DE BOSSENIERS VORMEN EEN EIGEN GILDE OFTE BROEDERSCHAP Het woord gilde, van het Germaanse GELDAN afkomstig, verwijst in zijn oorspronkelijke betekenis naar een gemeenschap van mensen met een zeer gezamenlijk streven. Zuiver godsdienstig geïnspireerd, heeft de betekenis zich in de Middeleeuwen verruimd zonder dat het religieuze karakter verloren ging. Deze periode immers was zeer godsdienstig ingesteld» Het hele gemeenschapsleven in al zijn uitingen draagt er overduidelijk de sporen van. De plaatselijke, domaniale ruilekonomie van een gesloten maatschappij moest vanaf de tiende eeuw geleidelijk plaats maken voor het internationale handelsverkeer op grote schaal. Aanvankelijk gebeurde dit vooral te lande op de jaarmarkten, later ook ter zee tot buiten de oude Westerse samenleving. Een nieuwe maatschappelijke groep, de kooplui verenigde zich in een gilde onder leiding van een deken. Ze liggen aan de basis van de stedelijke kernen die de uitgesproken landelijke samenleving verdringen. In de twaalfde en dertiende eeuw ontstonden bloeiende steden met eigen vrijheden, voorrechten en organisaties. Het de groei van de stadsbevolking gingen ook de verschillende ambachtslui zich verenigen volgens het uitgeoefende beroep. Deze broederschappen braken het monopolie van de handelaars. Oorspronkelijk met zuiver godsdienstige caritatieve inslag verruimden zij hun bevoegdheden en werden zelfstandige gilden met politieke invloed» Ze vereerden hun beschermheilige in hun kerk of voor een bijzonder altaar. Economisch en sociaal vormden zij een eigen groep in de maatschappij. Tenslotte leverden zij een keurtroep van gildestrijders die de stad tegen de vijandelijke aanvallen, roofovervallen of rampen moesten beschermen en verdedigen. De stad bracht aldus een gemeentelijke militie of burgerwacht op de been in een periode waarin de bevolking zelf voor haar verdediging moest instaan. Een georganiseerde politiemacht onder centraal gezag van vorst of graaf bestond niet, een geoefend leger al evenmin. Vandaar ook de sterk particularistisch gerichte gemeenschap versnipperd in de verschillende steden en gemeenten. De gilden waren echte broederschappen met onderlinge hulp en medeleven in vreugde en rouw. Ze hielpen de bejaarden en zieken. Huwelijk of begrafenis werden in gezamenlijke familie meegeleefd. De gildeleden stapten op in processie of stoeten en hielden jaarlijks een feestelijk gildemaal. Naast grote versterkte steden ontstonden ook de minder beschermde plattelandsgemeenten. Rond de kerktoren schaarden zich verschillende kernen. Deze buurt schappen stichtten eveneens een militie die beschikte over toelagen, eigen lokaal met schietplein en vaandel zoals in de steden. Die plaatselijke militiekorpsen moesten zich oefenen en vormden volgens het gebruikte wapen zovele schuttersgroepen. Ze hadden als taak met HAND VOET OF KRÜISBOOG en later met de BUSSE de vijand te RESISTEEREN ENDE TE KEEREN of zaals de naam zegt de gemeenschap te beschutten. DOELSTOCK OFTE BUSSE WEL VOORZIEN VAN LONT, POUR OFTE CRÜÏT EN LOOT was het wapen van de St. BARBARA gildebroeders. Het buskruit, een Chinese uitvinding was een mengsel van houtskool, salpeter en zwavel, allen voor vuurwerk gebruikt. Het was een zwarte korrelige stof slechts in de negentiende eeuw verder ontleed en gezuiverd. Het gebruik ervan om projectielen uit te stoten bracht een totale ommekeer in de menselijke samenleving. In de krijgskunde werd het van doorslaggevend belang voor de vorstelijke macht. Voor het eerst is de aanwending ervan bekend tijdens de honderdjarige oorlog bij de slag van Crezy (13-46) door de Engelsen. Aan de kolonisten bewees het eveneens grote diens ten. Alleen al bij het zien van die vuurspuwende goden sloegen de inboorlingen op de vlucht. Bij ruimere verspreiding werd het ook voor de plaatselijke verdediging ingevoerd. In de loop van de veertiende eeuw werden de eerste vuurwapens met enige trefzekerheid zoals de karabijnen, kanonnen en pistolen vervaardigd. Omstreeks 1450 wordt de HANTBUSSE of LOOTBUSSE(vgl.BOSSENIER) in gebruik genomen. Dit is dan ook de vroegste datum voor het ontstaan van gilden die dergelijk wapen hanteerden. Het komt in lengte ongeveer overeen met het huidig geweer en weegt ongeveer twintig kilo. Het bestaat uit een smeedijzeren schietbuis achteraan gesloten en eindigend in een lange steel die op de schouders rust. De ontsteking gebeurt door een gloeiend ijzeren staafje. Buskruit en kogel(lood) worden vooraan aangestampt. Een eerste verbetering was de haan, waarin een stuk brandende lont geklemd werd (knipbus). De buis heeft een ijzeren steun, haak genoemd. Hij steunt tegen de buitenkant van de muur of schietgat om de terugstoot op te vangen (haakbus). De ijzeren steel wordt later vervangen door een kolf die tegen de borst of schouders steunt en de functie van de haai overneemt. Andere verbeteringen zijn het aanbrengen van een trekinrichting en een pai voor de ontsteking, die met buskruit werd gevuld. In de zestiende eeuw wordt een vuur steen als ontsteker in plaats van een lont gebruikt. Geleidelijk aan werden steeds nieuwe verbeteringen in techniek en vorm gelanceerd om tot een grote handelbaarheid en vooral een grote trefzekerheid te komen. Luik stond reeds in de zestiende eeuw bekend voor zijn wapenindustrie en vooral zijn HANTBUSSE. Het gildeleven zelf nu kende in de loop van de eeuwen een geleidelijke afwijking van zijn oorspronkelijke instelling. Volgens een bewaard octrooi uit 1601, verleend door de aartshertogen Albrecht en Isabella kreeg de BUSGULDE van Mol een drievoudige opdracht. Vooreerst moet de gilde de vorst helpen bij een oorlog: SOO WANNEER T'SELVE TEN TTDE VAN OYRLOGHE OFT ANDERE INCONVENIENTEN OIBOIR ENDE VAN NOODE SOÜDE MOGEN WESEN., Ter plaatse moet de openbare orde en rust verzekerd worden: TEGENS ALLE SCHELMEN ENDE QUAETDOENDERS, DIE BY NACHTE ENDE ONTIJDE....(ROND) LOFEN ENDE GOEDEN IANTLDYDEN OVERLASTEN AEN HEÜRE PERSOONEN ENDE GOEDEN.... Opvallend echter is wel dat de kien toon vooral op vermaak en oefening wordt gelegd: ....DE VOERSCHREVEN BROEDERSCHAP ENDE DE VOERSCHREVEN ORDINANTIE TENDEERT NERGENS TOE DAN OM ALLE VRINTSCHAP ENDE LIEFFDE TE ONDERHOUDEN.... Deze laatste doelstelling verwijst duidelijk naar een verschuiving waarbij de schuttersgilden meer en meer van hun betekenis verloren om tenslotte tot een plaatselijke ontspanningsvereniging te vervallen. Die evolutie heeft haar historische verklaring.