studiedag kwaliteit vanvan bestaan kwaliteit kwaliteit van bestaanbestaan van bestaan iteit van kwaliteit bestaan kwaliteit van bestaan kwaliteit van bestaan 21/02 kwaliteit kwaliteit van bestaan Provinciehuis Limburg, Boudewijnzaal Universiteitslaan 1 3500 Hasselt Situering Het concept ‘kwaliteit van bestaan’ doet al een aantal jaar zijn intrede in het ortho-agogisch werkveld. Onderzoekers, management en overheid zijn op zoek naar hoe ze de kwaliteit van personen met een beperking kunnen optimaliseren. Op de werkvloer zijn reeds tal van professionals met het model aan de slag. Gedurende deze studiedag verdiepen we ons in dit multidimensioneel model en de wijze waarop kwaliteit van bestaan een plaats kan hebben in de professionele ondersteuning van mensen met een beperking. Programma 8u30 : Onthaal 9u00 : Welkom door de heer Frank Smeets, deputé Welzijn Provincie Limburg 9u15 : “De betekenis van kwaliteit van bestaan in de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking” door Prof Dr. Bea Maes en Dr. Claudia Claes. 10u45 : Koffiepauze 11u00 :“Quality of Life via de weg van inclusie: inzichten uit de praktijk” door Prof. Dr. Jos van Loon 12u00 :“Kwaliteit van bestaan en sociale inclusie vanuit het perspectief van rechten en van de persoon” door Katrijn Ruts en Xavier André vzw GRIP 12u30 : Lunch 13u30 – 14u50 : Workshop 1 14u50 : Pauze 15u10 – 16u30 : Workshop 2 aliteit van bestaan kwaliteit van bestaan Doelgroep Alle geïnteresseerden die meer willen weten over het concept “kwaliteit van bestaan” en de implementatie ervan op de werkvloer. kwaliteit van besta Organisatie kwaliteit van bestaan an bestaan Deze studiedag wordt georganiseerd door de werkgroep Kwaliteitszorg VAPH voorzieningen Limburg met medewerking van KHLim Quadri Vlaams Welzijnsverbond en Provincie Limburg. Praktische gegevens van bestaan iteit van kwaliteit bestaan kwaliteit van bestaan Datum : Vrijdag 21 februari 2014 onthaal vanaf 8u30 Deelnamebedrag : 60 euro Plaats Provinciehuis Limburg, Boudewijnzaal Universiteitslaan 1 3500 Hasselt kwaliteit kwaliteit van bestaan kwaliteit van bestaan Inschrijvingen Via www.khlim.be/inschrijvingensaw. Hier is meer info te vinden over de workshops en sprekers. Via deze link kan eveneens een keuze gemaakt worden uit de diverse workshops en wordt automatisch een mail met bevestiging en meer info over betalingsmodaliteiten gestuurd. INHOUD LEZINGEN en WORKSHOPS inhoud voormiddag lezingen “De betekenis van kwaliteit van bestaan in de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking” Prof. Dr. Bea Maes en Dr. Claudia Claes In deze bijdrage willen we de betekenis van het concept kwaliteit van bestaan verkennen voor de dagelijkse praktijk van zorg en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. We starten met een theoretische duiding van het concept: Vanwaar komt het? Wat houdt het in? Welke invullingen worden eraan gegeven? Welke dimensies maken er deel van uit? We lichten enkele algemeen aanvaarde basisprincipes en –dimensies toe. Het concept van kwaliteit van bestaan kan op verschillende niveaus toegepast worden. Op het niveau van de individuele cliënt veronderstelt het werken vanuit kwaliteit van leven, het uitstippelen van een persoonsgericht traject waar individuele kwaliteit van leven uitkomsten nagestreefd worden. We lichten enkele principes en methodieken toe om dat in de praktijk te realiseren. Op het niveau van de organisatie en de hulpverlening wordt de vraag gesteld welke zorgprogramma’s het meest bijdragen aan een optimale levenskwaliteit. Tevens kunnen organisatorische procedures en werkwijzen de kwaliteit van bestaan van de cliënten in meer of mindere mate bevorderen. Tenslotte kan kwaliteit van bestaan ook een richtsnoer zijn op het macro- of beleidsniveau. Op de verschillende niveaus gaan we in op inzichten en kennis die we hebben over kwaliteit van bestaan vanuit internationaal en Vlaams onderzoek. Tevens maken we de vertaalslag naar wat dat betekent voor begeleiders die de ondersteuning die ze bieden willen bouwen op het kwaliteit van leven gedachtegoed. Dr. Claudia Claes is docent vakgroep Orthopedagogie en coördinator E-QUAL bij de Hogeschool Gent. Prof Dr. Bea Maes is gewoon hoogleraar aan de KU Leuven, Onderzoekseenheid Gezins- en Orthopedagogiek. “Quality of Life via de weg van inclusie: inzichten uit de praktijk” Jos van Loon In deze presentatie zullen we enkele toepassingen illustreren van een kwaliteit van bestaan focus in de praktijk. Aan het conceptuele model van kwaliteit van bestaan (de factoren, domeinen en indicatoren) kunnen richtlijnen worden ontleend voor individuele ondersteuning (het micro-niveau), beleid (macro-niveau) en praktijk en strategieën van organisaties (meso-niveau) voor het verbeteren van de kwaliteit van bestaan voor mensen met een verstandelijke beperking. Tevens heeft dit model een stevige basis gelegd voor het meten van aan kwaliteit van bestaan gerelateerde individuele uitkomsten van ondersteuning. Hiertoe is aan de Universiteit Gent, in samenwerking met Arduin, de Personal Outcomes Scale (POS) ontwikkeld. Arduin, een organisatie voor ondersteuning aan mensen met een beperking in Nederland, zal als voorbeeld gebruikt worden om de processen – en de impact ervan – te tonen die een rol spelen in de paradigma omslag van zorg naar ondersteuning. We illustreren aan de hand van concrete voorbeelden hoe processen op micro niveau (werken met individuele ondersteuningsplannen) en op meso niveau (het woonbureau, de vacaturebank, Academie voor Kwaliteit van Bestaan) binnen Arduin vorm krijgen. Ook de veranderde rol van begeleider zal worden belicht. “Kwaliteit van bestaan en sociale inclusie vanuit het persepectief van rechten en van de persoon” Katrijn Ruts en Xavier André België ratificeerde 4 jaar geleden het VN-Verdrag voor de Rechten van Personen met een Handicap. Dit bindend verdrag is een belangrijk juridisch kader voor het toekomstige beleid. Het geeft de richting aan waartoe we moeten evolueren. Nieuwe wetgeving en aanpassingen aan bestaande wetgeving zouden maximaal geënt moeten zijn op de inhoud van dit VN-Verdrag. We stippen enkele belangrijke artikels aan. We bekijken ook de relatie tussen het VN-Verdrag en de concepten kwaliteit van bestaan en sociale inclusie. Van hieruit focussen we verder op enkele uitdagingen voor organisaties die binnen dit kader het recht op ondersteuning op maat willen waarmaken. • We staan stil bij de term “person centered” of “persoonsgericht werken”. Het is vaak niet gemakkelijk om vanuit een organisatiesetting persoonsgericht te werken. • We geven ook enkele reflecties op het begrip “netwerk” en haar relatie tot individuele emancipatieprocessen. We maken daarbij een onderscheid tussen “sociaal netwerk” en “ondersteuningsnetwerk”. • Aan de hand van een persoonlijke getuigenis zullen we het hebben over het belang van steun en ondersteuning in functie van een persoonlijk levenstraject in brede zin. Dit vertrekt vanuit het geloof in de mogelijkheid en het recht op persoonlijke ontwikkeling van ieder mens. We illustreren onze inbreng zoveel mogelijk aan de hand van concrete voorbeelden. Katrijn Ruts, stafmedewerker kwaliteit van bestaan van Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een handicap (GRIP) vzw - Xavier André, ervaringsdeskundige kwaliteit van bestaa kwaliteit van bestaan waliteit van bestaan KWALITEIT VAN BESTAAN namiddagworkshops Workshop 1: Kom Powerslammen! Stien Ongena Tussen november 2009 en december 2012 werkte de Hagewinde binnen een Europees Leonardproject met Bulgaarse en Ierse partners aan een methodieken set rond empowerend werken dat werd vorm gegeven als de “Powerslam” box. Je vindt in de box hoofdzakelijk methodieken die mensen laten voelen hoe het is om een mens met een beperking te zijn, welke impact dat op je leven heeft, waar vooral belemmerende factoren zitten,... Het materiaal nodigt uit om stil te staan bij het eigen handelen als begeleider. Het mikt op bewustwording en aanscherpen van een empowerende houding van de begeleider in kwestie. In deze workshop gebruiken we 2 invalshoeken: • We gidsen je door de Powerslam toolbox zodat je een idee krijgt van de mogelijkheden die deze box aan begeleiders in de praktijk biedt • We duiken er in en gaan met een aantal oefeningen aan de slag In het beleidsplan van het tehuis lag één van de klemtonen op “empowerend werken”. De uitwerking hiervan resulteerde o.a. in een ESF-project waar ze zowel met bewoners als begeleiders samen zochten naar pragmatische wegen om in de praktijk te empoweren. Een bijzonder boeiend en prikkelend proces met als output een gedragen visie rond empowerend werken én een toolbox boordevol ideeën en praktische oefeningen. Stien Ongena is al meer dan 10 jaar teamleider voor het tehuis niet-werkenden, de kleinste afdeling van MFC De Hagewinde in Lokeren. Workshop 2: “Als je doet wat je deed, krijg je wat je had.” Van ‘problem solving’ naar ‘outcome designing’ Rik Prenen Het idee dat je een probleem in kaart moet brengen vooraleer je eraan kan werken is zo oud als de straat. De hulpverlener/begeleider ontleende zijn/haar deskundigheid aan de nauwkeurige analyse van oorzaken en belemmeringen en het opstellen van een ‘gepast’ begeleidings- of behandelingsplan. Vaak werd de cliënt nieuwe inzichten of vaardigheden bijgebracht. Actuele visies op begeleiding en hulpverlening houden uiteraard rekening met problemen en beperkingen van cliënten maar bouwen verder op de krachten en hulpbronnen die cliënten reeds bezitten. De cliënt in zijn of haar kracht zetten, heet dat dan. De vraag die je bijna als vanzelf stelt is “Hoe haal je in hemelsnaam ‘werkbare’ krachten en hulpbronnen van cliënten naar boven? Hoe krijg je die helder en méér nog, hoe maak je cliënten sterker in het realiseren van een door hun gewenste en werkbare ‘outcome’?” In deze workshop maak je kennis met creatieve, oplossingsgerichte communicatietechnieken die je daarbij kunnen helpen. Rik Prenen werkt als coördinator Regionale ondersteuningscel voor het VCLB Limburg en is gastdocent aan de associatie KULeuven. Hij is gedragsdeskundige met een brede ervaring in individuele- en gezinsbegeleiding en coaching van professionals. Hij pleit overtuigd voor een perspectiefgerichte en respectvolle communicatie tussen hulpverleners/leerkrachten, ouders en jongeren. Rik volgde opleidingen in de gedragstherapie (NL), de gezins- en schoolgerichte pedagogische hulp (KULeuven) en de oplossingsgerichte therapie. Voorts is hij coauteur van het boek ‘Praten met ouders‘ en publiceert in vaktijdschriften. Onder het motto “je kan vermenigvuldigen door te delen” gaat hij graag in gesprek met studenten en professionals tijdens trainingen, supervisies of bij lezingen in binnen- en buitenland. Workshop 3: “Hoe kan die computer bijdragen aan de kwaliteit van leven?” Davy Nijs Binnen de expertisecel eSocialWork (KHLim) kijkt men vanuit een sociaal agogische blik naar (bestaande) ict -en internettoepassingen, inventariseert men bruikbare toepassingen en verspreid men deze naar het werkveld. Een toepassing is voor hen maar waardevol indien ze aansluit bij de huidige hulpverleningsparadigma’s (o.a. kwaliteit van leven, empowerment, …). De expertisecel is rechtstreeks gericht op de competentievergroting van begeleidersuit het sociaal-agogisch en orthopedagogische werkveld (gehandicaptenzorg, bijzondere jeugdzorg, …) en zorgt er voor dat kwetsbare kinderen, jongeren en volwassenen meer kansen krijgen op het vlak van ict- en internetgebruik. In deze workshop worden er antwoorden geboden op de vraag: Hoe omgaan met nieuwe media in de leefgroep (gebruik van leefgroepsPC, Facebook, filmpjes van de gsm, internet op de kamer,…)? We doen dit aan de hand van een interactief gesprek om te komen tot afspraken in de leefgroep/werking en tot het demonstreren van bruikbare ‘makkelijke’ toepassingen waar je als begeleider morgen al mee aan de slag kan (zonder dat je eerst een ict-opleiding nodig hebt). Ook als je een computerleek bent ga je dus naar huis gaan met bergen inspiratie en alleszins met antwoorden op heel wat van je vragen. Davy Nijs, orthopedagoog, is verbonden aan de Katholieke Hogeschool Limburg departement Sociaal Agogisch Werk. Hij doceert orthopedagogiek en is coördinator van de expertisecel eSocialWork. Zijn expertise focust zich op het begeleiden van hulpverleners in het ondersteunen van het internetgebruik van kinderen, jongeren en volwassenen (mediawijsheid) en in het gebruiken van internet als hulpverleningstool (onlinehulpverlening). Contactadres: Katholieke Hogeschool Limburg, departement SAW, Oude Luikerbaan 79, 3500 Hasselt, tel. 0032 (0)11/288270, email [email protected], website www.esocialwork.eu, twitter @DavyNijs Workshop 4: De tijds- en toekomstlijn: creatief aan de slag met inzichten vanuit de oplossingsgerichte invalshoek µ Elke Gybels Tijdens deze workshop gaat Elke met de groep deelnemers aan de slag met inzichten uit de positieve psychologie en het oplossingsgericht werken. Ze ontleent er de sleutelbegrippen “perspectief, progressie en possibilisme” aan en maakt ze tot hefbomen om de sterke kanten en hulpbronnen van mensen te benadrukken. We werken op een beeldende manier om de communicatie op gang te krijgen. We zullen ontdekken dat het van belang is dat eender welk materiaal je gebruikt dit steeds doelgericht dient ingezet te worden en dat het accent ligt op de juiste vraagstelling. De grootste aandacht zal gaan naar het maken van een tijds- en toekomstlijn. Na deze bijeenkomst ben je helemaal geïnspireerd om op een verfrissende én doelgerichte manier aan de slag te gaan met jouw doelgroep. Elke Gybels geeft les op de Katholieke Hogeschool Limburg en werkt als zelfstandige coach/therapeut en. Ze spreekt mensen aan op hetgeen waar ze op hopen. Ze zoekt samen met hen naar mogelijkheden en perspectief. Vanuit verwondering en een houding van niet-weten stelt ze vragen die mensen aanzetten om zelf op zoek te gaan naar antwoorden. Haar missie is “levenslang leren” en “mensen verbinden met elkaar”. Vanuit het oplossingsgerichte en contextuele denkkader ontwikkelde ze de methodiek “Figuring Futures”. Meer info over Elke vind je terug op www.decontext.be en www.figuringfutures.com. Workshop 5: (Net)werken met het netwerk, hoe op een positieve manier samenwerken met belangrijke anderen voor en door de cliënt Liesbeth Lenie Interpersoonlijke relaties is één van de kerndimensies binnen het model van ‘kwaliteit van leven’. Het betekent dat de kwaliteit van persoonlijke relaties en het sociale netwerk van fundamenteel belang zijn voor deze kwaliteit. Heel vaak is de cliënt echter afhankelijk van begeleiders om aan deze dimensie invulling te geven. Om kwaliteit van leven en bestaan waar te maken dient de begeleider zichzelf meer en meer te zien als bruggenbouwer, hij ondersteunt de cliënt in het uitbouwen en onderhouden van een betekenisvol sociaal netwerk. Ouders, broers en zussen, familieleden nemen binnen dit netwerk vaak een belangrijke emotionele plaats in, zij kunnen zowel een steun als stressbron zijn. De begeleider heeft dan ook oog voor deze relaties en hij streeft er naar om zelf een zorgvuldige (samenwerkings-)relatie aan te gaan met ouders en familieleden. In deze workshop verdiepen we ons in de betekenis en functie van een sociaal netwerk, gaan we na wat er nodig is om dit te onderhouden en/of uit te breiden. We staan ook stil bij hoe we in functie van het welzijn van de cliënt op een positieve manier in communicatie kunnen gaan en kunnen samen werken met ouders en familieleden. Liesbeth Lenie is werkzaam als docent aan de KHLim departement Sociaal-Agogisch Werk voor het inhoudsgebied netwerken en gezinsgericht werken. Zij heeft diverse ervaringen met het werken met ouders en gezinnen in zowel ambulante als (semi)residentiële context. kwaliteit van bestaan van bestaan kwaliteit van bestaa kwaliteit van bestaan