LAAT GRONINGEN NIET ZAKKEN!

Onder embargo tot het moment van uitspreken op 25 juni 2014, alleen de uitgesproken tekst is
geldig.
Algemene beschouwingen SP 2014
LAAT GRONINGEN NIET ZAKKEN!
Mijn eerste algemene beschouwingen gaan over archeologisch onderzoek, over isotopen, over
Piketty, maar vooral over Amal en een beetje over prinses Amalia.
Amal is mijn buurmeisje. Amal is vijf en woont samen met haar Marokkaanse moeder in de
Oosterparkwijk. Een vriendinnetje dat vaak komt spelen roept haar echter niet als Amal maar als
Amalia. Amalia prinsesje kom je spelen? Allereerst vond ik dat simpelweg goed gevonden van de
vijfjarigen: twee letters extra en je bent prinses. Maar de verschillen tussen Amal en Amalia zijn veel
groter dan twee letters.
Dit jaar stond Piketty met zijn boek Capital bovenaan de lijst meest verkochte boeken van Amazon.
Uit dit boek blijkt dat vermogen harder groeit dan de economie en de verschillen in vermogen de
afgelopen decennia zijn toegenomen. Het boek roept op een wereldwijde belasting op vermogen te
heffen. Het boek is populair. De maatregelen nog niet.
Dit is het jaar waarin de ongelijkheid keihard is toegenomen. De rijkste 10 procent van de bevolking
bezit meer dan de helft (61 procent) van het totale vermogen in Nederland. De top 2 procent binnen
deze groep heeft zelfs een derde van dat vermogen in handen, terwijl de onderste 60 procent van de
Nederlandse bevolking bij elkaar opgeteld ongeveer 1 procent van het totale vermogen bezit.1 Voor
de crisis bezat de rijkste één procent van de Nederlanders een vijfde van het totale vermogen.2 Na de
crisis is dat bijna een kwart. De vijf rijkste families van Nederland, waaronder de familie van Amalia,
hebben bijna evenveel vermogen als de 3,2 miljoen armste Nederlanders, waaronder de familie van
Amal, samen.
Dit is slecht voor iedereen, Amal of Amalia! Bij grote ongelijkheid heeft de bovenlaag meer last van
stress, psychische gezondheidsproblemen en sociaal wantrouwen.1 Daarnaast is het bij grote
ongelijkheid moeilijker om te klimmen op de sociale ladder. Wie arm is, heeft minder kans op
rijkdom. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat ongelijkheid de economische groei vermindert.
Groningen heeft extra veel last van de stijgende armoede en ongelijkheid. In de top 10 van
gemeentes met gemiddeld de laagste inkomens staan vijf Groninger gemeentes: Pekela op 1,
Stadskanaal op 2, Hoogezand-Sappemeer op 5, Oldambt op 6, en Vlagtwedde op 8.3
De ongelijkheid wordt versterkt door het regeringsbeleid. Volgens Oxfam Novib moet het kabinet de
belasting op vermogen en winst verhogen om de welvaartsverdeling te bevorderen.2 De Europese
Commissie gaf Nederland een vermaning vanwege het belastingsstelsel.2 Maar ook door veel ander
1
Bron: nieuwsartikel NOS 4 juni 2014 over rapport Wetenschappelijke Raad voor het regeringsbeleid (WRR) http://nos.nl/artikel/656787wrr-kloof-tussen-arm-en-rijk-groeit.html
2
Bron: nieuwsartikel NRC 3 juni 2014 over rapport Oxfam Novib http://www.nrc.nl/nieuws/2014/06/03/rapport-oxfam-novib-verdelingwelvaart-steeds-oneerlijker/
3
Bron: nieuwsartikel Telegraaf 2 juni 2014 naar aanleiding van cijfers Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
http://www.telegraaf.nl/dft/22693287/__Hier_wonen_de_rijkste_NL_ers__.html?utm_source=facebook.com&utm_medium=referral&ut
m_campaign=facebook
Algemene beschouwingen SP, 25 juni 2014
kabinetsbeleid zoals het bezuinigen op de zorg, SW bedrijven en de sociale woningbouw neemt
werkloosheid, armoede en achterstelling toe. De provincie doet niet aan inkomenspolitiek maar kan
wel zorgen voor werk, voorzieningen dichtbij en een mooie en veilige omgeving. Dat gebeurt nu
onvoldoende.
Vandaag kunnen we ervoor zorgen dat Groningen een betere plek wordt voor Amal om in op te
groeien en in de toekomst aantrekkelijk blijft voor Amal en Amalia om te wonen, werken, en te
genieten.
WERK
In 2014 is de werkloosheid in Groningen gestegen, in januari 2014 kregen drieduizend mensen meer
dan in het jaar ervoor een werkloosheidsuitkering.4 Groningen staat op nummer twee van de
provincies met de hoogste werkloosheid: 11,4%. In totaal zijn 31.000 Groningers werkloos.5 Onder
deze werklozen zijn veel jongeren. De jeugdwerkloosheid is vorig jaar met 19% gestegen.6 In
december 2013 waren 5239 Groningse jongeren ingeschreven als werkloos.7 Door het afschaffen van
de studiefinanciering kiezen mogelijk minder jongeren voor een studie en loopt de werkloosheid
mogelijk verder op.
Economische groei is in de drie noordelijke provincies vrijwel nihil. Dat komt doordat zowel de
publieke als de zorgsector er sterk vertegenwoordigd is en in die sectoren wordt bezuinigd.8 Vooral
banen in de zorgsector staan op de tocht, veel verzorgenden, verpleeghulpen en
activiteitenbegeleiders verloren afgelopen jaar hun baan.4 Ook het faillissement van Aldel en de
mislukte redding was een pijnlijke periode.
Nu verkeren alle Sociale Werkvoorzieningen in grote problemen, die problemen worden nog groter
door de participatiewet. Hoewel het college werk als één van haar drie speerpunten ziet zegt
gedeputeerde Wilpstra niets voor de werknemers van SW bedrijven te kunnen betekenen.9 De SP
vindt dit wrang. Veel gemeentes verkeren in zwaar weer en juist nu er extra geld beschikbaar komt
via de Assher gelden zou dat ook gebruikt moeten worden voor de meest kwetsbaren op de
arbeidsmarkt.
Groningen hoopt via de Assher gelden een groot bedrag te kunnen besteden om werkloosheid tegen
te gaan, ook is in de voorjaarsnota een extra bedrag gereserveerd om jeugdwerkloosheid tegen te
gaan. De SP is hier natuurlijk voorstander van, maar de informatie waarover de Staten beschikken is
minimaal. De SP wil meer inzicht en inspraak in wat er gedaan wordt om bedrijven hierheen te
krijgen, wat er gedaan wordt om de opleiding en bijscholing van werknemers te verbeteren en hoe
bedrijven worden gemotiveerd om mensen aan te nemen.
ZORG
De zorg staat zwaar onder druk. Dit is zowel slecht voor de patiënten, voor het personeel als voor de
aantrekkelijkheid van gebieden. Het kabinet wil 800 van de 1300 verzorgingshuizen sluiten, ouderen
worden gedwongen om op hoge leeftijd nog te verhuizen. Gemeentes moeten vanaf volgend jaar
meer zorgtaken gaan uitvoeren. De SP stemde tegen deze plannen. Uit een analyse die Binnenlands
4
Bron: nieuwsbericht RTVNoord http://www.rtvnoord.nl/artikel/artikel.asp?p=130640
Bron: nieuwsbericht Z24 over onderzoek ING http://www.z24.nl/economie/dit-doet-de-werkloosheid-in-2014-bij-jou-in-de-buurt-415756
6
Bron: nieuwsbericht RTVNoord http://www.rtvnoord.nl/artikel/artikel.asp?p=131070
7
Bron: Dagblad van het Noorden (dvhn) en rapport basiscijfers jeugd via werkinzichtgroningen.nl
http://www.werkinzichtgroningen.nl/media/files/DvhN_artikel_5_maart_2014.pdf,
http://www.werkinzichtgroningen.nl/media/files/basiscijfers-feb14-groningen.pdf
8
Bron: nieuwsbericht Z24 over onderzoek ING http://www.z24.nl/economie/dit-doet-de-werkloosheid-in-2014-bij-jou-in-de-buurt-415756
9
Bron: nieuwsbericht RTVNoord http://www.rtvnoord.nl/artikel/artikel.asp?p=134760
5
Algemene beschouwingen SP, 25 juni 2014
Bestuur maakte van de meicirculaire gemeentefonds 2014 blijkt dat de verdeling van de budgetten
voor uitvoering van deze nieuwe Wmo-taken en de jeugdzorg zeer negatief uitpakt voor
krimpgemeenten. Ze krijgen minder dan andere gemeenten.10 Niet alleen de ouderenzorg, jeugdzorg
en langdurige zorg staan onder druk ook de ziekenhuiszorg is in problemen.
Het Delfzicht ziekenhuis heeft tijdelijk afdelingen moeten sluiten wegens een tekort aan
anesthesisten, de locaties Delfzijl en Winschoten verdwijnen en er komt nieuwbouw in Scheemda,
zorgverzekeraar Menzis maakt plannen om de spoedzorg verder te concentreren. Er gebeurt veel en
bijna alles achter de schermen. Via de media hoorden we van een plan van gedeputeerde Moorlag
om miljoenen wil investeren in stenen voor het nieuwe ziekenhuis maar niet wil bijdragen om
bestaande ziekenhuizen open te houden. Voor de SP is goede ziekenhuiszorg dichtbij van groot en
soms zelfs levensbelang. Niet financiën maar goede zorg en de wens van inwoners zouden leidend
moeten zijn. Wij pleiten voor een openbaar debat en een toekomstplan ziekenhuiszorg.
LEEFBAARHEID
Leefbaarheid is één van de drie speerpunten van dit college. Tegelijkertijd wordt de overgrote
meerderheid van de middelen uitgegeven in slechts drie plaatsen: Delfzijl, Winschoten en de Marne.
De SP vindt dat leefbaarheid een speerpunt moet zijn voor de hele provincie. De SP heeft al vanaf de
invoering van de leefbaarheidsgelden gepleit voor meer geld, meer ruimte moet zijn voor initiatieven
van onderop en een betere spreiding. Niet voor een paar mensen maar met zoveel mogelijk mensen
zorgen dat we voorzieningen zoals zorginstellingen, speeltuinen, buurthuizen, pinautomaten, scholen
en bibliotheken behouden.
Eén van de zaken die bijdragen aan leefbaarheid is bereikbaarheid. De afgelopen jaren is echter door
dit college steeds opnieuw bezuinigd op OV. Veel lijnen in de dunbevolkte gebieden zijn verdwenen
of uitgekleed. Tegelijkertijd stelt de provincie dat zij een basisnet wil garanderen. De SP is het hier
hartgrondig mee eens: wij vinden het van groot belang dat scholen, zorginstellingen en dorpen
aangesloten zijn op het OV netwerk. De provincie wil een basisnet maar wat dat is, is onbekend:
volgende week zullen wij hier verder over spreken en komt mij partij met een voorstel.
OMGEVING
Werk, zorg en voorzieningen zijn essentieel voor de toekomst van Groningen. Maar een veilige en
mooie omgeving is daarvoor eveneens noodzakelijk.
De SP is nog steeds verbolgen over het feit dat GS een motie ondersteund door de meerderheid van
de staten waarin werd opgeroepen om de minister krachtig te laten weten dat de aardgaswinning nu
drastisch verminderd dient te worden naast zich neer heeft gelegd. De SP is en blijft voorstander van
directe vermindering van de gaswinning om de veiligheid van de Groningers zo goed mogelijk te
garanderen. Ook maken wij ons ernstige zorgen over de toekomst van de dialoogtafel en de
economic board. De SP is grote voorstander van ruimhartige compensatie van de schade,
investeringen in het gebied en meer zeggenschap voor de inwoners. De macht van de NAM in de
dialoogtafel moet beperkt worden. Ook vinden wij het huidige plan om de economic board uit
slechts vijf mensen te laten bestaan maar wel verregaande zeggenschap te geven over de 100
miljoen aan investeringen te ver gaan.
De SP is een groot voorstander van windenergie. Maar we zijn een fel tegenstander van de plannen
van GS onder leiding van gedeputeerde Moorlag. Al jaren roept de SP op om meer zoekgebieden te
10
Bron: onderzoek Binnenlands Bestuur http://www.binnenlandsbestuur.nl/sociaal/nieuws/krimpgemeenten-slecht-bedeeld-met-wmoen.9385601.lynkx
Algemene beschouwingen SP, 25 juni 2014
onderzoeken en goed samen te werken met de bevolking om de meest geschikte locaties te vinden.
Dat is keer op keer afgewezen. Voor ons is de locatie N33 bij Meeden die niet op steun van de
omwonende kan rekenen geen optie. Wij blijven voorstander van breder onderzoek, bijvoorbeeld
naar een iets noordelijkere locatie. De opstelling van de gedeputeerde keuren wij ten sterkste af.
Ook proefboringen naar schaliegaswinning kunnen niet op onze steun rekenen. De steeds verdere
schaalvergroting en de komst van megastallen passen volgens de SP ook niet in het Groninger
landschap. Onze fractie vindt het goed dat er een nieuw omgevingsplan komt maar wil dat hier de
tijd voor wordt genomen en dat de inspraak en besluitvorming na de verkiezingen moet
plaatsvinden.
DEMOCRATIE
Uit onderzoek van hoogleraar economie van decentrale overheden Maarten Allers blijkt dat fusies
van gemeenten niet leiden tot meer efficiency. Gemeenten die zijn samengegaan, geven per saldo
net zo veel uit als voorheen. Volgens Allers laat dit zien dat ‘gemeenten voor de gek worden
gehouden’.11 In Groningen neemt de weerstand onder gemeenten om her in te delen niet af maar
toe naarmate de plannen vorderen. Pekela, Menterwolde en haren spraken zich uit tegen
herindeling, Winsum wil een referendum en Bellingwedde en Vlagtwedde willen een andere variant.
De SP wil enkel herindelingen als die van onderop komen. Wij geloven noch in druk van bovenaf noch
in het sprookje dat opschaling de oplossing is voor veel problemen.
De gedeputeerde lijkt echter, ondanks deze nieuwe situatie, star vast te willen houden. Graag een
reactie of u hier zelf nog in gelooft of dat de herindelingsplannen van bovenaf naast de plannen voor
de super provincie komen te liggen in de papierbak.
GELIJKHEID
Algemene beschouwingen gaan over het afgelopen jaar en de komende jaren. Dat is voor mij als
archeoloog die zich bezig houdt met bijna 5000 jaar geleden soms een vreemd perspectief. Dit soort
onderzoek heeft niet een directe link met het hier en nu. Toch kunnen we er veel van leren. Door
nieuwe technieken weten we steeds meer van de mensen die bijvoorbeeld 5000 jaar geleden
leefden. Door het onderzoek waar mijn promotieonderzoek deel vanuit maakt weten we dat de
bewoners van het kustgebied perfect aangepast waren op de lokale omstandigheden en leefden van
een mix van jacht, visvangst, het verzamelen van eetbare planten en het houden van vee en het
verbouwen van graan. Tegelijkertijd onderhielden ze ook contacten. Het aardewerk uit Nederland is
vergelijkbaar met dat uit Rusland, Zwitserland en Finland. Uit Duits isotopenonderzoek blijkt dat 40%
van de bevolking niet daar stierf waar hij of zij woonde op het moment van het wisselen van het
melkgebit voor een volwassen gebit. De internationale contacten en de mobiliteit van mensen was
waarschijnlijk een essentieel en belangrijk onderdeel voor deze samenlevingen.
In onze maatschappij is dat niet meer altijd het geval. Deze algemene beschouwingen van de SP
gingen over meer solidariteit. Maar solidariteit is niets als het niet voor iedereen geldt. Ik heb
getwijfeld of ik het volgende moet zeggen. De uitspraken van Wilders en zijn volgelingen op de
uitslagenavond van de raadsverkiezingen hebben mij diep gekwetst. Niet alleen zijn ze vanuit het
zojuist geschetste wetenschappelijk oogpunt volstrekt absurd, vanuit menselijk oogpunt zijn ze
harteloos.12 De idee dat mijn vijfjarige buurmeisje Amal die niemand kwaad heeft gedaan mogelijk
hoort dat er minder van haar moet zijn enkel om haar afkomst maken mij misselijk. Juist van de PVV
11
Bron: nieuwsbericht NRC http://www.nrc.nl/nieuws/2014/06/08/gefuseerde-gemeente-niet-efficienter/
Uit onderzoek uit 2014 van bureau Driessen in opdracht van de politieacademie blijkt dat herkomst van de ouders niet telt in
criminaliteitscijfers. Kinderen van Marokkaanse ouders zijn niet vaker crimineel.
http://www.joop.nl/leven/detail/artikel/26801_criminaliteit_kleur_doet_er_niet_toe/
Aristoteles (384 v.C. - 322 v.C.) stelde: `Armoede is de vader van revolutie en misdaad.´
12
Algemene beschouwingen SP, 25 juni 2014
fractie hier, die ik heb leren kennen als redelijk, vind ik het gek dat zij zich niet van Wilders heeft
gedistantieerd op dit punt.
Politici moeten niet zoeken naar zondebokken onder de bevolking. Politici moeten zoeken naar
problemen en zich inzetten, vechten voor oplossingen.
Minder werkloosheid, minder schaalvergroting, minder afbraak van voorzieningen
Meer werk, meer zorg, meer veiligheid, meer solidariteit
Dat gaan we regelen!
Algemene beschouwingen SP, 25 juni 2014

Download Report