Van Paesschen

18/03/2014
Centra voor refractaire epilepsie
Vroege herkenning van refractaire of
drug resistente epilepsie
Therapie in epilepsie
Wim Van Paesschen
UZ Leuven
13-03-2014
Topics
• Epilepsiechirurgie: UZ Leuven resultaten en evoluties
EEG-fMRI
• Deep Brain Stimulatie van de anterieure nucleus van de
thalamus
• Anti-epileptica
o Vimpat
o Trobalt
• Moleculaire karyotypering in epilepsie
Drug resistente epilepsie
wordt gedefiniëerd als het
falen van adequate trials
van twee getolereerde en
juist gekozen en gebruikte
anti-epileptica om
aanvalsvrijheid te bekomen
13-03-2014
Epilepsie
chirurgie
First AED
Remission 47%
“Refractaire
epilepsie”
Second or third AED
Remission 17%
No remission 36%
o
o
10
n
5
13-03-2014
o
o
0
o
13-03-2014
3
4
5
6
7
8
N= 221, mediaan: 14 (range: 9-19)
9
Nieuw beleid
Psychogeen
Pychiatrische
behandeling
Organisch
Correcte
behandeling
Nietepileptische
aanvallen
o
15
2
Nieuwe testen
• Klasse
20
1
Video-EEG
Nieuwe AEDs
Outcome epileptische aanvallen
o
0
Geen epilepsie
chirurgie
13-03-2014
Kwan&Brodie, NEJM 2000; 342:314-9, Kwan et al, Epilepsia 2010; 51: 1069-77
Aantal epilepsiechirurgieën bij volwassenen
UZ Leuven 1998-2013
98 99
Refractaire
epilepsie
No remission 53%
1: volledig aanvalsvrij
2: enkel auras
3: één tot drie aanvalsdagen per jaar ± auras
4: vier aanvalsdagen per jaar tot 50% reductie van
aanvalsdagen
5: < 50% reductie van aanvalsdagen tot 100% toename ±
auras
6: > 100% toename aanvalsdagen ± auras
10 11 12 13
13-03-2014
Wieser et al. 2001; 42: 282-6
1
18/03/2014
Outcome epilepsiechirurgie UZ Leuven
(n=201)
UZ Leuven outcome
• Welk percentage van patiënten die epilepsiechirurgie
ondergingen te UZ Leuven met follow-up > 1 jaar hadden
een goede outcome (klasse 1-3) ?
o A. 50%
o B. 64%
o C. 76%
o D. 84%
o E. 92%
# stemmen:
13-03-2014
Stem via http://app.pentalfa.be
Etiologie en epilepsiechirurgie
percentage
64
84%
12
Klasse 1
13-03-2014
2
8
8
6
3
4
5
2
6
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
HS
CD
Letsels
Normale MRI
98 99 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
13-03-2014
Transcraniële magnetische
stimulatie
Spectrum van hippocampale sclerose
Eloquente cortex
Behandeling van epilepsie
EEG-fMRI
Irritatieve en zone
van ictaal begin
MRI
Epileptisch letsel
13-03-2014
13-03-2014
13-03-2014
Combinatie van
structurele en
PET
Functionele deficit zone
functionele
data
Optimale niet-invasieve
preheelkundige evaluatie en
nieuwe inzichten in de
pathofysiologie van epilepsie
SPECT
Zone van ictaal
begin en
propagatie
2
18/03/2014
Junctie beeld
MR-negatieve PET-SPECT-positieve
temporale kwab epilepsie
Prospectieve validatie van EEG-fMRI in de preheelkundige
evaluatie van refractaire partiële epilepsie
•
Extensie beeld
• Goede indicatie voor
epilepsiechirurgie
•
•
•
• Sparen van hippocampus
• Neocorticale temporale
kwab epilepsie
• Corticale dysplasie
MPRAGE
Gesteund door IWT-TBM (toegepast biomedisch
onderzoek met een primair maatschappelijke
finaliteit)
2010-2014
Doctoraatsthesis Dr. S. Tousseyn
Partners
o
o
o
o
o
•
•
Neurologie: Wim Van Paesschen
Neuroradiologie: Stefan Sunaert
Nucleaire: Koen Van Laere
ESAT: Sabine Van Huffel
MIRC: Patrick Dupont
MR-compatiebele EEG electrodes
Consecutieve patiënten met refractaire partiële
epilepsie die komen voor langdurige videoEEG
monitoring
SISCOM
Motore fMRI
13-03-2014
13-03-2014
Carne et al. Brain 2004; 127: 2276-85, Lee SK et al. Ann Neurol 2005; 58: 525-32
13-03-2014
EEG-fMRI
13-03-2014
13-03-2014
13-03-2014
3
18/03/2014
EEG-fMRI
EEG-fMRI
EEG-fMRI
13-03-2014
13-03-2014
13-03-2014
SANTE trial (stimulation of the anterior nuclei
of thlamus for epilepsy)
• Dubbel-blinde,
•
gerandomiseerde trial van
bilaterale stimulatie van de
anterieure kernen van de
thalamus ter behandeling van
focale epilepsie
o ½ geen stimulatie
o ½ stimulatie tijdens 3
maanden geblindeerde trial,
nadien werden alle patiënten
gestimuleerd
N=110
SANTE trial: resultaten
•
•
Geblindeerde fase: zie figuur
o
o
Fisher et al, Epilepsia, 2010; 51: 899-908
54% van de patiënten hadden een aanvalsreductie
van minimaal 50%
14 (12.7%) aanvalsvrij > 6 maanden
o
Minder zware aanvallen
o
Betere levenskwaliteit
Beste resultaten in temporale kwab epilepsie
Nevenwerkingen
o
o
o
o
13-03-2014
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
56% reductie in aanvalsfrequentie
o
o
•
Anti-epileptica
Na 2 jaar:
Geen symptomatische bloedingen of infecties
5 doden, niet gerelateerd aan stimulatie of
aanvallen
Verslechtering van epilepsie
Meer geheugen problemen en depressieve
klachten
13-03-2014
1912: fenobarbital:
Luminal®, Gardenal®
1938: fenytoïne:
Diphantoïne®
1954: primidone:
Mysoline® (2004)
1960: ethosuximide:
Zarontin
®
1974: carbamazepine:
Tegretol
®
1981: valproaat:
Depakine
®
®
1992: vigabatrine:
Sabril
1995: lamotrigine:
Lamictal ®
2000: topiramaat:
Topamax
2000: gabapentine:
Neurontin
2002: oxcarbazepine:
Trileptal®
2003: levetiracetam:
Keppra ®
2006: pregabaline:
Lyrica®
2010: lacosamide:
Vimpat ®
2012: retigabine:
Trobalt®
®
®
13-03-2014
4
18/03/2014
Lacosamide
•
Versterkt de trage inactivatie van het natriumkanaal
o
Verandering in vorm van het natrium kanaal
o
Seconden-minuten
o
•
6 Hz cornea stimulatie model van focale epilepsie:
zeer effectief
Geen effect op de snelle inactivatie
Vimpat® in de klinische praktijk
•
•
•
Refractaire focale epilepsie
Terugbetalingsattest
o
Tabletten: 50, 100, 150, 200 mg
•
•
•
Up-titratie: 50-100 mg/week
Snelle oplading: 200 mg po, gevolgd door 100
mg tweemaal daags
Maximale dosis: 400 (600) mg
“Bal-en-ketting” mechanisme
o
Milliseconden
o
o
Klassieke natrium kanaal blokkers: CBZ, PHT, LTG…
o
6 Hz cornea stimulatie model van focale epilepsie:
relatief inactief
13-03-2014
•
Nevenwerkingen:
Errington et al, Mol Pharmacol 2008; 73: 157-69
Karyotypering in epilepsie
In combinatie met andere natrium kanaal blokkers:
overweeg reductie in dosis
ECG: sluit 2nd of 3de graad AV blok (PR verlenging)
13-03-2014
•
•
•
13-03-2014
30 kb – 5 Mb
Microdeleties en microduplicaties
Copy number variation (CNV)
Genomische ziekten
Up-titratie: 50-150 mg/week
Nevenwerkingen:
o
Inhibitorisch effect op blaas contractiliteit
o
Verwardheid
o
Blauwverkleuring van huid: lippen, nagels, sclera
o
Verkleuring van de retina
o
EMEA: Trobalt mag nog voorgeschreven worden
als er geen alternatieven zijn
epilepsie
Array van DNA fragmenten
• Elke band ≈ 6000-8000 kb (6-8 Mb)
•
Start dosis: max 100 mg TDS
• A. vermoeden van genetische
Giemsa banding
Moleculaire karyotypering: array
comparative genomic hybridization
Falen van ≥3 AEDs
Tabletten: 50, 100, 200, 300, 400 mg
Wanneer vraag je een moleculaire karyotypering aan bij een
patiënt met epilepsie ?
Moleculaire karyotypering
Duplicatie
• B. familiale geschiedenis van
epilepsie
• Submicroscopisch
o
Terugbetalingsattest
13-03-2014
• Microscopisch
o
Leeftijd: ≥18 jaar
Duizeligheid, hoofdpijn, nausea, en diplopia
Investigaties
o
Refractaire focale epilepsie
o
•
•
•
•
Start dosis: 50 mg or 50 mg BD
o
o
Falen van ≥3 AEDs
•
•
•
Trobalt® in de klinische praktijk
•
•
•
Leeftijd: ≥16 jaar
• C. bij moeilijk te classifiëren
Patiënt DNA Controle
DNA
Deletie
epilepsiesyndromen
• D. bij specifieke interictale
epileptische patronen
• E. Cormorbiede aandoeningen
zoals, intellectuele handicap en
autisme
13-03-2014
13-03-2014
Stem via http://app.pentalfa.be
•
•
•
•
•
•
•
•
Antwoordmogelijkheden:
1: A
2. A en B
3. A en B en C
4. A en B en C en D
5. A en B en C en D en E
6. A en E
7. A en B en E
# stemmen:
5
18/03/2014
Moleculaire karyotypering en vermoeden van
genetische epilepsie
• Pathogene CNV: 33 van 236 probands (14%)
Moleculaire karyotypering en familiale
geschiedenis van epilepsie
Familiale
geschiedenis
n
Array-CGH
Normaal/benigne
Pathogeen
Nee
100
90
10 (10%)
Tweede graad of
verder
45
38
7 (16%)
Eerste graad
52
37
15 (29%)
P=0,011
13-03-2014
13-03-2014
13-03-2014
Besluit
• Epilepsiechirurgie:
o
Uitstekende resultaten voor geselecteerde patiënten
o
Nieuwe beeldvormingstechnieken verbeteren selectie
•
•
•
•
Anti-epileptica
o
Vimpat
o
Trobalt
Genetica in epilepsie
o
Moleculaire karyotypering
•
•
•
o
13-03-2014
13-03-2014
EEG-fMRI
Deep Brain Stimulatie van de anterieure nucleus van de thalamus: vanaf 1/7/2014 ??!
Bij klinisch vermoeden van genetische epilepsie
Familiale geschiedenis
Symptomatische interictale EEG patronen
Nieuwe classificatie van de epilepsieën
13-03-2014
6
18/03/2014
Met dank aan
Nascholing: Epilepsie
• Lynn Vermeulen
• Datum: vrijdag 26 september, 2-6 PM
• Programma:
co-assistenwerkje “outcome na epilepsiechirurgie”
• Dr. Elke Peeters
o masterthesis “CNV in genetic epilepsy”
• Dr. Simon Tousseyn
o doctoraatsthesis: “EEG-fMRI in the presurgical
evaluation of refractory focal epilepsy”
o
o
Philip N Patsalos, Queen Square, London
• Anti-epileptic drugs: present and future
o
Federico Zara, Genova, Italy
• Genetics in epilepsy
o
John S Duncan, Queen Square, London
• Imaging in epilepsy
13-03-2014
13-03-2014
7