Simplex and multiplex stratification in ASD and ADHD

Simplex and multiplex stratification in ASD and ADHD families:
a promising approach for identifying overlapping and unique
underpinnings for ASD and ADHD?
Onderscheid maken tussen simplex en multiplex ASS en ADHD gezinnen: een veelbelovende
strategie om unieke en gedeelde risico factoren voor ASS en ADHD te ontdekken?
Journal of Autism and Developmental Disorder, e-publicatie Aug 2014
Oerlemans, A.M., Hartman, C.A., de Bruijn, Y.G.E., Van Steijn, D.J., Franke, B., Buitelaar, J.K. &
Rommelse, N.N.J.
Achtergrond:
autisme spectrum stoornissen (ASS) en aandachtstekort stoornis met hyperactiviteit (ADHD) zijn
psychiatrische ontwikkelingsstoornissen die vaak samen voorkomen binnen gezinnen en binnen
individuen. Hoewel uit onderzoek is gebleken dat beide stoornissen in hoge mate genetisch bepaald
zijn, weten we nog niet precies hoe ASS, ADHD of een combinatie van beide stoornissen ontstaat en
welke genen daarbij betrokken zijn. Het onderzoek hiernaar wordt namelijk beperkt door de grote
verscheidenheid (heterogeniteit) in uitingsvormen, ontwikkelingspaden en onderliggende etiologische
paden die beide stoornissen kenmerkt. Om het simpel te zeggen: geen kind met ASS of ADHD is
hetzelfde en waarschijnlijk zijn er honderden genetische en niet-genetische risicofactoren (denk bij dat
laatste bijvoorbeeld aan complicaties tijdens de zwangerschap) betrokken bij de ontwikkeling van de
stoornis.
Methode, onderzoeksvraag en verwachtingen:
een strategie om het onderzoek naar de oorzaken van ASS en ADHD te vergemakkelijk is het
onderverdelen van personen met ASS of ADHD in subgroepen die onderling meer op elkaar lijken. In
dit artikel werd onderzocht of het maken van onderscheid tussen gezinnen waar maar 1 individu
aangedaan is door ASD of ADHD (simplex of SPX gezinnen) en gezinnen waar meerdere individuen een
stoornis hebben (multiplex of MPX gezinnen) bijdraagt aan het verminderen van heterogeniteit.
Verondersteld wordt dat er genetische verschillen bestaan tussen ‘SPX’ en ‘MPX’ vormen van ASS en
ADHD: in SPX ASS/ADHD wordt de stoornis waarschijnlijk veroorzaakt door een (genetische) risicofactor
die alleen in het aangedane kind aanwezig is (bijvoorbeeld een niet-erfelijke mutatie), terwijl in MPX
ASS/ADHD de stoornis waarschijnlijk erfelijk is en veroorzaakt wordt door risico factoren die gedeeld
worden door ouders en kinderen omdat zij genetisch aan elkaar verwant zijn. Om deze hypothese te
toetsen werd gekeken naar de gedragskenmerken van ouders, broers en zussen van kinderen met ASS
of ADHD die zelf geen diagnose hebben. In SPX gezinnen verwachten we dat deze niet-aangedane
familieleden geen verhoogd risico hebben op ASS en ADHD symptomen, in MPX gezinnen verwachten
we dit juist wel. In totaal onderzochten we ASS en ADHD kenmerken in aangedane en niet-aangedane
gezinsleden van 56 SPX ASS, 31 SPX ADHD, 59 MPX ASS, 171 MPX ADHD en in 203 controle gezinnen.
Resultaten:
uit het onderzoek komt naar voren dat er inderdaad een verschil bestaat tussen SPX en MPX ASS: broers
en zussen uit SPX gezinnen laten geen verhoogde mate of slechts in beperkte mate ASS kenmerken
zien, terwijl de broers en zussen uit MPX gezinnen veel ASS kernmerken laten zien ten opzichte van
controles. In ADHD was het onderscheid tussen SPX en MPX gezinnen niet aanwezig: niet-aangedane
familieleden uit zowel SPX als MPX ADHD gezinnen hadden allemaal een verhoogd risico op ADHD en
ASS. De niet-aangedane familieleden uit MPX ASD en ADHD gezinnen liepen het hoogste risico om
‘cross-disorder’ kenmerken te laten zien (dat wil zeggen ASS symptomen in ADHD gezinnen en
omgekeerd). Opvallend genoeg lieten de niet-aangedane broers en zussen uit MPX ASS gezinnen het
hoogste aantal ADHD kenmerken zien, meer nog dan broers/zussen van kinderen met ADHD.
Conclusie:
deze resultaten laten zien dat er verschillen bestaan tussen SPX en MPX vormen van ASS en in mindere
mate ADHD. Het is daarom belangrijk om goed na te gaan of de stoornis vaker voorkomt in families. Dit
kan namelijk implicaties hebben voor genetische counseling en behandeling.
English abstract:
Autism spectrum disorders (ASD) and attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) are highly
heterogeneous neuropsychiatric disorders that frequently co-occur. This study examined whether
stratification into single-incidence (SPX) and multi-incidence (MPX) is helpful in a) parsing heterogeneity
and b) detecting overlapping and unique underpinnings for the disorders. ASD and ADHD traits were
measured in 56 ASD/31 ADHD SPX, 59 ASD/171 ADHD MPX, and 203 control families. In ASD but not in
ADHD, within-condition traits were less frequently found in SPX compared to MPX unaffected relatives,
suggesting that SPX-MPX stratification may thus help parse ASD, but not ADHD heterogeneity.
Particularly unaffected relatives from MPX ASD and ADHD families displayed elevated levels of crossdisorder traits compared to controls, indicating common genetic risk factors underlying the disorders in
these families. Cross-disorder traits were highest in MPX ASD unaffected siblings.

Download Report