30 september 2014 , pag. 10 ‘We moeten niet flauw zijn schad met schades’ Groningen moet leren leven met aardbevingsschades. Het herstel gaat tijd kosten. ,,Woningen versterk je niet met een druk op de knop.’’ ‘Ik ben er niet van overtuigd dat mensen gevangen zitten’ Gerdt van Hofslot Johan de Veer N a vijf jaar de baas te zijn geweest van de Nederlandse Aardolie Maatschappij is Bart van de Leemput (50) begonnen aan zijn laatste weken op het NAM-hoofdkantoor in Assen. Het waren enerverende jaren. En dan vooral de periode na 28 januari 2013, toen minister Kamp in Loppersum aankondigde dat Groningen mogelijk getroffen zal worden door zwaardere aardbevingen. Sinds die tijd heeft de NAM veel werk verzet. Maar volgens critici niet genoeg. ,,Ik zie dat er veel ongeduld is’’, zegt Van de Leemput. ,,Het zal nog wel even duren voordat het gevoel dat mensen veilig in hun huis zitten weer terug is. Of de problematiek snel genoeg wordt aangepakt? Moeilijke vraag. Woningen versterk je niet met een druk op de knop.’’ De NAM-directeur wijst op enkele grote dilemma’s die bij woningversterking een belangrijke rol spelen. Een waar ook de regio zich indringend over moet uitspreken. ,,Moeten we bij het versterken van gebouwen in het aardbevingsgebied in Noord-Groningen de nadruk leggen op snelheid of zorgvuldigheid?’’ Hij heeft het antwoord niet in de zak. ,,We willen graag regionale werkgelegenheid creëren, dus met veel plaatselijke aannemers werken. Dat betekent wel dat er bij de grondige aanpak van gebouwen in het gebied een beperkte capaciteit is. Zijn we bereid om te zeggen: als er meer lokale bouwbedrijven aan de slag kunnen, dan doen we er maar iets langer over?’’ Het tweede dilemma hangt nauw samen met de vraag of je alles wat in een woning nodig is, in een keer doet. ,,Idealiter kom je een keer in een huis en los je alles op. Het betekent wel dat je het hele huis moet snappen en ook moet weten hoe zwaar de bevingen zullen zijn. Nou, dat weten we niet precies.’’ Van de Leemput wijst op het gaswinningplan dat drie jaar van kracht is. In die periode wordt nader onderzoek gedaan naar de kracht van de bevingen. ,,Je kunt voor een benadering kiezen waarbij je alle huizen verstevigt volgens een bepaalde standaard. Je kunt ook zeggen: nee, ik wil voor elke woning precies doorrekenen wat er gaat gebeuren. Dat is dus ingewikkelder. Wil je snelheid maken of het voor eens en altijd oplossen?’’ Ondertussen gaan de bevingen door en worden gedupeerden steeds ongeduldiger. Vooral doordat er schade op schade kan ontstaan, waardoor de overlast en de druk toenemen. Het consortium dat het Project Services Bureau (PSB) gaat vor- men en over enkele weken wordt geselecteerd, mag zijn tanden zetten in die problematiek. ,,In overleg met de samenleving’’, benadrukt Van de Leemput. ,,De Dialoogtafel in de regio waar overheden, bedrijven en bewoners aan zitten, is daar een goed platform voor. Al blijven de minister en het parlement verantwoordelijk voor wat er in het aardbevingsgebied gebeurt.’’ De NAM realiseert zich dat de kritiek toeneemt. Mensen ervaren de schadeafhandeling als bureaucratisch en ingewikkeld, zo bleek uit rapporten van de onafhankelijke raadsman Leendert Klaassen en onlangs uit een brandbrief van de Vereniging Eigen Huis. Van de Leempunt zegt de kritiek te ervaren als een cadeautje waar je van kunt leren. ,,Als mensen naar mij toe komen en zeggen dat het beter kan, is dat altijd een bedankje waard. Soms raak ik geïrriteerd door kritiek die eenzijdig is. Als mensen iets niet goed vinden, wordt het maar richting NAM geslingerd. Dan zeg ik: is dat wel reëel? Of zijn er meerdere partijen bij betrokken?’’ Volgens hem komt het voor dat huizen in een dusdanige staat zijn dat de NAM ze moet stutten om ze veilig te stellen. ,,Dat is goed nieuws, want daardoor zullen ze niet meer instorten. Daarna komt er kritiek op de NAM. De stutten moeten zo snel mogelijk weg en alle schade heeft met de aardbevingen te maken. Dat ligt vaak een stuk genuanceerder. Ik zeg niet onmiddellijk dat het met achterstallig onderhoud te maken heeft, maar er is wel degelijk meer aan de hand dan alleen de bevingen. Ik denk dat er een eigen rol voor de bewoners ligt en dat ze ook gewoon hun verantwoordelijkheden hebben.’’ De kritiek dat de NAM alleen bestaat uit techneuten, vindt hij onterecht. ,,Alsof we nooit naar buiten kijken. We hebben 400 locaties met twee of drie boortorens in Nederland. Dat zijn duizenden buren. We analyseren altijd hoe we met de buitenwereld moeten praten. Wat voelt de buitenwereld? In het begin deden we de aardbevingen erbij. Nu hebben we een daarop toegesneden organisatie. Er is iemand gekomen die alles wat met de bevingen verband houdt, rechtstreeks aan mij rapporteert.’’ Als het gaat over waardedaling van woningen door aardbevingen, vallen Van de Leemput twee dingen op. ,,In het Ortec-rapport staat dat de prijs van huizen in deze regio lager is dan voorheen. Maar dat is in heel Nederland zo. Het gevoel van mensen dat hun huis tientallen procenten minder waard is, komt me bekend voor. Mensen zeggen dat ook tegen mij. Maar de waardedaling ¬ Bart van de Leemput, vertrekkend NAM-directeur. ,,Soms raak ik geïrriteerd door kritiek die eenzijdig is.’’ Foto’s Marcel Jurian de Jong blijkt niet veel anders te zijn dan in de rest van Nederland.’’ Volgens de directeur staat in de rapporten dat er huizen worden verkocht in Noord-Groningen. ,,Niet in supergrote aantallen, maar ze worden wel verkocht. Als inwoners dan hun huis verkopen, is er een waardedalingsregeling. Als je alles bij elkaar optelt, ben ik er niet van overtuigd dat mensen gevangen zitten. Tegelijkertijd kan ik me wel voorstellen dat ze dat gevoel hebben.’’ Van de Leemput weet niet of en hoe hij dat gevoel kan wegnemen. ,,Dat hangt echt van het individu af. Dit is nou zoiets waarvan je je kunt afvragen of de NAM nu de enige verantwoordelijke partij is.’’ De NAM benadrukt dat schades zullen blijven ontstaan. Zolang er gas wordt gewonnen, zijn er bevingen en trillingen. Gebouwen versterken is om te voorkomen dat er dingen naar beneden vallen of dat er iets instort. Het is niet zo dat als de NAM een huis bouwkundig heeft aangepakt er na de volgende beving geen stukadoor meer langs hoeft te komen. ,,Een treurig vooruitzicht? Ik ben niet zo’n man die meteen zegt: wat treurig. Dat is een stukje van de ‘Wat er voorbij de streep aan schade wordt gemeld, betalen we niet’ afweging die in het besluit van de minister besloten ligt. We doen twee dingen. Als er schade is, wordt die ruimhartig opgelost. We moeten niet te flauw zijn met schades. Voor individuele huizenbezitters is er een pakket aan maatregelen, onder meer om woningen te verduurzamen waardoor de energierekening omlaag gaat.’’ Rond de zware beving van Huizinge was het verhaal dat de NAM krenterig is en allerlei schades half aanpakt. ,,Toen hebben we besloten ruimhartiger te zijn, maar we trekken nog steeds een streep. Wat er voorbij die streep wordt gemeld, betalen we niet. Dan kijk je bijvoorbeeld naar achterstallig onderhoud en andere invloeden die de staat van het huis bepalen. Dat debat zal altijd blijven.’’