Download pdf - Van Doorne

FOCUS JURIDISCH
VERANTWOORD TOEZICHT HOUDEN BIJ ZORGORGANISATIE NIEUWE STIJL
Naadloos
aansluiten
Veel zorgwetten veranderen. De care-instellingen moeten zich
hierop aanpassen. Met als gevolg dat de rol van de interne
toezichthouder wijzigt.
tekst Marg Janssen beeld iStock
W
erd de awbzsector jarenlang gezien als
de wat saaiere
en bezadigder
broer van de
dynamische
cure, inmiddels zijn de rollen aardig
omgedraaid. Met de invoering van de
Wmo, het scheiden van wonen en zorg,
de overgang van delen van zorg naar
de Wmo 2015, de Jeugdwet, de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige
zorg liggen er flinke uitdagingen op het
bord van de bestuurders in de care. En
daarmee ook op dat van de interne toezichthouders. Met het aanstaande
afscheid van de AWBZ krijgt ook deze
sector te maken met een noodzaak tot
herbezinning. De rol van de bestuurder
daarbij is helder: hij staat aan het roer
en bepaalt de koers. Maar hoe verhouden de interne toezichthouders zich tot
deze ontwikkelingen en wat geven zij
de bestuurder vanuit hun verantwoordelijkheid mee? Enkele handreikingen.
Heroriëntatie
De in gang gezette veranderingen vragen
om een nieuwe oriëntatie op het doel
van de care-organisaties. Veel instellingen kunnen niet langer volstaan met het
32
beproefde recept van verantwoorde
verzekerde zorg verlenen. Private activiteiten gaan meer en meer deel uitmaken
van het palet aan diensten. Ouderen die
geen indicatie meer krijgen voor verblijf,
blijken veelal naast hun zorgvraag wel
degelijk behoefte te hebben aan een
beschermde woonomgeving met welzijnsvoorzieningen en services, zoals
maaltijden, schoonmaak en 24-uurs
bereikbaarheid. Het aanpassen van de
doelstelling en het verlaten van het traditionele zorgaanbod vereisen ondernemerschap. En ondernemen brengt risico’s met zich mee.
Daarom kiezen steeds meer zorgorganisaties ervoor die risico’s te spreiden. Niet
langer biedt één stichting alle activiteiten aan, maar wordt de stichting bestuurder en aandeelhouder van dochters waarin de (risicovolle) activiteiten
zijn ondergebracht. Zo zijn er met de
ZORGVISIE MAGAZINE 6 juni 2014
ZVM006_pag32_Focus governance.indd 32
5/21/2014 4:54:27 PM
nieuwe Wmo op komst veel Wmo-bv’s
opgericht waarin de huishoudelijke
verzorging is ondergebracht. Inmiddels
worden ook bv’s opgericht voor dagbesteding en voor activiteiten die vooral
zijn gericht op het welzijn van cliënten.
Ook als joint venture met collega-instellingen. En met regelmaat participeren
commerciële bedrijven in de bv’s waarin
de facilitaire ondersteuning of schoonmaak is ondergebracht.
Wat betekent dat voor de raad van toezicht? Hoe vul je je toezichthoudende
taak in als je niet langer toezichthouder
bent bij een stichting die zorg biedt,
maar die ook aandeelhouder is?
Proﬁel aanpassen
Een antwoord op die vraag begint met
een vervolgvraag: wat voor raad van
toezicht past bij de nieuwe organisatie
(structuur)? De meeste zorgstichtingen
beschikken – zoals voorgeschreven door
de Zorgbrede Governancecode – over
een profiel van de raad van toezicht. Dat
profiel zal tegen het licht gehouden moeten worden en kritisch worden bezien.
Het is immers niet waarschijnlijk dat na
Een naar het bijgestelde profiel
samengestelde raad van toezicht moet
vervolgens in staat zijn verantwoord
toezicht te houden over de hele
zorgorganisatie nieuwe stijl. Dat geldt
ook als deze is ‘opgedeeld’ om de risico’s
te spreiden. Dit zogenoemde concerntoezicht moet goed worden vastgelegd in
de statuten van de stichting. Immers, als
de raad van toezicht statutair alleen
goedkeuringsrechten heeft voor de
besluiten waarvoor de Code dat
voorschrijft voor zover die betrekking
hebben op de stichting, ontbreekt
effectief toezicht op de rest van het
concern. Om dat te voorkomen, is een
eenvoudige aanpassing van de statuten
voldoende waarmee ook besluiten ten
aanzien van de dochters goedkeuring
behoeven van de raad van toezicht.
Bij bv’s waarin een (kleine) minderheid
van de aandelen wordt gehouden, is dat
wellicht wat zwaar en zou het de snelheid waarmee aldaar besluiten kunnen
stuur en toezicht bij onder meer stichtingen te verbeteren omdat, volgens de
Memorie van Toelichting, toezichthouders nu niet goed weten wat van hen
wordt verwacht. Het zou nodig zijn om
helder in de wet te regelen wat de taak is
van een toezichthouder om het hem
mogelijk maken die taak behoorlijk te
vervullen.
De idee is dat bij de vervulling van de
toezichthoudende taak de belangen van
de stichting moeten prevaleren boven de
eigen belangen en dat onbehoorlijk
toezichthouden leidt tot aansprakelijkheid voor daaruit voorvloeiende schade.
Toezichthouders die hun taak naar eer
en geweten en zorgvuldig vervullen,
hebben echter niets te vrezen. En, juist
door wettelijk vast te leggen wat nu eigenlijk de taakomschrijving inhoudt
zodat toezichthouders beter weten wat
van hen wordt verwacht, vermindert de
angst voor het aansprakelijkheidsrisico,
zo veronderstelt de toelichting.
Zo’n wetsvoorstel in een omgeving waarin zorginstellingen worden genoodzaakt
meer risico’s te nemen, stelt niet op
voorhand gerust. Het krijgen én houden
van goed zicht op de nieuwe risico’s
vraagt vermoedelijk om een bijstelling
van het op grond van de Code verplichte
informatieprotocol. Dat moet gaan voorzien in de mogelijkheid de taak van
intern toezichthouder behoorlijk te
vervullen. Adequate informatievoorziening stelt de interne toezichthouder in
staat niet alleen het gevoerde beleid
achteraf te toetsen, maar ook een (toezichthoudende) rol te vervullen bij toekomstig beleid, waaronder de nieuwe
strategie en het in kaart brengen van
daarmee samenhangende risico’s.
Goede verzekering
ingrijpende wijzigingen in het profiel van
de organisatie, dat van de interne toezichthouder daar naadloos bij aansluit.
Een noodzakelijke vervolgstap is de
profielschetsen van de individuele leden
van de raad van toezicht eveneens aan
een nader onderzoek te onderwerpen: is
de raad van toezicht zodanig samengesteld dat alle kennis en kunde aanwezig
is die is vereist om de rol van onafhankelijke criticus te blijven vervullen?
worden genomen kunnen worden vertraagd. Dit is simpel op te lossen met de
toevoeging dat de raad van toezicht de
mogelijkheid heeft af te zien van zijn
goedkeuringsrecht als het besluitvorming bij dochters betreft.
En voor het geval een beslissing een
keer minder goed uitpakt dan de
business case voorspelde: zorg voor
een goede verzekering en vul die
aan met een statutaire of contractueel
overeen te komen vrijtekening en vrijwaring. Met een vrijtekening beperkt de
zorgorganisatie de interne aansprakelijkheid van zijn toezichthouders en met de
vrijwaring worden zij beschermd tegen
vorderingen van derden. Dit biedt de
bescherming die past bij een ondernemende zorgorganisatie.
Taakvervulling
Er is inmiddels een voorontwerp voor de
Wet bestuur en toezicht klaar. Doel van
dit wetsvoorstel is de kwaliteit van be-
Marg Janssen is advocaat en partner bij
Van Doorne
juni 2014 ZORGVISIE MAGAZINE 6
ZVM006_pag32_Focus governance.indd 33
33
5/21/2014 4:54:29 PM

Download Report