Veluwezoom - Speuren naar bosgeschiedenis

RO N D O M
BOS GESCH IEDEN IS
DE CAROLINAHOEVE
Ieder bos heeft zijn geschiedenis. Wij zijn er
aan gewend dat bos ten dienste staat van houtproductie, maar dat was niet altijd zo eenduidig:
vroeger moest het bos ook nog hars, strooisel,
houtskool, voer voor het vee en nog veel meer
leveren. Dat heeft allemaal sporen in het bos
achtergelaten. Bossen zijn historische cultuurlandschappen, nog meer dan het boerenland,
hoewel bos ook bijna altijd prachtige natuur is.
Of beter gezegd: omdat bos ook natuur is.
Want vele sporen van menselijke activiteiten
bleven alleen daarom eeuwenlang behouden.
Begeef u op een kleine wandeling in het verleden.
Als u zin in nog meer hebt, kijk dan in het internet op www.bosgeschiedenis-euregio-rijnwaal.eu.
Hier vindt u tips voor meer mooie wandelingen
en folders over bossen in het gebied tussen
Duisburg en Arnhem.
Het project ‘Speuren naar Bosgeschiedenis’ wordt in het kader van het
INTERREG IV A progamma Deutschland-Nederland medegefinancierd door
het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en door de
Provincies Gelderland en Limburg, het Ministerium für Wirtschaft, Energie,
Bauen, Wohnen und Verkehr des Landes Nordrhein-Westfalen, het Landschaftsverband Rheinland en de NRW-Stiftung Naturschutz, Heimat- und
Kulturpflege en de gemeenten Groesbeek, Gennep en Montferland.
Het project wordt begeleid door het programmamanagement van de
Euregio Rijn-Waal.
www.deutschland-nederland.eu
Het project ‘Speuren naar Bosgeschiedenis’ wordt uitgevoerd door:
Rijn
A
B
C
D
Veluwezoom
Renkums Beekdal
Bergherbos
Bisselt
E Reichswald
F Diersfordter Wald
G Dämmerwald
H Duisburger Wald
SPEU REN N AA R
Uitgave NABU-Naturschutzstation Niederrhein e. V. Vormgeving Van Bindsbergen Visser
Tekst Dietrich Cerff Vertaling Nel van den Bergh Foto’s Dietrich Cerff Druk Linsen Druckcenter
VE LU W E Z OOM
www.bosgeschiedenis-euregio-rijnwaal.eu
SPEU REN NAA R
BOS GESCH IEDEN IS
Bijzonderheden onderweg
❼
❶ Wildgraaf
Alleen aan de rechthoekige, open
plek met de rij beuken is nog te
zien dat hier ooit bebouwing heeft
gestaan.
De vroegere functie van deze greppel met begeleidende
wallen was waarschijnlijk het weren van vee en wild van het
bouwland. Tot de uitvinding van het draadraster was het
gebruikelijk om dichte hagen op wallen te planten en samen
te vlechten, zodat mens en dier er niet doorheen konden.
De schors werd gebruikt voor de winning van looizuur voor de lederindustrie. Hout was destijds de belangrijkste
energiebron in de samenleving, tot de
komst van steenkolen ca. 100 tot 150
jaar geleden.
❺ Lange Juffer
Dit brede, lange pad is eeuwenlang
een belangrijke transportroute geweest voor alles wat in het bos
werd geoogst.
❷ Zilverspar
Vanaf de 19de eeuw begon men op veel plaatsen in Europa
te experimenteren met de aanplant en teelt van verschillende soorten naaldbomen. Vermoedelijk is deze imposante
boom een overblijfsel van een dergelijke bosbouwproef.
Sinds de 18de eeuw waren particuliere boseigenaren niet
alleen bezig met houtproductie, maar probeerden ze ook
steeds meer hun bezit te verfraaien. Later in de 19de eeuw
kwamen elementen als lanen, boomrijen, vrijstaande bomen,
sterrenbos en zichtassen in
❸
de mode. Deze opvallende
rode beuk is vermoedelijk
zo'n boom die ooit is aangeplant om het bezit op
te sieren.
❹ De Put
In tegenstelling tot wat lang werd
gedacht, is de Carolinahoeve pas in
1851 gebouwd. De afgelegen boerderij was moeilijk rendabel te
maken. Uiteindelijk stopte men met het boerenbedrijf en werd de
hoeve een café en pannenkoekenhuis. Door een actie van prominente figuren en overheid kon het pand in 1973 eindelijk worden
voorzien van elektriciteit en stromend water, zeer tot tevredenheid van de vele fietsers en wandelaars.
❼ Koningsweg
❿ Hagenau
Deze laan maakt deel uit van een bijna kaarsrechte verbindingsweg tussen de Carolinaberg bij Dieren en het landgoed Ginkel
bij Ede. De ‘Koningsweg’ verbond in de tweede helft van de
17de eeuw twee jachtgebieden van stadhouder prins Willem III
van Oranje.
In 1911 deed Natuurmonumenten hier haar
eerste aankoop van wat
later een nationaal
park zou worden. Om de kosten van beheer en onderhoud te
kunnen betalen, moest er hout worden verkocht. Toch bleef er
relatief veel naaldhout staan, zodat het oude bos niet door
kaalkap verloren ging. De grote bomen zoals de opvallende
dennen stammen nog uit die tijd. Tegenwoordig wordt er nog
minder hout geoogst, zodat een groot deel van het bos de kans
krijgt echt oud te worden.
❽ Onzalige bossen
Dit is een van de oudste bossen in het nationaal park Veluwezoom. Zelfs in de 19de eeuw, toen grote delen van de Veluwe
met heide waren bedekt, stond hier nog eikenhakhout.
❻
❾ Weversbergen
Deze ‘bergen’ zijn eigenlijk zandduinen. Ze zijn ontstaan in de tijd dat de heide zo intensief
werd gebruikt voor beweiding en het steken van plaggen, dat
de begroeiing verdween en plaatsmaakte voor stuifzand.
De wind had daarin vrij spel en zorgde voor duinvorming.
De duinen vormen nu een fraai landschap, samen met het
natuurlijk beukenbos waarin veel dood hout ligt. Zo heeft
het bos er misschien
lang geleden uitgezien, ❹
voordat de mens
grootschalig zijn
invloed deed gelden.
❻ Carolinahoeve
❸ Rode beuk
Het Veluwemassief bestaat
hoofdzakelijk uit grind en
zand. Daartussen kunnen
ondoorlatende leemlagen
zitten, die voorkomen dat
het regenwater wegzakt in
de bodem. De vroegere naam
van deze poel (Hertenkolk)
herinnert aan de tijd dat het
bos als jachtgebied in gebruik was. Vaststaat dat het water
als veedrinkplaats is gebruikt. De aanduiding ‘Put’ verwijst
naar de inname van water voor de moutwijnfabriek die hier
korte tijd heeft gestaan. Een innovatieve ondernemer had de
stokerij in 1841 opgericht en liet voor dat doel aardappelen
telen in de directe omgeving. Als gevolg van de verwoestende aardappelziekte ging de zaak in 1845 alweer op de fles.
❿
❾
www.bosgeschiedenis-euregio-rijnwaal.eu
Route
Veluwezoom
De Veluwezoom is bij de meeste mensen vooral
bekend van de Posbank met het prachtige uitzicht
over de heide. Ook de reeks landgoederen op de
zuidrand van de Veluwe trekt veel bezoekers.
Het grote bosgebied bij Dieren staat wat minder
in de belangstelling. Toch valt hier bij nadere
kennismaking ook veel te zien: een afwisselend
landschap en een rijke cultuurhistorie.
Het bos is er uitgestrekt en rustig, en het lijkt alsof
het altijd zo geweest is. Het tegendeel is waar.
Tot ongeveer een eeuw geleden bestond het gebied
grotendeels uit heide en lagen er kleine nederzettingen. Meestal ging het om een enkele boerderij
of een eenvoudig huisje. Midden in het tegenwoordige bos stond zelfs een kleine brandewijnstokerij.
Het opvallendste overblijfsel van het vroegere
grondgebruik zijn de talrijke lanen die het bos
doorsnijden. Zij zijn ooit aangelegd om wegen en
grenzen te markeren en ook wel ter verfraaiing van
het bos. Uitgerekend deze cultuurhistorische elementen doen denken aan een natuurlijk bos, want
in de lanen vinden we nu de oudste en mooiste
bomen, met spechtenholen en paddenstoelen.
Startpunt:
Parkeerplaats, Kolonieweg, Dieren
Lengte: ca. 9,5 km
GPS-data: 52.054259 N, 6.076538 E
Horeca:
Pannenkoekenhuis de Carolinahoeve
Carolinahoeve 1, 6994 JB De Steeg
Startpunt van de wandelroute is de parkeerplaats
Kolonieweg in Dieren. Deze is te bereiken door in het
dorp de borden ‘de Spelerij’ te volgen en daarna verder
langs de bosrand naar het einde van de Kolonieweg
te rijden.
Vanaf de parkeerplaats gaat de route rechtuit het bos
in. Aan uw linkerhand ziet u een wildgraaf ❶, een
oude grens tussen bos en akker. Volg de blauwe routemarkering die door het bos slingert, totdat u de open
plek met de Carolinahoeve ❻ bereikt.
In de voormalige boerenhoeve kunt u iets eten en
drinken. Uw route gaat rechtdoor het bos weer
in (de Carolinahoeve ligt aan uw linkerhand).
U volgt nu de Koningslaan ❼ over een drietal
heuvels tot aan de eerste duidelijke kruising.
Hier gaat u rechtsaf (maar niet scherp rechtsaf!).
Volg de laan met twee rijen beuken tot een flauwe
bocht naar links bij een bank en wegwijzer, hier gaat
u scherp rechtsaf. Even later voert het pad over een
grote wal die ontstaan is als wandelend duin ❾
in de tijd van de heide. Neem daarna de eerste weg
scherp linksaf.
Dit pad kronkelt door natuurlijk beukenbos ❿
om een groepje opvallend hoge duinen heen.
Na verloop van tijd komt er van rechts een breed
bospad dat u rechtdoor gaat volgen en u komt weer
op de blauwe route. Volg de blauwe routemarkering
terug naar de parkeerplaats.
Veluwezoom

Download Report