maakt meedoen mogelijk Workshop “Wennen aan de brugklas” 2014 Voorstellen Elly van Vliet • Consulent MEE ZK • • Cursusleider Coördinator autisme netwerken convenant autisme Kennemerland en Amstelland en Meerlanden Marloes Hietbrink • • • • Consulent Jeugd MEE ZK Consulent Integrale Vroeghulp Cursusleider CJG coach Wat wel/niet in deze workshop? Wel • • Niet • • Wat maakt de overstap naar het VO lastiger voor kinderen met autisme? Op welke manier kun je kinderen voorbereiden op de overstap? Schoolkeuze Passend onderwijs Programma 10 min 10 min 15 min 5 min 15 min 5 min Voorstellen en inleiding Korte introductie autisme Waar lopen kinderen met ASS tegen aan? Leerstijl van kinderen met ASS, wat zijn hun sterke kanten? Voorbereiding op VO Hulpmiddelen Autisme Spectrum Stoornis DSM-5 • • beperkingen in de sociale communicatie en interactie repetitief en specifieke interesses 3 theorieën Theory of mind • Problemen in de sociale omgang Centrale Coherentie • Gericht op details PUZZELTIJD NODIG Executieve functies • Moeite met plannen Overgevoelige zintuigen • Geen filter; alles komt even hard binnen • Sommige zintuigen werken extreem goed • Kan van moment tot moment verschillen Waar lopen kinderen tegen aan? Voorbeelden • Wat is extra moeilijk voor een kind met ASS op het VO? • Waar ben jij als leerkracht bang voor in de overstap voor jouw leerling met ASS? • Waar zou jouw leerling juist goed in zijn? Samenvattend • • • Cognitief Sociaal emotioneel Praktisch Cognitief gebied • • • • • • • • • Huiswerk Open vragen en vrije opdrachten Kiezen Eigen mening formuleren Hulp vragen Generaliseren Startproblemen/ aan het werk gaan Boekbesprekingen, presentaties, werkstukken Organiseren van het werk in schrift Sociaal emotioneel gebied • • • • • • • • • Omgaan met nieuwe gevoelens en lichamelijke veranderingen in puberteit Puberteit; soms slaapproblemen en beloningsdeel is actiever Moeite met aanpassen aan verschillende ‘codes’ in verschillende groepen Samenwerken Vriendschappen aangaan/vasthouden Grote werkdruk Ontwikkeling negatief zelfbeeld Minder volwassenen in de buurt die kunnen ‘vertalen’ Niet begrijpen van uitzonderingen op de regels. Praktisch • • • • • • • • • Overprikkeling Te veel informatie om te verwerken Leesbaar schrijven is soms een probleem Alle activiteiten buiten het gangbare rooster veroorzaken stress Niet weten waar je wat kan vragen Gymles Pauzes Kluisje Gang Gevolgen • • • • • • Gebrek aan overzicht Problemen met zelfstandigheid Pesten/eenzaamheid Lichamelijke klachten Oververmoeidheid Dalende resultaten VEEL SIGNALEN UITEN KINDEREN THUIS, HET IS DUS BELANGRIJK GOED TE LUISTEREN NAAR EN SAMEN TE WERKEN MET OUDERS Leerstijl kinderen met ASS Leerstijl kinderen met ASS • • • • • • • Logische denkers Vaak visueel ingesteld, gebruik van mindmap, stripverhaal, lijstjes, kan helpen Ken de sterke kanten (vaak een disharmonisch intelligentie profiel) Kinderen met ASS zijn vaak bereid tot hard werken als ze overzicht hebben op de taken en/of een situatie kunnen begrijpen Ze begrijpen concreet taalgebruik beter Vaak hebben kinderen al zelf allerlei strategieën ontwikkeld, leer deze goed kennen door te vragen naar hun eigen oplossingen. Kinderen met ASS leren vaak beter stap voor stap VEEL IS ONMACHT EN GEEN ONWIL Voorbereiden op de overgang • • • • Voorkomen van stress Meer voorspelbaarheid; als je een aantal dingen al weet blijft er meer ruimte over voor alle andere nieuwe dingen. Mentale voorbereiding op grote verandering Door voorbereiding met nieuwe school kunnen een aantal problemen voorkomen worden. Bijv; geen kluisje of een kluisje op een goede plek (op de hoek, op de goede hoogte) Wat hoort er bij goede voorbereiding Op school en thuis • Leren vragen te stellen • • • • • • • • Inzicht krijgen in eigen sterke kanten en stategieën en dingen die nog moeilijk zijn. Uitleg over ASS (evt door hulpverlener) Oefenen met eigen mening formuleren/kiezen Oefenen met plannen en uitvoeren van taken Oefenen met huiswerk maken op zo’n manier dat een kind het zelfstandig kan. Wat doe je wel/niet in de pauze? Wat is er anders op het VO Gebruik agenda Praktische voorbereiding • • • • • • • • Inrichting huiswerkplek thuis (Fiets) route naar school Wat te doen bij calamiteiten? Bezoek aan nieuwe school op gewone school dag: rondleiding (plattegrond en systeem nummering), bij wie kan je wat vragen?, hoe klinkt de bel?, hoe druk is het in de gang? Waar kan je je fiets neerzetten? Waar kan je op school naar toe voor een time-out? Hoe werkt het lesrooster Hoe worden leraren aan gesproken? Wat doe je de eerste week (introductiedagen) Voorbeeld uitwerken • Cognitief: Het schrijven van een boekbespreking • Sociaal emotioneel Het verschil tussen plagen en pesten • Praktisch Hoe overleef je roosterwijzigingen…. Waarom verwacht je dat het kind hierin iets extra’s nodig heeft? Wat kun je doen? Boekbespreking Waarom verwacht je dat het kind hierin iets extra’s nodig heeft? TOM • • Kiezen Eigen mening formuleren Centrale Coherentie • Hoofdzaken boek • Begrijpend lezen Executieve functies • Planning • Starten/stoppen Boekbespreking Wat kun je doen? Kiezen • Uitleg geven (Hoe kun je kiezen zonder het boek gelezen te hebben) • Zijn er eisen waar het boek aan moet voldoen? Bijv. Nederlandse schrijver • Keuze beperken, aansluiten bij belangstelling Eigen mening formuleren • Beoordelingswoorden Hoofdzaken boek/ begrijpend lezen • Mind-map Planning • Concrete opdracht (welke vragen, hoeveel pagina’s, lettertype enz) • Stappenplan: wat, waar (welk stuk thuis/school), wanneer, hoe, wie Starten/stoppen • Is vaak al minder een probleem, • Planning thuis met ouders • Wanneer is het af? Verschil plagen en pesten Waarom verwacht je dat het kind hierin iets extra’s nodig heeft? TOM • • • • Context niet begrijpen Niet begrijpen van de intentie van ander Niet kunnen lezen van lichaamstaal Moeilijk kunnen reflecteren op eigen gedrag Centrale Coherentie • Taal letterlijk nemen • Context niet begrijpen Prikkelgevoeligheid • Overprikkeling leidt tot hoger stress niveau waardoor iets sneller heftig binnenkomt. (Bijv: aanstoten in een volle gang) Verschil plagen en pesten Wat kun je doen? • • • • Uitgaan van concrete voorbeelden Uitleg geven en het voorbeeld uitwerken mbv tekening of sociaal verhaal; Wat gebeurde er, hoe, wanneer? Wat kun jij doen? “Wat kun jij doen” concreet en passend bij het kind. Herhaling ivm veel verschillende contexten Wees ook alert op kinderen die echt gepest worden zonder dat zelf te zien. Roosterwijziging Waarom verwacht je dat het kind hierin iets extra’s nodig heeft? TOM • Geen vragen stellen Centrale Coherentie • Geen overzicht hebben daardoor vasthouden aan bekende • Moeite met veranderingen Executieve functies • Niet snel kunnen om zetten in planning; stress. Roosterwijziging Wat kun je doen? • • • • • Goede uitleg over rooster, afkortingen, plattegrond school Inplannen van dagelijks kijken op blackboard Lijstje lestijden en gekoppelde vertrektijden Wat kun je doen in een tussenuur? Buddy Hulpmiddelen • • • • • • • Zie literatuurlijst Communicatiebox Inge Verstraete Huiswerkbegeleiding Speciale agenda’s Digitale hulpmiddelen Cursus “Wennen aan de brugklas” MEE Voorbeeld werkbladen uitgeverij Pica