Behandelwijzer chemotherapie Longgeneeskunde

Behandelwijzer chemotherapie
Longgeneeskunde
Eigendom van:
Naam
_____________________________________
Adres
_____________________________________
Plaats
_____________________________________
Telefoonnummer
_____________________________________
N.B. Bij verlies wordt de vinder dringend gevraagd contact op te nemen met de eigenaar
van dit boekje.
Inhoud
1 Waarom deze behandelwijzer
2 Bij vragen kunt u bellen
3 Wanneer uw specialist waarschuwen
4 Waar krijgt u de behandeling met chemotherapie
5 Aanvullende folders / websites
6 Medicijnkaart
7 Welke chemokuur en hoe lang duurt deze
8 Afspraken tijdens de chemokuur
9 Welke bijwerkingen kunnen optreden en wat kunt u er tegen kunt doen
10 Uitscheidingsproducten: tips en beschermende maatregelen voor thuis
11 Informatie voor uw partner, familie of naasten
12 Extra informatie
13 Pagina voor uw vragen en aantekeningen
1.
Waarom deze behandelwijzer
U heeft van uw specialist gehoord dat u met chemotherapie behandeld gaat worden.
Chemotherapie wordt ook wel cytostatica genoemd. Deze behandelwijzer is extra informatie
naast de informatie van al uw behandelaars.
SPECIALISTEN IN MENSENWERK
Informatie over de behandeling
Voordat de behandeling begint, vertellen eerst de specialist en daarna de verpleegkundige u
over de behandeling die u krijgt. Omdat het om veel informatie gaat, is het niet eenvoudig
om alles in één keer te onthouden. De informatie staat in dit boekje bij elkaar, zodat u thuis
alles nog eens rustig kunt lezen. Ook is er een apart hoofdstuk voor uw partner, familielid of
naasten.
Voor nog meer informatie over chemotherapie kunt u de folder 'Chemotherapie' van de
Nederlandse Kankerbestrijding vragen aan uw specialist of verpleegkundige.
Informatie voor artsen en verpleegkundigen
De behandelwijzer is ook bedoeld als informatie aan hulpverleners met wie u te maken heeft,
thuis en in het ziekenhuis. Tijdens de behandelperiode kan het voorkomen dat u behalve met
de specialisten en de verpleegkundigen in het ziekenhuis, ook contact heeft met de huisarts
en de wijkverpleegkundige. Het is belangrijk dat ook zij bijvoorbeeld weten welke medicijnen
u gebruikt of welke adviezen u krijgt.
Hoe gebruikt u de behandelwijzer
• U vult uw persoonlijke gegevens in.
• U neemt dit boekje bij ieder bezoek aan het ziekenhuis, huisarts en andere hulpverleners
mee en het laat de informatie lezen.
Uw vragen
In deze behandelwijzer kunt u zelf ook aantekeningen maken en uw vragen opschrijven op
de daarvoor bestemde bladzijde. Tijdens een volgend bezoek aan uw huisarts of het
ziekenhuis kunt u dan uw vragen stellen.
De behandelwijzer is uw persoonlijk eigendom. U beslist wie u in het boekje laat schrijven of
lezen.
2.
Bij vragen kunt u bellen
Oncologiecentrum Spaarne Ziekenhuis
Verpleegafdeling Longgeneeskunde
Afdeling Spoedeisende Hulp
Dagbehandeling Oncologie
Spaarne Ziekenhuis (algemeen nummer)
 (023) 890 71 66
 (023) 890 79 40
 (023) 890 75 20
 (023) 890 71 33 / 890 71 95
 (023) 890 89 00
Longartsen:
dhr. A.H.M. van der Heijden
dhr.dr. F.H. Krouwels
dhr.dr. I van der Lee
dhr.dr. C.F. Melissant
Verpleegkundig consulent Longoncologie
De verpleegkundig consulent Longoncologie is opgeleid om mensen met kanker te
begeleiden. U kunt zowel poliklinisch, tijdens uw verblijf, als na de behandeling in het
ziekenhuis contact opnemen met deze verpleegkundige. Zij geeft u, in samenwerking met
uw specialist en andere verpleegkundigen, informatie en specialistische zorg.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 2
Verpleegkundig consulenten Longoncologie:
Maureen Koster en Jeannette Koster
 (023) 890 72 33
• Voor spoedvragen op maandag en dinsdag van 8.30 - 15.30 uur.
• Voor minder dringende vragen of klachten op maandag en dinsdag van 10.00 – 11.00
uur en van 14.00 -15.00 uur.
• U kunt ook uw vraag via email stellen: [email protected]
• Op woensdag t/m vrijdag van 8.30 – 15.30 uur
belt bij u spoedvragen ook
 (023) 890 72 33
De secretaresse van de Longafdeling neemt de telefoon aan. Zij schrijft uw vragen op en
overlegt met de longarts in opleiding. Ook spreekt zij met u af, wanneer en door wie u
wordt teruggebeld.
Bij dringende klachten of vragen:
Heeft u klachten die genoemd worden op de roze pagina of heeft u andere dringende
klachten?
• Dan belt u overdag het telefoonnummer van de verpleegkundig consulent Longoncologie.
• In de avond, nacht of in het weekend belt u direct de afdeling Spoedeisende Hulp.
Wanneer dit niet lukt. Belt u het algemene nummer van het Spaarne Ziekenhuis en vraagt
u naar de afdeling Spoedeisende Hulp.
Vertel altijd er altijd bij dat u behandeld wordt met chemotherapie!
Moet u na het telefonisch contact met arts of verpleegkundige naar de afdeling Spoed
Eisende Hulp (SEH)? Laat dan bij aankomst op de SEH uw behandelwijzer zien met deze
instructie:
Beleid tijdens de behandeling met chemotherapie:
• Laat de patiënt niet lang wachten en geef de patiënt en plek op een bed.
• Geen uitgebreide anamnese afnemen, voor gegevens zie Epic.
3.
Wanneer uw specialist waarschuwen?
Telefoonnummers zie hoofdstuk 2
Neem direct contact op met de oncologie verpleegkundige of de afdeling Spoed
Eisende Hulp bij:
•
•
•
•
•
•
Koorts van 38,5C of hoger.
Koude rilling.
Langdurig een bloedneus (langer dan 30 minuten).
Blauwe plekken, zonder dat u bent gevallen of u heeft gestoten.
Aanhoudend bloeden van een wondje (langer dan 30 minuten).
Bloed in de ontlasting of urine.
Waarschuw ook uw specialist bij:
•
•
•
•
braken
diarree
obstipatie (verstopping)
plotselinge huiduitslag
Twijfelt u of voelt u zich onzeker over bepaalde klachten? Neem dan contact op met
uw specialist, de verpleegkundig consulent of me de dienstdoende arts.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 3
4.
Waar krijgt u de behandelingen met chemotherapie
U heeft de afspraak voor de behandelingen met chemotherapie op de:

afdeling Dagbehandeling Oncologie (DBO), volg route nummer 14

Verpleegafdeling E3: ___________________________
Dagbehandeling Oncologie( DBO)
U komt bij ons op de Dagbehandeling Oncologie voor een behandeling met chemotherapie. U
heeft uitleg gekregen over de behandeling van uw specialist en de verpleegkundig consulent
oncologie.
Op de DBO werken wij met een klein team zodat u altijd dezelfde verpleegkundigen ziet
tijdens de behandeling. Afhankelijk van de soort(en) chemotherapie bent u een aantal uren
bij ons. U krijgt bij ons alle uitleg die nodig is en ook uw vragen worden beantwoord.
Onze DBO heeft 20 relaxstoelen verspreidt over een ruime behandelkamer. U krijgt van de
verpleegkundige een stoel toegewezen. U kunt 1 of 2 personen meenemen die tijdens de
behandeling bij u blijven. Zij kunnen bij u blijven zitten maar er is ook een ruime huiskamer
met een televisie.
Een gastvrouw zorgt voor koffie en thee in de huiskamer en de behandelkamer. Patienten
krijgen ook een lunch.
Op de afdeling is WiFi aanwezig.
Wij adviseren u een vest / trui /sokken aan te doen of mee te nemen, omdat de temperatuur
op de behandelkamer vrij laag is. Ook sloffen meenemen kan prettig zijn.
Wij zijn aanwezig op maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 uur.
Telefoonnummer Dagbehandeling Oncologie
(023) 890 71 95
5.
Aanvullende folders/ websites
 .........kanker / ziekte van
 Chemotherapie
 Radiotherapie
 Hormonale therapie
 Goed verzorgd, beter gevoel
 Goede voeding bij kanker
 Lastmeter
 Vermoeidheid
 Pijnbestrijding bij kanker
 Adamas Inloophuis
 Revalideren bij kanker in het Spaarne Ziekenhuis
 Werk en kanker
•
•
•
•
•
•
•
•
www.allesoverchemotherapie.nl
www.kankerpatient.nl (Nederlandse Federatie van kankerpatiëntverenigingen)
www.diagnose-kanker.nl
www.spaarneziekenhuis.nl
www.lastmeter.nl
www.kankerspoken.nl
www.kwf.nl
www.kanker.nl
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 4
Deze folders en ander informatiemateriaal kunt u van de specialist of verpleegkundige
krijgen. Ook de afdeling Patiëntenvoorlichting in de centrale hal van het ziekenhuis heeft
informatie over kanker. Zie voor meer informatie, hoofdstuk 12. Extra informatie.
6.
Medicijnkaart
Medicijn
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 5
Dosering
Hoe vaak
Tijd
7.
Welke chemokuur en hoe lang duurt deze
 Avastin
U krijgt 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met u afspreekt. Tussen de start van elke
chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt een paar uur op de Dagbehandeling Oncologie. De chemokuur start op
dinsdag, woensdag of donderdag.
 Alimta
U krijgt 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met u afspreekt. Tussen de start van elke
chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt een paar uur op de Dagbehandeling Oncologie. De chemokuur start op
dinsdag, woensdag of donderdag.
 Carboplatin/Alimta
U krijgt 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met u afspreekt. Tussen de start van elke
chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt een paar uur op de Dagbehandeling Oncologie. De chemokuur start op
dinsdag, woensdag of donderdag.
 Carboplatin/Etoposide
U krijgt 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met u afspreekt. Tussen de start van elke
chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt 3 dagen. U wordt hiervoor opgenomen op de afdeling
Longgeneeskunde.
De chemokuur start op dinsdag of woensdag.
Op dag 1 krijgt u Carboplatin en Etoposide
Op dag 2 krijgt u Etoposide
Op dag 3 krijgt u Etoposide
 Carboplatin/Gemcitabine
U krijgt 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met u afspreekt. Tussen de start van elke
chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur bestaat uit 2 delen: dag 1 en dag 8 . Elke behandeling duurt een paar uur op
de Dagbehandeling Oncologie.
De chemokuur start op dinsdag, woensdag of donderdag.
Op dag 1 krijgt u Carboplatin en Gemcitabine
Op dag 8 krijgt u Gemcitabine
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 6
 Cyclofosfamide/Etoposide/Doxorubicine
U krijgt 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met u afspreekt. Tussen de start van elke
chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt 3 dagen. U wordt hiervoor opgenomen op de afdeling
Longgeneeskunde.
De chemokuur start op dinsdag of woensdag.
Op dag 1 krijgt u Cyclofosfamide, Etoposide en Doxorubicine
Op dag 2 krijgt u Etoposide
Op dag 3 krijgt u Etoposide
 Cisplatin/Alimta
U krijgt afhankelijk van welke behandeling 3 of 4 chemokuren tenzij de longarts anders met
u afspreekt. Tussen de start van elke chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt 2 dagen U wordt hiervoor opgenomen op de afdeling
Longgeneeskunde.
Tijdens de opname wordt naast het geven van de chemokuur veel gespoeld met
infuusvloeistof. Dit duurt lang. Spoelen is nodig omdat Cisplatin schade kan geven aan de
nieren.
De chemokuur start op dinsdag, woensdag of donderdag.
Op dag 1 krijgt u Cisplatin en Alimta
 Cisplatin/Etoposide
U krijgt afhankelijk van welke behandeling 3 of 4 chemokuren tenzij de longarts anders met
u afspreekt. Tussen de start van elke chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt 3 dagen. U wordt hiervoor opgenomen op de afdeling
Longgeneeskunde.
Tijdens de eerste dag wordt naast het geven van de chemokuur veel gespoeld met
infuusvloeistof Dit duurt lang. Het spoelen is nodig omdat Cisplatin schade kan geven aan de
nieren.
De chemokuur start op dinsdag of woensdag.
Op dag 1 krijgt u Cisplatin en Etoposide
Op dag 2 krijgt u Etoposide
Op dag 3 krijgt u Etoposide
 Cisplatin/Gemcitabine
U krijgt afhankelijk van welke behandeling 1 of 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met
u afspreekt. Tussen de start van elke chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur bestaat uit 2 delen: dag 1 en dag 8.
Op dag 1 krijgt u cisplatin en gemcitabine. U wordt voor 1 nacht opgenomen op de afdeling
Longgeneeskunde. Tijdens dag 1 wordt naast het geven van de chemokuur veel gespoeld
met infuusvloeistof Dit duurt lang. Het spoelen is nodig omdat Cisplatin schade kan geven
aan de nieren.
Op dag 8 krijgt u Gemcitabine op de Dagbehandeling Oncologie.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 7
 Taxol
U krijgt 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met u afspreekt. Tussen de start van elke
chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt een paar uur op de Dagbehandeling Oncologie. De chemokuur start op
dinsdag, woensdag of donderdag.
 Taxotere
U krijgt 4 chemokuren, tenzij de longarts anders met u afspreekt. Tussen de start van elke
chemokuur zit 3 weken.
Eén chemokuur duurt een paar uur op de Dagbehandeling Oncologie. De chemokuur start op
dinsdag, woensdag of donderdag.
 Cisplatin in combinatie met bestraling
U krijgt 5 weken lang, 5 dagen per week chemotherapie (Cisplatin) en bestraling. De
bestraling krijgt u binnen 2 uur na de chemotherapie.
• Als de longarts deze behandeling met u afspreekt, meldt de longarts u aan voor de
bestraling bij het AVL.
• U krijgt een afspraak met de verpleegkundig consulent Longoncologie. Zij geeft u uitleg
over de chemotherapie en de zogenaamde PICC lijn, die u krijgt.
• Ook krijgt u van deze verpleegkundige de afspraken bij de Dagbehandeling Oncologie waar
u de chemotherapie krijgt.
• U krijgt van het AVL, locatie Amsterdam, een afspraak voor een intakegesprek en een CTscan. U krijgt dan ook de uitleg over de bestraling.
• U start zo snel mogelijk met de behandeling. De behandeling begint altijd op een maandag.
Bij uitzondering kunt u ook op een andere dag starten.
8.
Afspraken tijdens de chemokuur
Medicijnen
U krijgt medicijnen mee om misselijkheid te voorkomen. De medicijnen staan op uw
medicijnkaart in deze behandelwijzer.
Controle van het bloed
Chemotherapie pakt de snel delende cellen aan zoals de tumorcellen. De rode bloedcellen, de
witte bloedcellen en de bloedplaatjes zijn ook snel delende cellen. Deze cellen zullen ook
aangetast worden door de chemotherapie. Om dit te controleren is het nodig regelmatig
bloed te prikken.
Tussen dag 10 en 14 na de chemokuur:
Altijd op maandag, bloed prikken. U krijgt een belafspraak met de gespecialiseerd
verpleegkundige oncologie voor de uitslag.
Tussen dag 17 en 21 na de chemokuur:
Altijd op maandag, bloed prikken, één uur voordat u de afspraak heeft met de oncoloog. Na
de afspraak met de oncoloog heeft u een afspraak met de gespecialiseerd verpleegkundige
oncologie.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 8
De chemotherapie wordt alleen gegeven als er voldoende bloedcellen aanwezig zijn. Is dit
niet het geval dan kan uw specialist beslissen:
• De chemokuur een week uitstellen.
• De kuur minder zwaar te maken.
• Na de kuur eventueel ondersteunende medicijnen te geven. Deze stimuleren de aanmaak
van de bloedcellen, zodat uw lichaam beter kan vechten tegen infecties.
Tijdens elk chemokuur krijgt u afspraken mee tot aan de volgende chemokuur.
nderzoeken tijdens en na de chemokuur:
• Na de tweede chemokuur kan er een longfoto of een CT-scan gemaakt worden. Dit is
afhankelijk van wat de longarts met u afspreekt.
• Na de vierde (laatste) chemokuur wordt er een CT-scan gemaakt, tenzij de longarts anders
met u afspreekt. Dit gebeurt drie tot zes weken na de laatste chemokuur. De CT-scan
wordt gedaan om te zien wat het effect is van de chemokuur.
• De longarts bespreekt met u het verdere beleid na de vierde chemokuur.
Afspraken tijdens de behandeling met Cisplatine in combinatie met bestraling
• Elke maandag en donderdag wordt er bloed afgenomen uit de PICC lijn door een oncologie
verpleegkundige van de Dagbehandeling Oncologie. Dit start op de donderdag in de eerste
week. De chemotherapie wordt alleen gegeven als er voldoende bloedcellen aanwezig zijn.
Is dit niet het geval dan kan uw specialist beslissen:
– De kuur een week uitstellen.
– De kuur minder zwaar te maken.
– Na de kuur eventueel ondersteunende medicijnen te geven. Deze stimuleren de aanmaak
van de bloedcellen, zodat uw lichaam beter kan vechten tegen infecties.
• Elke maandag komt de verpleegkundig consulent Longoncologie bij u langs op de
Dagbehandeling Oncologie. Ook controleert zij de uitslag van het bloedonderzoek.
• Elke donderdag komt de longarts bij u langs op de Dagbehandeling Oncologie en
controleert dan ook de uitslag van het bloedonderzoek.
• Drie weken na de laatste chemokuur en bestraling heeft u een afspraak met de longarts.
• Vijf weken later krijgt u een CT scan en daarna een afspraak bij de longarts voor de uitslag
van de CT scan.
• De PICC lijn wordt verwijderd op laatste dag van de behandeling.
9.
Welke bijwerkingen kunnen optreden en wat kunt u er tegen
doen
Door de medicijnen kunnen bijwerkingen optreden. Het is niet te voorspellen of dit wel of
niet bij u gebeurt. Het optreden van bijwerkingen en de mate waarin, zegt niets over het
effect van de behandeling op de ziekte. In de onderstaande informatie leest u over de
eventuele bijwerkingen weet hoe u er het beste mee om kunt gaan.
Mogelijke bijwerkingen
1/ Verminderde eetlust, misselijkheid en soms ook braken
• Misselijkheid en braken komt voor. Met medicijnen is dit gelukkig redelijk goed te
voorkomen. Heeft u er toch last van? Meldt dit dan, zodat u (extra) medicijnen kunt
krijgen.
• Forceer het eten niet, haal de 'schade' in door tijdens de rustperiode goed te eten.
• Eet op tijdstippen waarop u minder misselijk bent, zelfs 's nachts als u wakker bent.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 9
• Het is belangrijk dat u tijdens de kuur veel drinkt. De extra afvalstoffen gaan hierdoor uit
uw lichaam. Drink dagelijks tien tot vijftien kopjes vocht. Te weinig drinken kan het
misselijk gevoel vergroten. Te weinig drinken geeft ook een vieze smaak in de mond.
• Drink koffie en thee liever met melk (is milder).
• Gekoelde dranken kunnen het gevoel van misselijkheid verminderen.
• Probeer ook de koolzuurhoudende dranken met name cola of ginger-ale.
• Stem de grootte van de maaltijd af op uw eetlust.
• Gebruik regelmatig kleine maaltijden. Een lege maag kan namelijk ook een misselijk
gevoel geven.
• Een warme maaltijd staat vaak tegen. Vervang dit bijvoorbeeld door een koude
maaltijdsalade. Deze smaakt vaak beter en is even 'gezond'.
• Als u heeft overgegeven, laat de maag dan weer langzaam wennen aan vast voedsel. Eet
dan bijvoorbeeld eerst biscuitjes of een rijstwafel.
• Zorg voor frisse lucht in de kamer en vermijd etensgeuren.
Medicijnen tegen misselijkheid
Er zijn medicijnen om misselijkheid te voorkomen. U kunt met deze medicijnen starten
voordat de misselijkheid ontstaat. Dit heet preventief geven. Het hangt van het soort
chemokuur af of u deze krijgt of niet. Zie de medicijnkaart in deze behandelwijzer.
2/ Smaakverandering
• Smaakverandering kan leiden tot minder eetlust. Hier is weinig tegen te doen. Probeer veel
verschillende producten uit.
• Als u weinig proeft, is het extra belangrijk dat het eten er aantrekkelijk uitziet.
In de folder 'Goede voeding bij kanker' van de Nederlandse Kankerbestrijding/KWF vindt u
veel tips om toch goed en lekker te eten. Vraag deze folder aan de arts of verpleegkundige.
In hoofdstuk 12 vindt u informatie over de diëtist.
3/ Vermoeidheid/ verminderde energie
• Vaak heeft u tijdens de behandeling minder energie. U raakt sneller vermoeid en
emotioneel.
• Houd hier rekening mee in uw dagelijks leven. Neem voldoende tijd om te rusten,
bijvoorbeeld elke middag een uurtje.
• Blijf lichamelijk actief en beweeg iedere dag. Als u dit minder doet gaat uw conditie ook
achteruit. Zoek een balans tussen rust en beweging. Heeft u hier moeite mee, vraag dan
een verwijzing naar een fysiotherapeut.
4/ Irritatie of ontsteking van het mondslijmvlies
• Goede mondhygiëne is belangrijk bij het voorkomen van mondslijmvlies problemen.
• Spoel vier keer per dag uw mond gedurende een minuut met zout water (een theelepel
zout op een flink glas water). Ook kunt u de mond met kamillosan spoelen. Poets uw gebit
met een zachte tandenborstel en een fluoride tandpasta.
• Krijgt u blaasjes of andere zere plekjes in uw mond? Laat dit dan aan de arts of
verpleegkundige zien.
• Smeer uw lippen vier keer per dag dun in met vaseline uit een tube. U krijgt dan minder
snel last van kloofjes.
• Draag u een gebitsprothese? Zorg dan voor een goed passende prothese en laat de
prothese 's nachts uit.
• Neem bij een droge mond kauwgom.
Het is verstandig om vóór de start van de chemotherapiebehandeling een
(controle)bezoek aan uw tandarts te brengen. Vertel uw tandarts dat u
chemotherapie krijgt.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 10
5/ Dun of uitvallend haar
• Verzorg het haar voorzichtig. Was het met lauw water. Gebruik een milde shampoo en een
crèmespoeling. Droog het haar voorzichtig.
• Neem geen permanent of verf het haar niet tijdens de chemokuur.
• Vaak is tegen haaruitval niets te doen. Veel mensen vinden het prettiger het haar kort te
laten knippen voor het gaat uitvallen. Bij snel uitvallend haar kan de hoofdhuid gevoelig
en/of pijnlijk zijn.
• Voor de start van de behandeling bespreekt uw specialist of de verpleegkundige met u of
een pruik nodig is. Op de website van de ANKO vindt u adressen waar u pruiken kunt
kopen. Eventueel heeft de verpleegkundig specialist ook adressen. U krijgt een machtiging
zodat u (een deel van) de kosten van de pruik terug krijgt van uw verzekering. Zie ook de
websites hieronder.
• Maak op tijd, dus voor het haar gaat uitvallen, een vrijblijvende afspraak bij een haarwerk
bedrijf die de pruik maakt. Zo kan hij zien hoe u uw eigen haar eruit ziet.
• Uw haar gaat weer gewoon groeien als de chemotherapie klaar is. Soms groeit het haar al
tijdens de behandeling.
Websites:
• www.anko.nl/haarwerkers/lidmaatschap-sectie-haarwerken/erkende-haarwerkbedrijven
Op deze website van de Algemene Nederlandse Kappers Organisatie (ANKO) vindt u
adressen van erkende haarwerk bedrijven:
https://www.anko.nl/haarwerkers/lidmaatschap-sectie-haarwerken/erkendehaarwerkbedrijven
• www.hoofdzakengids.nl
6/ Verandering van het ontlastingspatroon
• Bij diarree: Zorg dat u voldoende drinkt. 2 tot 2,5 liter per 24 uur is voldoende. Gebruik
per dag ook een aantal koppen bouillon of tomatengroentesap.
Eet meermaal per dag een kleine maaltijd, zonder gasvormers als kool, ui en prei.
Wees voorzichtig met suiker en zoetstof gebruik. Heeft u langer dan 24 uur diarree,
overleg dan met uw arts.
• Bij verstopping: Zorg dat u voldoende drinkt. Zeker zo'n twee liter per dag. Gebruik
vezelrijke voeding. Maak ruim gebruik van bruin of volkoren brood, groente en fruit. Heeft
u langer dan twee dagen geen ontlasting gehad, overleg dan met uw arts.
7/ Invloed op de werking van het beenmerg
Beenmerg is belangrijk voor de aanmaak van bloedcellen. Om de werking van de
chemotherapie op uw beenmerg te volgen wordt voor elke kuur uw bloed gecontroleerd.
• Een verminderd aantal witte bloedlichaampjes (leukocyten) geeft verhoogde kans op
infectie. Deze kans is het grootst tien tot veertien dagen na het begin van een kuur. Soms
kan hierdoor koorts optreden.
• Bij koorts van 38,5C of hoger of koude rillingen. Neem dan direct contact op met uw
specialist en neem dit boekje mee.
• Een verminderd aantal bloedplaatjes (thrombocyten) geeft verhoogde kans op blauwe
plekken, een bloedneus en bloedend tandvlees.
• Neem bij het spontaan ontstaan van blauwe plekken of het regelmatig voorkomen van een
moeilijk te stoppen bloedneus, contact op met een arts.
• Een verminderd aantal rode bloedlichaampjes betekent bloedarmoede.
• Het gebruik van extra vitaminen of ijzertabletten heeft geen invloed op het herstel van het
beenmerg.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 11
8/ Huid en zon
Door de medicijnen kan de huid droog of schilferig worden. Gebruik regelmatig een
bodylotion om dit zoveel mogelijk tegen te gaan.
Uw huid kan ook gevoeliger zijn dan normaal en sneller verbranden in de zon. Gebruik als u
in de zon gaat, een bescherming tegen de zon met een hoge beschermingsfactor (50). Blijf
ook met deze beschermingsfactor niet lang in de zon, maximaal 30 minuten.
9/ Invloed op de menstruatie
De invloed op de menstruatie varieert van 'een keer overslaan' tot wegblijven, en kan gepaard gaan met overgangsklachten. Na het beëindigen van de behandeling kan de menstruatie terugkomen.
10/ Verminderde spermaproductie
Er bestaat de mogelijkheid tot invriezen van sperma. Dit moet gedaan worden voordat de
eerste kuur gegeven wordt. Na het einde van de behandeling kan de spermaproductie zich
weer herstellen.
11/ Vruchtbaarheid
Bent u in de vruchtbare leeftijd? Overleg dan met uw specialist welke gevolgen de behandeling hiervoor heeft. Overleg ook over het gebruik van anticonceptie.
12/ Invloed op de seksualiteit
• In de periode dat u chemotherapie krijgt, mag u niet zwanger worden. Zorg ervoor dat u
maatregelen treft om een zwangerschap te voorkomen.
• De eerste periode na chemotherapie zit de cytostatica in het lichaamsvocht. Gebruik
daarom altijd een condoom bij geslachtgemeenschap. Hoeveel dagen dit is hangt af van
welke chemotherapie u krijgt. Overleg dit met de verpleegkundige.
• Door de bijwerkingen van de chemotherapie kan de zin in vrijen minder zijn. De behoefte
aan tederheid en elkaar knuffelen kan juist toenemen.
• Door de medicijnen kan de vagina droger worden. Bij het vrijen kan er dan een glijmiddel
gebruikt worden, bijvoorbeeld Sensilube®.
• Door de behandeling kunnen lichamelijke en psychische veranderingen ontstaan. Ook op
seksueel gebied. Heeft u vragen voor, tijdens of na de behandeling? Bespreek dit dan met
uw arts of verpleegkundige. Ook is er een spreekuur van de Seksuoloog. Hoe u zich
hiervoor aanmeldt leest u in de folder ‘Spreekuur van de seksuoloog’.
13/ Branderige ogen/ tranende ogen
Heeft u last van branderige ogen? Bespreek dit met uw specialist. Deze kan eventueel
oogdruppels voorschrijven. Soms is er meer traanvorming. Helaas is er geen goed middel om
dit tegen te gaan. Draagt u lenzen? Dan kan door irritatie van het slijmvlies de lenzen
minder goed verdragen worden. Probeer lenzen en bril af te wisselen.
10. Uitscheidingsproducten: tips en beschermende maatregelen
voor thuis
Chemotherapie kan ook voor gezonde mensen schadelijk zijn. Vooral de verpleegkundigen,
die veel met de chemotherapie te maken hebben, lopen daarbij een risico. Daarom is het
nodig dat zij zichzelf hiertegen beschermen. U ziet dan ook dat de verpleegkundigen tijdens
uw behandeling maatregelen nemen, zoals het dragen van handschoenen.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 12
Uitscheidingsproducten zoals urine, ontlasting en braaksel kunnen een kleine hoeveelheid
afvalstoffen van de chemotherapie bevatten.
Om zo weinig mogelijk in aanraking te komen met uitscheidingsproducten voor u en uw
huisgenoten, zie hieronder de adviezen.
De adviezen gelden vanaf het moment dat u de chemotherapie krijgt tot zo lang
beschreven staat voor de chemotherapie die u krijgt. In het schema hieronder ziet
u hoe lang u de adviezen moet opvolgen.
Soort chemokuur
Aantal uren dat u de adviezen moet
opvolgen gelden vanaf het tijdstip dat u
de chemotherapie heeft gekregen.
Avastin
0 (uitscheidingsproducten bevatten geen
afvalstoffen)
Alimta
24 uur
Carboplatin/Alimta
4 keer 24 uur
Carboplatin/Etoposide
5 keer 24 uur
Carboplatin/Gemcitabine
4 keer 24 uur
Cyclofosfamide/Etoposide/Doxorubicine
7 keer 24 uur
Cisplatin/Alimta
7 keer 24 uur
Cisplatin/Etoposide
7 keer 24 uur
Cisplatin/Gemcitabine
7 keer 24 uur
Cisplatin in combinatie met bestraling
6 weken
Taxol
4 keer 24 uur
Taxotere
3 keer 24 uur
Adviezen
• Spoel het toilet met gesloten deksel na gebruik tweemaal door. Mannen krijgen het advies
om zittend op het toilet te plassen. Zo voorkomt u spatten. Maak het toilet eenmaal per
dag schoon met een pH-neutraal of alkalisch schoonmaakmiddel (zoals de meeste afwasmiddelen of groene zeep).
• Probeer zo min mogelijk met uw handen in aanraking te komen met urine, ontlasting en
braaksel. Het bakje van het braken goed schoonmaken.
• Bevuild wasgoed zo snel mogelijk wassen. Het bevuilde wasgoed eerst minimaal 5 minuten
koud voorspoelen in de wasmachine. Daarna wassen in het voor u gebruikelijke
wasprogramma. Het mag met het andere wasgoed mee gewassen worden.
11.
Informatie voor partner, familie of naasten
“Kanker heb je niet alleen”, is een bekende uitspraak. Niet alleen het leven van de patiënt
staat op zijn kop. De diagnose heeft ook een enorme invloed op de partner, familieleden en
andere naasten. Ook u als partner krijgt te maken met gevoelens als onzekerheid, angst,
machteloosheid, woede en teleurstelling. De periode van diagnose, behandeling en de tijd
daarna vraagt veel van iedereen. Sommigen mensen kunnen daarin heel goed zelf een weg
vinden. Andere mensen hebben daarin misschien wat hulp nodig. We bieden u een aantal
tips hoe hiermee om te gaan.
Blijf in gesprek
• Probeer open te zijn en deel uw gevoelens.
• Probeer samen in gesprek te blijven.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 13
• Wees helder en oprecht naar kinderen, familie, vrienden, werkgever, school en andere
betrokkenen over hoe het gaat en hoe u zich als naaste voelt. Aarzel niet om uw zorgen en
vragen te delen met een goede vriend(in).
• Ook kunt u uw vragen of zorgen bespreken met de huisarts, specialist,
oncologieverpleegkundige, of de mensen die werken bij een Inloophuis.
• Laat als dit kan, zoveel mogelijk verantwoordelijkheden bij de ‘zieke’. Lukt dit niet meer,
bespreek dan samen welk deel u overneemt.
Kinderen
Probeer in de omgang met kinderen open en helder te zijn. Kinderen horen en zien veel
meer dan u denkt. Ze merken vaak dat er iets aan de hand is. Wanneer u uw kinderen
probeert te beschermen, door ze niet te informeren, kunnen ze zich buitengesloten voelen.
Dan bestaat het gevaar dat ze gaan fantaseren over wat er aan de hand is. Probeer uw
kinderen te betrekken bij wat er thuis allemaal gebeurt. Sluit aan bij leeftijdsfase en
ontwikkeling. U kunt bij het inloophuis of op de website “kankerspoken” terecht voor meer
informatie over en voor kinderen.
Vraag om hulp en neem hulp aan
• Neem hulp aan! Accepteer dat iemand iets voor u wil doen. Buren, vrienden, familieleden
staan soms klaar om te helpen, maar voelen zich vaak machteloos. Als ze wat voor u
kunnen doen geeft dit hen ook een goed gevoel. Dat kan een boodschap zijn, een was
doen, een keertje koken of op de kinderen passen.
• Als u geen energie of tijd meer heeft om de (thuis)administratie te doen, vraag dan om
hulp. Er kunnen snel (financiële) problemen ontstaan als u de rekeningen niet meer
betaald of de post niet open maakt.
Bezoek aan artsen
• Zorg dat tijdens de behandeling duidelijkheid en heldere communicatie voorop staan. Dit
brengt rust in uw hoofd. En u als naaste mag ook vragen stellen.
• Is er tijdens een bezoek aan de medisch specialist iets niet duidelijk? Vraag dan om meer
uitleg en zeg dat u het niet begrijpt.
• Maak eventueel een (extra) afspraak met de verpleegkundig specialist oncologie, zodat
deze uw vragen kan beantwoorden.
Activiteiten en werk
• De meeste partners willen zoveel als mogelijk voor de ander doen. U wilt uw zieke partner
moed inspreken en ondersteunen in deze moeilijke tijd. Dat kost energie en tijd. Het kan
een langdurige periode zijn. Zorg daarom ook goed voor uw zelf.
• Probeer 1x per week iets gezelligs te doen. Bijvoorbeeld; ga naar de film, drink een kopje
koffie of thee met of bij een vriend(in), neem een lekker bad, kruip even met een
tijdschrift of boek op de bank, of ga een stukje wandelen.
• Heeft u kinderen? Doe iets leuks met uw kinderen of vraag mensen in uw omgeving iets
met ze te ondernemen.
• Blijf als de situatie het toelaat, ook samen gezellige dingen doen.
• Als u werkt, probeer de regelmaat vast te houden. Houdt u dit niet vol, bespreek het dan
met uw werkgever. Misschien kunt u tijdelijk niet of minder werken.
• Soms helpt een dagboek schrijven.
Seksualiteit
Als een partner ziek is kan seksualiteit en intimiteit veranderen of problemen geven. Het
helpt om hierover met elkaar in gesprek te blijven. Ook kunt u deze problemen bespreken
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 14
met de verpleegkundig specialist oncologie of met uw specialist. Zij kunnen u eventueel
doorverwijzen naar een deskundige.
Palliatieve zorg
Als uw naaste niet meer beter wordt, kan het soms goed zijn om wensen rondom het
levenseinde en afscheid te bespreken met elkaar. Ook een wilsbeschikking kan hierbij een
onderwerp zijn. Heeft u hierbij hulp nodig, of heeft u vragen? Bespreek deze dan met uw
huisarts of specialist. Ook kan een casemanager palliatieve zorg, iemand van het pastoraat,
verpleegkundig(e) (specialist) oncologie of het Inloophuis hierover informatie geven.
Vragen van familie en bekenden
• Maak per periode een informatie mail voor vrienden, familie en kennissen. Dat scheelt veel
telefoontjes.
• Als mensen bellen om te vragen hoe het gaat, zeg gerust dat het niet uitkomt. Overleg
wanneer u het beste terug kunt bellen.
• Ook mensen die u tegenkomt op straat hoeft u niet altijd te woord te staan. Volg hierin uw
hart!
12.
Extra informatie
In het Spaarne Ziekenhuis
Diëtist
 (023) 890 71 11
Heeft u vragen of problemen met uw voeding of uw gewicht? Dan kunt u voor een
voedingsadvies een afspraak maken bij de diëtist.
U kunt poliklinisch een afspraak maken bij de diëtist als u onder behandeling bent van een
specialist van het Spaarne Ziekenhuis. Vraag uw specialist of verpleegkundig consulent om
een verwijzing. Ook tijdens uw verblijf in het ziekenhuis kunt u vragen stellen aan een
diëtist.
Pastoraal werk
(023) 890 73 31
Bij geen gehoor
 (023) 890 73 30 of 890 73 32
Een ziekte kan allerlei levensvragen oproepen. Juist bij ziekte zoekt een mens houvast bij
zijn of haar diepste levensovertuiging. Misschien wilt u daarover praten. Misschien ook wilt u
gewoon uw verhaal vertellen aan iemand die de tijd kan nemen om te luisteren. Hiervoor
kunt u een beroep doen op de pastores van het Spaarne Ziekenhuis. U kunt zelf contact
opnemen of vraag de verpleegkundige om dat te doen.
Maatschappelijk werk
 (023) 890 73 20
Een behandeling met chemotherapie kan lichamelijk en emotioneel veel vergen van een
patiënt, zijn familie en naasten. De maatschappelijk werker in het Spaarne Ziekenhuis kan u
ondersteunen bij verschillende praktische en emotionele problemen. U kunt zelf contact
opnemen met het maatschappelijk werk. Verwijzing is niet nodig.
Psychologisch spreekuur
Uw arts kan u, in overleg met u, doorverwijzen naar het Psychologisch Spreekuur. Na
doorverwijzing van uw behandelaar ontvangt u schriftelijk een uitnodiging voor een gesprek
met de psycholoog in het Oncologiecentrum van het Spaarne Ziekenhuis. In dit gesprek
komen uw klacht(en) en uw hulpvraag aan bod. U heeft dan maximaal 3 gesprekken. Als het
nodig is kijken we samen waar we verdere ondersteuning of behandeling kunnen bieden. Zo
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 15
nodig wordt u doorverwezen. Lees meer in de folder ‘Psychologische hulp bij kanker in het
Spaarne Ziekenhuis’.
Afdeling Patiëntenvoorlichting
 (023) 890 83 60
U vindt deze afdeling in de centrale hal van het Spaarne Ziekenhuis. U kunt hier terecht voor
aanvullende informatie. Er zijn folders en tijdschriften aanwezig. De medewerker staat u
persoonlijk te woord en neemt de tijd om samen met u de gewenste informatie op te zoeken.
De afdeling Patiëntenvoorlichting is geopend van maandag t/m donderdag van 8.30 – 17.00
uur en vrijdag van 8.30 – 12.30 uur.
Revalideren bij kanker in het Spaarne Ziekenhuis
Soms is het moeilijk om na uw behandeling uw leven weer op te pakken. U bent bijvoorbeeld
snel moe en uw conditie is achteruit gegaan. Of u bent somber of angstig, of heeft
problemen met het verwerken. Werken aan uw conditie voor, tijdens en na de behandeling
kan helpen bij uw totale herstel. Revalideren bij kanker noemen we ook wel ‘oncologische
revalidatie’.
Wilt u alleen uw conditie weer verbeteren? Dan kunt u dat doen bij een fysiotherapeut die
gespecialiseerd is in de oncologie. Uw verpleegkundig specialist of consulent kan u
doorverwijzen.
Heeft u meerdere problemen? Dan kan oncologische revalidatie in het Spaarne Ziekenhuis
voor u een optie zijn. Bij revalideren in het Spaarne Ziekenhuis zijn altijd meerdere
behandelaars betrokken (multidisciplinair). U heeft hiervoor een verwijzing nodig van uw
specialist naar de revalidatiearts.
Heeft u deze verwijzing, dan maakt u eerst zelf een afspraak met de
verpleegkundig consulent oncologie Suze Beelen
(023) 890 92 04
Op onze website www.zorgbijkanker.nl vindt u de folder ‘Revalideren bij kanker in het
Spaarne Ziekenhuis’.
U kunt zelf ook meten hoe het werkelijk met u gaat. Daarvoor is er de ‘lastmeter’. U vindt
deze op de website van www.zorgbijkanker.nl. U vult deze in en bespreekt de lastmeter met
uw specialist of verpleegkundig specialist/consulent oncologie.
Buiten het Spaarne Ziekenhuis
Een aanvullend gesprek over de diagnose en de behandeling
Uw specialist heeft met u de diagnose en de behandeling besproken. Daarbij heeft u veel
informatie gekregen. Ook heeft u een gesprek gehad met de verpleegkundig
specialist/consulent. Voor veel patiënten is deze informatie voldoende. Maar misschien heeft
u of uw familie behoefte aan een aanvullend gesprek. Het Spaarne Ziekenhuis biedt u deze
mogelijkheid. Een internist-oncoloog van buiten het Spaarne Ziekenhuis geeft uitleg op
vragen die u nog heeft over uw diagnose en behandeling. Het gesprek is eenmalig bij u thuis
zonder kosten. U blijft gewoon onder behandeling bij uw specialisten in het Spaarne
Ziekenhuis. Wilt u hiervan gebruik maken? Vraag dan een gesprek aan via uw specialist of
verpleegkundig specialist.
Thuiszorg
De chemotherapie wordt in de kliniek of op de dagbehandeling oncologie gegeven. De tijd
tussen de kuren bent u thuis. Voor de medische en de dagelijkse verzorging kunt u een
beroep doen op de huisarts, wijkverpleging of gezinszorg. Zij kunnen u ook steun bieden bij
de vele vragen die de ziekte kanker met zich meebrengt. Uw huisarts of uw hulpverleners uit
het ziekenhuis kunnen u helpen bij het leggen van contact met de thuiszorg.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 16
De Nederlandse Kankerbestrijding / Koningin Wilhelmina Fonds (KWF)
U kunt uw vragen stellen via de hulp- en informatielijn.
Geopend: maandag t/m vrijdag van 9.00 – 17.00 uur
 (0800) 0 22 66 22 (gratis)
www.kankerbestrijding.nl
Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen (NFK)
Bij de NFK kunt u informatie krijgen over de verschillende patiëntverenigingen op het gebied
van kanker.
Churchillaan 11, 4e etage
3527 GV Utrecht
 (030) 291 60 90
www.kankerpatiënt.nl
Adamas Inloophuis
Het Adamas Inloophuis is een inloophuis voor mensen met kanker en hun naasten in de
regio Haarlemmermeer, Kennemerland en de Duin- en Bollenstreek. Mensen met kanker en
de mensen om hen heen vinden hier ondersteuning in de vorm van psycho-oncologische
begeleiding, lotgenotencontact, creatieve therapieën en informatievoorziening.
U kunt van maandag t/m donderdag van 09.30 tot 16.30 uur en op dinsdagavond van 19.30
– 21.30 uur binnenlopen.
Eugenie Prévinaireweg 61, 2151 BB Nieuw Vennep
 (0252) 680 233
www.adamas-inloophuis.nl
Ook zijn de medewerkers van het Adamas-Inloophuis in het Oncologiecentrum van het
Spaarne Ziekenhuis aanwezig. U kunt bij hen terecht als u zelf ziek bent (geweest), maar
ook als iemand in uw omgeving kanker heeft of daaraan is overleden.
Zij zijn aanwezig van maandag t/m donderdag van 10.00 – 16.00 uur.
Oncologiecentrum 1e verdieping, volg routenummer 8, kamer 21
Tijdens vakantieperiodes en feestdagen zijn de openingstijden aangepast.
Inloophuis Kennemerland
Het inloophuis Kennemerland is een inloophuis voor mensen met kanker en hun naasten in
de regio Kennemerland. U kunt hier terecht voor hulp, begeleiding, informatie en
lotgenotencontact. Maar ook kunt u deelnemen aan het open atelier, yoga of zingen. Of u
loopt zomaar binnen voor een kopje koffie of thee, een luisterend oor, kracht opdoen en
gewoon even niets doen. Op dinsdag, donderdag en vrijdag is het inloophuis open, zie voor
de openingstijden de website.
Wulverderlaan 51
2071 BH Santpoort-Noord
 (023) 888 53 67 / 06-34944729
www.inloophuiskennemerland.nl
Ingeborg Douwes Centrum
Het Ingeborg Douwes Centrum is er voor mensen met kanker en hun naasten in de regio
Amsterdam. Mogelijkheden zijn, individuele- en/of groepsbegeleiding waarbij verwerking,
acceptatie en zingevingvraagstukken hoofdthema’s zijn. Het Ingeborg Douwes Centrum
werkt met een professioneel team hulpverleners. Het Ingeborg Douwes Centrum is een
initiatief van het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis, het Integraal Kankercentrum Amsterdam
(IKA) en de Ingeborg Douwes Stichting.
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 17
Wilt u meer informatie of wilt u zich aanmelden voor een intakegesprek, individuele
begeleiding of voor deelname aan een groep? Het Centrum is dagelijks geopende van 8.30–
16.00 uur.
Ingeborg Douwes Centrum, IJbaanpad 9 -11, 1076 CV Amsterdam
 (020) 3640330
website: www.ingeborgdouwescentrum.nl
email: [email protected]
13.
Pagina voor uw vragen en aantekeningen
Datum
N.B. Als dit blad vol is, kunt u een nieuwe vragen.
Algemene adresgegevens Spaarne Ziekenhuis:
Algemeen nummer: (023) 890 89 00
Locatie Hoofddorp
Postadres: Postbus 770, 2130 AT
Spaarnepoort 1, 2134 TM Hoofddorp
Hoofddorp
Alle voorzieningen
Internet: www.spaarneziekenhuis.nl
Locatie Heemstede
E-mail: [email protected]
Händellaan 2A, 2102 CW Heemstede
Dagbehandeling en poliklinieken
© Spaarne Ziekenhuis | eindredactie: Patiëntenvoorlichting | Foldernummer 190.553W/360638 | april 2014
Behandelwijzer chemotherapie | pagina 18

Download Report