...-:.r-
Twentse Taalbank
~
.-
. ,..-
.
: ~~ :t ••
l)
...
._ ,....:.,t. .
vuur
't
Twèntse
TIEDSCH RIFT VA N ' N TW ËN TS EN
3e Jaollgang 1958
No. 2
"'
... I
r
~"'•;
vol~
SC I-' I<I E VE ~ SBOO ND
Twentse Taalbank
DENEKAMP
o m zijn natuurschoo n, zijn bezienswaardigheden, waar-onder een n at uu r -h istor ischmuse um , en zij n go ede hotel-accomodatie.
zeer beke nd als V AC AN TIEO OR D , biedt
tevens gunstige gel ege nheid voor
INDUSTRIEVESTIGING
Voord elig terrein .
Ru ime arbei d smarkt.
Bevolking volk o men ind ust rie mind ed .
Inlichtingen bij het gemeentehuis.
SPAARRENTE
Coöp Melkinrichting
LONNEKERproducten zijn beter!
BIJ
Boerenleenbank DENEKAMP
MAKELAARSKANTOOR
ROTTINK N.V.
Deld enerstraat 36 -38, Tel. 3041 , Hengelo (0 .)
VASTE GOEDER EN
+
A-SSURANTIËN
+ . - HYPOTHEKEN
KOFFERSCHRIJFMACHINES
van a f
f 225.~
Uw a dres:
MESKAPSALON
•
ZWier
lipperkerkst raat 12 9
Telefoon 8159
ENSCH EDE
HOBBELINK's
K•n to or·
machi ne -
hande l
T uindorpstr . 6 - Tel. 3865 -Henge lo
EMPOHUMBERVESTINGRIJWIELEN
R ijwielhan d el en repa ratieinrichttng
v. Merkstein
T ui nd o r pstraat 18-20 - Hengelo (0 .)
W i' j oew hoes opknapp 'n
o f oew èrve ?
a) Gunstig gelegen industrieterreinen, ruime arbeidsmarkt.
Gaot naor VERSTEEG
Dee hef hierveur
b) De grootste markt van
Twente .
c) Een prachtige omgeving .
de beste vèrve
Molenstraat 20 - Hengelo (0 .)
INLICHTINGEN: STADHUIS RIJSSEN
Twentse Taalbank
De nieuwe stad
•n het oude land
ALINK
voor
Haaksbergerstraat 6
Telefoon 5435
herenkleding - hoeden - modes
aparte genre
oosfvose~
Haarden en Kachels,
Huish. art. en Gereedschappen
sinds
Ger. voor:
N.V. RAMIE UNJON
E NSCHEDE
De fabriek van de bekende
RAMO KINDERKLEDING
1'i9S
•
haverstraat 1
hengelosestraat 9
Een. bril
die werkelijk prettig zit
is gemaakt door
Remmelt Pit
Kalanderstraat 24- 26
BIJ STERFGEVAL GA NAAH
PARAPLlJ-IIUIS
J. Huckriede
ALBERS'
BEGRAFENISDIENS'l'
Enschede, Tel. 2189
Hen gelo, Tel. 4695
Horloges, klokken, wekke rs, brillen
Gouden en ZiJvilren ringen
Alles Ie kwalit eit
"De Klok kenwinl<el"
Ernst Tegeler ~:::}~;~s~f~~ 6 A
Fa. H. v. d. Berg Steun::.olen
volgen s gipsmodel
Oldenzaalsestraat 65
Telefoon 2543
ENSCHEDE
Elast. kousen
Brdkgordels
Ziekenverpl. art.
Staalrvaren
F!jnlwut- en Triplexirandel
F.A.. ,V. LAN<iE
Spelbergsweg 37, Tel. 4538
Levert: Fijnhout, Triplex, Hard- en zachtboard, Vlas- en Spaanplaat, F ine<'r·menbelpl.
~lachinefabriek
•
TEL. 5820
HENGELOSESTRAAT 129,
ARENS & Zn.
ta n.dwielen.
Perikweg 52, Telef. 3443
Koopt oew r ij wiel of
hromfi etse biPj
:if--~ ~ l ~--11
:~
~
.~
~~· ~
~
'LS_.é..
: .. . '
·
·
Pyrmontstraat 15-19
LOEMENHUIS
B
EA TRIX
I
Lid
Fleurop
verzorgt Uw bloemwerk met succes
Haaksbergerstr. 29b
Yoot• betet•e
Tel. 5620 of 3426
SCHOENEN
Romu1elaar
Haaksbergerstraat 26, Tel. 3351 .
Slijterij "Twekkelerveld"
Uw adres voor alle DRANKEN
(in dt> le kwaliteit verkrijgbaar)
Lecering t•oor alle purfijtje8 aan huis
Beleefd aanbe,·elend: H. WEVERS, Zonstr. 16
Dan bi'j tevree!
Rijwiel en Molorenhandei -
apparaten
GERH. KLEIN WOLT
*
RADIO
Zonstr. 14, Tel. 3881
Winkelcentrum Twekkelerveld
JULQ
naat•
direct! ! !
i\f/ A
TELEVISIE
*
Hoor·
G.K.W.
i\Jotor defect?
Twentse Taalbank
MEUBELEN - TAPIJTEN
GORDIJNEN - BEDDEN
I
De b ije nk orf van Twent e
Heeringa & Co.
/Je et q;wentse
Enschedesestr. 16· 18
MORSINKHOF Telefoon
2139
j.
dertJie~enhuis
Ook Uw adres voor:
Gero-Zilvium, Gero-Zilmeta
Kristal en Glaswerk
Luxe en kunstnijverheidartikelen
Byoux
NIEUWSTRAAT 36, HENGELO
h. smit
(in Almelo: Grotestraat 8 7
willemstraat 46
Voor: Radio en televisie, haarden,
kachels, oliekachels, gasfornuizen
en -comforen, wasmachines en
stofzuigers
Deldenerstraaf 4 7
''"'I11'' heren kl e d ing
' 1 ~11 1 ' herenmodes
Onwies ....
zovöl beuke as ze biej
Broekhuis hebt'
Enschedesestraat 19, Hengel
NADORP & Zn.
Teleloon 2680
~
IMORSINJ[~
~
S 0 LA S P E CI A AL Z A A~
=
· -..·.·:·.+
:.;••.i#-~ ~
S~4t+-
,~,;,ffi.
WEE M ENSTRAAT en KOTMANSWEG
Al rier iej wied,
Al rier iej kot
Wa'j koopt biej ELBERT
geet nooit kapot !
G. ElBERT &Zn.
Rijwielen - Motoren
Bromfietsen
Waarbekenweg 54, Tel. 333 6
cgero-~i lmeta
Hilberdink
MARKTSTRAAT 25/hoek Wil/emsplein
dp eoiaal bakkerij
Th. J. te Kaath
Heerlijke koek,
banket en Gebak
Krabbenbosplein 12
Tel. 6455
Oude Postweg 8
Tel. 3181
Schumanslraat 18
Tel. 6463
Wees wijs!
Koopt Uw vlees bij 't Vleespaleis!
Heï vearken, schaöpe, bee ste
of peer'en
Dan mu'j 't eens eerst
biej oons prebeeren I
VLEESPALEIS
GEBR. v. GELDER
Kuierdraod : 2280
8~~~~~A~~aoo.oo.oo.oo.oo.oo.oo.oo.o o.oo:>8
8 d h.awls. hootddoeken, handsohoenen is Reefman 8
8oo.oo.oo.oo.oaoo.oo.oo.oo.oo.oo.oaoo.oo.oo.oo.oo.oo.oo
en C)9.as ana-nlf lons
8in de Nieuws!raa!, Hengelo
Twentse Taalbank
Et
leedke
van
den
lee uwik
De fleenke meerten~böjj' hef duftig plasket,
En weer de jonge zunne schoon ewasket.
Now braandt ze daor weer as ne waarme laamp
En drif de deamp ' oet natten rowwenkaamp.
Mear hooge in et blauw 'n leeuwik heank
An 't fiene draödken van zien eegen leed;
Dët net , of hee veur mie ne bosschop breank, As of 'n meanske vöggel~spraok versteet!
"Oiedel~diedel~tie! Tiedel~tiedel~die!
Komm ' hier bie mie!"
't Is of et vöggelken op fiene klökskes spölt,
Zo ludt et kleane deer den hemmei vol met klaank ;
En breank zien 'n Hocgen Heer, dee zó völl' van em hölt:
Den Schepper van et à] - èn lof, èn eer, èn daank!
.. Diedel~diedel~tie! Tiedel~tiedel~die!
Komm' hier!- Ik schrik! ...
Zung 'k mien aarmeudig leed nich aait,
0 Heer, veur 't kleane eegen ik?"
T iedel~tiedel~die! Diedel~diedel~tie!
Naöst die ,
Klein deer, hef mienen zaank gin weerde!
Zing, leeuwik, zing! Doe leeflik woonder!
Ik bin ja vast ekleewd an cl ' eerde;
Nog kotten tied en ... . 'k ligge d'r oonder!
Toon Borghoes, O llenzel.
('&:\
KOPEN BIJ DE SPAR
'a' IS SPAREN BIJ DE KOOP
17
ei'
't=
Twentse Taalbank
De jonge keerls van Oortmöschen
verd ... 'turn te wearken. 't Was in
'n tied van de mobliesaosie en met
smokkeln konnen ze völ meer verdeenen. Wied en zied in 'n urntrek
kennen elkeene in dee dage
De Zwatte Bende
-9
( 'n waor verhaal duur:
G. Klaas, Oortmöschen)
1914-1918: de Pruusse har ziene solciaoten aower de greanze jach, wee'j
wa, tot Verdun. Wiej wadden nich
bezet, mer de greans-boeren en ok
völle Oortmöschensen wussen klook
van ne zwaore bezetting (hiepteek)
of te kommen deur de Duutse marken , dow dizze zo leag stonnen ( 50
veur ne gulden) an eure Duutse kollega's terrugge te cloon, zodat ze
nich bezet mer ontzet wödden.
In Oortmöschen lag het Steumpke
van Bendien stil, de Sokkereifebriek
van Bioom dreaien Peekoffie en maken van knolrapen stekkelruben
veur de hongerige bevolking van
Essen en wieder an de Ruhr. Dow
hadden wi'j nog wa nen splinternijen tak van industrie, dee eerst
ziene teanten har oopslagen oop 't
Tichelwark: het oopgrawen van fosforieten . Dit wadden versteende fossielen oet den tied dat Tweante nog
ne grote zee was en dee dinge wödden vermalen tot fosforieten-mei en
gebroekt as keunstmest. Dat was 'n
naa zwaor wark. En al blewwen
Köttes-Bennat en Bats van 't Hoge
trouw met Spiers Bats an 't grawen,
de jonge keerls gungen leever smokkelen. Zo ontstun dowtieds de organisaosie van de Zwatte Bende, ne
klub van leavenslustige keerls, dee
wied en zied in 'n urntrek alle pedkes kennen. En al zweren de Zwatte Bek (Brigadier van Politie) ok:
,.Laat de hele zwarte bende maar
op het Hazelrot komen, ik alleen
durf ze wel aan", ze lachen d'r urnme en wadden alle pelities en kommiezensoldaoten te glad of.
Ooiden Gevel in
Oortmösche ( 1656)
~----------------_)
18
Twentse Taalbank
Grotestraat
met Hoo lten- of
Zuuderpoorte
in Oortmösche
umtrean t 1870
't Was !echte maon, nen mooien
aovend in 191 7. De beruchte smokkel bend e har bi'j Buisjenske
de
stamkroeg
weer ne mooie peti'j
smokkelwaar zitten en dee zo! aover
n streep, vebi'j Baasdam en dan
naor de Könnik in Halle .
Van Buisjenske göng 't rechtan
deur Kottinkshof. deur de Profiet op
't Galgenveeld an en dan aover 'n
pao!, nen weg, den allenig ingewijden sekuur wussen. Mer of de
maan of 'n klaoren ok parten spöllen, 't was dizze maol mis. Vlak
veur 'n streep kwakken 'n veurooploper zien puutke ' daal en reup:
"Onraod!" Meteen vleugen alle
puutkes langs de weg en alle smokkelkeerls net as rotten ... rrrts .. ...
vot, as 't ware in de groond vot
zakt. En hoo of de kommieze ok
zochen, ginne smokkelaar kregen ze
bi'j 't nekvel. Dee göngen naor Buisjenske en droonken 'n lilken smak
vot.
Dow de kommieze hiemend en poesend, schoewend an ne krujkaore en
ne boerenwage, bi'j
Broekhoes
Teunke Oortmöschen binnen kwam men zuchen , stön d'r hier en daor
nen verwoonderden smokkelkeerl te
vraogen: " Za 'k oe eaven helpen?
Waorum breng ie toch de smokkelkeerls nich met?"
't Hele vrachtje wör oop 't aole
stadhoes deponeerd in 't z.g. papieren huuske. En 'n aolen veldwachter Bouwhoes wör bi'j zien kosthoes
de Watermulder oet ber klopt urn
te zaorgen veur 'n slöttel en cl ' r
daornao good oop te passen. De
wacht bi'j Oesterwiek veur de deur
kreeg oopdrach extra good too te
zeen en 't Zwatte Bek zee: " Hier
kommen ze niet aan als over mijn
lijk. "
Van 't stadhoes tot Buisjenske is
mer 'n paar tred , dus loeren d 'r meer
keerls waor of de smokkelwaar
bleef. De köppe wödden bi'j mekaa
stökken en d 'r wödden smiespelt en
droonken en loerd .... Trouw leup
'n wacht bi'j Oesterwiek - nog gin
100 tred van de ooppeslagen smokkelwaar , zien rondje, hölpen deur
meerdere healpers. Eiken morgen
gleup Bouwhoes in de copslagplaatse of allens d 'r nog wa was. En elken morgen göng e geröst weer wieder: 't wàs d 'r nog. Mer oop nen
goon morgen ... . Bouwhoes keek in
'n leug hok! Zien ogen wödden zo
groot as haalten napkes.
't Zwatte Bek is gin liek wödden.
Mer de smokkelwaar is wa bi 'j 'n
könnik in Halle kömmen. Hoo ze 't
red hebt is ne onoopgeloste zake en
ne zwatte bladziede blewwen in de
a nnalen van de pelitie.
's Aovens late biej Buisjenske wödden d'r nog extra één in daon, urn
't cl reenken of te leren en ton nog
weer ees één , urn 't weer an te wennen en zo wieder. Oop zienen
r oondgaank zag Bouwhoes ze daor
wa zitten. Mer wat kon hee aans
cloon dan hellig de scholders oophalen.
19
Twentse Taalbank
Boeri'j-riemselkes
+ OPEL
+ CHEVROLET
G. B. Vloedbeid ~ Almelo
+ OLDSMOBILE
In wat boerschoppen 'van Twente
bestaat van dee riemselkes, dee oop
de riege of de prinspa olste boeri'jn neumt en van ieder, of van den
boer zölf, ne typische eigenaardig~
heid geewt. As vrogger 'n stuk of
wat naobers in de winteraowende
gezellig urn 'n lössen heerd zatten,
dan kötten ze de tied met het in me~
ka knussein van zukke riemselkes.
N.V. Aut omobielbedrijf
BLEEK ER
telefoon 2623-4500. Hengelo
DEURNINGEN
BOERENLEENBANK
(tevens spaarbank )
Alle Dankzaken en overbo ek iq;en
Spaarrente 3 1/ 4 0/o Depositorente '10/ 0
Mangs ook wödt 'n bepaald persoon
as "dichter" neumd, zo as H. Masselink in Mander, woervan Broerremans Jensken (Tijink) an A . H.
Everink oet Tubbige 'n ripräpken
w us te vertellen, dat aower de negen
boeri'jen in 'n Fleierikhook en 't
Weske geet:
T imme,r fabriek
HANNINK
HENGELO (0.) telefoon 3701
Levering van :
kozijn en
ramen
deuren
trappen, enz.
voor utiliteits· en woningbouw
Blankenvoorts oole;
Spaar bij de
Kouhooks koole;
Boerenleenbank
HAAKSBERGEN
T elg enkaa rups Dieks,
Fleieriks wieks.
Niemeyer tog de kou bi'j 'n
geijer;
LANSINKSTRAAT 61
rente van alle direct
3 114 Oj0 opvraagbare
spaargelden
Bos met 'n hos,
Neuturn met de fleute.
Kassier: H.H. ROUWENHORST
Walthof KolthoL
Bekkum schöt er achter of.
"Tog de kou bi'j 'n geijer" = trek
de koo bi'j 't geer. "Hos" zal de
ofkötting wèèn van: hosman ( varken). Urndat zukke riemselkes meestiecis heel oold zint, vin i'j der vaak
weur in, dee "archaïstisch" zint
wödden, of alleenig nog in eenleustige, ofgelègen boerschoppen gebroekt wödt. Dit is ook het geval
met 'n riemselken oet Haorle (Tub~
bi ge), wat mi'j wödden toaschikt
• lasschen
o AuloSpuilwerk
20
Twentse Taalbank
duur A. Groothuis oet Almelo
("Toon a.d. Tuinstraat") , den in
Haorle is oopjongd:
Rötger is 'n vieloor,
Sneuymans krabt zik achter 't
oor.
Haaks is nen prootkloot,
Hoolt Lutkhoes~heer an de
proot.
De Belboer is nen knorpot.
Bekjans maalt de koffie kot.
'n Bouwman wil gen zaod
verkoopen.
Weermet wil bi'j 't wief nich
sloopen .
De Peppetuut zit oop 't nus.
De Kampboer rop van: Kuus,
kuus, kuus!
Laansman is nen rieken heer,
Groothoes is nog völ, völ meer.
l ej mot ne geetlink fotograferen
as e oop 't nus zit.
Beekink hef ne greune duur,
Daor steet nen bos met lellies
Dit demselken mut heel oold wean.
Lutkhoes~heer betekent: Luttikhoes
an de heer (van heede = heide).
"Heer" vuur heide zal wa nargens
meer gebroekt wödden. Men sprek
non van "heet" Kuus, kuus! is 't
geloed, woer ze in Twente oopdrin~
gerige hoonder met vot jaagt. Het
erve Groothoes mut aleerdaangs de
vuurna amste boerij van Haorle wes
hebben. 't Is non 'n kötterspil.
Oet mienen jongenstied heugt mi'j
nog 'n riemselken oet 'n Krommen~
diek, ne boerschop bi'j de Loolee in
Almelo. Langs dissen krommen weg
lean zon vieftig jaor terugge 'n stuk
of twaalwen grote en kleane boe~
ri'jen, Veer zint er à vot, mer de
namen bleewen bewaard in dit riem~
selken:
vuur.
Lusjans boer hef 'n onderschoer,
Janeibersboer den !op zo zoer.
Oe konik zit wal oop 'n troon,
Mer de Kremer spant de kroon.
De Kremer was 'n groot boerenspiL
Daor beuren ook ne natuurbleek bi'j,
woer den fabrikant Scholten oet Al~
melo zien good leut bleeken. Dit
was vuur de tied, dat 't bieeken met
chloor in gebroek kwam. Ne halve
eeuw èleen is 't hoes ofbrökken. De
arbeiderswonningen, dee oop de
hoesstie wödden bouwd, staot as " de
Kremeri'j" bekend.
Der zint wisse meer boerschoppen,
woer van dit soort riemselkes leawt
in 'n v olksmond . 't Oopgreui'jend
geslacht vergat ze, het hef andere
dinge an 'n kop. As der leazers zint,
dee oet eere geboorteplaats boeri'j~
riemselkes kent, laot ze dee dan an
de redaksie too schikken, want zee
hebt weerde vuur onze moder~
spraok, de ,.naamkunde", de folk~
lore enz. As ze non nich oopteekend
wödt , zint ze aower SO~jaor vot!
Pietersnaats den wont an 't
water,
Kesselsnaats den is nen kater.
Tiromansboer den wont oop
'n beelt.
De Kolkboer den teelt het geeld.
Haghoes is nen vlasmoes,
Heukes prinze is zo kroes.
21
Twentse Taalbank
...... DE KANS VAN UW LEVEN
OM ELEKTRISCH TE GAAN KOKEN
•••••• bovendi e n ge bruik
mak en van onze zeer
voord elige aanbiedingen
3 plaats fornuis *
met 5 pannen
voor slechts f339.50
2 plaats komfoor*
met 5 pannen voor
slechts f 107.50
• t·oorzien van expresse kookplaat
fornuis exclusief boz;en- en zijp/aten.
•••••• ook nog ee n goedkop e leiding aanleg door
tegemoetkoming in deze
kosten van f 25.resp. f 15.-.
•••••• geen vuil e pannen
meer omdat de elektri sche kookplaat geen
aan slag op de pannen
achterlaat
••••••• verdwijnen de onaangename luchtjes uit
de keuken want de elektri sche kookplaat produceert geen sc hadelijke dampen
•..... gaat elektrisch koken snel op de expressekookplaat.
ied eree n weten dat
el(•ktri sch kok e n goe dkoop is.
De IJ sselce ntrale plaatst gehee l
••••• rnoet
~
Deze apparaten worden desgewenst via de
door !J.C. erkwde installamm gf t!eklro
winkeliers gelez;erd. ~
1(001( .
.
·'1.
:.•.'
'
ge dure nde 4 weke n bij U op
p roef ee n 2 plaat;; komfoor me t
pannen - snelkoker e n tu s•enmeter. De tu ss enme ter vertelt
U dat e le ktri sc h koken goedkoop is.
.
'·
. ELEI(TRISCH ..
HYGIËNISCH - GEMAKKELIJK - VOORDELIG
Voorlichtingsgebouw ,.ELECTRA"
Nieuwstraat 39 - Hengelo - telefoon 3561
N.V. Electriciteitsfabriek IJSSELCENTRALE
Twentse Taalbank
An ne boeren-dochter
oop eegen bedrief
Dow zeens ne knappe boerenmeid,
dow , vlugge, struuske deerne!
De boerenzöns in 't Tukkerlaand
ze meugt di) alle geernel
Dien heandken dat wis nooit ve'keerd,
dow wee's van: wearken , beunen ;
dat löt zik zeen an hoes en hof.
et mög zik all' ve'teunen!
Dien earve gif et riekst verbouw,
dow he's de mooiste peerde,
de beste beeste in den stal
en: 't all' hef hoge weerde!
Met slaterigheed zeens nich vertrouwd,
dow sneui's bi) tiecis de deurne ;
gen spierken grös, gen streu ve 'weaid ,
gen aske geet ve'leurne!
Mer zegg' mi) ees, dow mooie wicht:
wat dös dow met dat snuutken?
Wat röp dien herte en wat zeg
et speegel van dien huudken?
Gaf oenzen Leeven Heer dat all'
urn niks, urn zó te slieten?
Och , da 's dow zo alleenen slöps
dàt kan mi'j 't meeste spieten ... !
J.
23
M. Legtenberg , H engel
Twentse Taalbank
goed spuitwerk
TOP-slagerij en
is nooit te duur
OLDE OLTHOF - Hengelo
Autospuitinrichting Bevelsborg
De b::>terham belegd met onze worst vliegt
er in. Weemenstr. 24 - Twekkelerweg 60
Binnenhavenstraat 68, tel. 4:432, HENGEf 0
Coöperatieve Zuivelfabriek
Veur 'n mooi geknipt köpken naor
DE EENDRACHT
W. BAARTMAN
dames- en herenkapper, parfumerieën
Dritwerstraat 7 -tel. 4536 - Hengelo
Kreentenstoetof Deeldense moppen
komt 't lekkerste van
ROSSUM
het beste adres voor allerlei
ZUIVELPRODUKTEN
COLORITE
RUBBER
LINOLEUM
COLOVINYL
VLOEREN
B. J. Meen - Deelden
Rubber en linoleum trapbekleding
Langestraat 9
F. BOERKAMP
VLOERENBEDRIJF
Coöperatie
is het allens urnvattende woo rd
veur ne organisatie dee allenig
de belangen van eur leden op
't oog hef. want . . . winstbejag
kan nooit eer doel wèèn; vandaar
eer naam:
"Volksbelang"
met eer devies:
,.NICH Ulv1 'T GEWIN
MER VEUR 'T GEZIN"
Wie gaot met de tied met
nieje zaak van no of an
zölfbediening
in oonze
Coöperatie Volksbelang
Haaksbergen
Bi'j ook al lid ?
ZAODHAANDEL
Dalenoord
Telgenflat 111 (Ie etage). - tel. 4064
Weemenstraat 21 - tel. 3364 · HENGELO
As ik ow iets repareer
Kom iej aaltied biej miej weer
Want ik heb ook, good da'j 't weet
I-
ZULVER, GOOLD en KELTUMPLEET
Industriestraat 191
R • GEERDES
Hoek Breemarsweg
. HENGELO (0 ) - telefoon 6737
I
-
BOERENLEENBANK
LATTROP
verzorgt alle bar.kzaken
3l j 4-40 j 0 rente over al uw spaartegoed
ADOLFS & PENNINK
de Boekhandel t.o.
het postkantoor- ENSCHEDE
STUDIEBOEKEN, POCKETBOOKS, ROMANS
Oonzen vakkennis, Oewleu veurdeel
A. v.d. LEEST - Enschede
'n oold Tukkers-adres
RADIO en TELEVISIE
Oldenzaalsestra at 35 - ENSCHEDE
Oldenzaalsestraat 39 - te lefoon 1 0688
Stalen
anti~slip
Traptreden, Trappen en Bordessen
Uitglijden bij olie, vet, ijs of sneeuw niet meer mogelijk.
Voor: MACHINEKAMERS en KETELHUIZEN. OPGANGEN naar BORDESSEN
en VERDIEPINGEN, NOODUITGANGEN enz.
Nieuwe, zeer lichte en goedkope constructie.
Ook LOSSE TRAPTREDEN en BORDESPLATEN in elke lengte en breedte leverbaar.
Prima referenties van groot-industrie en architecten .
Vraagt vrijblijvend offerte en folders.
DIJKHOF - Hengelo
Beukweg 4
~
Tel. 3480- 3581
Opgericht 1921. Fabriek van constructie- en plaatwerk; smeden en alg emene metaalbewerking.
Twentse Taalbank
MiJlen-Tweantse woordenliest
(samcnsteld deur:
J.
W. M. Gigengack - Hengel)
luuzenknepper, bijnaam voor wijsvinger (likkepot).
luuzerik, stiksel ter versterking van de halsopening van een hemd. Vierhoekje ter
versteviging aan de split van hemd of
rok genaaid. (Ook: vleurik). Soms scheldnaam voor een luizebos.
meepennink, borggeld, dat door een werkgever aan een knecht werd gegeven, die
zik bij hem had vermeden; dit borggeld
of handgeld werd later meestal weer op
het loon in miErlering gebracht. Ook:
fooi.
meer, merrie. Ook vgw: maar.
meerpats, meermalen .
. meerderweggens, op meerdere plaatsen.
meerpoet, -en: donderaal. Ook scheldnaam
voor de burgers vq.n Goor: Goorse meerpoeten.
mcespats, meestal.
meggeler, grote middenpaal in de vleugeldeur van een boerderij. O ok: meggelt.
Meer algemeen: stiep (el); zie daar.
melkworden, het .,koe-worden" van een
vaars.
meltenspier, -s : lange grasspriet, gebruikt bij
het schoonmaken van pijpen.
menizeern, verminderen.
mennig, fors; flink; veel. Ne mennige koo.
merakelen, lawaai maken.
merenpeerd, merrie.
messe, mast of korf van een marskramer;
dik vrouwspersoon .
messelvèèrken, varken dat voor de slacht
wordt vetgemest.
metwillig, kort aangebonden; bits, eigenwijs.
met zin, ten langen leste .
meuien, lastig vallen; zwaar wegen; spijten.
meur, voedsterkonijn.
meute(te), het gemoed betreffend. Groweluk
te meute wodden: afgrijzen hebben.
miegèèmpe, mier ( miegen = afscheiden (van
mieren zuur); èèmpe = mier (vergelijk
Engels: emmet))
miegen, afscheiden; urineren.
miegerd, paard dat tijdens het wateren met
de staart slaat en behalve zichzelf soms
ook zijn geleider bemorst.
mienke, gelaat ; gezicht. Mienkes maken: ge::ichten trekken. (Frans: mine).
mier, sterremuur (: muurachtig kruid).
miksen; Miksen maken: grimassen maken.
Ook: schikken; Dat zölle wi'j wal miksen.
millen, midden .
milsten, middenste.
min (wèèn), klein , nietig, laag (zijn).
minne, vrouwelij ke durf.
mirweenterhoorn, middewinterhoorn: hoorn,
waarmee een reeks van lang gerekte tonen kan worden voortgebracht, de z.g.
aliquots, en wel: zachte do, de kwint sol,
het octaaf do, de boventerts mi, de bovenquint sol, de la, en (niet altijd) de sa.
M
maakmoalsbreewe, brief welke enige tijd
voor het huwelijk van de oudste zoon uit
een plattelandsfamilie werd geschreven en
waarin de plichten van de oudste zoon
als erfgenaam van de vaderlijke hoeve
ten opzichte van ouders, broer{ s) en(of
zuster (s) nauwkeurig werden vastgesteld.
Het document werd ondertekend door wederzijdse ouders van het bruidspaar.
broer{ s) enfof zuster ( s) van de bruidegom. en enige onpartijdige getuigen , meestal buren.
maaksmoal, bijeenkomst, waarop de maakmoalsbreewe werd samengesteld.
maank, mank. Maank goan: kreupel lopen.
Ook: Vallend goan. D'r is ginnen teef
!cups, of d'r is wal nen rekkei maank: in
de buurt.
maankzoad, gemengd zaad.
maargen, morgen. 's Maargens: 's morgens.
malen, ronddraaiende beweging maken: op
de benen tollen; wankelen. Van een mindere in een gevecht: Hee maalt al.
mangs, soms (Engels amongst).
mans, mannelijk flink. Mans we-en: wel
wat aandurven.
manskeerl, man.
mariejenbleumke, -s: madeliefje.
marklauw(e), Vlaamse Gaai; meerkol. (Gemerkt met een kol: een bles van indigo
blauwe veertjes). Ook: markoL
markol, zie marklauw.
markpiepe, mergpijp.
Markvelder mölle, watermolen v . Markvelde; in 1266 reeds aangeduid, en in 1911
gesloopt.
masjeerketrellie, zie ketrellie.
masschop, vriend; vriendin.
mèèken, -s: meisje.
mèèlken, melkt. mèèlken (of: mölk), 'emölken: melken.
meenen, beminnen: liefhebben ; bedöelen.
Reflexief: zik mèènen: zich verbeelden.
Zee mèènt zik zo: zij verbeeld zich zoveel.
25
Twentse Taalbank
MOODERSPRAOK
WAAROM naar
0 Jeu van Tweante, Meunsterlaand
Van Graafschop en Westfalen
Wat blif van oonzen aolen baand?
A'w sprekt in vrömde talen!
Wat blif v an éénheed, naoberschop
Van geloov e nog behaolen?
As sneu dee bioom' wodt of 'erop
Dee'w earft hebt van de aolen.
Klaagt now de leu nich steen en
[been
Urn d'oopschöttels van keender
Dee 't goode vuurbeeld nich wilt
[zeen
En luusteren nog meender!
Wiej hebt urn ene zaak verlet
(van allens de behooder):
Ne taal' dee rekt van hett' to: h e t t '
De spraak van oonze Mooder!
Oo.tma.h.sum 'f
+
+
Karakteristiek stadje. rijk aan historie,
bos en hei. .
A.N.W.B .. oriënteertafel , het hoog ste
punt van Twente, met schitterend e vergez ichten ove r Twente en Duitsl and .
Inlichtingen V. V. V.
Voor steno-typen, talencorresp , boekhouden,
avond -ulo, middenstand- en directie·
secretaresse cursus, bij werken leerlingen
naar:
Steynstra at 51-53
•
• • T elefoon 2406 - Hen gelo
VTS
Eerste Twentse
Radiateurenfabriek
Gk ,Hgl
VEEROP EN KOTBIEJ
Enschedesestraat 180
telefoon 3406- Hengelo
I
'k Kwam lest weer duur dat oole
pleatske
Waor a' k vroog er bin geboren.
'k Zeug et rnaarkplein met de
poompe
En 'n ooien kearkentoren.
' t Was der stil en o zoo röstig
En oonder 'n dikken lindeboom
Zat weer oop de zölde baanke
N et as vroeger, 'n ooien oom.
Biej em spöllen kieene keender
N et as ik dat har edaon.
'k Heb der efkes naor staon kieken
Laankwielig bin'k verdan egaon.
A 'k der mangs weer an terugdeank
Stemt ' t miej luk weemeudig bliej
Wat is toch oonze keenderbed
Veerof en toch kotbiej.
koelsysteem
voor iedere motor
Stad Delden
oOo
Ideaal woonoord .
oOo
Aantrekkelijk bouwterreinen aanwezig
voor villa's en middenstandswoningen.
oOo
Gunstige terreinen voor
industrievestiging.
Inlichtingen verkrijgbaar ten gemeentehuize
Mevrouw, voor iet~ GOEDS
naar
LEVENSMIDDELENBEDRIJF
BEN BUIJVOETS
We~mcnstraat
5 • telefoon 2929 - Hengelo
Altijd goedkoop
I
dames- heren· en kinderondergoed
dames - heren . en kinderpyama's
I
schorten
I
IPORTJ,_E_~=-~~e_e~~-rst-ra-at
-8....I
26
Lex Meuris, Hengel
WIST U ...
dat de gemeen te WIERDEN, waartoe
behoren de dorpen WIERDEN en
ENTER. alsmede de buurtscha ppen
Hooge He xel , Netter, Zuna, Rectum.
Ypelo en Enterbroek , zeer veel van ha a r
echt Twentsesfeer heeft weten te bewaren.
Mogen wij U eens tot een bezoek uitnodigen~ De wegen en fiet s paden ve rkeren in uitstekende conditie.
Het Gemeente-bestuur
Twentse Taalbank
.,Twèn~
hadden de plaanken dichter biej me~
kaar 'scheuven, zodat er tusken twee
plaanken meer ruumte kwam. Eén
van de naobers gung in 'n eerpel~
kelder: ne sloapmusse oop en nen
dikken dook urn 'n haals.
wat ne grote pin was, har
nen fleenken appelenhof. De jongs
oet de naögte maken daor daank~
baar gebroek van. En wat zol dat
nog? Dood gaon mos Jan~oom net
zo good as 'n aander en hoo mos
hee dan al dee appels metkriegen?
's Aovends zat Meriens oop wach,
't was heldere maone. Hee had de
petröllielaampe oet 'edaon en 'toon~
dergedientje vottenömmen. Zo kon
e mooi in 'n appelenhof kieken. Hee
ston now oop de plaatse, waor Jan~
oom zovake naor de jongs har kek~
ken. Meriens praoten wat in zik
zölm. Doo heuren hee oopees, dat de
deuren van de berrestie piepen.
Schichtig dreaien hee zik urn en jao~
wa, de deur gung lös en daor zag e
Jan~oom reehop in berre zitten.
.,Dat schrief ik n maol an
terlaand"
Jan-Oom
Jan~oom,
De jongs, dee vrogger biej Jan~oom
appelen hadden 'gapt, wödden la~
ter ziene naobers. En doo Jan~oom
op 'n goon dag vreadig ofstörf, zol
Meriens - den vrogger de meeste
appelen gapt har - naor aold ge~
broek biej 'n doden Jan~oom waken.
Dizzen lag in ne aolderwetse ber~
restie. Daor oonder was nen eerpel~
kelder. Plestiek~matrassen wadden
der doo nog neet. Eerst ha'j de oon~
derloogen, dat wadden plaanken,
dee zo'n viefteen centimeter van me~
kaar of leen. Daaroop stroo en dan
'n veren berre.
De gudders leupen Meriens aover
de rugge. Dan heuren hee Jan~oom
met ne . piepstemroe zeggen: .,Zo
jeunken, veurda'k hier votgao wi'k
toch n~g geern effen met oe ofrek~
kenen.
Meriens kon nog harder lopen, dan
doo hee nog nen jong was van 'n
jaor of datteen. En hee wet nog aait
nich, dat eene van ziene kammeraö
clat west hef.
Wat deden de kammeraö van Me~
riens noe?
Jan~oom lag veur in de berrestie. Ze
B. v. Sluijters, Hengel.
As nao 't weenter de zunne nog wat kopschee an de
kimm' verschient>, schöt mennigeen in, dat e nog bekeanden hd deet neudig ees oopzocht mot wodden.
1\i!evrouw oonderhoolt zik met ·t angeloop en meneer ...
no jao manleu bint aait de segare. Mer nog 'n maond
of wat, en 't is vekaannsie vuur alman.
27
Twentse Taalbank
Beukbesprekkinge
FOTO OP HET OMSLAG van dit
tijd sch rilt (kloot scheeters) ve rv a a rdi gd
d oor
T wee beuke van A. Buter
Buter: journalist en publicist, ge~
w estelik historicus en folklorist ,
schriever in de mooderspraok, is
baowen dat nog nen duurzetter en
vasthoolder. Asse, mét andern , zie~
ne scholders arg ens onde r hef zet
en dee "anderen " de moedveeren a
la ng hebt laoten hangen, hoolt hee
't lempken wal an 't brannen. As
a rchivaris van de A.V.T. dee
v an vuurten neet meer weet, dat ze
van achtem leawt - schikt hee de
leden geregeld " mededelingen" too,
net offe dee A .V.T. wil Jacten zeg~
gen: " Dacht i'j, da'k dood was?
Piep, piep!"
Dit maol hef hee et " Archief A.V.
T. " twee beuke rieker maakt, 't eene
van 60, ' t anner van 84 bladzieden.
Et eerste geet aower " een nuttig
man en vertelt aower Thomas
Ainsworth 'n heel deel dinge , dee
nog neet eerder pubelseerd zint en
et tw eede gif de geschiedenis van
"' n stoom van Goor" . Beide zint
schreven in den .. stijl" van nen vlot~
ten kraantenschriever en met de de~
gelikheed van nen historicus, den
zien vak versteet. Twente is ter bliej
met!
foto Haarhuis
Ootmarsum
ga ook fotograferen
I
Bij ons vindt U de bestP.
camera's uit diverse prijsklassen
I
As veur jaore n nen o o i ~ vaar 'n be zeuk har
bra ch . prie ns pa o ls kwam der dan oen
KR JENTENWEGGEN op taofel. Later wör
d dt miender. Mer as de leu wu ssen , hoo oen
weggen sm aa kt va n d e COöPERATIE oet
de H O FSTROATE in BOORN, d a n h ddden
ze ' t aole gebroek wal anholen ! ! !
COöP. "ONS BELANG"
BORNE
Het allerfijnste product
I
Coöp. Zuivelfabriek
en Melkinrichting
ttBORNEH
V.
Geweven Etiketten
Maarkei
GEWEVEN NAM E N
LETTE RS EN CIJFERS
GEWEVEN ETIKETTE N
bef
seends kot 'n Tweants ethoes. Börgerneister mr. A . ). de Beaufort zetten oop
10 mei in de boeriej van Hiddink dreernaol
de koffiesmorre daal oop 'n vuurpot en gaf
da armet 't alaolde boe renspil de nieje bestemrninge oonder de naam : ., In de kop'ren
smorre ". Vanoold s wodt met 'n dreedraödken staarke koffie bedoeld , dee 'n
rnaol of dree etrökken is. Mer bezeukers
hooft nich bange te wean : 't was hier rner
ne symboliek.
Bandfabriek Buddeke
Binnenhaven 28 - Enschede
Lohuis en Nieman
tel. 3966 - HENGELO - tel. i290
Saosel
e
Aannemers van
grondwerken
e
Verhuur van
draglines en bulldozer
beendt ' t oole oop veraantwoorde wieze an
den nieje tied en bef oop de !etste dag van
mei en de eerste paar dagen van juni 'n
groot Schutters- en Folklorefeest holden ,
dat glaansriek slaagd mag hetten en waormet " S<tterslo " zik ok dit jaor wier völ
eer hef a nnedaon .
28
Twentse Taalbank
KOPEN IN:
(
HENGELO
Gezellig
)IaLNDENZAAL
( Aantrekkelijk )
~la9ery
1
Bult S
voor vlees en vleeswaren
WEEMENSTR AA T 1 2 - TEL . 2752
HET WONDER VAN HENGELO
Magazij n voor:
rijwielen, onderdelen en electra
Will emstraat 2 7 ,
Te l. 3913,
Henge lo (0)
HoiJandia Ondergoed
Kousen , Sokken, Tricotages (levens kousenreparalie)
Manufacturenhandel
~~~~~~~st(g;
H. J. BENNINK
':B o nneterie
Speciaalzaak in
Molenstraat 5
&
BLOUSES
ROKKEN
VESTEN
Geniel van de Twentse natuu r op
een betrouwbare bromfiets
Wij leveren U het bekende merk
KAPTEIN . Reeds 1 à 2 millioen
in gebruik. 0. TEESINK
=
~
28
Langelermaatweg 152, Hengelo 0.
De saak tvaar U altljd slaagt!
Accuraat
RETEXTURINGBEDRIJF
tric:oleren, drymastern, verven
Ootma rsumsestr. 47 - 49
Davonette of
Tarakan-oliehaard of ee n
Brandaris-kolenhaard
Voor ee n
naar het adres met ervar ing I
I~:,. ~~~~~~,~~~,. ~ ,~~; I
Appendages en
Loondraaierij
"Het Kappershuis"
ngelermaatw.47
W• Johannl"nk LaHenge
lo
Uw adres voor parfumerieën
Aparte damessalon
BAVER
Boerenleenbank
(0.)
Wo lter ten Catestraat
Grotestraat 26, Tel. 24 78
OLDENZAAL
Coc:ostapijten en vloerbedekking
Huiskamers, Slaapkamers,
Bankstellen enz.
Voor Uw TAXI
J. van
naar
Dongen
C ronjéstraat 36
telefoon
6600
CENTRALE SCHOEN MAKERIJ
J. KRUITHOF
lederwaren, fo urn ituren, lassen en sc hoenreparatie
PASTOR IE STR. 23, TE L. 4309
Kijkt U maar op alle wegen!
Me n komt steeds meerfietsen
va n Falkmann legen.
Specialist in:
BATAVUS en EMPO
rijwielen
3 1 / 4 °10 rente
voor di rect opvraagbaar spaargeld
c:De
~ paarbank v . iedereert!
OOTMARSUM
STEDEKE VAN DE
TWENTSE TRADITIES
Ve ur uurwearken, gaold en zilver
o f ve ur 'n mooi stukske n Antiek
kö'j aa it good terechte biej:
Th. BUDDE
OOTMARSUM
Voo r prima SCHOENEN
en luxe LEDERWAREN
J. G. W. Falkmann
Henny Hulshof
Anlon iusslr. 47 , Tel. 7726
Telefoon 291
Ootmarsum
Twentse Taalbank
W inkelen in :
~IMolo
FOTO's
*ROOS
*
op elk
gebied
maakt
ze!!!
*
Grotestraat 41
Coöperatie
De Landbouwcoöperatie
is een bolwerk
Telefoon 2563
MIDDELKAMP
in de Steege hef ok 'n gooien
bril veur de leu in Almelo en
umgetfing
ORANJESTRAOT 7
ter beveiliging
ter verdediging
ter bevordering
van de economische belangen va n de vrije
zelfstandige ondernemers in de la ndbouw,
te weten de Boeren
Coöp. Landbouwersbank en
Handelsvereniging - Almelo
Café "De Mooie Vrouw"
Niet voor het gewin
maar voor het gezin
Coöperatie Almelo
HOTEL~ RE STAURANT
Een v au de ooldste ~>~aken
iu TtVe ntelaaud
IO otmarsumsestraat 488~ Almelo)
Thans hebben wij naast
Juucker-, Rudge-, Veeuo rijwielen
nóg een Ie klas rij wiel voor U :
Zo is lret goed
"LOCOMOTIEF"
CT)o{ma 111
t-"
. '=='
O ra njestraat 6
Het hart van Twente
J0 LeIOUX
naaimachines
breimachines
Grotestraat 154
dansen
**
*
leert
u
bfi
O otmarsumsestraat 26
Telefoon 4880
Veevoeder
Kunstmest en
Landbouwbenodigdheden
i n de b e s te kwaliteiten!
V erhuur en V erkoop van
Gelegenheidskleding
voor ROUW, T RO UW enz.
KLEERMAKERIJ BOOM
Bornsestraat 69 -- Tel 307 1
Door grote omze t lage prijzen bij :
A.B.T.B.
ALMELO
TeL 20i 5
HEERINGA & Co.
Een NJE ! ~S schoen
zal het beter doen
HET TWENTSE SERVIEZENHUIS
NIEl~S- ALl\JEI~O
O ok U w adres voor :
Gero-Zilv ium, Ge ro-Zitme ta,
Kristal eu Glastverk
Luxe e u K r&rutnljverlreidart .
B y oux
G rotestraat 87 (in H engelo: Nieuwstr. 36)
Fa. H.E .Rhebergen &Zn.
':Dame.,- en :;J.feren.,alon
MARKT PLEIN 18
TEL 4381
Grotestraat ó2
Rompelman
?d9~ericht'
Corsetten, Trico tages , Kou sen
GROTESTRAAT 6 1
De Schrik van Alme1o
Nederlands grootst gesorteerde zaak voor
RE GENKLEDING
met de laagste pri jzen
Grotestraat 147, 50 m van het postkantoor
Twentse Taalbank
Ql
Keerls -, vrouwleu - en keenderkleer'n
....I
Manufacturen
0
w
0
z
Veur :
~
gaat voor
~
Berre en berregood
w
naar:
I
TASCHE
1.0
0
Oewleu biejze undere anclach
v raog e wiej veur oonze
naa mo oie sortering
MAANTELS EN
JAPONNEN
N
1-
<(
<(
Ck::
Zwatte
I-
AUTn MOB IELBEDRI)F
W. Noordegraaf
Oldenz:'!alsesrr. 19, T ele f. 4444, Hengelo (0.)
HET SPEELGOEDPALEIS
I./)
w
w
TEUTELINK
Cl
Enschede sestr. 22 - T el. 28 14 -Hengelo
(,/)
w
I
U
Voor Herenkleding
~ 't beste bij BESTERS Coöp. HOe Landbouw" W.A.
w
Oldenzaalsestraat 122 - t.o . R.K. Kerk· Enschede
w
Goor
H et adres v o or :
I-
M engvoede rs o nder C .L.O.-contröle
M es t stoffen , Kruid eni erswaren
Brandstoffen, Bestrijd ing smid delen en
L a ndho u wwe rk zaa mheden
I./)
....I
0
~
z
Fa. B. Leerkotte & zn.
<(
--.
de spec iaa lzaak op het gebied van
z
....I
WAS-O--MATIC
u...
u...
Oliemolensingel 30-32 - ENSCHEDE
w
vlug en voordelig
::>
1-
Elke was apart - Hygiën isch
0 Wij
hebben effen karpetten
z
::>
230/ 31 0 à I 1 75 .Maar ook à I 820.-
....I
Dus in alle prijzen
w
0
....I
A. Brands & Zonen
1-
woninginrichting
w
0
:L
Burgemeesterstraat 1 - ENSCHEDE
HAARDEN - KACHELS
OLIESTOOK
Marskant 10 1 ~ Tel. 4086 en 6225
Hengelo (0 .)
VéGé
VOOR UW LEVENSMIDDELEN
guller met zege ls ...
guller met gu lden s
Op VéGé-artikelen steeds
10 % korting in geldzegels.
Twentse Taalbank
Formelta
de
ideale
koffiemelk
HUISHOUDTEXTIEL
VOERINGSTOFFEN
JAPONSTOFFEN
u
proeft
de
room
Verkrijgbaar in fl essen van 230 gram (36 cent)
en 400 gram (52 cent )
vERKooPKANTooR
BOEKELO
"Multifarm ' '
Klaant' n van BISC HOFF
Bint al mao l vol lo f
Ne dam e of hee r . . .
Ze komt aalt ie d wee r
want :
Bischoff
hef 't b es te wat e r is I
O awe rtuu g t ow va n d isse woarhee d
W ilt U uw tuin la ten a anle ggen. bijpl ~ nte n
of vera nderen? Bezoekt U dan de
ERICA kwekerijen te Borne
Uit h onderdduizenden planten als Bloe me·n S ier heesters, Coniferen, Rozen, Vaste en
Rotsp lanten kunt U een keuze make n.
De ERICA kwekerije n zijn de mooiste
kwekerijen in Twente, met de g rootste
voorraden.
Geopen d a lle werkdagen tot 5 uur, andere uren
allee n b ij telefonische of !iochriftelîjke afs praak.
,,Koninklijke
Textielfabrieken
D. Jordaan & Zonen N.V."
Haaksbergen
T u kkers .. . , mag ik effen ·r woord?
Gooit ow ge ld nig aover boord
T uk k ers . . . , ak ow raon mag ... sp o or t !
Gao'j daar almaa l met akkoo1 d ?
Bre ng dan ow gèld
n aar de
Nutsspoorbaank
D rien erst ra ot e 26
Henge l
Bretel er en Reestman
ENSCHEDE
Tel. 3529
voor
kolen
haardolie en -p etroleum
huisbrandolie
Shell-landbouwproducten
confectie
voor het hele gezin
E en m otorrijwiel, scooter of bromfiets?
H et g r ootste rijge n o t verschaf t U :
NS U
prij z enva naf f475 .-
Importeur:
J. H ui skes
t e l. 40 1, D E LD E N
Ku ipe rs
Hengelo - Telgen 21
© Copyright 2024 ExpyDoc
