Jan Heerze I Marius Rietgoor DE UITGANG KOMT ALTUD ACHTER DE IK-VORM 11.1.1M1 KOFSCHIPREGEL Spelling in kaart gebracht bevat een schema van de complete , poffen PELLI NG kruisen 1 -,-- _ verleden tijd jij / hij .., ik pof pof jij híj poft jij pofte ik heb gepoft gepofte kastanjes ik kruis kruis jij hij kruist jij kruíste ik heb gekruist gekruiste degens haat jij hij haat jij haatte ik heb gehaat gehate dictators ik schat schat jij hij schat jij schatte ik heb geschat geschatte opbrengst 'T KOFSCHIP berechten ik berecht berecht jíj hij berecht jij berechtte ik ben berecht berechte misdadigers of hoor je een verloten ik verloot verloot jij híj verloot jij verlootte ík heb verloot verlote prijzen 2) Engelse sisklank, faxen ik fax fax jij hij faxt jij faxte ik heb gefaxt gefaxte brieven 3)- dan komt er in de verleden tijd -te of -ten achter de ik-vorm en bij het voltooid deelwoord een -t. darten ik dart dart jij hij dart jij dartte ik heb gedart crashen ik crash hij crasht jij crashte ik ben gecrasht acen ik race crash jij .. race jij hij racet jij racete itt heb geracet tapen ik tape tape jij hij tapet jij tapete ik heb getapet deleten ík delete delete jij hij deletet jij detetete ik heb gedeletet horen lk hoor hoor jij hij hoort jij hoorde ik heb gehoord roven ik roof roof jij hij rooft roofde ik heb geroofd 1) -- —7":— ' - ashte auto's 4 te enkels gehoorde verwijten , geroofcle schatten 5) vrezen ik vrees vrees jij hij vreest jij vreesde Hoor je aan het eind van de stam geen medeklinker uit doden ik dood dood jij hij doodt jij doodde ik heb gevreesd gevreesde ziektes --.4 ik heb gedood ., gedode herten 7 KOFSCHIP redden ik red red jij hij redt jij redde ik heb gered en hoor je ook hij bekladt jij bekladde ik heb beklad bekladden ik beklad beklad jij geen Engelse sisk1ank, carpoolen ik carpoot carpoot jij hij carpoolt jij carpoolde , dan komt er in de verleden tijd -de of -den achter de ik-vorm en bij het voltooid deelwoord een-. d bowlen ik bowl bowl jij hij bowlt jij bow ik heb gebowld tog iii hil iogt iii togde ik heb gejogd nidge ji j hij bridget jij bridgede ik heb gebridged geeecydedekuriststof gesavede be standen joggen ik jag -.--ik bridge ik recycle recycle jíj hij recyclet jij recyclede ik save save jij hij savet jij savede ik heb gesaved bingoën ik bingo bingo jij hij bingoot jij bingode tk heb gebingood lohbyen ik tobby lobby jij hij lobbyt jij tobbyde ik heb gelobbyd ik fondue fondue jij hilfonctuet lij fonduede ik heb gefondued ik weef weef jij hij weeft jij weefde ik heb geweven ik barst barst jíj hij barst jij barstte hetis gebarsten ik raad raad jij hij raadt jij raadde ik heb geraden ik hijs hijs jij hij hijst jij hees ik heb gehesen ik houd houd jil hij houdt jij hield ik heb gehouden ik bevecht bevecht jil hij bevecht jij bevocht ik heb bevochten recyclen De stam eindigt op een klinker, fonduen ' weven Deze werkwoorden hebben een onregelmatige vervoeging . bilh et vottooid deelwoord • bij het bijvoeglijk gebruikt voltooid deetwoord • en vaak in de verleden tijd. 4.0 barsten , í - raden 6) heb gecarpoold ik heb gerecycled in Cli L. houden bevechten , 2. De infinitief kan ook bijvoegliik gebruikt worden. Dan staat er altijd te voor: De te verloten pr ijzen. 3. Vervoeg als faxen: coaten promoten smashen brunchen relaxen checken finishen surfen resetten zappen coachen playbacken let op: crossen - croste - gecrost. Idem tossen. 4. Vervoeg als racen: hiken faken biken producen escapen freelancen interfacen shaken 5. De ik-vorm van roof en vrees eindigt op een misleidende f en s. Pas de regeI correct toe, namelijk op de v en z van de infinitief. 6. Werkwoorden met voorvoegsels be-, ge- , her- , er- : het vokooid deelwoord klinkt als de persoonsvorm: lk wil niet dat je je ermee bemoeit. lk heb me er nooit mee bemoeid. 7. Vervoeg als carpoolen: blowen cancelen bodybuilden caravannen brainstormen cateren 8) ver- , charteren clearen crawlen dealen oaden mailen overruien samplen shaven tanen tunen rallyen rugbyen skíën soloën sprayen taxién 8. Vervoeg als bridgen: changen combinen filen framen handlen managen 9. Vervoeg als bingoën: barbecuen delayen frisbeeën ( geweven kleden ; n _í . ' 10) gebarsten aardewerk geraden uitslagen 11) hijsen ' gehaat -> gehate 5) , tgeredde bemanning bekladde muren Een bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord gedraagt zich als een gewoon bijvoeglijk naamwoorct laat -> late i--i- - en / NUGI 101 / ... jij bijvoegfijk gebruikt voltooid deelwoord voltooid deelwoord ik haat haten bridgen 15B1490 6675 614 4 ik ... vorm schatten .. 01997 Walvaboek, Laren cIld, Necfertand Votmgeving: Manuel vatt We}4-aven tkiíets JI t deze urtgave mag worden vermrtnigvuldigd en/of openbaar gente akt op wetke wijze dan ook zonder schriftelijke toestemming van de urtgever, persoons- Hoor je aan het eind van de stam een medeklinker uit i /kA RT E B RAc HEET persoonsvorm tegenwoordige tijd infinitief Spreek altijd de infinitief uit. De stam is het deel van de infinitief dat je hóórt zonder de uitgang —en 1 —n werkw )ordspelling en een overzicht van de overige spellingkw sties. Toegevoegd zijn lijsten met lastige woorden, OPMERKINGEN , ' - gehesen zeilen 't - gehouden lezing bevochten positie 12) hobbyen hockeyen poloën 10. Eindigt een voltooid deelwoord op -en, dan is die vorm onveranderlijk, ook bijvoeglijk gebruíkt. 11. De gebiedende wijs heeft altijd de ik-vorm: "Raad eens, jongens!" 12. Houdt je broer een lezing? je broer(= hij) is onderwerp, dus ik-vorm ft Tussenietters [-e-J of [-en-] Apostrof Hoofdregel: tussenletters -en- als het eerste deel een zelfstandig naamwoord is met alleen een meervoud op -en: bramensap planteneter paardenstal wezenpensioen paardenmiddel kippensoep bramenstruik krantenkop Uitzonderingen op de hoofdregel A eerste deel enig in z'n soort: zonnestraal Koninginnedag zonnebank hellevuur B eerste deel versterkt een biivoeglijk naamwoord: reuzegrappig beresterk stekeblind boordevol maar: berenprestatie, beestenweer (géén bijvoeglijk naamwoord) C dierennaam + plantkundige aanduiding: paardebloem beredruif biggekruid vliegezwam maar: berenklauw, leeuwenbekje ( 2e deel geen plantkundige aanduiding) D versteende samenstellingen of woorden die alleen maar op een samenstelling lijken: duimelot klerelijer pierebad apegaPen apekoof elleboog ledemaat rederijker bakkebaard hagedis madelief ruggespraak bolleboos hartelust nachtegaal schattebout bruidegom hazewind paddestoel spillepoot bullebak hunebed papegaai takkewijf dageraad kattebelleije petekind zinnebeeld C eerste deel is eert zelfstandig naamwoord dat géén meervoud heeft: roggebrood gerstekorrel tarwebloem erezaak D eerste deel is geen zelfstandig naamwoord: armelui rodekool knorrepot dwingeland brekebeen huilebalk Tussenklank [-s-] Schrijf de tussenklank -s- in samenstellingen, als je hem hoort: stadspoort. Degint het tweede deel van het woord met een sisklank (dorp + straat), dan kun je niet horen of je een tussen-s moet plaatsen. Vergelijk dan met dorp + kerk —> dorpskerk, dus dorpsstraat. liefdesscène (liefdesverdriet) afdelingschef (afdelingshoofd) Trema Het trema (deelteken) voorkomt verkeerde uitspraak van twee klinkers binnen één niet-samengesteld woord. geïnd vacuóm na.fef coOperatief financiën financiële patiënt conciërge Het trema komt op de eerste letter van de nieuwe lettergreep. industrieën tweeëntwintig reéel smenig Geen trema: - als geen verkeerde uitspraak mogelijk is: beoefent, glooiing - in vreemde achtervoegsels: elektricien, museum - bij afbreken: beëcligen be- edigen De apostrof is ook een teken dat één of meer letters zijn weggelaten. 's morgens Trix' zoons S-Hertogenbosch m'n Verkleinwoorden Samengestelde zelfstandige naamwoorden schrijven we zoveel mogelijk aaneen. Alleen bij onduidelijke woordbeelden zetten we een liggend streepje. (zie aldaar) hogesnelheidsspoorlijn hogedrukgebied langetermijnplanning kleinbeeldcamera Bijvoeglijke naamwoorden schrijf je aaneen, als je ze als één woord ervaart. paarsblauw lichtgroen Woorden op -a, -é, -o, -u krijgen dubbele klinker + tie. chocolaatje autootje uitzondering: karbonaadje logeeije recuutje dineeije Bij afbreken verschiint het grondwoord weer: chocola-tje logé-tje diner-tje Afkortingen en woorden op -y krilgen een apostrof: tv'tje A4'tje baby'tje hoogstnoodzakefijk goedgehumegrd Getallen tot en met honderd schrijf je ali één woord, ook in combinatie met honderd, duizend, honderdduizend. Combinaties met miljoen en jard schrijf je niet aaneen. zevenhonderdduizend tweehonderd miljoen zevenennegentig zevenennegentigduizend Klemtoon en meervoud van zelfstandige naamwoorden B eerste deel heeft twee meervouden, op -s en -en: groentekraam hoogtemeter gedachtesprong weduwepensioen lindelaan keuzepakket secondewerk geboortegolf goedenacht Als geen verkeerde uitspraak mogelijk is, geen apostrof plaatsen. cadeaus dominees lokes werk logés Lenies tas taboes :Het aantal regels is beperkt; raadpleeg bij twijfel het woordenboek. Dus: tweehonderd miljoen zeventienhonderdduizend vijfhonderd zevenennegentig Afgefeide telwoorden schrijf je aaneen: tweehonderdmiljoenste Samengestelde bijwoorden, voegwoorden en voornaamwoorden schrijf je doorgaans aaneen. daartussen hiertegenover alhoewel evenals diegene datzelfde acciins accolade accommodatie accountant accu accuraat actie actueel acuut alcohol attractie bioscoop blocnote cadeau collega collectie commissie comp[eet complot consequent consument controle cursief crisis criticus defect / cc en k 1 kk delicaat dialect directeur document economie eczeem excuus fabricage harmortica insect laconiek locatie macaroni object octaaf practicum practicus product productie publicatie redame respect stucwerk succes vacature vaccinatie akkoord akoestiek akte anekdote diskette elektricien elektrisch elektriciteit fabrikaat fotokopie frikadel helikopter kakofonie kalllgraferen kandidaat kantine Icapuckner ' kararnel karbonade katalysator katheder kathedraal kerosine klandizie kierikaal klinisch komedie kompres konvooi kopie kopieren kordon korps (officiers-) korset kosmos kostuum kotelet krediet kritisch kritiseten kroket krokus fokaliteit oktober prakkjseren praktisch praktiseren seksueel traktaat (vredes-) trakteren vakantie vulkaniseren Liggend streepje Woorden met lastige letters' ln alte onderstaande gevallen tussenletter -e-: A eerste deel heeft een meervoud op -s: horlogeband aspergekweker hogeschool Woorden op klinker (a, i, o, u, y) + achtervoegsel krijgen een apostrof om verkeerde uitspraak te voorkomen. Ook cijfer- en letterwoorden + achtervoegsel krijgen een apostrof. agenda's baby'tje Theo's tas tv's skr's menu's vwo'er A4'tje Woorden op -er skieije Woorden met c Aaneenschrijven Woorden op -ie (of -ee) met de klemtoon op de laatste lettergreep, krijgen de meervoudsuitgang -ën. caforieën epidemieën fantasieën trofeeën Het liggend streePje wordt alleen gebruikt in samensteffingen. Het maakt het verband tussen de delen duidelijk of zorgt ervoor dat het woord goed gelezen wordt. A tussen gelijkwaardige delen: G.Berends-Wagenaar dichter-zangerwoon-werkverkeer Ligt de klemtoon niet op de laatste lettergreep, dan is de meervoudsuitgang -n. bacteriën kotoniën poriën tratiën B tussen niet-getijkwaardige delen: niet-gelovigen pro-Russisch commissie-Van Dam adjunct-directeur Woorden op -es, -et, -ik, -it met de klemtoon op de laatste lettergreep, krijgen in het meervoud een verdubbeling van de slotmedektinker. bibliothecaressen minaretten gebitten C tussen delen van aardrijkskundige namen: Ligt de klemtoon niet op de laatste lettergreep, dan geen verdubbeling van de slotmedeklinker. dreumesen lemmeten perziken kieviten D in samenstellingen met cijfers, tekens en letters: 4-meiherdenking .6-teken; 60+-kaart T-krusing Bij woorden op -as, -is, -us aktijd verdubbeling van de slotmedeklinker: atlassen notarissen prospectussen Hoofdle Het eerste volledige woord van een zin schrijf je met een hoofdletter. Begint een zin met een getal, dan geen hoofdletter. 's Middags is deze njstrook gesloten. 76 landen stemden niet. Namen in de ruimste zin schrijf je met een hoofdletter en ook daarvan afgeleide woorden. Ab van Beek de Tweede Kamer Van Beek Nederlandse Spoorwegen mevrouw Van Beek de NS mevrouw G. van Beek-Zegers Vrij Nederland Oost-Groningen Koninginnedag Oost-Gronings Kerstmis, maar: kerstvakantie de Tweede Wereldoorlog Let op: afgekorte titel kleine letter: Europese Unie drs. ir. prof Noord-Brabants Noord-BrabantMidden-Afrika Noordoost-Brabant Noordoost-Brabants Midden-Afrikaans E om goede uitspraak te bevorderen: mee-eten , zeventiende-eeuws bio-industrie benzine-injectiemotor F als weglaiingsteken: loon- en inkomstenbelasting Uitspraaktekentaccentteken Accenttekens zorgen voor de goede uitspraak van teenwoorden. é (accent aigu): employé, logé, procédé è (accent grave): crèche, goed hè, blèren, carrière • (accent circonflexe): géne, féteren, enquéte, maitresse g (cedille): reu, CurKao Geen accentteken als het niet nodig is voor de uitspraak. logee (vrouwelijk van loge), ragout, compote, debacte Het accent aigu wordt ook gebruikt als klemtoonteken: bij een dubbel klinkerteken op beide letters. Het is écht waar vóórkomen E4 voorkómen abonnee acacia adolescent agglomeratie agressief alarm alinea allergie allochtoon althans aluminium ammoniak analist analyseren ananas andijvie annalen annuferen anoniem appartement .-ppefferen applaudisseren arrangement arrogant autochtoon balorig balustrade begraferds beitel bijdehand bijster bloes / blouse boetiek bronchitis burgemeester burgerlijk chagrijnig chassis cifinder daarentegen dankzij diarree difettant discipline encyclopedie enigszins enthousiast esthetisch ethisch euthanasie fadlissement faliekant fascisme feilloos fiducie florissant frappant galerij gecommitteerde geintje geoutilfeerd gezarnenlijk gezindte giizefaar goochem graffiti grinniken guerilla gynaecoloog hachelijk hardvochtig hartgrondig heibel hiërarchie hopelijk hunebed hygiënisch identitett dlegaal imiteren Jrnmigrant interessant interpellatie interview inwijden kabelfauw kolossaal kwibus fegitimatiebewijs ieldraad lineair ljniaal fitteken fogenstraffen loochenen fuxueus mats manoeuvre marsepein mayonaise meineed meteorologisch millimeter • ' minutieus misschien multiple choice munitie musiceren njetternin nochtans onfeilbaar onmiddellijk outillage palissade parafielke parapfu peignoir penicilline pensioneren permitteren pijler piramide plaveisel pleiten porselein pyjama pyromaan quiz racisme raffinadenj raPPort recensent regisseren reumattek satediet saucijs schnitings silhouet steiger sted (helling) stethoscoop stiekem stijIloos successievefijk supplement surrpgaat symmetrisch symptoom ternauwernood tezamen taernooi tournee trejteren twijfelen uiteraard uittreksel uttweiden vallei veinzen verrrucelti veronachtzamen weifefen weliswaar yoghurt
© Copyright 2024 ExpyDoc
