Inhoudsopgave

Inhoudsopgave
Voorwoord
11
Algemene inleiding
13
Deel 1. Achtergronden
1. Inleiding
21
23
2. Articuleren, een samenspel van neurofysiologische,
(psycho-)linguïstische en (psycho-)akoestische factoren
2.1
2.2
2.3
2.4
Het neurofysiologische aspect van articulatie
Psycholinguïstische component
Psycho-akoestische component
Samenvattende conclusie
29
29
54
78
80
3. Spraakklankontwikkeling vanuit fonetisch en
fonologisch standpunt
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
Inleiding
Theorieën en modellen i.v.m. articulatieontwikkeling
Spraakklankverwerving (fonetische articulatievaardigheid)
Fonologische ontwikkeling
Samenvattende conclusie
4. Articulatie- en fonologische stoornissen
4.1 Definitie, prevalentie en incidentie van articulatie- en fonologische
stoornissen
4.2 Ziekte- en leermodel als verklaring voor afwijkend articulatiegedrag
81
81
83
89
100
124
125
125
127
Inhoudso pgave
6
4.3 Indeling van spraakklankstoornissen
4.3.1 Fonetische stoornissen
4.3.2 Fonologische stoornissen
4.4 Impact van articulatie- en fonologische stoornissen
4.4.1 Sociaal-emotionele effecten van articulatie- en fonologische
stoornissen
4.4.2 Effecten van articulatie- en fonologische stoornissen op het
beroepsmatige vlak
4.4.3 Interpersoonlijke effecten van articulatie- en fonologische stoornissen
4.5 Samenvattende conclusie
5. Samenvattende conclusie bij deel 1
Deel 2. Diagnostiek van articulatie- en
fonologische stoornissen
1. Inleiding
128
129
135
141
142
142
144
150
151
153
155
2. Situering van diagnostiek binnen het therapeutisch
proces
157
3. Screening
161
3.1 Informele procedures
3.2 Formele procedures
162
163
4. Anamnese en interview
167
5. Diagnostische procedures en instrumenten
171
5.1 Beoordeling van het spontane spreken
5.2 Fonetisch georiënteerde diagnostiek
5.2.1 Fonetische inventaris
5.2.2 Het traditionele, fonetisch georiënteerde articulatieonderzoek
5.3 Fonologisch georiënteerde diagnostiek
5.3.1 Situering
5.3.2 Fonemische inventaris
5.3.3 Homoniemen-analyse
5.3.4 Fonologische procesanalyse
5.4 Combinatie fonetische/fonologische analyse
171
173
173
174
180
180
183
185
186
204
7
6. Aanvullende onderzoeken
6.5
6.6
6.7
6.8
Diepgaand onderzoek van de spraakorganen: structuur en functie
Audiometrisch onderzoek
Onderzoek naar auditieve discriminatie en spraakklankdiscriminatie
Onderzoek naar comorbiditeit met andere logopedische stoornissen
6.4.1 Comorbiditeit met taalstoornissen
6.4.2 Comorbiditeit met vloeiendheidsstoornissen
6.4.3 Comorbiditeit met stemstoornissen
Oraal-sensorisch onderzoek
Proef voor productievariabiliteit
Spraakmotorisch onderzoek
Onderzoek naar fonologisch bewustzijn
207
223
224
224
225
225
226
227
229
229
231
7. Interpretatie en besluitvorming
243
8. Samenvattende conclusie bij deel 2
245
Deel 3. Therapie bij articulatie- en
fonologische stoornissen
1. Inleiding
1.1 De nood aan behandeling, algemene uitgangspunten en prioriteiten in
verband met behandeling
1.2 Algemene uitgangspunten
247
249
249
251
2. Historiek
263
3. Fonetisch georiënteerde benaderingen
267
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
3.8
Fonetische plaatsing
Motokinesthetische benadering
Prompt-benadering
Stimulus-benadering
Integrale stimulatie-benadering
Sensorisch-motorische benadering
Geprogrammeerde instructie-benadering
Nonsensmateriaal-benadering
267
270
271
272
275
276
278
279
Inhoudso pgave
6.1
6.2
6.3
6.4
207
Inhoudso pgave
8
3.9 Auditieve conceptualisatie-benadering
3.10 Multiple foneem-benadering
3.11 Distinctieve kenmerken-benadering
3.12 Gepaarde stimuli-benadering (paired stimuli)
3.13 Co-articulatie benadering
3.14 Eclectische, sociaal-cognitieve gedragstherapeutische
articulatietherapie (ESCGAT)
4. Fonologisch georiënteerde benaderingen
4.1 Inleiding
4.2 Minimale paren-behandeling en varianten
4.2.1 Minimale paren (Ferrier & Davis, 1973; Weiner, 1981; Young, 1983)
4.2.2 Multiple opposities (Williams, 2003)
4.2.3 Maximale oppositie (Gierut, 1989)
4.3 Benaderingen op basis van fonologische processen
4.3.1 Cycles approach (Hodson & Paden, 1983)
4.3.2 Metaphon (Howell & Dean, 1994)
4.4 Trainen van het fonologisch bewustzijn
4.4.1 Inleiding
4.4.2 Articulatievaardigheid en fonologisch bewustzijn
4.4.3 Inhoud van de oefengang
4.4.4 Programma’s
4.4.5 Besluit met betrekking tot fonologisch bewustzijn
4.5 Andere fonologisch georiënteerde programma’s
4.5.1 Working with children’s phonology (Lancaster & Pope, 1992)
4.5.2 Soundaround (Burnett & Wylie, 2002)
4.5.3 ’t Denkertje (Spiessens, Van Looveren & Vanmechelen, 2007)
4.5.4 Besluit bij andere fonologisch georiënteerde programma’s
5. Gecombineerde benaderingen
5.1 PACT-benadering (Bowen & Cupples, 1999; ibid., 2004)
5.2 Op representaties-gebaseerde benadering (Rvachew, 2005)
5.3 Besluit betreffende gecombineerde benaderingen
6. Generalisatie en carry-over
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
Inleiding
Fonetische en fonemische contexten
Situationele contexten
Beïnvloedende factoren voor carry-over
Principes van carry-over
281
282
284
285
286
286
291
291
295
297
300
303
307
309
316
322
322
325
326
330
333
333
334
335
339
342
343
343
347
349
351
351
352
354
356
357
9
358
358
361
363
7. Samenvattende conclusie bij deel 3
369
Deel 4. Bijzondere problemen
371
1. Inleiding
373
2. Spraakproblemen t.g.v. schisisproblematiek en
velofaryngeale insufficiëntie
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
Situering
Indeling van velofaryngeale stoornissen
Spraakkenmerken bij schisis
Diagnostiek
Therapie
Besluit in verband met schisis en velofaryngeale insufficiëntie
3. Neurogene articulatiestoornissen
3.1 Dysartrie (cerebral palsy)
3.1.1 Definitie en situering
3.1.2 Classificatie – indeling
3.1.3 Spraakkenmerken bij cerebral palsy
3.1.4 Diagnose van spraakproblemen bij cerebral palsy
3.1.5 Behandeling van spraakproblemen bij cerebral palsy
3.1.6 Besluit met betrekking tot dysartrie
3.2 Ontwikkelingsdyspraxie van de spraak
3.2.1 Definitie en kenmerken
3.2.2 Verklaringsmodellen
3.2.3 Kenmerken
3.2.4 Diagnose
3.2.5 Therapie bij ontwikkelingsdyspraxie van de spraak (ODS)
3.2.6 Besluit in verband met ontwikkelingsdyspraxie van de spraak
4. Samenvattende conclusie bij deel 4
375
375
377
379
381
387
395
397
397
397
399
400
402
405
407
408
408
409
411
414
416
423
425
Inhoudso pgave
6.6 Specifieke technieken voor carry-over
6.6.1 Technieken bruikbaar in het therapielokaal
6.6.2 Technieken buiten het therapielokaal
6.7 Het bepalen van carry-over
Inhoudso pgave
10
Referenties
427
Appendices
463
Appendix 1. Verwerving specifieke spraakklanken en -combinaties:
leeftijden waarop deze door respectievelijk 75% en 90% van de
kinderen gekend zijn (R. Elen*, in voorb.)
Appendix 2. Ontwikkeling spraakklanken en -verbindingen (ASIA-5)
(Stes & Elen, 1996, p. 37)
Appendix 3. ArticulatieDieptest (ADT) (naar McDonald, 1964) (R. Elen, 2013)
Appendix 4. Scoreformulier ArticulatieDiepTest (ADT) ( Elen, 2013)
Appendix 5. Scoreformulier Diepgaand Onderzoek Articulatie-organen
(DOA) (R. Elen, 1978; ibid., 2010)
Appendix 6. Scoreformulier Orosensorische discriminatieproef (naar
Ringel et al., 1970) (Boey, Cools, & Lauwers – o.l.v. R. Elen, 2007)
Trefwoordenlijst
465
467
468
470
472
478
479

Download Report