t Klumpke van september te openen.

NUMMER 3 JAARGANG 17 september 2014
PEREN IN DE PRIJZEN
fruitboom van het jaar
Beste leden,
Zeer geslaagde publieksoproep prijsvraag,
Toezenden Klumpke digitaal.
Tijdens de algemene ledenvergadering is
voorgesteld om t Klumpke digitaal te verzenden
naar de leden waarvan een emailadres bekend is.
De reden is: kostenbesparing. De portokosten en
drukwerk zijn een flinke post op de begroting. U
ontvangt t Klumpke ook nog eens met foto’s in
kleur.
Toegegeven, van papier leest makkelijker maar
zelf afdrukken kan natuurlijk ook.
Tip: alle voorgaande exemplaren zijn nog steeds
in te zien via de site www.pgl.nu
Login met uw gebruikersnaam en wachtwoord en
rechts verschijnt nieuwbrievenarchief.
Na de succesvolle uitroeping van de boom van het
jaar in Moerslag in 2013, was dit jaar de regio
midden en noord Limburg aan de beurt om een
boom te nomineren. De oproep werd een groot
succes en lid van de werkgroep Gert van Elk doet
verslag.
Mocht u toch graag t Klumpke per post willen
ontvangen dan kunt u het verzoek richten aan:
[email protected]
Veel leesplezier,
Christien Pulles
Ton en Fien Hoeijmakers bij de
Onze Lieve Vrouwenpeer op
Landgoed De Gortmeule
Peren in de prijzen
Perenlaantje Ursulinentuin
Limburg Preuve Festival
De appelpersdag
Agenda
pag. 1
pag. 4
pag. 5
pag. 5
pag. 6
1
Drie oude markante fruitbomen in Weert, Horst en
Venray dingen mee naar de titel Fruitboom van
het Jaar van het Pomologisch Genootschap
Limburg. Het zijn allemaal peren en ze beschikken
alle drie over de X-factor. Het zijn echte
blikvangers in het landschap, zeker als ze met hun
bloesem de omgeving oplichten. Bovendien
brengen ze al generaties lang mensen in
beweging.
Dit voorjaar riepen we de regio Noord- en MiddenLimburg op om oude vitale, maar bovenal goed
verzorgde fruitbomen voor te dragen voor de
wedstrijd Fruitboom van het Jaar. Naast de
gezondheid van de boom en het zicht op deze
groene bakens vanaf de openbare weg, waren we
op zoek naar het verhaal en de beleving bij de
boom. Overduidelijk blijkt dat de liefde voor oude
fruitbomen meer dan springlevend is, ook in
Noord- en Midden-Limburg. Her en der staan nog
diverse majestueuze bomen waar mensen, elk
seizoen weer warm voor lopen. Het zijn echte
bomen die mensen bij elkaar brengen, zo bleek uit
de inzendingen die het PGL in korte tijd mocht
ontvangen. Met de verhalen komt ook de
verbinding van de mens met de bomen en de
geschiedenis van het landschap tot uitdrukking.
Nogal wat mensen bleken de betekenis van deze
bomen te willen delen. Vanwege de plek, de
herinneringen, het fruit, de schoonheid en de
wisseling van de seizoenen en de daarbij
behorende zorg.
In Venray in het kerkdorp Castenray gaat het om
een imposante, behoorlijk oude perenboom op het
erf van een voorname boerderij uit 1930. Op deze
plek aan de Tunnelweg wordt al sinds 1680
geboerd. De leeftijd van de forse, prachtig
uitgegroeide boom is onbekend. Eigenaar Ties
Dinghs (65) werd hier geboren en heeft de boom,
net als zijn vader nooit anders gekend dan in deze
omvang. Naar de leeftijd van de boom moesten
we als jury gissen. Dat gold voor kort ook voor het
ras, maar een zoektocht door diverse fruitkenners
van het PGL (tot in België toe) leert dat het om de
sterk groeiende perenboom van het ras Beurré
Diel moet gaan, maar ook door het leven gaat als
Meloenpeer, Beurré Royal of Dreitoren.
De familie Dinghs is letterlijk vergroeid met de
boom. ‘Hij hoort erbij”, zegt Dinghs. Net als de
mensen en dieren op en rond de boerderij. Elk
voorjaar weer verlangen we naar enorme
bloemenpracht. In de zomerdag knopen we er
weer schommel aan.nu voor de kleinkinderen.
Uit de aangedragen inzendingen nomineerde de
jury de volgende drie bijzondere fruitbomen.
Castenraayse Boterpeer
Maar die schommel hangt er al generaties lang´.
Met recht geeft Ties Dinghs hoog op van de
smaak en kwaliteit va de frisse handpeer. Elk
najaar plukte hij ’s ochtends een verse peer voor
bij de lunch. En al hoewel de boom een dagje
ouder wordt, is de eigenaar er van overtuigd dat
de boom hem ook nog wel zal overleven, want het
levend monument staat er nog altijd fier bij.
Ooftevlaai van Puine-Miet in vlaaistad Weert
Bij ‘Puine’ tussen de kerkdorpen Altweerterheide
en Stramproy staat een meer dan monumentale
Juttepeer. Deze breed uitgegroeide perenboom
beschikt beslist over de benodigde x-factor. Weert,
de groenste stad van Europa mag dan ook met
recht trots zijn op dit monument in haar
buitengebied.
Met zijn 16 meter hoogte, torent hij fors boven
voormalige langgevelboerderij uit. Zeker in het
voorjaar is de imposant gekroonde boom een zeer
2
markant punt in het afwisselend cultuurlandschap
aan de rand van het dal van de Tungelroyse beek.
De boom wordt al meer dan 130 jaar
gewaardeerd.
De ´ooft vlaai met veul spies´ die de gastvrije
´Puine Miet´, een van de voormalige bewoners
met gasten deelde was vermaard. De huidige
eigenaren John en Hilde van Dael kunnen met
veel smaak vertellen over de geschiedenis van de
boom. Vijf jaar terug kwam de boom als mooiste
fruitboom uit de bus in de plaatselijke
bomenverkiezing. In goede jaren levert de peer
nog altijd zo’n dikke twintig kruiwagens aan fruit
op. Ook vlinders, egels en vogels profiteren van
het feestmaal dat de boom hen elk jaar bereid.
Vermoedelijk is de boom rond 1880 aangeplant
bij de geboorte van een dochter. De boerderij op
die plek aan de rand van het toen nog immense
moeras van het Wijffelterbroek was in die periode
niet meer dan een lemen hut van wilgentenen.
Het is een boom die het nodige heeft
meegemaakt. Een brand na een blikseminslag
nog voor 1960. De schade was overigens beperkt
tot een enorme tak die daarbij afgezaagd is.
Daarna hoogde de toenmalige eigenaar de tuin en
de oprit van het huis en de voet van de boom met
een meter op. Wonderlijk genoeg overleefde de
boom dit, zodat voorbijgangers nog steeds kunnen
genieten van deze karakteristieke blikvanger in
het cultuurlandschap van Weert.
De ‘Onze Lieve Vrouwenpeer van Horst’
In Horst op het landgoed-boerderijcamping De
Gortmeule van Ton en Fien Hoeijmakers raakte
de jury gefascineerd door een negentig jaar oude
´Onze Lieve Vrouwenpeer´. De boom staat al
meer dan 90 jaar op het erf van de
monumentale, 400 jaar oude boerderij met
Saksische voorgevel. Oude fruitrassen kunnen
onder veel synoniemen door het leven gaan, maar
de lokaal bekende Onze Lieve Vrouwepeer was
totaal onbekend, zowel in de literatuur als bij de
fruitdeskundigen.
Hoeijmakers en oudere bewoners in de buurt
weten echter niet anders dan dat de boom ten tijde
van de processie met Maria Hemelvaart (15
augustus) naar Tienray altijd verse peren draagt.
Dat was ook dit jaar weer het geval, terwijl de
vruchten mede door het vroege en warme voorjaar
allemaal wat vroeger rijp zijn. De boom is circa 90
jaar geleden, samen met twee appelperen en een
St Remy geplant door de grootvader van Ton. Zijn
grafkruis keerde terug van het oude kerkhof in
Horst onder een perenboom die hij zelf ooit
plantte, net als een Mariabeeldje in een nis op de
stam van de OLV-peer. Het was het begin van wat
ze nu als hun levenswerk zien: het herstel van de
oude luister van de boerderij en het erf. Dat dit
liefdevol, doordacht en met veel zelfbeheersing
gebeurt, ziet iedereen die op dit gastvrije erf
aanbeland. In de loop der jaren kwamen ook
andere fruitbomen die met zorg en deskundigheid
bijgehouden worden. Niet voor niets vervult de
familie Hoeijmakers met veel verve en kennis van
zaken sinds 2005 de functie van erf-ambassadeur
in dit deel van Limburg.
Het Mariabeeldje aan de boom is ook een
herinnering aan een uiterst pijnlijke affaire van de
eigenaar, die op driejarig leeftijd een pot met
kokende peren over zich heen kreeg. Het
langdurig, maar uiteindelijk goed herstel van de
ernstige brandwonden schrijft hij nu toe aan snelle
actie van zijn moeder, haar helderheid van geest,
maar ook aan de vele gebeden. Die vroomheid
kwam ook later ook terug in de ’ kroedwusj’ die
hier altijd compleet gemaakt werd met een OLVpeer.
Na rijp beraad is de jury tot een oordeel gekomen.
De mysterieuze Onze Lieve Vrouwenpeer op
Landgoed De Gortmeule is winnaar van de
prijsvraag geworden. Op 28 september wordt de
3
prijs op de locatie uitgereikt en zal een
gedenkplaat worden onthuld. U bent als lid van
het PGL uitgenodigd om daarbij aanwezig te zijn.
De wedstrijd wordt mede mogelijk gemaakt met
steun van de campagne Lekker Landschap en de
Nationale Postcode Loterij.
Perenlaantje
Ursulinentuin
Sittard-Geleen
Door: Wil Ramaekers
Foto’s: Jean Slijpen
Zoals eerder bericht in het Klumpke is het PGL
betrokken bij het onderhoud van het perenlaantje
van de Ursulinentuin te Sittard-Geleen, dit laantje
is omstreeks 1910 aangeplant in opdracht van de
zusters Ursulinen. Op verzoek van de werkgroep
Geheime Tuinen, onderdeel van de vereniging
“Sittards – Verleden “ zijn de peren gesnoeid.
Deze werkzaamheden zijn uitgevoerd door Wiel
Leunissen, Jean Slijpen en ondergetekende; de
peren waren al enkele jaren niet meer gesnoeid
en het was nodig dat er veel vormsnoei moest
worden toegepast, het aanbinden en uitbuigen
van de takken vergde veel arbeid.
Het resultaat mocht er zijn; na afloop was de vorm
helemaal terug en het laantje stond weer te
pronken in de tuin. In het voorjaar vertoonde de
perenbomen veel roestplekken deze zijn
gedurende het groeiseizoen geheel verdwenen.
De bloesem was een pracht om te zien en de
mensen die er dagelijks wandelden hebben
kunnen genieten van dit kleurrijk schouwspel. Er is
intensief contact met de werkgroep Geheime
Tuinen en de Gemeente betreffende de stand van
zaken over de uit te voeren werkzaamheden. Dit
jaar waren er erg veel peren die mooi in bogen
aan de bomen hingen, wij zijn erg benieuwd welke
perenrassen dat nu zijn. Wiel en Jean zijn
wederom op bezoek geweest bij het perenlaantje
om de peren te determineren. Het perenlaantje
bestaat uit 60 bomen waarvan er bomen aanwezig
zijn die geplant zijn bij de aanleg, na onderzoek
bleek dat er wel 6 - 7 perenrassen door elkaar in
het perenlaantje staan.
De voorlopige determinatie is:
Doyenne du Comice
Bonne Louise d ‘ Avranches
Comtesse de Paris
Conference
Besloten is dat wij na determinatie een compleet
beplantingsoverzicht maken waarin per boom
vermeld wordt om welk ras het gaat. Dit vraagt
veel tijd en inspanning om te komen tot de
bepaling van het juiste ras.
Tevens zal er een beheerplan gemaakt worden
voor de korte en de langere termijn, deze plannen
zullen worden aangeboden aan de werkgroep
Geheime Tuinen van Sittards – Verleden.
Wiel en Jean bedankt voor de inzet die jullie al op
dit moment gedaan hebben betreffende het
Perenlaantje van Sittard.
4
Limburg Preuve Festival
in Vaeshartelt
Door: Bert Jorritsma
De goden waren ons goed gezind op zondag 7
september. Nu al voor de vierde keer vond het
Limburg Preuve Festival plaats op de
Buitenplaats Vaeshartelt. Onder aangename en
zonnige temperaturen stroomden de bezoekers
toe. Het Pomologisch Genootschap Limburg was
ook dit jaar van de partij om samen met de
versterkte gastronomie club acte de presence te
geven. Onze stand mochten er zijn.
Naast buurman Frans Voncken namens het IKL,
stonden Wiel en Jean achter een prachtig
opgemaakte stand met vele soorten appels en
daarnaast werkten de leden van de werkgroep
gastronomie aan hun lekkernijen. Het werd een
bijzonder geslaagde dag.
Op het midden terrein was een enorme tafel
gedekt waar de honderden gasten in de
buitenlucht een heerlijke brunch kregen
aangeboden. De harmonie van Grathem zorgde
daarbij voor muzikale omlijsting. Om de tafels
heen stonden meer dan tachtig kramen met veelal
Limburgse producten. Er kon geproefd en genoten
worden met als extra feestelijke activiteit de
opening van het gerestaureerde Sterrenbos.
De stand van het Pomologisch Genootschap
Limbrug kreeg veel bezoekers, niet alleen om de
uitgestalde appelsoorten te bewonderen, maar
ook om te genieten van de appel en kersen
pannenkoeken gemaakt door de vele handen van
de werkgroep Gastronomie. De belangstelling
voor deze lekkernijen was groot en de leden
hebben gezamenlijk een geweldige prestatie
geleverd om aan de vraag te voldoen.
Daarmee hebben ze niet alleen de naam van het
PGL op een smakelijke wijze uitgedragen, maar
velen ook een heerlijke middag bezorgd. Dank
aan de leden van de werkgroep Gastronomie voor
hun geweldige inzet.
Verder wordt van u verwacht dat u die dag een
helpende hand biedt bij de verwerking van de
appels. Leerzaam en leuk om samen te werken.
Tot dan.
Indien u vanwege de vroege oogst overrijp fruit
heeft voor de persdag, neemt u dan contact met
Ger Graus.
werkgroep sapverwerking
Ger Graus
De appelpersdag komt er aan.
Beste PGL leden. De appelpersdag zal dit jaar
op zaterdag 18 oktober plaatsvinden op de
Bemelerhof. Het is de bedoeling dat u zich net zo
als voorgaande jaren vooraf opgeeft met het
aantal kilo’s dat u geperst wilt hebben. U kunt dit
alleen bij mij doen, Ger Graus via
[email protected] of tel 0475552067.
Doordat er ieder jaar weer meer gegadigden zijn
vraag ik u om u bijtijds, in ieder geval voor 1
oktober, op te geven in verband met de planning
en het voorbereiden van de lunch door de
werkgroep gastronomie, die dit al jaren op
voortreffelijke wijze doet.
5
Pomologisch
Genootschap Limburg
Steenstraat 13
6141 AS Limbricht
[email protected]
www.pgl.nu
tel 06-41591571
Redactieadres
Christien Pulles
Meidoorn 129
6226 WH Maastricht
[email protected]
Secretaris
Bert Jorritsma
Steenstraat
13
6141
6141 AS Limbricht
[email protected]
Agenda PGL 2014
Januari: Vergadering van de Voorzitters van de
Werkgroepen met het bestuur.
8 februari Snoeifeest, Belletboomgaard Vaals
30 maart jaarvergadering PGL in
Roermond, in: De Biekeuke,
Versboerderij Schreurs, Spik 181,
6042 KT Roermond
6 april
3e BloesemParade in de Vilterhof in Vilt.
12 april workshop enten Roermond
13 april Natuurmarkt van 9.00u tot 14.00u het
Zoemhukske in Horst aan de Maas
27 april Open dag Ophovernerhof Sittard
27 april Voorjaarswandeling vanaf Camerig
13 juli
Dag van de kers Alden Biesen België
info via: www.boomgaardenstichting.be
3 Augustus: pruimen dag bij Ger Graus in Ohe en
Laak
31 augustus: Bezoek Boomgaard Eddy Vets
eind augustus: Uitroeping Boom van het jaar
(datum volgt)
7 September: Limburgs Preuve festival
Vaeshartelt
13 en 14 september Landschapsdoedag Mesch
14 september 2e SmaakMarkt Beesel 10.30 tot
16.30
5 oktober: Molendag bij Jo Meesen in Gronsveld
18 oktober: Sappersen Bemelerhof
11-12 en 13 oktober EUROPOM te Alden Biesen
België
26-10-2014 Streuobstfest Gangelt, Pgl
PGL bij Regionale Wertschöpfungskette Streuobst
van de NABU bij de Breberener Mühle in Gangelt
- Breberen ( Waldfeuchter Strasse, 52538 Gangelt
Duitsland ) vanaf 10.00 uur.
8 November: Huberthusmarkt te Gulpen
Insturen Kopij
Kopij opsturen voor 2 december 2014.
Graag de kopij op sturen naar het redactieadres,
met de volgende e-mail adres:
Christien Pulles: [email protected]
Website PGL
Met ingang van 21 maart 2012 is de nieuwe
website van het PGL actief zijn. U kunt oude
Klumpkes bekijken in het archief. Daarvoor is de
gebruikersnaam: PGL en het wachtwoord archief.
ADRESSEN WERKGROEPEN
Evenementen
Wil Ramaekers,
[email protected]
Inventarisatie en enten
John Theunissen tel 0495-533395
Jack Bosch, tel 0475-561921
[email protected]
Gastronomie
Nico Miessen, [email protected]
Fruit en sapverwerking
Ger Graus, [email protected]
Publiciteit en pr
Tom Lemmerling, tel:043-4581910
Ronald Spits, [email protected]
Paul Schulpen, [email protected]
Excursies
Rosi Beltgens, [email protected]
Wiel Leunissen, [email protected]
Kersendag
Fons Sluijsmans, [email protected]
Redactie Klumpke
Christien Pulles, [email protected]
Kopij
Mailt u wel eens stukken aan de redactie?
Stuur dan losse tekst in Word en losse foto’s
op jpeg-formaat Graag “platte tekst” aanleveren, dus geen opmaakopties als dubbele regelafstand, etc.
En foto’s NIET in de tekst opnemen.
Alvast bedankt!
6