risk management op de vierkante micrometer

M icro b i ë le
veiligheid
Risk management op de
vierkante micrometer
Het inrichten van BSL-3 laboratoria vergt kennis van regelgeving en specialistische expertise om die te vertalen in technische en bouwkundige
specificaties. Stichting Streeklaboratorium voor Microbiologie in Twente
en de Gelderse Achterhoek (LabMicTa) in Hengelo onderkende dit bijtijds en nam experts in de arm voor een state-of-the-art lab.
H
et laboratorium met Bio Safety Level 3 (BSL-3) is
onderdeel van een geheel nieuw gebouw. Er vindt in
dit laboratorium diagnostisch bevolkingsonderzoek plaats
naar potentieel epidemische virussen en micro-organismen,
waar in geval van besmetting geen of onvoldoende medicijnen of vaccinatie tegen bestaan. Een van de bacteriën die
wordt onderzocht, is de Mycobacterium tuberculosis, de
veroorzaker van tbc. “Tbc verspreidt zich momenteel snel
in Nederland, onder meer door mensen met verre vakantie-
Door: Wilma Schreiber
bestemmingen en nieuwkomers uit risicolanden. Elke regio
zou een dergelijk lab moeten hebben, ook vanwege de veiligheid want transport van dergelijk gevaarlijk materiaal is niet
zonder risico”, stelt Hugo Huiskamp van Classified Rooms.
“Daar komt bij dat er een multiresistente M. tuberculosis is
gesignaleerd, die ongevoelig is voor de gebruikelijke geneesmiddelen. Er komen steeds meer problemen op ons af die
we niet kunnen beheersen.”
Huiskamp raakte betrokken bij het project toen bij Lab-
FMT Gezondheidszorg
27
M icro b i ë le
veiligheid
MicTa de zorg ontstond of het geplande lab wel
voldeed aan de vigerende criteria van de World
Health Organization (WHO) voor laboratoria.
“Om een dergelijk project tot een goed einde te
brengen, is specialistische expertise noodzakelijk
om de gebruikerswensen te vertalen in de vereiste
technische specificaties en een ontwerp dat aan
de veiligheidsstandaard voldoet. Daar moet je als
opdrachtgever alert op zijn.” Een klimaatplafond
werd om die reden geschrapt en verder werd de
autoclaaf anders ingebouwd, zodat deze grotendeels buiten het lab kwam te staan in plaats van
erbinnen en voorzien van een bioseal om de sluis
in de wand af te dichten zodat er geen lucht kan
weglekken langs de autoclaaf.
Doos-in-doos constructie
Het belangrijkste kenmerk van een BSL-3 lab is
dat alle werkzaamheden in containment (ingesloten) uitgevoerd worden vanwege de risico’s voor
medewerkers en de omgeving. Er wordt gewerkt
met een microbiologische veiligheidskast waar-
in materialen uit de verpakking gehaald worden
en handelingen uitgevoerd. Het lab zelf fungeert
als een second containment naar de omgeving.
“Het is gebouwd als een doos in een doos, met
een wand voor de gevel voorzien van voorzetramen. Tevens is een brandscheiding aangebracht,
om ook bij brand het lab zo lang mogelijk veilig te
houden”, verklaart Michiel van Kooten, technisch
directeur van Cleanroom Combination Group
(CCG). CCG voerde het hele traject uit: van ontwerp tot realisatie met betrekking tot wanden,
vloeren, ramen, kozijnen en vaste inrichting.
Huiskamp adviseerde LabMicTa over de bouwkundige, installatietechnische en inrichtingseisen
voor een BSL-3 lab en stelde prekwalificatiedocumenten op voor de leveranciers, die op hun beurt
vooraf konden aangeven wat haalbaar was en
waar een oplossing voor gevonden moest worden.
“Het is van belang te weten welk materiaal wel of
juist niet gebruikt kan worden, hoe beschreven
ruimten gedesinfecteerd moeten worden en wat
Winkels opereert mee
Winkels is bij elke operatie aanwezig.
Niet als chirurg of assistent, maar
als onderdeel van de OK. Want wij
hebben onze eigen specialisten die
met chirurgische precisie werken aan
licht, geluid, stroom, elektrotechniek,
water, koeling, warmte en nog veel
meer. Zo scheppen wij de voorwaarden
voor een succesvolle operatie. We zijn
op onze manier onderdeel van het
chirurgisch team. Samen zorgen we
voor de hoogste resultaten, dag in,
dag uit. Technisch teamwork voor
een hartverwarmend resultaat.
Mobiele units van Bioquell zorgen voor desinfectie van
het BSL-3 lab met behulp van H2O2-damp.
de gewenste luchtdichtheid is. Verder gaat het om
eisen met betrekking tot bijvoorbeeld de ruimtedrukken en de temperatuurrange, die moeten
alle in de specs vermeld worden.” CCG werd door
Valtos Architecten gevraagd het gesprek aan te
gaan met bouwende partijen. “Ons bedrijf heeft
een trackrecord op het gebied van inrichting waar
desinfectie moet kunnen plaatsvinden, onder andere in de farmaceutische en biotechnologische
industrie, waar sommige ruimten wel acht keer
per dag gedesinfecteerd moeten worden”, aldus
Van Kooten.
Ter illustratie beschrijft Huiskamp een mogelijke
calamiteit. “Stel, je stoot een open monster om en
het valt op de grond of komt op je mouw. Het risicovolle monster mag dan niet buiten het BSL-3
lab komen, vandaar de tweede veilige zone. Het
lab mag ook nooit geopend zijn naar de gangen,
er zit altijd een sluis voor met een interlockfunctie. Als er iets gebeurt, moet de ruimte gereinigd
en vervolgens gedesinfecteerd worden. Hiervoor
bestaat een volledig geprotocolleerd calamiteitenplan.”
Residuvrij proces
winkelstechniek.nl
28
FMT Gezondheidszorg
In geval van besmetting is het van belang dat de
vlakken goed te reinigen zijn. Vandaar: geen naden en kieren en zo veel mogelijke vlakke overgangen. “Een probleem vormen bijvoorbeeld de
labtafel en kastpoten, daaronder krijg je het niet
gedesinfecteerd . En je tilt de veiligheidskasten
ook niet even op, omdat ze 250 tot 350 kilo zwaar
zijn”, zegt Huiskamp. CCG bracht om die reden
verzwaarde elementen aan in de wand, zodat de
Sporenstrips
zware kasten aan de wand kunnen hangen en
niet op de vloer hoeven te staan. “Zo kan de vloer
goed gereinigd worden. Daarnaast is de ruimte
volledig vlak beglaasd om de luchtdichting op de
gevel te borgen en om deze goed schoon te kunnen maken en te desinfecteren”, licht Van Kooten
toe. “Voor het overige is het meubilair verrijdbaar
of is de vloer tegen het meubilair opgewerkt zodat daaronder geen vervuiling kan plaatsvinden.
De werkbladen hebben geen kitnaden en lopen
door in de wand. De kitnaad zit daardoor in het
verticale in plaats van het horizontale vlak zodat
je de naad niet stukwrijft bij het schoonmaken.”
Het desinfecteren kan handmatig, behalve als er
sprake is van aerosole micro-organismen of virussen die zich door het gehele laboratorium
kunnen hechten. Dan schrijft de WHO voor
dat de ruimte ontgast moet worden. Dit gebeurt
veelal met waterstofperoxidedamp (H2O2), een
residuvrij proces omdat het afbreekt in water en
zuurstof - een milieuvriendelijk procedé voor gebruiker en omgeving. CCG gebruikte Trespa Virtuon voor de wanden en vaste meubels, een vlak
en inert materiaal dat bovendien geen H2O2 of
microbiologische stoffen absorbeert. Ook de overige materialen werden afgestemd op desinfectie.
“Je kunt bijvoorbeeld geen koperen leidingen gebruiken, want die breken H2O2 af, wat het desinfectieproces verstoort.”
Qua installatie werd gekozen voor Bioquell. Huiskamp: “Hun proces is eenvoudig te valideren en
te handhaven. Statistisch gaat er in zo’n laboratorium een keer in de vijf jaar iets mis. Hoe makkelijker te verifiëren, hoe beter voor de medewerkers.” Proven technology die voor het eerst in
een BSL-lab wordt toegepast en voldoet aan de
WHO-richtlijnen, stelt Dennis van der Zwan, directeur-eigenaar Tecnilab-BMI en vertegenwoordiger van Bioquell in de Benelux. Zijn bedrijf installeerde het distributiesysteem (onder andere
toe- en afvoerleidingen, nozzles in het plafond)
waaraan een H2O2 generator gekoppeld wordt die
de damp de ruimte inblaast. De apparatuur blijft
altijd buiten de containment zone. “Je hoeft dan
niet te wachten op de uitslag van de desinfectie,
maar kunt de apparatuur snel weer elders inzetten.”
den zich bij de entree van de personensluis. Met
een druk op de knop wordt via de nozzles in het
plafond H2O2 in de ruimte gespoten en de hele
suite gedesinfecteerd. Dit gebeurt volledig geautomatiseerd en wordt in een cycle-validatieplan
gevalideerd. Om in dit cycle-validatieplan aan te
tonen dat de reductie is bereikt, werkt Bioquell
met biologische indicatoren. “Sporenstrips met
meer dan 1 miljoen organismen. Deze worden
vervolgens geïncubeerd en dan mag er van die
populatie maximaal één micro-organisme overblijven”, verklaart Van der Zwan. “Hierdoor wordt
een 6 log reductie bereikt, een waarborg voor een
effectief desinfectieproces.” In geval van een calamiteit komt Bioquell langs met het apparaat.
“LabMicTa hoeft daardoor geen mensen te trainen of apparatuur aan te schaffen of te onderhouden. ” Van der Zwan is ervan overtuigd dat dit
project als referentie kan gaan dienen voor nog
te bouwen of bestaande BSL-labs en cleanrooms.
De aansluitpunten voor de mobiele unit bevinn
www.fmtgezondheidszorg.nl
FMT Gezondheidszorg
29

Download Report