementen van de verschillende beleggingsfondsen
opgenomen.
Staats- en bedrijfsobligaties fonds (Robeco)
Rendement Benchmark
2013
2013
3,3%
2,2%
Long duration fonds (Robeco)
Rendement Benchmark
2012
2012
12,7%
11,2%
-12,0%
-12,1%
24,7%
24,7%
Wereldwijd aandelenfonds (Russell)
27,7%
28,5%
14,9%
14,9%
Opkomende landen aandelenfonds (Robeco)
-5,4%
-6,8%
16,5%
16,4%
Onroerend goed fonds (Robeco)
-3,0%
0,5%
25,2%
25,9%
Commodities fonds (netto) (Crédit Suisse)
-9,6%
-9,7%
-3,1%
-1,6%
Liquide middelen
0,2%
0,1%
0,0%
0,0%
Totale portefeuille
3,9%
4,8%
17,4%
17,8%
Bij de berekening van het totale portefeuillerendement wordt gebruik gemaakt van een onafhankelijke dataprovider
(Bloomberg), waarbij waarderingen voor sommige fondsen met een dag zijn vertraagd. Hierdoor zal het rendement en de
benchmark op totaalniveau afwijken van hetgeen op basis van de resultaten van de onderliggende beleggingsfondsen
zou worden verwacht.
Beleggingsmix en mandaten
Het bestuur heeft in 2009 een Asset Liability Management (ALM-) studie laten uitvoeren. Hierbij is rekening gehouden met
de karakteristieken van het deelnemersbestand, de pensioenregeling, het gevoerde premie- en indexatiebeleid en de
risicohouding van het bestuur. Aan de hand van de uitkomsten van deze ALM-studie is een beleggingsportefeuille
gekozen, waarbij een verantwoorde afweging tussen rendement en risico voorop staat. Hiertoe is gelet op een
acceptabele combinatie van de kansen op onderdekking, het premieniveau alsmede de premievolatiliteit en de mate van
indexatie.
In de onderstaande tabel wordt de strategische beleggingsmix en de toegestane bandbreedte met ingang van 1 januari
2010 weergegeven:
Categorie
Strategische mix
Minimum
Maximum
Vastrentende waarden
55,0%
45,0%
65,0%
Aandelen
30,0%
20,0%
40,0%
Vastgoed
10,0%
6,0%
14,0%
Commodities
5,0%
0,0%
7,5%
Liquide middelen
0,0%
-1,0%
5,0%
De procentuele verdeling in de beleggingsmix tussen vastrentende waarden, aandelen, onroerend goed en commodities
wordt niet gerebalanced en ontwikkelt zich in de tijd op open basis (zwevende benchmark). Er is geen sprake van een
actief tactische assetallocatie beleid. Ter beheersing van het risico is een volledig mechanische rebalancing procedure
afgesproken. In geval van heftige marktbewegingen of andere uitzonderlijke omstandigheden kan het bestuur besluiten
daarvan tijdelijk af te wijken.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
29
Beleggingsmix ultimo december 2013
(x € 1.000)
in %
Strategische
mix in %
Vastrentende waarden
Derivaten*
146.681
-4.845
56,2%
-1,9%
Vastrentende waarden en derivaten
Aandelen
Vastgoed
Overige beleggingen (Commodities)*
141.836
89.995
21.063
8.029
54,3%
34,5%
8,1%
3,1%
55,0%
30,0%
10,0%
5,0%
Totaal
260.923
100,0%
100,0%
*) De bedragen van de werkelijke beleggingsmix zijn opgenomen overeenkomstig de indeling in de jaarrekening.
De derivaten (incl. negatieve waarden onder kortlopende schulden) zijn aan de vastrentende waarden
onttrokken, omdat deze met name rentederivaten betreffen. Onder de overige beleggingen zijn commodities
(6.894), liquide middelen (982) en overige vorderingen (153) opgenomen.
Verbetering vastlegging strategisch beleid
In de afgelopen jaren is in de pensioenwereld veel aandacht geweest voor de noodzaak om als
bestuur grip te hebben op de beleggingsportefeuille ('in control' te zijn). DNB heeft op dit gebied een aantal
themaonderzoeken uitgevoerd waaronder 'Uitbesteding vermogensbeheer'. Het fonds maakt deel uit van dit onderzoek.
Het bestuur wordt gestimuleerd om de opdracht aan de vermogensbeheerder zo eenduidig en effectief mogelijk vast te
leggen zodat beheerste en integere bedrijfsvoering kan worden gewaarborgd. Hieraan wordt invulling gegeven door de
afspraken in de beleggingsrichtlijnen verder te concretiseren. De nieuwe beleggingsrichtlijnen voor 2014 kennen een
andere opzet dan voorheen met een sterkere focus op risicobeheersing.
Spoorboekje
De beleggingsadviescommissie overlegt maandelijks over het niveau van de renteafdekking en de samenstelling van de
beleggingsportefeuille. Hierbij werd in het verslagjaar het zogenoemde spoorboekje als wegwijzer gebruikt. In het
spoorboekje staat dat bij een lagere dekkingsgraad een hogere renteafdekking gehanteerd dient te worden en een hoger
percentage belegd zal worden in vastrentende waarden. Bij hogere dekkingsgraden zal er minder renteafdekking zijn en
zal minder belegd worden in vastrentende waarden en meer in zakelijke waarden. De verfijning van het beleggingsbeleid
valt binnen de bandbreedtes van het strategische beleggingsbeleid zoals opgenomen in de ABTN. In december 2013
heeft het bestuur in het kader van de verbetering van de vastlegging van het strategisch beleid besloten om het
spoorboekje niet langer te gebruiken en de opdracht aan de vermogensbeheerder leidend te laten zijn.
Beleid renterisico
De verplichtingen van het fonds worden gewaardeerd tegen marktrentes. Sinds eind 2011 worden de actuele marktrentes
gemiddeld over een periode van drie maanden. Daarnaast heeft DNB per september 2012 een zogeheten UFR
methodiek geïntroduceerd, wat een opwaarts effect heeft op de rente voor looptijden vanaf 20 jaar. De beleggingen,
waaronder de obligaties en renteswaps die worden aangehouden om het renterisico te verminderen, worden daarentegen
gewaardeerd tegen actuele marktrentes.
In 2012 heeft het bestuur zich uitgebreid laten informeren over de gevolgen van de UFR op het beleid inzake de
renteafdekking. Het bestuur heeft besloten om in haar beleid ten aanzien van het renterisico uit te blijven gaan van de
economische renteafdekking. Dit betekent dat in de vaststelling van het percentage renteafdekking de rentegevoeligheid
van de pensioenverplichtingen zoals voorheen wordt berekend op basis van actuele marktrentes. Belangrijk argument
hiervoor is de consistentie tussen de rentegevoeligheden van beide zijden van de balans.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
30
Met ingang van 1 januari 2010 het bestuur besloten om 75% van de pensioenverplichtingen af te dekken tegen het
renterisico. De afdekking van het renterisico wordt gerealiseerd binnen de vastrentende waarden portefeuille.
In augustus 2010 is het normpercentage renteafdekking (op basis van benchmarkdurations) tijdelijk verhoogd naar
82,5%. Deze verhoging is in januari 2011 door het bestuur teruggedraaid. Het normpercentage renteafdekking werd in
september 2011 opnieuw weer tijdelijk verhoogd en wel naar 77,5% van de pensioenverplichtingen. In mei 2013 heeft het
bestuur de renteafdekking wederom verlaagd en wel van 77,5% naar het normpercentage van 75%.
In december 2013 heeft het bestuur besloten in het kader van de verbetering van de vastlegging van het strategisch
beleid het mandaat met Robeco ten aanzien van het renterisico te wijzigen. De aangepaste beleggingsrichtlijnen geven
invulling aan het strategische beleggingsbeleid zoals vastgelegd in de ABTN. Hiermee wordt een effectieve begrenzing
van het risico bereikt en zijn tevens vooraf duidelijke afspraken gemaakt over de procedure in geval van het overschrijden
van een bandbreedte.
De nieuwe afspraken zijn als volgt:
De bandbreedte voor de renteafdekking op basis van de werkelijke rentegevoeligheid bedraagt 65% - 85%.
l
Indien de renteafdekking op basis van de werkelijke rentegevoeligheid lager is dan 65%, wordt gerebalanced
l
naar 67,5%.
Indien de renteafdekking op basis van de werkelijke rentegevoeligheid hoger is dan 85%, wordt gerebalanced
l
naar 82,5%.
Mutaties beleggingen
In mei 2013 heeft het bestuur de renteafdekking verlaagd van 77,5% naar het normpercentage van 75%.
De daarmee vrijgekomen middelen (€2,8 mln) zijn geïnvesteerd in het Robeco Emerging Markets aandelenfonds.
In november 2013 is het belang in het Russell wereldwijde aandelenfonds met €1 mln uitgebreid (ten koste van de post
liquide middelen).
Valutarisico
In december 2013 heeft het bestuur besloten om over te stappen naar de euro-hedged variant van het Robeco onroerend
goed fonds. Dit betekent dat de valuta afdekking met FX forwards (overlay) komt te vervallen. Voorts heeft het bestuur
besloten de valuta afdekking voor Emerging Markets te laten vervallen met het oog op de verwachte waardestijging van
de Emerging Markets valuta.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
31
FINANCIËLE POSITIE
Dekkingsgraad en herstelplan
Op 31 december 2008 bevond het fonds zich in een situatie van een dekkingstekort. Op 31 maart 2009 heeft het fonds
een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB).
In het op 31 maart 2009 ingediende herstelplan is uitgegaan van een hersteltermijn van drie jaar. Op 19 mei 2009 heeft
het bestuur DNB schriftelijk verzocht om het ingediende korte termijnherstelplan te behandelen als een vijfjaars
herstelplan. DNB heeft het vijfjaars herstelplan goedgekeurd. Tevens heeft het fonds aangegeven dat de werkgever de in
het herstelplan genoemde drie termijnen van € 2.600.000 in één keer zal bijdragen in 2009 en het totaalbedrag ad
€ 7.800.000 middels een leningsovereenkomst weer ter beschikking van de werkgever komt. Voor de lening is een
marktconforme vergoeding overeengekomen. In juli 2012 is deze lening volledig afgelost.
Op 31 december 2013 moest de dekkingsgraad van het pensioenfonds weer ten minste 104,2% zijn. De dekkingsgraad
was per 31 december 2012 al 106,9%. Het kortetermijnherstelplan is in september 2013 formeel beëindigd. Per 31
december 2013 bedroeg de dekkingsgraad 114,8%. Dit is onder de vereiste dekkingsgraad van 115,2%.
Samenvatting van de financiële positie van het fonds en ontwikkelingen gedurende het jaar:
Ontwikkeling dekkingsgraad
Vermogen
Stand per 31 december 2012
Beleggingsresultaten
Premiebijdragen
Uitkeringen
Overig
Stand per 31 december 2013
Technische
voorziening
Dekkingsgraad
(%)
253.818
237.528
106,9%
9.179
7.096
-6.573
6.240
7,2%
0,2%
-7.100
-7.029
0,2%
-592
-1.583
0,3%
262.401
228.583
114,8%
De stijging van de dekkingsgraad is met name veroorzaakt door het positief resultaat op de beleggingen.
Dekkingsgraad
Aanwezige dekkingsgraad
Vereiste dekkingsgraad
31-12-2013
31-12-2012
31-12 2011
31-12 2010
31-12 2009
%
%
%
%
%
114,8
115,2
106,9
113,7
99,3
115,3
106,8
114,7
107,9
114,1
Onder het FTK worden twee toetsingsgrenzen gedefinieerd het minimaal vereist vermogen en het vereist vermogen. Het
minimaal vereist vermogen bedraagt 104,2%. Ultimo 2013 is derhalve geen sprake van een dekkingstekort. De vereiste
dekkingsgraad zoals voortvloeit uit de solvabiliteitsvoorschriften volgens de Pensioenwet bedraagt 115,2%. Ultimo 2013 is
derhalve sprake van een reservetekort.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
32
Onderstaand een overzicht van het verloop over de afgelopen vier jaar van de dekkingsgraden, de gemiddelde
dekkingsgraad van alle pensioenfondsen in Nederland en het (Minimaal) vereist vermogen. De "dekkingsgraad" is op
basis van de driemaandsgemiddelde rente. De "dekkingsgraad o.b.v. marktrente" is op basis van de actuele rente zonder
driemaandsmiddeling.
Actuariële analyse van het resultaat
De samenstelling van het resultaat over 2013 en 2012 en de wijzigingen daarin blijken uit het volgende overzicht
(x €1.000):
2013
2012
Resultaat op beleggingen/intrest
Premie
Kosten
Sterfte
Risicoherverzekering
Omrekening overlevingstafel / wijziging actuariële grondslagen
Arbeidsongeschiktheid
Mutaties/diversen
15.754
886
-72
785
-36
238
-27
19.098
832
89
10
-36
-2.352
196
-17
Resultaat
17.528
17.820
Beleggingsopbrengsten en wijziging rentetermijnstructuur
Hieronder valt het behaalde directe en indirecte beleggingsrendement ad € 9.179.000 en de benodigde interest voor de
verplichtingen ad € - 834.000. Daarnaast had de stijging van de rentetermijnstructuur in het boekjaar een positief resultaat
op de verplichtingen van € 7.409.000.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
33
Premie
Het resultaat op de premie bestaat uit het verschil tussen aan de ene kant de bijdragen zoals deze van de werkgevers en
werknemers in het boekjaar worden ontvangen en aan de andere kant het voor de tijdsevenredige opbouw van de
pensioenaanspraken benodigde bedrag. Het bestuur heeft bepaald dat voor 2013 de doorsneepremie 26,4% van de
pensioengrondslag bedraagt.
Kosten
Ter dekking van de kosten valt 3% excasso-opslag vrij over de uitkeringen en 1,25% van de pensioengrondslag uit de
premie.
Sterfte
Het resultaat op sterfte is van het toeval afhankelijk en kan hierdoor fors fluctueren in de tijd. Het positief resultaat in 2013
is veroorzaakt doordat minder financiele middelen als gevolg van overlijden benodigd zijn ten opzichte van de
verwachting.
Risicoherverzekering
Het resultaat van € 36.000 betreft de betaalde premie herverzekering. De uitkering maakt onderdeel uit van het resultaat
op arbeidsongeschiktheid.
Arbeidsongeschiktheid
De aan het arbeidsongeschiktheidsrisico toegekende premie van € 188.000 en een stijging van de vordering op de
herverzekeraar van € 50.000 zorgt voor een bijdrage aan het resultaat van € 238.000.
Mutatie / diversen
Hieronder valt met name het resultaat op de waardeoverdrachten € 36.000, het resultaat op uitkeringen € - 72.000 en
resultaten op mutaties waaronder pensioneringen € 21.000.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
34
RISICOPARAGRAAF
Het fonds wenst in het kader van de beleidsregels uitbesteding pensioenfonds haar risico's met betrekking tot de
uitbesteding van taken te identificeren en waar nodig af te dekken zodat zij de risico's onder controle heeft. Om inzicht te
krijgen in de risico's en de bijbehorende beheersmaatregelen heeft het fonds een risicoanalyse opgesteld. De
risicoanalyse geeft onder meer aan op welke manier het fonds om gaat met risico's en risicobeheersing ten aanzien van
het (uitbestede) beheer van taken.
Het doel van dit document is:
• het bestuur inzicht geven in de risicobeheersing en het kader waarbinnen het fonds haar pensioenadministratie heeft
uitbesteed;
• beschrijven van de risico's die gepaard gaan met de (uitbesteding van) het beheer van taken;
• beschrijven in hoeverre de uitvoerders maatregelen hebben genomen om de door het fonds uitbestede risico's af te
dekken en welke beheersmaatregelen het fonds zelf nog moet ondernemen om de risico's te beheersen;
• toezichthouders informeren over de aanpak van het risicomanagement. De toezichthouders onderschrijven in
toenemende mate het belang van risicomanagement in regelgeving zoals in de Beleidsregels Uitbesteding, de
Pensioenwet en het FTK.
Daarnaast beoordeelt het bestuur jaarlijks de ISAE 3402 rapportages van Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. en
Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V. en de ISAE 3402 rapporten van de vermogensbeheerder en van de
fondsmanagers. Als de verklaringen daar aanleiding toe geven, stelt het bestuur hier aanvullende vragen over.
De belangrijkste beleggingsrisico's zijn marktrisico, renterisico, prijsrisico, valutarisico en kredietrisico. Deze risico's zijn
nader uitgewerkt in de risicoanalyse en het beleggingsplan. Het beleid is schriftelijk vastgelegd en is onderdeel van de
afspraken met de vermogensbeheerder en fondsmanagers.
In alle stappen van het beleggingsproces is sprake van risico's die beheerst dienen te worden. Daarnaast spelen
verschillende soorten risico's een rol binnen de beleggingsportefeuille. Voor deze risico's worden beheersmaatregelen
vastgelegd waarover periodiek wordt gerapporteerd. De afspraken ter beheersing van de risico's - zoals concrete
begrenzingen en periodiciteit van evaluatie - zijn beschreven in de beleggingsrichtlijnen.
Marktrisico
Verschillende risico's kunnen elkaar versterken of werken juist diversifiërend. Om die reden wordt het risico van
marktwaardebewegingen op totaalniveau getoetst. Gewenste risico's worden meegenomen in de ALM-studie. Het betreft
de risico's waarbij gekozen wordt op basis van risico/rendementverwachtingen. Dit geldt niet voor 'ongewenste' risico's.
Tot die laatste behoren liquiditeitsrisico, concentratierisico en tegenpartijrisico. Bij het door het fonds geïmplementeerde
onafhankelijke risicomonitoring wordt vervolgens op basis van het dekkingsgraadrisico en tracking error beoordeeld of het
risico van het fonds binnen de bandbreedtes beweegt.
Renterisico
Het fonds loopt renterisico doordat de waarde van de beleggingen anders op renteveranderingen reageert dan de waarde
van de verplichtingen van het fonds. Het bestuur heeft ervoor gekozen het renterisico van de verplichtingen te beperken,
maar niet geheel af te dekken teneinde ook in tijden van stijgende rente en inflatie over financiële middelen te beschikten
ten behoeve van de toeslagverlening op de pensioenen. Op basis van het gekozen risicoprofiel wordt het renterisico van
de pensioenverplichtingen voor 75% afgedekt (op marktwaarde). Op maandbasis ontvangt het fonds van de
vermogensbeheerder een overzicht met het percentage renteafdekking op basis van benchmark durations en portefeuille
durations, zowel op marktwaarde als UFR. Ten minste eenmaal per jaar wordt de effectiviteit van de rentehedge
beoordeeld alsmede het curverisico geanalyseerd. De netto impact van renteveranderingen op de dekkingsgraad worden
in de risicorapportage inzichtelijk gemaakt.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
35
Inflatierisico
Het fonds loopt inflatierisico doordat de waarde van de geïndexeerde pensioentoezeggingen anders op
inflatieveranderingen reageert dan de waarde van de beleggingen. Met betrekking tot de indexatieambitie van het fonds is
het risico dat de verandering van de pensioenvoorzieningen als gevolg van inflatie niet gecompenseerd worden door een
waardeverandering van de beleggingen. De indexatieambitie wordt in de ALM-studie getoetst. De continuïteitsanalyse
verschaft inzicht in de verwachte indexatierealisatie. De kans op indexatie wordt inzichtelijk gemaakt in de
risicorapportage.
Valutarisico
De waarde van beleggingen kan veranderen door schommelingen in de wisselkoersen ten opzichte van de euro. Het
fonds heeft een voorkeur voor beleggingsfondsen waarbinnen het valutarisico geheel wordt afgedekt naar euro.
Daarnaast is besloten dat het valutarisico op emerging market aandelen niet wordt afgedekt met het oog op de verwachte
waardestijging van de emerging market valuta. Door middel van de risicorapportage wordt het valutarisico inzichtelijk
gemaakt.
Aandelenrisico
Het aandelenrisico betreft het risico op een daling van de marktwaarde van aandelen en overige zakelijke waarden. In de
ALM-studie wordt de gewenste allocatie naar zakelijke waarden bepaald worden aan de hand van het gekozen
risicoprofiel. In de portefeuilleconstructie wordt het gewenste aandelen/zakelijke waarden risico omgezet worden in een
strategische portefeuille. Door middel van de risicorapportage wordt het aandelenrisico inzichtelijk gemaakt.
Kredietrisico
Onder kredietrisico wordt verstaan het risico dat een verlies optreedt als een kredietnemer zijn afgesproken betalingen
niet nakomt of dat de kredietwaardigheid van een kredietnemer afneemt. In de portefeuilleconstructie wordt een allocatie
naar vastrentende waarden bepaald die aansluit bij het gekozen risicoprofiel. In de beleggingsrichtlijnen worden limieten
opgenomen op kredietwaardigheidsratings van beleggingen in instrumenten, landen en/of sectoren. Door middel van de
risicorapportage wordt het kredietrisico inzichtelijk gemaakt.
Tegenpartijrisico
Bij het aangaan van transacties met externe partijen (o.a. derivatenposities en het gebruik van securities lending) wordt
exposure opgebouwd bij tegenpartijen. Een faillissement van een tegenpartij kan tot verliezen leiden.
Het fonds neemt zelf geen derivatenposities in. Wel wordt binnen de beleggingsfondsen in derivaten gehandeld. Het
tegenpartijrisico wordt binnen de beleggingsfondsen beheerst met behulp van restricties op de kredietwaardigheid van
tegenpartijen, het spreiden van exposure over verschillende tegenpartijen en het maken van afspraken over de kwaliteit
van het onderpand. Het tegenpartijrisico in het LDI fonds wordt mede beheerst door gebruik te maken van Central
Clearing.
Liquiditeitsrisico
Onder liquiditeitsrisico wordt verstaan het risico dat een fonds niet op korte termijn aan zijn betalingsverplichtingen kan
voldoen. Het fonds acht het liquiditeitsrisico beperkt, omdat participaties in de beleggingsfondsen op dagbasis
verhandelbaar zijn en er dus op korte termijn middelen vrijgemaakt kunnen worden. Voorts is ook van belang dat
collateral behoeftes uit hoofde van derivatenposities binnen de beleggingsfondsen kunnen worden opgevangen. Tot slot
zijn de verwachte premie-inkomsten voor de komende jaren hoger dan de verwachte uitkeringen.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
36
Concentratierisico
Door gebrekkige spreiding kan concentratierisico ontstaan waarbij verliezen optreden doordat een te grote gevoeligheid
bestaat naar één regio, sector of marktpartij. Dit risico wordt beheerst door in de beleggingsrichtlijnen limieten op te
nemen op regio-, sector- en landenallocatie. Door middel van de risicorapportage wordt het concentratierisico inzichtelijk
gemaakt.
Actief risico
Met actief risico wordt bedoeld de mate waarin de daadwerkelijke performance afwijkt van de strategische benchmark. Dit
risico wordt als volgt beheerst: voor actief beheerde beleggingsinstellingen worden limieten op de maximale tracking error
gehanteerd. Daarmee wordt de afwijking ten opzichte van de benchmark gelimiteerd. Het risico wordt tevens beheerst
door een tracking error limiet op totaal portefeuilleniveau. In de berekening van het Vereist Eigen Vermogen wordt tot slot
actief risico meegenomen.
Actuariële risico's
De belangrijkste actuariële risico's zijn de risico's van langleven, overlijden en arbeidsongeschiktheid.
Bij de berekening van de pensioenverplichtingen moet een voorspelling worden gedaan over het aantal jaren dat het
pensioen vanaf de ingangsdatum wordt uitgekeerd. Als de levensverwachting stijgt, betekent dit dat er langer pensioen
uitgekeerd moet worden (het zogeheten lang levenrisico). Hiervoor moet dan extra geld worden gereserveerd. Bij de
berekeningen wordt gebruik gemaakt van de voorspellingen die door het Actuarieel Genootschap (AG) worden
gepubliceerd.
Het fonds hanteert sinds 31 december 2012 de meest recente prognosetafel 2012-2062 van het AG. Hierbij wordt een
correctiefactor Inkomenscategorie "Hoog" van Mercer gehanteerd. Door toepassing van deze AG-prognosetafel met een
adequate correctiefactor voor ervaringssterfte wordt rekening gehouden met de thans waarschijnlijk geachte toekomstige
stijging van de levensverwachting.
Het overlijdensrisico betreft het risico dat het fonds in geval van overlijden mogelijk een nabestaandenpensioen moet
toekennen en het arbeidsongeschiktheidsrisico betreft het toekennen van premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid.
Deze risico's waren tot en met 31 december 2013 gedeeltelijk herverzekerd bij de Nationale Nederlanden N.V. te
Rotterdam. De herverzekering was gesloten op basis van stop-loss. Alleen indien de totale schade over een periode van
5 jaar boven het bedrag van € 2,4 miljoen uitging, keerde de herverzekeraar het meerdere aan het fonds uit. Het contract
is ingegaan op 1 januari 2009 en liep tot 1 januari 2014. Gezien de aard van het contract was geen sprake van verdere
winstdeling.
Eind 2013 heeft het bestuur de mogelijkheden voor herverzekering onderzocht. Hierbij is gekozen voor volledige
herverzekering. Hiertoe is een driejarig contract gesloten bij Zwitserleven te Amstelveen, waarbij sprake is van
winstdeling.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
37
VOORUITBLIK
Het bestuur richt zich op een toekomstbestendige uitvoering van de pensioenregeling. Dit vergt zowel een adequate
besturing van het vermogensbeheer en de pensioenadministratie als een alerte houding ten opzichte van alle wijzigingen
die op het fonds afkomen. In 2014 is hiervoor een gewijzigde rapportagestructuur.
In december 2013 heeft het bestuur besloten in het kader van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen gekozen
voor het aangepaste paritaire model. Daarnaast is per 1 januari 2014 de Code Pensioenfondsen van kracht. In 2014
wordt een en ander nader uitgewerkt en worden de fondsdocumenten als de statuten, reglement verantwoordingsorgaan
en reglement visitatiecommissie, deskundigheidsplan worden hierop aangepast.
In 2014 zal het bestuur, samen met de werkgever, kijken naar wat de wijziging van het FTK voor gevolgen heeft voor het
pensioenfonds. Eventueel te nemen maatregelen zullen door het bestuur voortvarend worden opgepakt. Daarnaast moet
het bestuur, in overleg met de werkgever en de sociale partners de pensioenregeling versoberen als gevolg van het
fiscale kader per 1 januari 2015.
Het bestuur heeft in januari 2014 kennisgenomen van de aankondiging van de werkgever om de lokatie Hazerswoude te
sluiten. Naar aanleiding van deze aankondiging heeft het bestuur de impact op het fonds geanalyseerd. De conclusie was
dat de voorgenomen sluiting vooralsnog geen invloed heeft op de financiële situatie van het fonds. Op 16 mei 2014 heeft
de werkgever een definitief besluit tot sluiting van de vestiging Hazerswoude genomen.
Leiden, 16 juni 2014
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
Het bestuur
H N. van Gijn
voorzitter
F.W.M. Steeman
secretaris
E. Voskuilen
bestuurslid
E.C. Megchelse
bestuurslid
F.W. Veltkamp
bestuurslid
S.B.E. Halbertsma
bestuurslid
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
38
E
RAPPORT VAN DE VISITATIECOMMISSIE
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
39
VERSLAG VAN DE VISITATIECOMMISSIE
De Visitatiecommissie (VC) heeft in de maand november 2013 haar onderzoek gedaan naar het functioneren van het
(bestuur van het) pensioenfonds van Avery Dennison met de focus op de periode december 2012 tot november 2013.
Daarbij is gekeken naar de beleids- en bestuursprocedures en processen, de checks and balances, de wijze waarop het
fonds wordt aangestuurd en de omgang met de risico's op langere termijn, en - mede vooruitlopend op de taken van de
VC in verband met de Wet versterking bestuur pensioenfondsen - naar de evenwichtige belangenafweging, het beleid en
de algemene gang van zaken en de adequate risicobeheersing.
Follow up op voorgaande visitatie
Naar aanleiding van de voorgaande visitatie is er een discussie geweest over risicobeperking voor de werkgever,
eventueel zelfs een overgang naar een Bpf.
Dit punt is blijven spelen, maar heeft nog niet tot het doorhakken van knopen geleid. Nog openstaande vragen zijn hoe de
huidige bijstortingsafspraken en de steeds hogere premie zich verhouden, is nagedacht over de situatie dat er geen
bijstortingen meer plaatsvinden? Aandacht is gevraagd voor een reëel kader en ambitie en realisatie indexaties.
Terughoudendheid in beleid
De VC bespeurt bij het bestuur een afwachtende en enigszins aarzelende houding, mede ingegeven doordat de sponsor
zich nog niet duidelijk heeft uitgelaten over de toekomst van het fonds. Het bestuur geeft aan het een moeilijk begaanbare
weg te vinden om als slapend fonds door te gaan, mocht de sponsor de uitvoeringsovereenkomst willen beëindigen. Dit
zo zijnde zou het opstellen en doorrekenen van scenario's hoger op de agenda moeten staan.
De VC beveelt aan deze afwachtende houding te laten varen en zo nodig het initiatief te nemen om duidelijkheid van de
sponsor te verkrijgen: beter leidend dan lijdend.
Nieuw bestuursmodel
Ten aanzien van de keuze voor een nieuw bestuursmodel naar aanleiding van de Wet versterking bestuur
pensioenfondsen heeft de VC vernomen dat men het meest voelt voor voortzetting van het huidige paritaire model, maar
er zijn nog geen concrete beslissingen genomen en stappen gezet. Dit wordt nu wel urgent en de VC beveelt aan hier
vaart te maken, maar daarbij wel te zorgen dat voldoende draagvlak is gezocht en alle belanghebbenden daarbij zijn
geraadpleegd.
De VC tekent daarbij aan dat zorg werd uitgesproken over de afnemende belangstelling bij de deelnemers voor het
pensioen(fonds). Dat maant tot gerichte communicatie met deze groep over de bestuurlijke inrichting, missie en toekomst
van het pensioenfonds.
Totaaloordeel
a. Beleid en bestuur
Dit is zorgvuldig en gedegen, maar men is onvoldoende pro-actief. De missie en visie van het fonds, de verhouding met
de sponsor en het bestaansrecht van het fonds, alsmede de kosten en inhoud van de pensioenregeling dienen
nadrukkelijker geadresseerd te worden. De Checks en balances zijn overigens voldoende en werken naar behoren.
Daarbij valt op dat het VO zich een iets bescheidener rol aanmeet dan wettelijk mogelijk: het oordeelt meer op het proces
van evenwichtige belangenafweging en minder op inhoud. Ook dient het beleid van het bestuur zich sterker te richten op
het rechtstreeks peilen van het draagvlak voor het pensioenfonds en de pensioenregeling bij de deelnemers zelf. De
cultuur in de bestuurskamer is er overigens een van respect en collegialiteit. De voorzitter is een primus inter pares.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
40
b. Algemene gang van zaken
Organisatie en uitvoering lopen op zich goed, maar door de veelheid aan partijen aan welke wordt uitbesteed en de vele
ondersteunende partijen kan niet altijd gezegd worden dat het bestuur zelf in control is. Het overzicht kan zoek raken, de
verbinding tussen de verschillende partijen via het bestuur kan onvoldoende gewaarborgd raken. Illustratief is het zware
traject rond het vermogensbeheer geweest. Het bestuur moet nu meer aandacht krijgen voor strategische thema's, en
meer loskomen van de dagelijkse en operationele zaken. Het risico-inventarisatie en -beheersingsbeleid wordt eerst nu
operationeel.
c. Evenwichtige belangenbehartiging
Het bestuur is zich de belangen van alle stakeholders continu en volledig bewust, houdt er ook gewetensvol rekening
mee, maar expliciteert en onderbouwt haar afwegingen onvoldoende zichtbaar. Voor een evenwichtige belangenafweging
is het essentieel dat men ook een goed inzicht heeft in wat leeft onder de deelnemers. Het geconstateerde gebrek aan
interesse dient het bestuur daarbij te overbruggen.
Enkele aanbevelingen op deelonderwerpen
1. De dominante positie van de BAC kan aanleiding zijn beleggingen (weer) tot een aandachtsgebied van het voltallige
bestuur te maken.
2. Verscherpte aandacht voor de S-formule en de mogelijke risicoverzwaring tijdens herstel is wenselijk.
3. De competenties uit de Beleidsregel geschiktheid 2012 dient men voortaan mee te nemen in de zelfevaluaties, een
externe moderator is daarbij wenselijk.
4. Communicatie op B-niveau bij de niet verplichte communicatie-uitingen dient meer aandacht te krijgen, het reduceren
van de hoeveelheid uitingen is raadzaam.
5. Jaarlijkse actualisatie van de ABTN heeft wel hoge prioriteit bij het bestuur, maar dient nu echt geeffectueerd te
worden.
6. Het definiëren van risicohouding en risicobudget kan explicieter dan nu het geval is.
7. Bij de komende ALM studie dienen alle asset classes in de portefeuille nog eens tegen het licht worden gehouden.
8. Een nadere explicitering van het MVO beleid is wenselijk.
9. Een duidelijke beleidsafweging ten aanzien van de korte termijn anticyclische en lange termijn procyclische effecten
van de renteafdekking dient nu gemaakt te worden.
10. Er dient een duidelijk beleid geformuleerd te worden ten aanzien van inhaalindexatie en de administratieve verwerking
daarvan.
11. De SLA's - met name die met Syntrus Achmea - dienen eens goed te worden getoetst op disclaimers, maximale
aansprakelijkheid en penalties ingeval de gestelde levels niet worden gehaald.
5 december 2013
De Visitatiecommissie
Mr. P.J.M. Akkermans, voorzitter
Drs. R.P. van Leeuwen AAG
Drs. G.L. Sirks
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
41
Reactie van het bestuur
Het bestuur waardeert de kritische blik van de visitatiecommissie en neemt de opmerkingen van de visitatiecommissie
mee in het beleid voor 2014. Hieronder wordt op de bevindingen van de visitatiecommissie een inhoudelijke reactie
gegeven.
Follow up voorgaande visitatie en terughoudendheid in beleid
Het bestuur is zich bewust van de verkenning van de werkgever naar de toekomstige pensioensituatie. De verwachting is
dat dit in het eerste kwartaal van 2014 concreter wordt. Als dat niet het geval is zal het bestuur in het tweede kwartaal van
2014 proactief acties bespreken / ondernemen. In het kader van het nieuwe FTK heeft het bestuur in 2014 aandacht voor
het reële kader, ambitie en realisatie van indexaties.
Nieuw bestuursmodel
Keuze voor een nieuw bestuursmodel is geagendeerd voor 16 december. Input is gevraagd van sociale partners
(vakbonden), werkgever en verantwoordingsorgaan. De werkgever heeft input gegeven, evenals het
verantwoordingsorgaan. De communicatiecommissie zal na een definitieve keuze acties definiëren inzake communicatie
richting de deelnemers.
a. Beleid en bestuur
Zie hiervoor de reactie onder follow up voorgaande visitatie en terughoudendheid in beleid.
b. Algemene gang van zaken
Het bestuur is zich er bewust van het feit dat veel taken zijn uitbesteed. Het bestuur is in control door: zorgvuldige
samenstelling en beoordeling van contracten, SLA-overeenkomsten en monitoring van SLA-rapportages. Daarnaast
controleert het bestuur de ISAE rapportages en bespreekt deze jaarlijks in een bestuursvergadering.
c. Evenwichtige belangenbehartiging
Het bestuur zal de evenwichtige belangenafweging beter gaan documenteren in de notulen van bestuursvergaderingen.
De communicatiecommissie werkt een plan uit voor een risicobereidheidsonderzoek en een communicatieonderzoek voor
Q2 2014, afhankelijk van de beschikbaarheid van het wetsvoorstel nieuw FTK.
Aanbevelingen op deelonderwerpen
1. Het is de intentie van het bestuur om beleggingen meer tot een aandachtsgebied van het voltallige bestuur te maken,
met benadrukking van de adviserende rol van de BAC. Het bestuur neemt dit mee in de besluitvorming in het kader
van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen. Beleggingen zullen uitgebreider worden besproken in de
bestuursvergaderingen.
2. De visitatiecommissie merkt op dat verscherpte aandacht voor de S-formule en de mogelijke risicoverzwaring tijdens
herstel wenselijk is. Dit is onlangs besproken in de bestuursvergadering. Deze aandacht is er nu. Het pensioenfonds
is inmiddels uit het kortetermijn herstelplan. Ook gedurende de rest van het lange termijnherstelplan zal het bestuur
aandacht houden voor de S-formule.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
42
•
3. De competenties uit de Beleidsregel geschiktheid 2012 zijn besproken op de heidag op 6 december 2013. Hiervoor
is een externe moderator uitgenodigd.
4. De visitatiecommissie beveelt aan om communicatie op B1-niveau bij de niet verplichte communicatie-uitingen meer
aandacht te geven. Ook vindt zij het reduceren van de hoeveelheid uitingen raadzaam. Deze opmerking heeft in de
ogen van het bestuur betrekking op een bepaalde zinsnede in het verkort jaarverslag. Het bestuur houdt hier zo veel
mogelijk rekening mee. Alle wettelijk verplichte communicatie is getoetst op B1-niveau. De veelheid aan uitingen zijn
verplichte uitingen, deze kan het pensioenfonds niet reduceren. Niet alle genoemde communicatie uitingen zijn van
toepassing op het pensioenfonds Avery Dennison en deelnemers krijgen deze informatie alleen op het moment dat dit
op de eigen situatie van toepassing is.
5. In januari 2014 wordt de ABTN vastgesteld.
6. en 7. Bij de komende ALM studie worden de asset classes in de portefeuille opnieuw beoordeeld. Ook worden de
risicohouding en het risicobudget dan explicieter uitgewerkt.
8. Het beleid met betrekking tot maatschappelijk verantwoord beleggen wordt in 2014 geformuleerd.
9. Een duidelijke beleidsafweging inzake de korte termijn anticyclische en lange termijn procyclische effecten van de
renteafdekking dient volgens de visitatiecommissie nu gemaakt te worden. Vanwege het herstelplan heeft het bestuur
gekozen voor korte termijn afdekking van de risico's. In de investment beliefs is opgenomen dat het beleggingsbeleid
over de renteafdekking onafhankelijk is van de dekkingsgraad. Op dit moment wijzigt het bestuur het beleid niet. Dit
punt wordt besproken in de beleggingsadviescommissie, welke een advies aan het bestuur uitbrengt of dit in de ALMstudie wordt meegenomen.
10. Het bestuur zal in 2014 het beleid ten aanzien van inhaalindexatie evalueren. Dit wordt ook gekoppeld aan de ALMstudie. Hierbij wordt ook gekeken naar de regelgeving hierover in het nieuwe FTK.
11. Eind 2014 loopt het contract met Syntrus Achmea af. Er wordt dan een nieuw contract gesloten dat aan alle eisen met
betrekking tot uitbesteding voldoet.
6 december 2013
Het bestuur
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
43
F
OORDEEL VAN HET VERANTWOORDINGSORGAAN
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
44
VERANTWOORDINGSORGAAN
Het Verantwoordingsorgaan is op 13 maart 2008 ingesteld door het fonds. Het Verantwoordingsorgaan is actief sinds 26
maart 2008.
In het overleg tussen het bestuur van SPAD en het Verantwoordingsorgaan op 2 mei en 23 mei 2014 heeft het bestuur
verantwoording afgelegd over het door haar gevoerde beleid in 2013 alsmede over de beleidsvoornemens voor de
toekomst. Tijdens het overleg zijn onder meer de volgende onderwerpen aan de orde geweest:
• de kerngegevens en de resultaten in het jaar 2013;
• de opvolging van het advies van het verantwoordingsorgaan in 2013;
• de evaluatie van het herstelplan en de ontwikkeling van de dekkingsgraad;
• het beleid in 2013 met betrekking tot met betrekking tot de premie, beleggingen en toeslagverlening;
• de in 2013 getroffen maatregelen inzake de uitbesteding van het vermogensbeheer;
• de kostentransparantie;
• het rapport van de visitatiecommissie;
• de toekomst van SPAD;
• de implementatie van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen en Code Pensioenfondsen
• aanpassing van de pensioenregeling per 1 januari 2015 (fiscale aanpassingen en nieuw FTK);
• het rooster van aftreden van het verantwoordingsorgaan;
• onderzoek in kader (bestaansrecht) krimpende pensioenfondsen;
• de deskundigheidsbevordering van de leden van het verantwoordingsorgaan en het opstellen van een
competentievisie.
Na toezending van de concepten voor het jaarverslag en het actuarieel rapport over het jaar 2013 heeft het bestuur van
SPAD op 23 mei 2014 de volgende schriftelijke verklaring van het Verantwoordingsorgaan ontvangen:
Verslag van het Verantwoordingsorgaan
Het verantwoordingsorgaan( VO) heeft kennisgenomen van het concept jaarrapport, de concept jaarrekening en het
concept actuarieel rapport van de Stichting Avery Dennison over het jaar 2013.
Het VO heeft tevens kennis genomen van de beleidsvoornemens van het bestuur van het fonds voor het jaar 2014, in
overlegvergaderingen op 2 mei en 23 mei 2013.
Op basis van bovengenoemde informatie komt het VO tot een positief oordeel met betrekking tot het handelen van het
bestuur en het gevoerde beleid in 2013, alsmede de beleidsvoornemens voor de toekomst.
Het VO heeft hierbij de volgende opmerkingen en aanbevelingen:
Gedurende de rest van het jaar 2014, komen er een aantal taken op het bestuur af. Onder andere aanpassing van de
fondsdocumenten, de nieuwe pensioenregelingen voor 2015, de deskundigheidstoets, evaluatie van de diverse
fondsbeheerders en de aanpassingen vanwege het nieuwe financiële toetsingskader en de daarmee verbandhoudende
ALM- studie. Een groot aantal van deze taken zijn wettelijke voorschriften. Het VO vertrouwt erop dat er een gedegen
uitvoeringsplan zal worden opgesteld om al deze activiteiten op tijd uit te voeren, waarbij ook aandacht wordt gegeven
aan de hoogte van de uitvoeringskosten.
De pensioenuitvoeringskosten waren met € 635,000 significant hoger dan in voorgaande jaren (31,5% boven 2012,
stijging 2011/2012 was 7,3%). Omdat de factor kosten per deelnemer een belangrijke parameter is, met name voor kleine
fondsen, beveelt het VO het bestuur aan om hier nadrukkelijk aandacht aan te besteden. Te meer omdat door de sluiting
van de Hazerswoude-fabriek, het aantal deelnemers significant zal dalen, waardoor de kosten per deelnemer hoe dan
ook zullen stijgen. Ook in het vorige verslagjaar heeft het VO al meer aandacht gevraagd voor deze parameter.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
45
Zowel bij het onderzoek naar de kwaliteit van de pensioenadministratie als bij de certificering van de actuariële analyse,
behoort de door het bestuur gekozen toezichthouder tot dezelfde onderneming als de uitvoerder van de taak. Het VO
begrijpt deze keuze uit oogpunt kosten en efficiency, maar beveelt toch aan om bij herziening van contracten te
overwegen om uitvoerder en toezichthouder uit verschillende ondernemingen te laten komen.
De visitatiecommissie heeft in november 2013 opgemerkt dat het VO zich een iets bescheidener rol aanmeet dan wettelijk
mogelijk, doordat het VO oordeelt op het bestuurlijk proces en een evenwichtige belangenafweging binnen het bestuur,
maar minder op de inhoud.
Het VO heeft zich beraden op deze opmerking, maar zal haar beleid niet veranderen.
Indien het VO meer naar de inhoud van bestuursbesluiten gaat kijken vreest het voor doublures en vertragingen in deze
belangrijke processen. Dit is niet in belang van het fonds en haar deelnemers.
Leiden, 23 mei 2014
Het Verantwoordingsorgaan.
H.L. Ewalds
R. Beij
K.H. Lauret
Reactie van het bestuur
Het bestuur heeft met genoegen kennis genomen van het positieve oordeel van het VO over 2013 en spreekt zijn dank uit
voor de inzet, tijd en kritische blik die de leden van het VO in het afgelopen jaar aan het pensioenfonds hebben gegeven.
Het bestuur realiseert zich dat 2014 veel taken moeten worden opgepakt. Het bestuur heeft hiervoor een actieplan om te
komen tot de tijdige afronding van aanpassing in het kader van de Wet Versterking Bestuur Pensioenfondsen en de Code
Pensioenfondsen, alsmede de nieuwe pensioenregelingen voor 2015.
Daarnaast is het bestuur zich bewust van de uitvoeringskosten en heeft daar in 2014 veel aandacht voor. We zullen
duidelijke prioriteiten stellen bij het analyseren en invoeren van nieuwe wetgeving en richtlijnen. Bij de uitvoering zal in
eerste instantie gekozen worden voor 'zelf doen'. Wanneer dit vanwege de benodigde kennis of gebrek aan capaciteit niet
mogelijk is, zal er weloverwogen gekozen worden voor het inhuren van externe expertise.
Leiden, 16 juni 2013
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
Het bestuur
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
46
JAARREKENING
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
47
1
BALANS PER 31 DECEMBER 2013
(na verwerking van het resultaat)
(in duizenden euro's)
31 december 2013
31 december 2012
ACTIVA
Beleggingen voor risico pensioenfonds (1)
272.693
254.828
Herverzekeringsdeel technische
voorzieningen
(2)
456
487
Vorderingen en overlopende activa
(3)
50
158
Liquide middelen
(4)
2.367
1.542
275.566
257.015
PASSIVA
Reserves
(5)
33.818
16.290
Technische voorzieningen
(6)
228.583
237.528
Overige schulden en overlopende
passiva
(7)
13.165
3.197
275.566
257.015
114,8
106,9
(*) De nummering verwijst naar de toelichting
Dekkingsgraad op basis van FTK in %
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
48
2
STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013
(in duizenden euro's)
2013
2012
Premiebijdragen van werkgevers en
werknemers
(8)
7.520
7.826
Beleggingsresultaten
(9)
9.179
37.022
Saldo waardeoverdrachten
(10)
-396
-151
Pensioenuitkeringen
(11)
-7.100
-6.620
Mutatie technische voorzieningen
(12)
Pensioenopbouw
Rentetoevoeging
Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen
Onttrekkingen voor uitvoeringskosten
Saldo overdrachten van rechten
Wijziging marktrente
Wijziging actuariële grondslagen
Overige wijzigingen
-6.240
-836
7.029
209
432
7.409
942
-6.577
-3.402
6.591
198
179
-14.554
-2.352
142
8.945
-19.775
Herverzekeringen
(13)
46
51
Mutatie herverzekeringsdeel
technische voorzieningen
(14)
-31
-50
Pensioenuitvoeringskosten
(15)
-635
-483
17.528
17.820
17.528
17.820
Saldo van baten en lasten
Bestemming saldo
Mutatie extra reserve
(*) De nummering verwijst naar de toelichting
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
49
3
KASSTROOMOVERZICHT 2013
(in duizenden euro's)
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.
2013
2012
Kasstroom uit pensioenactiviteiten
Premiebijdragen van werkgevers en werknemers
Saldo waardeoverdrachten
Pensioenuitkeringen
Herverzekeringen
Pensioenuitvoeringskosten
Mutatie vorderingen en overlopende activa
Mutatie overige schulden en overlopende passiva
7.520
-396
-7.100
46
-635
109
1.056
7.826
-151
-6.620
51
-483
49
-177
600
495
Kasstroom uit beleggingsactiviteiten
Verkopen beleggingen
Aankopen beleggingen
Directe opbrengsten
Overige mutaties beleggingen
Kosten vermogensbeheer
435.695
-436.321
500
1.633
-1.282
Mutatie liquide middelen
324.970
-331.853
-25
8.186
-1.021
225
257
825
752
Samenstelling geldmiddelen
2013
Liquide middelen per 1 januari
Mutatie liquide middelen
Liquide middelen per 31 december
2012
1.542
790
825
752
2.367
1.542
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
50
4
GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING
Algemeen
Het doel van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison, statutair gevestigd te Leiden, Lammenschansweg 140, is het nu
en in de toekomst verstrekken van uitkeringen aan gepensioneerden en nabestaanden ter zake van ouderdom en
overlijden; tevens verstrekt het fonds uitkeringen aan arbeidsongeschikte deelnemers. Deze doelstelling is nader
uitgewerkt in onder andere de statuten, het pensioenreglement, de uitvoeringsovereenkomst en de Actuariële en
Bedrijfstechnische Nota van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison.
Overeenstemmingsverklaring
De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen zoals deze zijn opgenomen in Titel 9,
Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek (BW) en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.
Vergelijking met voorgaand jaar
De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het
voorgaande jaar.
GRONDSLAGEN VOOR DE WAARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA
Algemeen
Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro's.
Schattingen en veronderstellingen
De opstelling van de jaarrekening in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW vereist dat het bestuur oordelen vormt en
schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde
waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen
zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als
redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en
verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van
deze schattingen.
De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen
worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode
gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel
de verslagperiode als toekomstige perioden.
Verwerking van activa en passiva
Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar
het pensioenfonds zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt
in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom
van middelen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld.
Baten worden in de staat van baten en lasten opgenomen wanneer een vermeerdering van het economische potentieel,
samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden,
en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het
economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting,
heeft plaatsgevonden, en waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
51
Indien een transactie ertoe leidt dat alle of nagenoeg alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle
risico's met betrekking tot een actief of een verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de
verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans
opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de
toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde.
Dit betekent dat transacties worden verwerkt op handelsdatum en niet op afwikkelingsdatum. Als gevolg hiervan kan
sprake zijn van een post "nog af te wikkelen transacties".
Saldering van een actief en een verplichting
Een financieel actief en een financiële verplichting worden gesaldeerd als nettobedrag in de balans opgenomen indien
sprake is van een wettelijke of contractuele bevoegdheid om het actief en de verplichting gesaldeerd en gelijktijdig af te
wikkelen en bovendien de intentie bestaat om de posten op deze wijze af te wikkelen. De met gesaldeerd opgenomen
financiële activa en financiële verplichtingen samenhangende rentebaten en rentelasten worden eveneens gesaldeerd
opgenomen.
Verwerking van waardeveranderingen van beleggingen
Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen.
Alle waardeveranderingen van beleggingen, inclusief valutakoersverschillen, worden als beleggingsopbrengsten in de
staat van baten en lasten opgenomen.
Vreemde valuta
Activa en verplichtingen in vreemde valuta worden omgerekend naar de rapporteringsvaluta euro tegen de koers per
balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit
transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum.
31-12-2013
US Dollar
Britse Pond
Japanse Yen
Hong Kong Dollar
Australische Dollar
Canadese Dollar
Noorse Kronen
Zweedse Kronen
Singaporese Dollar
Zuid Koreaanse Won
31-12-2012
1,38
0,83
144,83
10,68
1,54
1,46
8,36
8,85
1,74
1.454,22
1,32
0,81
114,00
10,22
1,27
1,31
7,34
8,58
1,61
1.411,45
Beleggingen
Algemeen
De beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde. Slechts indien de reële waarde van een belegging niet
betrouwbaar kan worden vastgesteld vindt waardering plaats op basis van geamortiseerde kostprijs.
Participaties in beleggingsinstellingen, die gespecialiseerd zijn in een bepaald soort beleggingen worden gerubriceerd en
gewaardeerd volgens de grondslagen van dat soort beleggingen.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
52
Derivaten
Derivaten worden gewaardeerd op reële waarde, te weten de relevante marktnotering of, als die er niet is, de waarde die
wordt bepaald met behulp van marktconforme en toetsbare waarderingsmodellen.
Positieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder derivaten.
Negatieve posities uit hoofde van derivatencontracten ultimo verslagjaar worden gepresenteerd onder overige schulden
en overlopende passiva.
Overige beleggingen
Onder overige beleggingen worden opgenomen die beleggingen die niet als een van de hiervoor opgesomde beleggingen
geclassificeerd kunnen worden. Tevens worden onder de overige beleggingen opgenomen nog af te wikkelen
beleggingstransacties en liquide middelen die beheerd worden door de vermogensbeheerder.
De overige beleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde.
Herverzekering
Deze post betreft de waarde van de herverzekeringspolissen bepaald op de contante waarde van de
herverzekerde aanspraken berekend tegen dezelfde grondslagen als van toepassing op de voorziening
pensioenverplichtingen.
De herverzekering van de risico’s van overlijden en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid zijn ondergebracht bij
Nationale Nederlanden N.V. te Rotterdam. Het contract is ingegaan op 1 januari 2009 en liep tot 1 januari 2014.
Vorderingen en overlopende activa
Vorderingen en overlopende activa worden bij eerste verwerking gewaardeerd op reële waarde. Na eerste verwerking
worden vorderingen gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs (gelijk aan de nominale waarde indien geen sprake is van
transactiekosten) onder aftrek van eventuele bijzondere waardeverminderingen, indien sprake is van oninbaarheid.
Liquide middelen
Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Onder de liquide middelen zijn opgenomen die kasen banktegoeden die onmiddellijk opeisbaar zijn dan wel een looptijd korter dan twaalf maanden hebben. Zij worden
onderscheiden van tegoeden in verband met beleggingstransacties. Liquide middelen uit hoofde van
beleggingstransacties worden gepresenteerd onder de beleggingen.
Reserves
De extra reserve dient voor het dekken van algemene risico's en financiering van eventuele toeslagverlening. Jaarlijks
wordt, nadat de technische voorziening op een voldoende peil is gebracht, het resultaat van het fonds ten gunste dan wel
ten laste van de extra reserve gebracht.
Technische voorzieningen
Voorziening pensioenverplichtingen
De voorziening pensioenverplichtingen wordt gewaardeerd op actuele waarde. De actuele waarde wordt bepaald op basis
van de contante waarde van de beste inschatting van toekomstige kasstromen die samenhangen met de op balansdatum
onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen zijn de opgebouwde nominale
aanspraken en de onvoorwaardelijke (toezeggingen tot) toeslagen.
De waardering van de voorziening pensioenverplichtingen heeft plaatsgevonden op basis van navolgende actuariële
grondslagen.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
53
Rekenrente
De door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur ultimo boekjaar. De rentetermijnstructuur is gebaseerd op een
driemaandsgemiddelde met toepassing van de Ultimate Forward Rate. Het hanteren van de UFR houdt in dat voor ver in
de toekomst liggende verplichtingen (20 jaar tot 60 jaar) een aangepaste rentecurve wordt gehanteerd. Voor
verplichtingen korter dan 20 jaar geldt de rentetermijnstructuur op basis van een driemaandsgemiddelde.
Overlevingsgrondslagen
De in september 2012 door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde AG Prognosetafel 2012-2062 met startjaar 2014
(2012: startjaar 2013) rekeninghoudend met de ervaringssterfte gepubliceerd door Mercer (tabel:hoog).
Gehuwdheidsfrequentie
Deelnemers voor pensioeningang: iedere deelnemer wordt geacht een partner (volgens de definitie van het
pensioenreglement) te hebben. Deelnemers na pensionering: de werkelijke burgerlijke staat.
Leeftijdsverschil man-vrouw
De partner van een mannelijke (ex)deelnemer wordt geacht drie jaar jonger te zijn; de partner van een vrouwelijke
(ex)deelnemer wordt geacht drie jaar ouder te zijn.
Voorziening voor uitgesteld wezenpensioen
2% van de voorziening van uitgesteld nabestaandenpensioen voor actieve deelnemers.
Voorziening voor toekomstige pensioenopbouw arbeidsongeschikten
De contante waarde van de vrijgestelde pensioenopbouw is voor 100% opgenomen in de technische voorzieningen.
Opslag excassokosten
3% van de voorziening pensioenverplichtingen.
Opslag voor premievrijstellingsrisico
3% van de contante waarde van de jaarinkoop.
Overige schulden en overlopende passiva
Overige schulden en overlopende passiva worden bij eerste verwerking gewaardeerd op reëlewaarde. Na eerste
verwerking worden schulden gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs (gelijk aan de nominale waarde indien geen
sprake is van transactiekosten).
GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING
Algemeen
Voor zover niet anders vermeld worden baten en lasten verwerkt in het resultaat van het jaar, waarop zij betrekking
hebben.
Premiebijdragen van werkgevers en werknemers
Onder premiebijdragen van werkgevers en werknemers wordt verstaan de aan hen in rekening gebrachte c.q. te brengen
bedragen voor de in het verslagjaar verzekerde pensioenen. Premies zijn toegerekend aan de periode waarop ze
betrekking hebben.
Beleggingsresultaten
Onder de directe beleggingsopbrengsten wordt verstaan alle aan het boekjaar toe te rekenen inkomsten uit beleggingen,
zijnde dividend van aandelen en de aan het boekjaar toe te rekenen rentebedragen van vastrentende beleggingen. Onder
indirecte beleggingsopbrengsten wordt verstaan de verandering in de waarde van beleggingen. Met de directe en
indirecte beleggingsopbrengsten zijn verrekend de aan de opbrengsten gerelateerde transactiekosten, provisies en
valutaverschillen.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
54
Saldo waardeoverdrachten risico pensioenfonds
Deze post bevat het saldo van bedragen uit hoofde van overgenomen dan wel overgedragen pensioenverplichtingen.
Pensioenuitkeringen
De pensioenuitkeringen betreffen de aan deelnemers uitgekeerde bedragen inclusief afkopen. De pensioenuitkeringen
zijn berekend op actuariële grondslagen en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben.
Premies herverzekering
Het fonds heeft de herverzekering van de risico’s van overlijden en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid
ondergebracht bij Nationale Nederlanden N.V. te Rotterdam.
Uitvoeringskosten
De pensioenuitvoeringskosten zijn toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.
GRONDSLAGEN KASSTROOMOVERZICHT
Het kasstroomoverzicht is conform de indirecte methode opgesteld. Er is onderscheid gemaakt tussen kasstromen uit
pensioenactiviteiten en beleggingsactiviteiten.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
55
5
TOELICHTING OP DE BALANS PER 31 DECEMBER 2013
(in duizenden euro's)
ACTIVA
1. Beleggingen voor risico pensioenfonds
Vastgoed
beleggingen
Stand per 1 januari
2013
Aankopen/
verstrekkingen
Verkopen/
aflossingen
Overige mutaties
Waardemutaties
Stand per 31
december 2013
Aandelen
Vastrentende
waarden
Derivaten
Overige
beleggingen
Totaal
21.774
69.891
144.782
6.566
8.956
251.969
20.721
4.084
18.472
393.044
-
436.321
-20.721
-194
-517
-594
16.614
-20.812
10.489
-6.250
-394.162
-11.202
909
-132
-795
-435.695
-1.633
9.961
21.063
89.995
146.681
-4.845
8.029
260.923
Derivaten met een negatieve waarde
11.770
Stand per 31 december 2013
272.693
Onder de overige mutaties zijn opgenomen de correcties op de waardemutaties in verband met gerestitueerde
management fees en reclassificaties van derivaten. Het vastrentende beleggingsfonds "Robeco Institutional Liability
Driven Euro Gov Bd Full Discretion 40" bevat derivaten, de mutatie van de waarde van derivaten ad -11.202 is per ultimo
boekjaar via de overige mutaties gereclassificeerd van de vastrentende waarden naar de derivaten.
Vastgoed
beleggingen
Stand per 1 januari
2012
Aankopen/
verstrekkingen
Verkopen/
aflossingen
Overige mutaties
Waardemutaties
Stand per 31
december 2012
Aandelen
Vastrentende
waarden
Derivaten
Overige
beleggingen
Totaal
15.654
48.392
118.440
19.484
13.234
215.204
2.281
14.054
-
307.557
7.961
331.853
-187
4.026
-639
8.084
-11.722
12.702
25.362
-307.973
-13.431
929
-5.275
-6.631
-333
-324.970
-8.186
38.068
21.774
69.891
144.782
6.566
8.956
251.969
Derivaten met een negatieve waarde
Stand per 31 december 2012
2.859
254.828
Onder de overige mutaties zijn opgenomen de correcties op de waardemutaties in verband met gerestitueerde
management fees en reclassificaties van derivaten. Het vastrentende beleggingsfonds "Robeco Institutional Liability
Driven Euro Gov Bd Full Discretion 40" bevat derivaten, de mutatie van de waarde van derivaten ad -16.829 is per ultimo
boekjaar via de overige mutaties gereclassificeerd van de vastrentende waarden naar de derivaten.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
56
Reële waarde
Schattingen en veronderstellingen
Zoals vermeld in de toelichting zijn de beleggingen van het fonds gewaardeerd tegen reële waarde per balansdatum en is
het over het algemeen mogelijk en gebruikelijk om de reële waarde binnen een aanvaardbare bandbreedte van
schattingen vast te stellen. Voor sommige andere financiële instrumenten, zoals beleggingsvorderingen en -schulden,
geldt dat de boekwaarde de reële waarde benadert als gevolg van het kortetermijnkarakter van de vorderingen en
schulden. De boekwaarde van alle activa en de financiële verplichtingen op balansdatum benadert de reële waarde.
Voor het bepalen van de reële waarde van de meerderheid van de financiële instrumenten van het fonds kan gebruik
worden gemaakt van marktnoteringen. Echter, bepaalde financiële instrumenten, zoals bijvoorbeeld derivaten zijn
gewaardeerd door middel van gebruikmaking van waarderingsmodellen en -technieken, inclusief verwijzing naar de
huidige reële waarde van vergelijkbare instrumenten.
Het fonds belegt zelf in beleggingsfondsen, maar met het oog op de transparantie inzake de beleggingen is de informatie
in deze toelichting gebaseerd op de beleggingen in de portefeuilles van deze beleggingsfondsen (“Look through”).
Directe marktnotering: beursnotering in een actieve markt (waarop geen prijsaanpassingen worden uitgevoerd).
Afgeleide marktnotering: geen directe beursnotering maar andere uit de markt waarneembare data danwel een prijs
gebaseerd op een transactie in een niet-actieve markt met een niet-significante prijsaanpassing (gebaseerd op aannames
en schattingen).
Waarderingsmodellen en -technieken: marktwaardebepaling niet gebaseerd op marktdata, maar gebaseerd op aannames
en schattingen die de prijs significant beïnvloeden.
Op basis van deze indeling kan het volgende onderscheid worden gemaakt:
(Directe en
afgeleide)
marktnoteringen
Waarderingsmodellen en
technieken
Totaal
Per 31 december 2013
Vastgoed beleggingen
Aandelen
Vastrentende waarden
Derivaten
Overige beleggingen
21.063
89.995
146.681
-5.020
6.894
175
1.135
21.063
89.995
146.681
-4.845
8.029
259.613
1.310
260.923
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
57
(Directe en
afgeleide)
marktnoteringen
Waarderingsmodellen en
technieken
Totaal
Per 31 december 2012
Vastgoed beleggingen
Aandelen
Vastrentende waarden
Derivaten
Overige beleggingen
21.774
69.891
144.782
6.182
7.689
384
1.267
21.774
69.891
144.782
6.566
8.956
250.318
1.651
251.969
Vastgoed beleggingen
31-12-2013
31-12-2012
Specificatie vastgoed beleggingen naar soort:
Participaties in vastgoedmaatschappijen
21.063
21.774
De vastgoedaandelen zijn niet beursgenoteerd en betreffen participaties in beleggingsfondsen.
Aandelen
De aandelen zijn niet beursgenoteerd en betreffen participaties in beleggingsfondsen.
Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van securities lending en collateral management.
31-12-2013
31-12-2012
In %
In %
Specificatie aandelen naar bedrijfstak:
Financiële instellingen (w.o. banken en
verzekeraars)
Nijverheid en industrie
Handel
Overige dienstverlening
Diversen
19.468
20.382
25.313
22.470
2.362
21,6
22,7
28,1
25,0
2,6
12.445
18.384
17.840
19.643
1.579
17,8
26,3
25,5
28,1
2,3
89.995
100,0
69.891
100,0
80.512
9.483
89,5
10,5
62.347
7.544
89,2
10,8
89.995
100,0
69.891
100,0
Specificatie aandelen naar regio:
Mature markets
Emerging Markets
Vastrentende waarden
De vastrentende waarden betreffen participaties in niet beursgenoteerde obligatiebeleggingsfondsen.
Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van securities lending en collateral management.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
58
31-12-2013
31-12-2012
In %
In %
Specificatie naar bedrijfstak:
Nederlandse overheidsinstellingen
Buitenlandse overheidsinstellingen
Financiële instellingen
Handel- en industriële bedrijven
Andere instellingen
13.606
57.563
31.083
16.205
28.224
9,3
39,2
21,2
11,1
19,2
15.857
56.953
26.747
13.794
31.431
11,0
39,3
18,5
9,5
21,7
146.681
100,0
144.782
100,0
146.681
100,0
144.782
100,0
Specificatie vastrentende waarden naar regio:
Mature markets
Derivaten
31-12-2013
31-12-2012
Specificatie derivaten naar soort:
Valutaderivaten
Rentederivaten
175
-5.020
384
6.182
-4.845
6.566
Binnen de beleggingsfondsen is er sprake van collateral, omdat de renteafdekking plaatsvindt binnen de
beleggingsfondsen ontvangt het pensioenfonds zelf geen collateral.
Onderstaande tabel geeft inzicht in de derivatenposities per 31 december 2013:
Type contract
Contractomvang
Valutatermijncontracten
Rentederivaten
29.415
57.746
Activa
Passiva
310
6.615
135
11.635
6.925
11.770
Onderstaande tabel geeft inzicht in de derivatenposities per 31 december 2012:
Type contract
Valutatermijncontracten
USD Valutatermijncontracten
JPY Valutatermijncontracten
Rentederivaten
Contractomvang
819
11.775
2.740
22.030
Activa
Passiva
3
182
199
9.041
2.859
9.425
2.859
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
59
31-12-2013
31-12-2012
Overige beleggingen
Liquide middelen
Nog af te wikkelen transacties
Commodities
Nog terug te vragen dividendbelasting
982
125
6.894
28
1.120
129
7.689
18
8.029
8.956
2013
2012
2. Herverzekeringsdeel technische voorzieningen
Stand per 1 januari
Benodigde intrest
Vrijval uitkering herverzekering
Rentetermijnstructuur
Overige
487
2
-83
50
537
8
-89
23
8
Stand per 31 december
456
487
31-12-2013
31-12-2012
3. Vorderingen en overlopende activa
Vorderingen uitvoeringskosten
Vorderingen op sponsors
Verzekeringsmaatschappijen
50
10
103
45
50
158
2.367
1.542
Alle vorderingen hebben resterende looptijd van korter dan één jaar.
4. Liquide middelen
ABN AMRO Bank N.V.
Onder de liquide middelen zijn opgenomen de tegoeden op bankrekeningen, die onmiddellijk dan wel op korte termijn
opeisbaar zijn.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
60
PASSIVA
5. Reserves
Extra reserve
Stand per 1 januari 2012
Uit bestemming saldo van baten en lasten
-1.530
17.820
Stand per 31 december 2012
Uit bestemming saldo van baten en lasten
16.290
17.528
Stand per 31 december 2013
33.818
31-12-2013
31-12-2012
In %
In %
Solvabiliteit
Aanwezig vermogen
Af: technische voorziening
262.401
228.583
114,8
100,0
253.818
237.528
106,9
100,0
Eigen vermogen
Af: vereist eigen vermogen
33.818
34.686
14,8
15,2
16.290
32.396
6,9
13,7
-868
-0,4
-16.106
-6,8
9.635
4,2
10.070
4,2
Vrij vermogen
Minimaal vereist eigen vermogen
Dekkingsgraad
114,8
106,9
De vermogenspositie van het pensioenfonds ultimo 2013 kan worden gekarakteriseerd als reservetekort. Voor de
berekening van het vereist eigen vermogen wordt gebruik gemaakt van het standaard model inclusief buffer voor actief
beheer.
Dekkingsgraad en herstelplan
Herstelplan
Op 31 december 2008 bevond het fonds zich in een situatie van een dekkingstekort. Op 31 maart 2009 heeft het fonds
een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank (DNB).
In het op 31 maart 2009 ingediende herstelplan is uitgegaan van een hersteltermijn van drie jaar. Op 19 mei 2009 heeft
het bestuur De Nederlandsche Bank schriftelijk verzocht om het ingediende korte termijnherstelplan te behandelen als
een vijfjaars herstelplan. DNB heeft het vijfjaars herstelplan goedgekeurd. Tevens heeft het fonds aangegeven dat de
werkgever de in het herstelplan genoemde drie termijnen van € 2,6 mln in één keer zal bijdragen in 2009 en het
totaalbedrag ad € 7,8 mln middels een leningsovereenkomst weer ter beschikking van de werkgever komt. Voor de lening
is een marktconforme vergoeding overeengekomen. In juli 2012 is deze lening volledig afgelost.
Op 31 december 2013 moest de dekkingsgraad van het pensioenfonds weer ten minste 104,2% zijn. De dekkingsgraad
was per 31 december 2012 al 106,9%. Het kortetermijnherstelplan is in september 2013 formeel beëindigd. Per 31
december 2013 bedroeg de dekkingsgraad 114,8%. Dit is onder de vereiste dekkingsgraad van 115,2%.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
61
6. Technische voorzieningen
Pensioenverplichting
Stand per 1 januari 2012
Mutatie technische voorziening
217.753
19.775
Stand per 31 december 2012
Mutatie technische voorzieningen
237.528
-8.945
Stand per 31 december 2013
228.583
De specificatie van de technische voorzieningen is opgenomen in de toelichting op de staat van baten en lasten.
De voorziening voor pensioenverplichtingen is naar categorie van deelnemers als volgt samengesteld:
31-12-2013
Deelnemers
Gewezen deelnemers
Pensioengerechtigden
31-12-2012
70.464
51.004
107.115
85.898
41.956
109.674
228.583
237.528
De methode voor de berekening van de pensioenverplichtingen is zodanig toegepast dat er geen sprake is van een
financieringsachterstand.
Naar hun aard hebben de technische voorzieningen in het algemeen een langlopend karakter.
Korte beschrijving van de pensioenregeling
De pensioenregeling van het pensioenfonds betreft een uitkeringsovereenkomst. Het pensioenreglement bevat
toezeggingen van ouderdomspensioen ingaande op een leeftijd van 65 jaar, een nabestaandenpensioen en een
wezenpensioen op basis van een voorwaardelijk geïndexeerd middelloonsysteem.
Toeslagverlening
De toeslagverlening wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur. De toeslagverlening in een jaar is voorwaardelijk. De
toeslag bedraagt maximaal 3%. In 2013 is er geen toeslag verleend (2012: geen).
Er is geen recht op toekomstige toeslagverlening. Het is niet zeker of en in hoeverre in de toekomst toeslagen worden
verleend. Het fonds heeft geen geld gereserveerd voor toekomstige toeslagen.
7. Overige schulden en overlopende passiva
Derivaten
Schuld aan werkgevers (afrekening voorschotpremies)
Waardeoverdrachten
Uitkeringen
Inhoudingen uitkeringen
Te betalen kosten
11.770
103
782
89
161
260
2.859
78
137
123
13.165
3.197
Alle schulden hebben een resterende looptijd van korter dan één jaar.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
62
Risicobeheer en derivaten
Solvabiliteitsrisico
Het fonds wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico's. De
belangrijkste doelstelling van het fonds is het nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren van deze
doelstelling wordt gestreefd naar een toereikende solvabiliteit op basis van de marktwaarde van de
pensioenverplichtingen.
Het belangrijkste risico voor het fonds betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het fonds niet beschikt over
voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen. De solvabiliteit wordt gemeten zowel op basis van
algemeen geldende normen als ook naar de specifieke normen welke door de toezichthouder worden opgelegd.
Indien de solvabiliteit van het fonds zich negatief ontwikkelt, bestaat het risico dat het fonds de premie voor de
onderneming en deelnemers moet verhogen en het risico dat er geen ruimte beschikbaar is voor een eventuele
toeslagverlening op de opgebouwde pensioenrechten. In het uiterste geval kan het noodzakelijk zijn dat het fonds
verworven pensioenaanspraken en pensioenrechten moet verminderen.
De aanwezige dekkingsgraad heeft zich als volgt ontwikkeld:
Vermogen
Technische
voorzieningen
Dekkingsgraad
%
Stand per 31 december 2012
Mutatie
253.818
8.583
237.528
-8.945
106,9
7,9
Stand per 31 december 2013
262.401
228.583
114,8
2013
2012
%
%
Dekkingsgraad per 1 januari
Nieuwe aanspraken
Uitkeringen
Toeslagverlening
Wijziging RTS
Beleggingsresultaat
Overige oorzaken
106,9
0,2
0,2
3,4
3,8
0,3
99,3
0,4
-6,2
15,5
-2,1
Dekkingsgraad per 31 december
114,8
106,9
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
63
31-12-2013
31-12-2012
Het tekort op FTK grondslagen is als volgt:
Voorziening pensioenverplichtingen
Buffers:
S1 Renterisico
S2 Risico zakelijke waarden
S3 Valutarisico
S4 Grondstoffenrisico
S5 Kredietrisico
S6 Verzekeringstechnisch risico
S10 Actief beheer risico
Diversificatie effect
Vereist eigen vermogen (vereiste buffers)
Vereist pensioenvermogen naar artikel 132 van de Pensioenwet
Aanwezig pensioenvermogen
Tekort/Tekort
228.583
237.528
7.164
28.062
1.283
2.075
2.139
6.947
5.430
-18.414
3.679
27.109
2.334
4.042
4.196
6.882
6.031
-21.877
34.686
32.396
263.269
262.401
269.924
253.818
-868
-16.106
Bij de berekening van de buffers past het pensioenfonds de standaardmethode toe inclusief buffer voor actief beheer.
Voor de samenstelling van de beleggingen wordt uitgegaan van de feitelijke (2012: strategische) asset mix in de
evenwichtssituatie.
Beleid en risicobeheer
Het bestuur beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van deze risico's. Deze
beleidsinstrumenten betreffen:
- beleggingsbeleid
- premiebeleid
- herverzekeringsbeleid
- toeslagenbeleid.
De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vindt plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten
ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALMstudies. Een ALM-studie is een analyse van de structuur van de pensioenverplichtingen en van verschillende
beleggingsstrategieën en de ontwikkeling daarvan in diverse economische scenario's.
De uitkomsten van deze analyses vinden hun weerslag in jaarlijks door het bestuur vast te stellen beleggingsrichtlijnen als
basis voor het uit te voeren beleggingsbeleid. De beleggingsrichtlijnen geven normen en limieten aan waarbinnen de
uitvoering van het beleggingsbeleid moet plaatsvinden. Ze zijn gericht op het beheersen van de volgende belangrijkste
(beleggings)risico’s. Bij de uitvoering van het beleggingsbeleid wordt gebruik gemaakt van derivaten.
Marktrisico
Verschillende risico's kunnen elkaar versterken of werken juist diversifiërend. Om die reden wordt het risico van
marktwaardebewegingen op totaalniveau getoetst. Gewenste risico's worden meegenomen in de ALM-studie. Het betreft
de risico's waarbij gekozen wordt op basis van risico/rendementverwachtingen. Dit geldt niet voor 'ongewenste' risico's.
Tot die laatste behoren liquiditeitsrisico, concentratierisico en tegenpartijrisico. Bij het door het fonds geïmplementeerde
onafhankelijke risicomonitoring wordt vervolgens op basis van het dekkingsgraadrisico en tracking error beoordeeld of het
risico van het fonds binnen de bandbreedtes beweegt.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
64
Renterisico
Het fonds loopt renterisico doordat de waarde van de beleggingen anders op renteveranderingen reageert dan de waarde
van de verplichtingen van het fonds. Het bestuur heeft ervoor gekozen het renterisico van de verplichtingen te beperken,
maar niet geheel af te dekken teneinde ook in tijden van stijgende rente en inflatie over financiële middelen te beschikten
ten behoeve van de toeslagverlening op de pensioenen. Op basis van het gekozen risicoprofiel wordt het renterisico van
de pensioenverplichtingen voor 75% afgedekt (op marktwaarde). Op maandbasis ontvangt het fonds van de
vermogensbeheerder een overzicht met het percentage renteafdekking op basis van benchmark durations en portefeuille
durations, zowel op marktwaarde als UFR. Ten minste eenmaal per jaar wordt de effectiviteit van de rentehedge
beoordeeld alsmede het curverisico geanalyseerd. De netto impact van renteveranderingen op de dekkingsgraad worden
in de risicorapportage inzichtelijk gemaakt.
De rentegevoeligheid kan worden gemeten door middel van de duration. De duration is de (met de contante waarde van
de kasstromen) gewogen gemiddelde resterende looptijd in jaren.
31-12-2013
Balanswaarde
Vastrentende waarden voor derivaten
Vastrentende waarden na derivaten
Totaal beleggingen na derivaten
Voorziening pensioenverplichtingen
146.681
141.836
260.923
228.583
31-12-2012
Duration
6,0
19,2
10,8
16,3
Balanswaarde
144.782
151.348
251.969
237.528
Duration
5,8
24,4
14,0
16,9
Op balansdatum is de duration van de beleggingen korter dan de duration van de verplichtingen. Er is derhalve sprake
van een zogenaamde "duration-mismatch". Dit betekent dat bij een rentestijging de waarde van de beleggingen minder
snel daalt dan de waarde van de verplichtingen (bij toepassing van de actuele marktrentestructuur) daalt, waardoor de
dekkingsgraad zal stijgen. Bij een rentedaling zal de waarde van de beleggingen minder snel stijgen dan de waarde van
de verplichtingen, waardoor de dekkingsgraad zal dalen.
Prijsrisico
Prijsrisico is het risico van waardewijzigingen door de ontwikkeling van marktprijzen, die worden veroorzaakt door factoren
gerelateerd aan een individuele belegging, de uitgevende instelling of generieke factoren. Omdat alle beleggingen worden
gewaardeerd tegen reële waarde waarbij waardewijzigingen onmiddellijk in het saldo van baten en lasten worden
verwerkt, zijn alle wijzigingen in marktomstandigheden direct zichtbaar in het beleggingsresultaat. Het prijsrisico wordt
gemitigeerd door diversificatie in de beleggingsportefeuille.
Valutarisico
De waarde van beleggingen kan veranderen door schommelingen in de wisselkoersen ten opzichte van de euro. Het
fonds heeft een voorkeur voor beleggingsfondsen waarbinnen het valutarisico geheel wordt afgedekt naar euro.
Daarnaast is besloten dat het valutarisico op emerging market aandelen niet wordt afgedekt met het oog op de verwachte
waardestijging van de emerging market valuta. Door middel van de risicorapportage wordt het valutarisico inzichtelijk
gemaakt.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
65
De vreemde valutapositie voor en na afdekking door valutaderivaten is als volgt weer te geven:
Positie voor
afdekking
EUR
AUD
CAD
CHF
GBP
HKD
JPY
USD
SGD
Overige
Valutaderivaten
Nettopositie na
afdekking 2013
Nettopositie na
afdekking 2012
232.009
1.337
751
89
1.632
3.811
3.418
10.731
1.317
5.653
23.605
-1.353
-3.264
-4.230
-1.488
-1.686
-3.073
-6.414
-1.348
-574
255.614
-16
-2.513
-4.141
144
2.125
345
4.317
-31
5.079
382.139
1.795
726
274
255
3.573
605
-365
1.321
5.132
260.748
175
260.923
395.455
Kredietrisico
Onder kredietrisico wordt verstaan het risico dat een verlies optreedt als een kredietnemer zijn afgesproken betalingen
niet nakomt of dat de kredietwaardigheid van een kredietnemer afneemt. In de portefeuilleconstructie wordt een allocatie
naar vastrentende waarden bepaald die aansluit bij het gekozen risicoprofiel. In de beleggingsrichtlijnen worden limieten
opgenomen op kredietwaardigheidsratings van beleggingen in instrumenten, landen en/of sectoren. Door middel van de
risicorapportage wordt het kredietrisico inzichtelijk gemaakt.
Ten aanzien van de kredietwaardigheid van de debiteuren van de vastrentende portefeuille kan het volgende overzicht
worden gegeven:
31-12-2013
31-12-2012
In %
AAA
AA
A
BBB
BB
B
CCC
Overig
In %
44.424
29.627
20.022
43.057
3.680
1.490
102
4.279
30,2
20,2
13,7
29,4
2,5
1,0
0,1
2,9
37.619
20.300
25.992
48.422
3.102
1.004
83
8.260
26,0
14,0
18,0
33,4
2,1
0,7
0,1
5,7
146.681
100,0
144.782
100,0
Onder overig zijn 4.279 (2012: 8.260) aan waarden opgenomen welke betrekking hebben op cash deposits die in de
belegde fondsen zitten. Deze hebben geen rating.
Liquiditeitsrisico
Onder liquiditeitsrisico wordt verstaan het risico dat een fonds niet op korte termijn aan zijn betalingsverplichtingen kan
voldoen. Het fonds acht het liquiditeitsrisico beperkt, omdat participaties in de beleggingsfondsen op dagbasis
verhandelbaar zijn en er dus op korte termijn middelen vrijgemaakt kunnen worden. Voorts is ook van belang dat
collateral behoeftes uit hoofde van derivatenposities binnen de beleggingsfondsen kunnen worden opgevangen. Tot slot
zijn de verwachte premie-inkomsten voor de komende jaren hoger dan de verwachte uitkeringen.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
66
Verplichtingenrisico
De pensioenverplichtingen kunnen in de tijd worden weergegeven door middel van een schatting van de
toekomstige uitgaande kasstromen. Het verplichtingenrisico uit zich in:
• Toeslagresultaten, waarbij het gevoerde toeslagenbeleid afwijkt van de aannamen in de kasstroomprojectie.
• Loon- en prijsstijgingen c.q. de franchise-ontwikkeling wijken af van de verwachting.
• Actuariële resultaten, indien de actuariële aannamen en veronderstellingen niet overeenstemmen met de
werkelijkheid. Hierbij kan onder meer worden gedacht aan het periodiek aanpassen van de levensverwachting van de
deelnemers (het langlevenrisico) of wijzigingen in invaliderings- en revalideringskansen.
• Premieresultaten, indien de premie niet gelijk is aan de marktwaarde van de kasstromen die voortvloeien uit de
nieuwe pensioentoezeggingen. Dit betreft bijvoorbeeld verschillen tussen de “kostprijs” en de daadwerkelijk ontvangen
bijdrage voor nieuwe pensioentoezeggingen.
Toeslagrisico
Het bestuur van het fonds heeft de ambitie om toeslagen te geven op pensioenrechten en -aanspraken. De mate waarin
dit kan worden gerealiseerd is afhankelijk van de ontwikkelingen in de rente, rendement, looninflatie en demografie.
Uitdrukkelijk wordt opgemerkt dat de toeslagverlening voorwaardelijk is.
Solvabiliteitsrisico
Het solvabiliteitsrisico is de combinatie van het beleggings- en het verplichtingenrisico. Dit risico wordt beheerst met
behulp van het op elkaar afstemmen (matchen) van durations (looptijden).
Het begrip duration geeft de rentegevoeligheid aan. Het beleggingsbeleid van het fonds is erop gericht om het renterisico
voor een belangrijk deel te neutraliseren door de duration van de obligatieportefeuille af te stemmen op de duration van
de pensioenverplichtingen.
Overige niet-financiële risico's
Operationeel risico
Operationeel risico is het risico vanwege de onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens,
het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Dergelijke risico's worden door het fonds beheerst door het stellen
van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op gebieden zoals interne organisatie,
procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen etc. Deze kwaliteitseisen worden periodiek
getoetst door het Bestuur, o.a. aan de hand van de Service Level Agreements. Daarnaast beoordeelt het bestuur jaarlijks
de ISAE 3402 type II verklaring van Syntrus Achmea Pensioenbeheer B.V. en Syntrus Achmea Vermogensbeheer B.V.
en de ISAE 3402 rapporten van de vermogensbeheerder en fondsmanagers. Als de verklaringen daar aanleiding toe
geven, stelt het bestuur hier aanvullende vragen over.
Systeemrisico
Systeemrisico betreft het risico dat het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren
functioneert, waardoor beleggingen van het fonds niet langer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde
kunnen verliezen. Net als voor andere marktpartijen, is dit risico voor het fonds niet beheersbaar.
Verbonden partijen
Identiteit van verbonden partijen
Er is sprake van een relatie tussen het fonds en de sponsor, de aangesloten ondernemingen en hun bestuurders.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
67
Transacties met bestuurders en commissieleden
Bestuursleden van het fonds en leden van de commissies die in dienst zijn bij Avery Dennison genieten geen beloning
van het fonds. Avery Dennison belast geen kosten door aan het fonds voor de werktijd die deze leden voor het fonds
besteden. Ook belast Avery Dennison geen kosten door voor het gebruik van haar faciliteiten door het fonds in Leiden. De
onkosten van de bestuursleden en leden van de commissies worden vergoed. Voor de bestuursleden en leden van de
commissies die niet in dienst van Avery Dennison zijn, geldt dat ze een vergoeding voor de verrichte uren ontvangen
conform de wettelijke Regeling Onkostenvergoeding Vrijwilligerswerk. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn
onbezoldigd. Hun onkosten worden wel vergoed.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
68
6
TOELICHTING OP DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2013
(in duizenden euro's)
8. Premiebijdragen van werkgevers en werknemers
2013
Premiebijdragen van werkgever, werknemers en FVP
FVP-koopsommen
2012
7.480
40
7.786
40
7.520
7.826
De FVP-koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra pensioenaanspraken.
De totale bijdrage van werkgever en werknemers bedraagt 26,4% (2012: 25,8%) van de pensioengrondslag (exclusief
FVP).
De kostendekkende, toetspremie en feitelijke premie volgens artikel 130 van de Pensioenwet zijn als volgt:
Kostendekkende premie
Toetspremie
Feitelijke premie
7.449
7.493
7.480
7.960
7.674
7.786
De kostendekkende premie, toetspremie en feitelijke premie 2013 zijn exclusief FVP.
De kostendekkende premie wordt bepaald door met de definitieve gegevens de actuariële premie te bepalen op basis
van:
• RTS per 31 december 2012 en
• het Vereist Vermogen per 31 december 2012
We rapporteren ook de zogenaamde ex-ante toetspremie. De toetspremie wordt bepaald door met de definitieve
gegevens de actuariële premie te bepalen op basis van:
• de RTS per 31 oktober 2012 en
• het vereist vermogen van ultimo 2012
Het fonds heeft er namelijk als beleid voor gekozen om op deze grondslagen de feitelijk te betalen premie voor 2013 te
bepalen.
De feitelijke geheven en ontvangen premie over 2013 bedraagt 7.480 (exclusief FVP) en is lager dan de toetspremie
7.493 (exclusief FVP).
De samenstelling van de kostendekkende premie is als volgt:
Actuarieel benodigde koopsom
Opslag voor uitvoeringskosten
Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen)
6.240
354
855
6.577
377
1.006
7.449
7.960
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
69
De samenstelling van de toetspremie is als volgt:
2013
Actuarieel benodigde koopsom
Opslag voor uitvoeringskosten
Solvabiliteitsopslag (Vereist Eigen Vermogen)
2012
6.208
354
931
6.362
377
935
7.493
7.674
9. Beleggingsresultaten
Directe
beleggingsopbrengsten
2013
Vastgoed beleggingen
Aandelen
Vastrentende waarden
Derivaten
Overige beleggingen
Overige opbrengsten / lasten
Indirecte
beleggingsopbrengsten
2013
Kosten van
vermogensbeheer 2013
Totaal 2013
Totaal 2012
418
85
-3
-517
16.614
-6.250
909
-795
-
-70
-547
-371
-7
-287
-587
16.485
-6.621
909
-717
-290
3.965
7.897
25.026
929
-614
-181
500
9.961
-1.282
9.179
37.022
2013
2012
10. Saldo waardeoverdrachten
Overgenomen pensioenverplichtingen
Overgedragen pensioenverplichtingen
194
-590
-151
-396
-151
Dit betreft de ontvangst van of betaling aan pensioenfonds of pensioenverzekeraar van respectievelijk de vorige of nieuwe
werkgever van de contante waarde van premievrije pensioenaanspraken van deelnemers die tot de ontslagdatum zijn
opgebouwd. De ontvangen koopsommen worden aangewend voor de inkoop van extra dienstjaren.
De toevoeging aan de technische voorziening uit hoofde van de overgenomen pensioenverplichtingen bedraagt 217
(2012: 0). Het resultaat op de overgenomen pensioenverplichtingen bedraagt in 2013 -23 (2012: 0).
De afname van de technische voorziening uit hoofde van de overgedragen pensioenverplichtingen bedraagt 649 (2012:
179). Het resultaat op de overgedragen pensioenverplichtingen bedraagt in 2013 59. (2012: 28).
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
70
2013
2012
11. Pensioenuitkeringen
Ouderdomspensioen
Partnerpensioen
Arbeidsongeschiktheidspensioen
Afkopen
6.200
820
47
33
5.845
715
47
13
7.100
6.620
De indexatie van de uitkeringen per 1 januari 2013 zoals vastgesteld door het bestuur is nihil (2012: nihil).
De post afkopen betreft de afkoop van pensioenen die lager zijn dan € 451,22 (2012 € 438,44) per jaar overeenkomstig
de artikel 66 Pensioenwet.
12. Mutatie technische voorzieningen
Pensioenopbouw
Rentetoevoeging
Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen
Onttrekkingen voor uitvoeringskosten
Saldo overdrachten van rechten
Wijziging marktrente
Wijziging actuariële grondslagen
Overige wijzigingen
-6.292
-836
7.029
211
432
7.409
992
-6.577
-3.402
6.591
198
179
-14.554
-2.352
142
8.945
-19.775
Pensioenopbouw
Onder pensioenopbouw is opgenomen de actuarieel berekende waarde van de diensttijdopbouw. Dit is het effect op de
voorziening pensioenverplichtingen van de in het verslagjaar opgebouwde nominale rechten ouderdomspensioen en
nabestaandenpensioen. Verder is hierin begrepen het effect van de individuele salarisontwikkeling.
Toeslagen
De toeslagverlening op pensioenaanspraken en op pensioenuitkeringen is voorwaardelijk en vindt alleen plaats als de
financiële middelen van het fonds dit toelaten. Het bestuur van het pensioenfonds beslist elk jaar of er een toeslag wordt
verleend. Gestreefd wordt naar een toeslag op de pensioenaanspraken van actieve deelnemers die gelijk is aan de
hoogste van:
a) de ontwikkeling van de Cao-lonen bij de werkgever, of
b) de ontwikkeling van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens.
De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%, behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een
inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de
maatstaf.
Voor alle andere categorieën rechthebbenden is het een streven een toeslag te geven die gelijk is aan de ontwikkeling
van het afgeleide Consumentenprijsindexcijfer alle huishoudens. De toeslag zal echter nooit meer bedragen dan 3%,
behalve ingeval het bestuur van het fonds besluit om een inhaaltoeslag toe te passen op de pensioenaanspraken die in
het verleden niet volledig zijn verhoogd conform de maatstaf.
Er is voor toekomstige toeslagen geen geld gereserveerd en er wordt ook bij de bepaling van de hoogte van de
pensioenpremies geen rekening gehouden met toeslagverlening.
Rentetoevoeging
De voorziening pensioenverplichtingen is in het boekjaar opgerent met 0,351% (2012: 1,544%). Dit is de éénjaarsrente uit
de door DNB gepubliceerde rentetermijnstructuur per 31 december 2012.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
71
Onttrekkingen voor pensioenuitkeringen
In de voorziening pensioenverplichtingen zijn de actuarieel verwachte uitkeringen opgenomen gedurende het boekjaar.
Onder deze post is de verwachte vrijval uit de voorziening pensioenverplichtingen uit hoofde van het doen van uitkeringen
verantwoord.
Onttrekkingen voor uitvoeringskosten
In de voorziening pensioenverplichtingen is een voorziening opgenomen ter dekking van toekomstige excassokosten. Een
deel van deze voorziening valt vrij door het doen van uitkeringen in het boekjaar.
Saldo overdrachten van rechten
Zie toelichting 10. Saldo waardeoverdrachten.
Wijziging marktrente
Jaarlijks wordt per 31 december de marktwaarde van de technische voorzieningen herrekend door toepassing van de
actuele rentetermijnstructuur.
Het effect van de verandering van de rentetermijnstructuur wordt verantwoord onder het hoofd wijziging marktrente.
Overige wijzigingen
2013
Resultaat op kanssystemen:
Resultaat op sterfte
Resultaat op arbeidsongeschiktheid
Resultaat op mutaties
2012
785
188
-31
10
189
-57
942
142
22
14
22
14
36
-82
36
-87
-46
-51
13. Herverzekeringen
Premies voor risicokapitaal
Premies voor kapitaalverzekering
Totaal premies
Periodieke uitkeringen
Het overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico zijn herverzekerd bij de Nationale Nederlanden N.V. te Rotterdam. De
herverzekering is gesloten op basis van stop-loss. Alleen als de totale schade over een periode van 5 jaar boven het
bedrag van circa € 2,4 miljoen komt, zal de herverzekeraar het meerdere aan het fonds uitkeren. Het contract is ingegaan
op 1 januari 2009 en liep tot 1 januari 2014. Gezien de aard van het contract is er geen sprake van verdere winstdeling.
Vanaf 2014 zijn het overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico volledig herverzekerd bij Zwiterleven te Amstelveen,
waarbij sprake is van winstdeling.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
72
2013
2012
14. Mutatie herverzekeringsdeel technische voorzieningen
Mutatie waarde herverzekeringspolissen
-31
-50
301
221
31
82
244
170
17
52
635
483
15. Pensioenuitvoeringskosten
Administratiekosten
Adviseurs- en controlekosten m.u.v. accountantskosten
Accountantskosten
Overige kosten
Ingevolge artikel 382a Titel 9 Boek 2 Burgerlijk Wetboek wordt gemeld dat de accountantskosten als hiervoor opgenomen
geheel betrekking hebben op onderzoek van de jaarrekening. De kosten 2013 zijn hoger dan 2012 doordat de afrekening
hoger was geweest dan wat geraamd was.
Overeenkomstig artikel 96 van de Pensioenwet wordt vermeld dat:
- het pensioenfonds in het boekjaar 2013 geen dwangsommen en boetes zijn opgelegd;
- het pensioenfonds in het boekjaar 2013 geen aanwijzing als bedoeld in artikel 171 van de Pensioenwet is gegeven;
- in het boekjaar 2013 geen bewindvoerder als bedoeld in artikel 173 van de Pensioenwet is aangesteld.
Personeelsleden
Bij het fonds zijn geen werknemers in dienst.
Belastingen
De activiteiten van het fonds zijn vrijgesteld van belastingheffing in het kader van de vennootschapsbelasting.
Leiden, 16 juni 2014
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
Het bestuur
H N. van Gijn
voorzitter
F.W.M. Steeman
secretaris
E. Voskuilen
bestuurslid
E.C. Megchelse
bestuurslid
F.W. Veltkamp
bestuurslid
S.B.E. Halbertsma
bestuurslid
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
73
OVERIGE GEGEVENS
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
74
OVERIGE GEGEVENS
1
Belangrijke gebeurtenissen na balansdatum
Het bestuur heeft in januari 2014 kennisgenomen van de aankondiging van de werkgever om de lokatie Hazerswoude te
sluiten. Naar aanleiding van deze aankondiging heeft het bestuur de impact op het fonds geanalyseerd. De conclusie was
dat de voorgenomen sluiting vooralsnog geen invloed heeft op de financiële situatie van het fonds. Op 16 mei 2014 heeft
de werkgever een definitief besluit tot sluiting van de vestiging Hazerswoude genomen.
2
Resultaatverdeling
Volgens hoofdstuk 6 van de algemene bedrijfstechnische nota wordt jaarlijks, nadat de voorziening
pensioenverplichtingen op voldoende peil is gebracht, het resultaat van het fonds ten gunste dan wel ten laste van de
extra reserve gebracht.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
75
3
ACTUARIËLE VERKLARING
Opdracht
Door Stichting Pensioenfonds Avery Dennison te Leiden is aan Mercer (Nederland) B.V. de opdracht verleend tot het
afgeven van een actuariële verklaring als bedoeld in de Pensioenwet over het boekjaar 2013.
Gegevens
De gegevens waarop mijn onderzoek is gebaseerd, zijn verstrekt door en tot stand gekomen onder de
verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Voor de toetsing van de fondsmiddelen en voor de
beoordeling van de vermogenspositie heb ik mij gebaseerd op de financiële gegevens die ten grondslag liggen aan de
jaarrekening. De accountant van het pensioenfonds heeft mij geïnformeerd over zijn bevindingen ten aanzien van de
betrouwbaarheid (materiële juistheid en volledigheid) van de basisgegevens en de overige uitgangspunten die voor mijn
oordeelsvorming van belang zijn.
Werkzaamheden
Ter uitvoering van de opdracht heb ik onderzocht of is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van de Pensioenwet.
De door het pensioenfonds verstrekte administratieve basisgegevens zijn zodanig dat ik die gegevens als uitgangspunt
van de door mij beoordeelde berekeningen heb aanvaard.
Als onderdeel van de werkzaamheden voor de opdracht:
• heb ik onder meer onderzocht of de technische voorzieningen, het Minimaal Vereist Eigen Vermogen en het Vereist
Eigen Vermogen toereikend zijn vastgesteld en
• heb ik mij een oordeel gevormd over de vermogenspositie van het pensioenfonds.
Mijn onderzoek heb ik zodanig uitgevoerd, dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de resultaten geen
onjuistheden van materieel belang bevatten. Ik heb mij een oordeel gevormd over de waarschijnlijkheid waarmee het
pensioenfonds de tot balansdatum aangegane verplichtingen kan nakomen, mede in aanmerking nemend het financieel
beleid van het pensioenfonds.
De beschreven werkzaamheden en de uitvoering daarvan zijn in overeenstemming met de binnen het Koninklijk
Actuarieel Genootschap geldende normen en gebruiken en vormen naar mijn mening een deugdelijke grondslag voor
mijn oordeel.
Oordeel
De technische voorzieningen zijn, in overeenstemming met de beschreven berekeningsregels en uitgangspunten, als
geheel bezien, toereikend vastgesteld. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is op de balansdatum lager dan het
wettelijk Vereist Eigen Vermogen, maar niet lager dan het wettelijk Minimaal Vereist Eigen Vermogen. Gemeten naar de
wettelijke maatstaf is ten aanzien van de verplichtingen, aangegaan tot balansdatum,
sprake van een reservetekort.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
76
Met inachtneming van het voorafgaande heb ik mij ervan overtuigd dat is voldaan aan de artikelen 126 tot en met 140 van
de Pensioenwet, met uitzondering van artikel 132 in verband met het geconstateerde reservetekort.
De vermogenspositie van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison is naar mijn mening niet voldoende, vanwege een
beperkt reservetekort.
Amstelveen, 16 juni 2014
Drs. C.B. Bos AAG
verbonden aan Mercer (Nederland) B.V.
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
77
4
CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT
Aan: het bestuur van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
Verklaring betreffende de jaarrekening
Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2013 van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison te Leiden
gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de staat van baten en lasten over 2013
met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving
en andere toelichtingen.
Verantwoordelijkheid van het bestuur
Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het stichtingskapitaal en de
reserves en het saldo van baten en lasten getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het
bestuursverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW).
Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het bestuur noodzakelijk acht om het
opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben
onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit
vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en
uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel
belang bevat.
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de
toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant
toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van
materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.
Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is
voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van
controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel
een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat
tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de
redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele
beeld van de jaarrekening.
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor
ons oordeel te bieden.
Oordeel
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het stichtingskapitaal
en de reserves van Stichting Pensioenfonds Avery Dennison per 31 december 2013 en van het saldo van baten en lasten
over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW).
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
78
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen
Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding
van het onderzoek of het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is
opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden
wij dat het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in
artikel 2:391 lid 4 BW.
Rotterdam, 16 juni 2014
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.
Origineel getekend door drs. M. van Zeelst RA
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
79
BIJLAGEN
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
80
1
VERLOOPSTAAT DEELNEMERS
2013
Aantal
2012
Aantal
Aantal
Aantal
Deelnemers
Stand vorig boekjaar
Nieuwe toetredingen
Uit dienst tredingen
Ingang pensioen
Overlijden
Andere oorzaken
632
76
-102
-7
-2
-1
Stand einde boekjaar
639
74
-64
-17
-
-36
-7
596
632
786
750
Gewezen deelnemers
Stand vorig boekjaar
Uit dienst tredingen
Waardeoverdrachten
Ingang pensioen
Overlijden
Afkopen
102
-10
-31
-1
-6
Stand einde boekjaar
64
-2
-26
54
36
840
786
519
486
Pensioengerechtigden
Stand vorig boekjaar
Ingang pensioen
Overlijden
Afloop
Andere oorzaken
Stand einde boekjaar
53
-13
-4
-
48
-12
-3
36
33
555
519
1.991
1.937
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________________________________
Stichting Pensioenfonds Avery Dennison
81

Jaarbericht 2013

muziekprogramma

Eindelijk... hef is zo ver:

20140424 Profielschets Verantwoordingsorgaan.DOC

Profiel verantwoordingsorgaan

preseminar - Euroforum

Het complete interview is hier te downloaden.

Activiteitenfonds Internationaal

PL Stable Return Share A - Enzu

Routebeschrijving - Stichting Pensioenfonds Avery Dennison