Opzoomer Mee, Schiedamsedijk 55a , 3011 EE Rotterdam. Telefoon (010) 213 10 55, [email protected], www.opzoomermee.nl Samenvatting Burgerkracht in de zorg Wat mogen we van de buren verwachten? Buren zorgen in veel opzichten voor elkaar. Dat geldt natuurlijk lang niet voor iedereen en lang niet overal. Maar toch vinden heel veel mensen het vanzelfsprekend om hun buren te helpen. Zo vanzelfsprekend dat ze het niet eens ‘zorg’ noemen. Je steekt gewoon een handje toe. Die onderlinge zorg tussen buren wordt steeds belangrijker nu grote maatschappelijke veranderingen voor de deur staan. Door de grote bezuinigingen van de laatste tijd zijn mensen meer op elkaar aangewezen zoals dat vroeger ook gebruikelijk was. Als burgers met elkaar het heft in eigen hand nemen, wordt dat ‘burgerkracht’ genoemd. Dat woord kun je dan ook op veel plekken horen. Die burgerkracht wordt steeds belangrijker. Dat is zeker in de zorg het geval. Ook daar wordt bezuinigd, maar er ontstaat ook een veel grotere rol voor de gemeente omdat het Rijk veel taken overhevelt. De gemeenten zoeken nu naar manieren om de burger een grotere rol in de zorg te laten spelen. Dus wat kunnen we van de burger, en in het bijzonder van de buren, verwachten? Wat is bekend over wat buren voor elkaar doen? Onderzoeken leveren allerlei aanknopingspunten op. Kees Fortuin 1 Wat mogen we van de buren verwachten? Samengevat: • Buren bieden elkaar veel hulp en zorg. Hoeveel hulp en wat voor zorg verschilt van geval tot geval, maar buren zijn wel belangrijk. Zo doen mensen in het algemeen vaker een beroep op hun buren dan op hun vrienden, maar weer minder vaak dan op hun familie. • Buren zijn er bijna altijd en je kunt ze heel snel te hulp roepen. Daarin verschillen ze van familie. Buren kunnen heel gemakkelijk een oogje in het zeil houden en bellen met instanties als er iets gebeurt. Ze zijn ook belangrijk bij hele praktische dingen: op de poes passen bij vakantie, de sleutel bewaren als mensen van huis zijn. Dat zijn ook dingen waar je je familie niet zo snel voor laat komen. Maar ook als er haast bij is. Buren zijn er in geval van nood sneller bij dan familie of vrienden. Over het algemeen helpen buren het vaakst bij simpele dingen. Dat kan ook ‘zorg’ zijn. Even op het raam tikken om te kijken of alles goed is, de instanties bellen als je de bejaarde buurvrouw al een paar dagen niet hebt gezien, even haar stoepje doen als je de sneeuw aan het wegvegen bent, enzovoorts. • Er zijn ook zorgtaken die verder gaan, van iemand helpen met wassen tot naar de WC helpen gaan. Het aantal buren dat dat wil doen, is veel kleiner. Maar er zijn nog steeds mensen die ook dat willen doen voor hun buren. Als zorgtaken meer kennis vragen, dichterbij iemands persoonlijke leven komen en langere tijd door lopen zijn er minder mensen die deze zorgtaken willen doen. • Veel mensen hebben zorg of hulp nodig maar krijgen die niet. Er zijn ook mensen die graag anderen willen helpen maar zich niet willen opdringen. Dat wordt ‘handelingsverlegenheid’ genoemd. Als je die twee groepen bij elkaar kunt brengen, boek je al de eerste winst. De drempel verlagen om elkaar aan te spreken, is dus belangrijk. • Buren helpen elkaar vaker als ze elkaar al langer kennen. Het helpt dus als in de straat al veel contacten tussen buren zijn. Ze kunnen dan gemakkelijker een beroep op elkaar doen. Samen activiteiten gedaan hebben, een gedeelde geschiedenis helpt om zorg tussen buren te kunnen organiseren. De wereld van de officiële zorg is een heel andere dan die van burencontacten. Zo is er in de zorg altijd een deskundige die meer weet dan jij. De dokter en de patiënt. Bij burencontacten ben je gelijk en help je elkaar op basis van wederkerigheid. Er zijn ook veel minder regels, voorschriften en formulieren dan in de zorg. Het maakt daarom verschil of je begint met de informele wereld van de burencontacten of met een aanpak vanuit de officiële zorg. In de verkenning pleiten we om te vertrekken vanuit de wereld van de buren. De notitie beveelt aan om bijeenkomsten te organiseren om na te gaan of deze inzichten in Rotterdam ook opgaan. Verder zijn in Rotterdam 1.750 straten waar door het Opzoomeren straatnetwerken bestaan. Deze straatnetwerken zouden bij een aanpak wellicht goed benut kunnen worden. 2 1