Jaarverslag 2013 (PDF)

Jaarverslag
2013
neder-betuwe
Wilt u meer weten?
Contactpersoon ir. T. (Tessa) Stahlie-Biersteker
Functie adviseur ruimtelijke kwaliteit/rayonarchitect
Telefoon 026 442 17 42
Email [email protected]
Website www.geldersgenootschap.nl
Dit is een uitgave van het Gelders Genootschap ©
neder-betuwe
neder -betuwe!
jaarverslag
Voor een mooi
2013
Welstandscommissie
Adviseren over
ruimtelijke kwaliteit
Met dit jaarverslag biedt de welstandscommissie
inzicht in haar werkwijze en plannen waarover in
2013 is geadviseerd. Dat is niet uitputtend, maar
toont wel de breedte van In
delijnadvisering:
kwaliteit
met voorafgaande jaren liepen de ontwikkelingen in de gemeente ook afgelopen
terug. Dat doet
echter niets af aan het plezier om middels advisering een positieve
van bouwplannen, grote jaar
ruimtelijke
ontwikkebijdrage te leveren aan de ontwikkeling van plannen op welke schaal dan ook.
2013
lingen en gemeentelijk beleid. Advisering vindt
Integendeel, juist in deze tijd is het belangrijk dat de aandacht voor kwaliteit overeind
voor de toekomst. Met de crisis is het besef toegenomen dat de
De commissie komt alleeneen
inmeerwaarde
beeld bijgeeft
complexe
economische waarde van een pand afhangt van een zekere basiskwaliteit. Daarbij speelt
ook de behoefte aan een goede omgeving, een omgeving die het waard is om te werken
en te wonen. Ik probeer daarom altijd met de aanvrager mee te denken, rekening te
houden met het programma maar ook met de omgeving. Regelmatig worden plannen
tendens van minder regels en meer ruimte voor
Het jaarverslag biedt raadsleden
ook een nadere
namelijk vanuit de eigen wensen ontwikkeld met minder aandacht voor de invloed is op
de omgeving.
Onmisbaar
daarbij de
toelichtingen
en demaar
betrokken
houding
van de
eigen
initiatief,
wél
met behoud
van de karakkennismaking met de commissie.
Wij
tonenwaren
hoe we
meewerkende ambtenaren.
de gemeente helpen bij het regisseren van ruim-
teristieken die de ge­meente kwaliteit en identiteit
telijke kwaliteit. Het gemeentelijk
Stef de Wit beleid is daarbij
geven.
uiteraard de leidraad. Als vaste adviseur kijken
Dit jaarverslag hoopt een impuls te geven om ruim-
we hoe je evenwicht bewaart tussen vrijheid voor
telijke kwaliteit tot een terugkerend onderwerp
burgers en ontwerpers en heldere regie door de
van debat in uw gemeente te maken. Wij nodigen
gemeente. Ruimtelijke kwaliteit ontstaat als gevolg de raadsleden daarom uit om de mandaat- of comvan een wisselwerking tussen betrokkenheid, des-
missievergadering te bezoeken, of om met ons ter
kundigheid én regelgeving. Daarom wordt ingezet
plekke te gaan kijken hoe de borging van ruimte-
op een koers die aansluit bij de maatschappelijke
lijke kwaliteit gestalte krijgt.
Gelders Genootschap
jaarverslag
plannen.
neder-betuwe
vooral plaats door de adviseur
ruimtelijke
blijft. Mensen
nemen nukwaliteit.
alleen een beslissing om te bouwen of verbouwen als het
Tolsestraat 35, Opheusden
Buitengebied
Gelders Genootschap
Vergelijkbare serrestal
Afwijking van het welstandsbeleid is
op dit punt – op grond van de algemene
criteria - dan ook mogelijk geacht.
Wel is – in lijn met het beleid – geadviseerd om uit te gaan van een structuur
en een gedekte c.q. donkere kleur voor
de betonpanelen, in de vorm van antracietkleurig granulaat. Het plan is hierop
aangepast.
neder-betuwe
structuur en (bij voorkeur) donkergrijze
daken.
Dit staltype wijkt vanwege de dakvorm af
van het beleid. In deze omgeving wordt
de voorgestelde dakconstructie echter
wel mogelijk geacht, vanwege de vormverwantschap met de afdekconstructies
voor fruitbomen. Een ander voordeel
van dergelijke stallen is de beperkte(re)
bouwhoogte, waardoor de impact in het
landschap minder groot is.
jaarverslag
2013
Voor een agrarisch bedrijf langs de Tolsestraat, in het buitengebied van Opheusden, werd een zogenaamde serrestal
voorgesteld. Dit is een stal met een lichte
constructie en boogvormige kappen,
een vrij nieuw bouwconcept, positief
voor het dierenwelzijn. In het beleid wordt
uitgegaan van bedrijfsgebouwen met
een (flauw) hellend zadeldak, kleuren die
zijn afgestemd op het aansluitende landschap, grote vlakken in materiaal met een
Terugblik
In Neder-Betuwe wordt over het algemeen waarde
gehecht aan een aantrekkelijke, verzorgde leefomgeving. Dit komt met name tot uitdrukking in
de woonwijken, in de vorm van vrij traditionele,
dorpse bebouwing met aandacht voor authentieke
2013
details. Dit is ook terug te vinden in nieuwbouwKesteren, Herenland in Opheusden of Triangel in
jaarverslag
Ochten. Wijken die met zorg ontwikkeld worden,
aan de hand van een beeldkwaliteitplan.
Aan de hand van dit beleid heb ik één keer in de
twee weken overleg met ontwikkelaars, archi-
werkwijze.Op deze manier kunnen snelle en ef-
tecten en bewoners over de beeldkwaliteit van
ficiënte procedures, vermindering van regeldruk en
ontwerpen. In goed overleg wordt gezocht naar
zorg voor ruimtelijke kwaliteit hand in hand gaan!
plannen die passen bij de dorpse karakteristiek en
de stedenbouwkundige situatie. Over het algemeen gaat dit op een positieve, opbouwende wijze
waarbij gezamenlijk gezocht wordt naar oplossingen. Door het directe overleg met aanvragers,
ontwerpers en andere betrokkenen en de oplossingsgerichte houding is sprake van een efficiënte
Gelders Genootschap
Tessa Stahlie-Biersteker
neder-betuwe
wijken als Casterhoven en het Veilingterrein in
Casterhoven fase III, Kesteren
Ook werden er zeer royale dakkapellen
aan de voorzijde voorgesteld die zorgden voor een grootschalig effect dat niet
paste bij de beoogde dorpse uitstraling.
Het plan is aangepast, waarbij er in de as
van het plein gedraaide kappen zijn toegepast en de dakkapellen verkleind zijn,
zodat ze aansluiten bij de ritmiek van de
woningen.
jaarverslag
2013
Voor de wijk Casterhoven zijn meerdere
woningontwerpen aan de orde geweest.
De starterswoningen voor fase III hebben
een compact volume en zijn vormgegeven
in een traditionele architectuur die past
bij Kesteren. De woningen liggen aan
weerszijden van een ‘groen’ plein. In het
beeldkwaliteitplan werd een relatie met
het plein gevraagd. Hiervan was in eerste
instantie onvoldoende sprake.
Schetsontwerp
Ontwerp:
Factor architecten
Gelders Genootschap
Definitief ontwerp
neder-betuwe
Nieuwbouwwijk
Gelders Genootschap
neder-betuwe
Woningbouw De Triangel in Ochten
jaarverslag
2013
Draagvlak voor
ruimtelijke kwaliteit
De tijd dat de inrichting van onze leefomgeving grotendeels in plannen en regels was
vastgelegd, ligt achter ons. Deregulering,
decentralisatie, eigen verantwoordelijkheid: het zijn begrippen die al vele jaren de
toon zetten, ook in het ruimtelijk domein.
Tegenwoordig is het een ‘andere overheid’
die de kwaliteit van de leefomgeving regisseert. Dit gebeurt steeds meer samen met
burgers. Het besef is doorgedrongen dat
ruimtelijke kwaliteit niet louter met regels
valt te sturen en dat beleid meer effect
heeft als dit gepaard gaat met input vanuit
de samenleving. Door burgers meer ruimte
te geven voor eigen initiatieven voelen deze
zich meer verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun leefomgeving. De overheid kan
de aandacht hierdoor verleggen van regels
en normen naar regie en stimulering. Zie
bijvoorbeeld innovatieve instrumenten als
de ‘kookboeken’ voor de leefomgeving.
(www.omgevingswet.pleio.nl).
Medel fase 1a
Gelders Genootschap
Impressie nieuw bedrijfspand
zijn en deze passen in feite niet bij het
(vlakke) landschap.
Ontwerp:
architectenbureau ir. C.J.J. Pepers b.v., Helmond
neder-betuwe
2013
Een deel van bedrijventerrein Medel viel tot
2014 onder Neder-Betuwe. Voor dit deel
is een nieuw pand aan de orde geweest,
gelegen aan de rand. In het oorspronkelijke stedenbouwkundig plan werd uitgegaan van een randzone met kleinschalige
bebouwing.
Omdat er behoefte is aan grotere kavels
is een nieuw stedenbouwkundig plan
gemaakt, waarmee grootschalige gebouwen langs de randen mogelijk zijn, ook op
deze locatie. Gelet op het nieuwe stedenbouwkundig plan en het beeldkwaliteitsplan is positief geadviseerd.
Het plan komt helder en verzorgd over, met
een sprekende uitstraling en bijzondere
aandacht voor de entree langs de beeld­
bepalende zone. Er zijn verschillende
middelen ingezet om de grootschaligheid
van het volume te ‘breken’.
De commissie heeft wel haar zorg geuit
over de mogelijke grootschalige bouw­
volumes, tot 30 m. hoog, langs het buitengebied. Een geleidelijke overgang naar het
landelijke gebied wordt van groot belang
geacht. Het effect van 6 m. hoge aarden
wallen langs de randen zal (zeer) beperkt
jaarverslag
Bedrijventerrein
Gelders Genootschap
Daarmee is dit instrument straks hét middel om de ruimtelijke ambities van een
gemeente aan te geven en burgers en
bestuurders hiermee houvast te geven.
- De procedures voor het opstellen
van nieuwe bestemmingsplannen
(op termijn ‘omgevingsplannen’)
en beeldkwaliteitplannen gelijk laten
oplopen. Dit biedt een sterkere basis
voor ruimtelijke kwaliteit.
neder-betuwe
jaarverslag
2013
De Omgevingswet komt
eraan
Naar verwachting treedt in 2018 de Omgevingswet in werking: een integrale wet voor
de fysieke leefomgeving. Doel hiervan is
onder meer dat gemeentelijke bestuurders
een bredere afweging kunnen maken bij
het realiseren van ruimtelijke projecten.
Niet de regels staan voorop, maar de vraag
of een project een bijdrage levert aan een
‘goede ruimtelijke kwaliteit’ en hierdoor
‘meerwaarde’ oplevert. De gemeente is
hierbij vooral een uitnodigende regisseur.
Voorwaarde om als gemeente regie te
voeren op ruimtelijke kwaliteit is dat er
een heldere visie met doelstellingen ligt,
waarin de kernkwaliteiten van de gemeente
zijn verwoord. Dat gebeurt uiteraard in de
welstandsnota, maar met de komst van de
Omgevingswet wordt een aantal nieuwe
instrumenten geïntroduceerd, namelijk het omgevingsplan (verplicht) en de
omgevingsvisie (facultatief). In een omgevingsplan worden vooral concrete richtlijnen opgenomen, vergelijkbaar met een
bestemmingsplan. Een omgevingsvisie is
bedoeld als integrale, strategische visie
waarin keuzes worden gemaakt voor de
inrichting van de leefomgeving. Aspecten
als architectuur, cultuurhistorie, welstand,
stedenbouw, landschap, milieu en economie worden in onderlinge samenhang
bekeken.
Aanbevelingen:
- Het lijkt nog ver weg, maar wij vragen nu
alvast aandacht voor het opstellen van
- (Nieuwe) raadsleden kunnen voor een
een omgevingsvisie. Dit is weliswaar niet
nadere oriëntatie terecht bij de adviseur
verplicht, maar het is onmisbaar als de
ruimtelijke kwaliteit om te kijken hoe de
gemeente ruimte wil laten voor initiatieadvisering functioneert. Desgewenst
ven en niet alles in regels wil vatten. Ook
kunnen hier via het Gelders Genootanticipeert u met een omgevingsvisie op
schap ook cursussen voor worden
een effectief ruimtelijk kwaliteitsbeleid
georganiseerd.
als straks de Omgevingswet een feit is.
Silo’s Batterijenweg 17, Kesteren
Gelders Genootschap
jaarverslag
2013
Advies is gevraagd omtrent een beeld­
kwaliteitplan dat is opgesteld t.b.v. silo’s,
tot een hoogte van 40 m. bij een veevoederbedrijf aan de rand van bedrijventerrein
‘t Panhuis. De uitbreiding wordt gezien als
een zeer forse ingreep op deze locatie.
De impact voor de wijde omgeving zal zeer
groot zijn, met name op het landschap.
Gelet op dit landschap en de volumes in
deze omgeving zijn wij van mening dat een
dergelijk volume veeleer passend is op een
grootschalig(er) (regionaal) bedrijventerrein. Wanneer het besluit tot realisatie op
deze plek vaststaat dan stelt een dergelijk
gebouw hoge eisen aan de beeldkwaliteit.
De relatie met het landschap en de relatie
met andere landmarks in de omgeving is
daarbij van groot belang. Aangestuurd is
op een aanpassing van het beeldkwaliteitplan zodat er een hoogwaardig ontwerp
en een fraai beeld kan ontstaan, in de vorm
van een slank c.q. rank landmark, zoals in
de stedenbouwkundige randvoorwaarden
wordt beoogd. Een bouwmassa met een
te massieve, te grootschalige en te industriële uitstraling zou voorkomen moeten
worden.
Impressie nieuwe silo’s in context
neder-betuwe
Bedrijventerrein
Gelders Genootschap
Geadviseerd wordt dit wel te doen, zodat
de ontwikkeling van ruimtelijke kwaliteit al
op planologisch en stedenbouwkundig
niveau – op een integrale wijze - mee­
genomen kan worden.
Door lokaal en digitaal te werken en een
oplossingsgerichte benadering is er sprake van een efficiënte werkwijze voor de
gemeente. Bovendien is dit klantvriendelijk
voor burgers.
neder-betuwe
2013
Voortraject én
oplossingsgericht
Bij de advisering legt de adviseur ruimtelijke kwaliteit de nadruk op het begeleiden
van plannen en initiatieven, liefst door vooroverleg in een vroeg stadium van planontwikkeling. Dan bestaat nog volop ruimte
voor de initiatiefnemer.
In sommige gevallen betrekt de gemeente
de adviseur ruimtelijke kwaliteit al in de
RO-fase van beleids- en planvorming.
Ruimtelijke kwaliteit maakt dan vanaf het
begin deel uit van het planologisch en
stedenbouwkundig traject. Voorbeelden
hiervan zijn advisering over beeldkwaliteitplannen, zoals die voor een nieuwe
ontwikkeling langs de Carvonestraat en
de Silvanusstraat in Kesteren en die voor
nieuwe silo’s (tot een hoogte van 40m.) aan
de rand van bedrijventerrein ’t Panhuis in
Kesteren. De commissie wordt niet bij alle
nieuwe ontwikkelingen (op tijd) betrokken.
jaarverslag
Werkwijze bij de advisering
De adviseur ruimtelijke kwaliteit van het
Gelders Genootschap is vanuit haar
adviesrol het eerste aanspreekpunt voor
gemeente en initiatiefnemers. Het merendeel van de plannen wordt tweewekelijks
ter plekke bij de gemeente door de adviseur ruimtelijke kwaliteit behandeld. Dit
gebeurt onder mandaat van de commissie.
Rol van de commissie
De commissie heeft in 2013 driewekelijks
vergaderd en zich vooral geconcentreerd
op complexe projecten, waarin naast
welstand ook aspecten als stedenbouw,
landschap, cultuurhistorie of openbare
ruimte meespelen. Hiertoe is de commissie samengesteld uit meerdere disciplines.
Grotere en complexe plannen kunnen nu
adequaat en integraal behandeld worden.
Gelders Genootschap
neder-betuwe
Aanbevelingen:
- Benoemen van een integrale commissie
voor zowel welstand als monumenten.
- De commissie bij nieuwe plangebieden
structureel betrekken in de RO-/stedenbouwkundige fase, zodat de ontwikkeling van ruimtelijke kwaliteit al in een
vroegtijdig stadium meegenomen kan
worden.
jaarverslag
2013
Integratie met
cultuurhistorie
Wijzigingsplannen voor monumenten
worden door de adviseur ruimtelijke kwaliteit en een adviseur cultuurhistorie van
het Gelders Genootschap in een mandaatcommissie behandeld. Dit maakt een
frequente en snelle behandeling van dit
soort plannen mogelijk. Overige advisering
over cultuurhistorie vindt plaats door de
adviseur cultuurhistorie van het Gelders
Genootschap.
In 2013 zijn de eerste stappen gezet om te
komen tot een geïntegreerde welstandsen monumentencommissie zodat over
wijzigingensplannen voor monumenten en
beleidsstukken integraal geadviseerd kan
worden. Dit leidt tot een nog efficiëntere en
klantvriendelijke werkwijze. In het verslagjaar is het nog niet gekomen tot een benoeming van de geïntegreerde commissie.
Stationsgebouw Echteld
Gelders Genootschap
Achtergevel nieuw kantoorgebouw
aangesloten bij het functionele karakter.
Aandacht is gevraagd voor een versterking van de relatie met het spoor en voor
de materialisering en detaillering. Deze
zouden enerzijds moeten aansluiten bij het
abstracte architectuurbeeld, maar anderzijds ook bij de gedetailleerde architectuur
van het stationsgebouw. Een definitief
plan is in het verslagjaar niet aan de orde
geweest.
Ontwerp:
H. Buiting, architect
Achtergevel stationsgebouw met uitbreiding
neder-betuwe
2013
Bij wijzigingsplannen voor monumenten
is de advisering gericht op behoud en versterking van cultuurhistorische waarden.
In geval van nieuwbouw zijn er twee ontwerprichtingen denkbaar: een historiserende en een eigentijdse. Bij het schetsplan voor uitbreiding van het Echteldse
stationsgebouw is gekozen voor een
eigentijdse benadering. Het gemeentelijk monument zelf is gerestaureerd en in
gebruik als woonhuis. De nieuwbouw is
qua locatie, maat en hoofdvorm gebaseerd
op de oorspronkelijke, gesloopte bebouwing.
Door de nieuwbouw en de terreininrichting
(met een iets verhoogd plateau, refererend
aan een perron) wordt het oorspronkelijke
karakter beter herkenbaar en versterkt,
en wordt een duurzaam behoud van het
monument mogelijk gemaakt. Er ontstaat
een bebouwingsensemble dat hoort bij
een stationsgebouw(tje). De vormgeving
is zorgvuldig. Door de eigentijdse benadering is afleesbaar dat het in deze tijd
gebouwd is. Door een zekere soberheid
en abstractie zal het oorspronkelijke pand
geaccentueerd worden en wordt tevens
jaarverslag
Monumenten
Ambtelijke ondersteuning
E. de Veer
neder-betuwe
jaarverslag
2013
Samenstelling commissie
Voorzitter
F.R. (Free) Hoving
Wethouder gemeente Rozendaal
Adviseur ruimtelijke kwaliteit/
rayonarchitect
Mevr. ir. T. (Tessa) Stahlie-Biersteker
Gelders Genootschap
Architect
ir. J.B. (Jan-Bart) van der Meer
Stedenbouwkundige
E.D.(Eric) Jongen
Adviseur cultuurhistorie
Drs. R. (Roger) Crols/
W. (Werner) Weijkamp M.A.
Gelders Genootschap
Commissie vlnr: Eric Jongen, Tessa Stahlie, Free Hoving, Jan-Bart van der Meer
De cijfers
Afgelopen jaar werden 152 plannen
voorgelegd aan de adviseur ruimtelijke
kwaliteit en de commissie, deels in
aanwezigheid van de aanvrager of
ontwerper. Van deze plannen werd 85%
ter plekke door de adviseur ruimtelijke
kwaliteit van een positief advies voorzien.
Voor 12,5 % was een wijziging nodig.
De voltallige commissie kreeg in totaal
4 plannen voorgelegd: 3 in vooroverleg
Gelders Genootschap
en 1 definitieve aanvraag. Dit betroffen
voornamelijk grote ruimtelijke/steden­
bouwkundige ontwikkelingen.
Voor 14 plannen werd een gecombineerd
welstands- en monumentenadvies
uitgebracht.
Kerkstraat 73b, Dodewaard
Ontwerp:
Huibers bouwkundig ontwerp en advies,
Dodewaard
Gelders Genootschap
jaarverslag
2013
Een groot deel van de bebouwing op
achtererven kan vergunningsvrij gerealiseerd worden. Als achtererven zichtbaar
zijn vanaf openbaar gebied kan dit leiden tot een sterke verrommeling van het
straatbeeld. In sommige gevallen geldt
dit ook voor bebouwing waar wel een
vergunning voor nodig is, maar niet wordt
aangevraagd. Een voorbeeld hiervan is de
schuur langs de Kerkstraat in het landelijke gebied van Dodewaard. De gerealiseerde situatie had een zeer samengesteld karakter en sloot onvoldoende aan
bij landelijke c.q. agrarische bebouwingskarakteristiek in deze omgeving. Naar
aanleiding van het negatieve advies is het
plan aangepast in een samenhangende
vorm die gerelateerd is aan schuren en
stallen in het buitengebied.
Bestaande situatie
Aangepast plan
neder-betuwe
Handhaving