Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Mevrouw

Vereniging Vrienden van Drugvrije Programma’s
Secretariaat: Sonoystraat 14, 2581 VL, Den Haag
Aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Mevrouw Drs. E.I. Schippers
Postbus 20350
2500 EJ Den Haag
Betreft: verspilling en averechts werkende bezuinigingen in de verslavingszorg
Den Haag, 9 mei 2014
Geachte mevrouw Schippers,
De leden van de Vereniging Vrienden van Drugvrije Programma’s maken zich ernstig zorgen
over de negatieve consequenties van de voorgenomen bezuinigingen in de klinische
verslavingszorg.
Onze vereniging bestaat uit voormalige cliënten en –medewerkers en ouders van cliënten
van drugvrije therapeutische behandelprogramma’s.
De maatregelen bedoeld om te komen tot een kostenvermindering zullen in de praktijk
leiden tot een toename van de kosten. Geld wordt verspild aan behandelingen waarvan niet
is aangetoond dat ze effectief zijn, terwijl de behandelingen die evidence based zijn,
namelijk opnamen van langdurig verslaafden in therapeutische gemeenschappen zodanig
worden ingekort dat nauwelijks een goed resultaat te verwachten is. Bovendien worden
dergelijke afdelingen opgeheven of wordt de capaciteit drastisch verminderd.
Door de kostenstijging in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ) zijn maatregelen om te
bezuinigingen noodzakelijk. In het bestuurlijk akkoord tussen zorgverzekeringen en GGZ
instellingen is gekozen voor zo veel mogelijk ambulant als het kan en opnemen als het moet.
Behandelen zonder opname is goedkoper dan met een opname. Er is gekozen voor een
beddenreductie van 30% en het inkorten van de opnameduur. In het algemeen is dit een
begrijpelijk uitgangspunt. Voor langdurig verslaafden is dit een rampzalige ontwikkeling.
Ambulante behandeling en kort opnemen werkt bij hen niet. Kort opnemen voor deze groep
is weggegooid geld.
In uw antwoord op onze eerdere brief over de bezuinigingen schrijft u in uw antwoord van
1 maart 2012 (kenmerk VGP/BB 3106019) dat u voor zover mogelijk poogt om de meest
kwetsbaren te ontzien. De voorgenomen maatregelen betekenen echter voor langdurig
verslaafden met een complexe problematiek, meestal met een justitie verleden en
traumatische ervaringen in de voorgeschiedenis zoals seksueel misbruik (bij meer dan de
helft van de vrouwelijke opgenomen verslaafden), psychisch en fysiek geweld, dat zij geen
kans meer krijgen tot een persoonlijk en maatschappelijk herstel. De korte opnames leiden
tot vaker opnemen en levenslange aanspraak op zorg en sociale ondersteuning en blijvende
overlast.
De toename van de kosten van de klinische verslavingszorg is in de laatste jaren geheel
veroorzaakt door nieuwe klinieken met opnamen van een maand, sommige opgezet in het
buitenland ( Curaçao, Zuid Afrika, Spanje). De in deze klinieken opgenomen patiënten
betalen zelf meestal 5000,- euro voor hun behandeling, de rest wordt betaald door de
zorgverzekeringen. Volgens de filosofie van de marktwerking kunnen deze klinieken,
zonder onderzoek vooraf op mogelijke kwaliteit eenvoudig worden opgezet (Volkskrant, 13
t/m 16 april 2013). Langdurige resultaten van deze klinieken zijn niet bekend. Er is geen
rem op hun declaraties. Voor welgestelde verslaafden met voldoende mogelijkheden in hun
omgeving om op terug te vallen kunnen deze korte opnamen mogelijk succes hebben. Dat is
zeker niet mogelijk voor de problematische drugverslaafden met vaak een justitieverleden.
Zo wordt bij de Parnassia groep de opname duur van de therapeutische gemeenschappen
gehalveerd. De opnameduur van de Emiliehoeve (voor verslaafden met
persoonlijkheidsstoornissen) en Triple-Ex (ex-verslaafd, ex-werkloos en ex-crimineel)
wordt gehalveerd. De drugvrije kliniek in Ossendrecht met 60 bedden voor drugverslaafden
die daar na detentie worden opgenomen wordt deze maand gesloten.
De behandelkliniek voor verslaafde kinderen Mistral wordt gewijzigd in twee kleinere
detoxafdelingen.
Het project voor verslaafde ouders met kinderen, die tijdens de behandeling gedurende een
jaar in, door hen zelf gehuurde, appartementen op het terrein van Parnassia aan de
Monsterseweg in Den Haag woonden, is veranderd in een opname van drie maanden in de
nieuwe verslavingskliniek. Zoals in alle niet drugvrije klinieken worden daar alcohol en
drugs binnengesmokkeld. Dit is met name voor de kinderen een buitengewoon onveilige
omgeving.
Het plan is om daar ook de Emiliehoeve in onder te brengen.
Voor de categorie drugsverslaafden met een vaak meer dan 10 jaar bestaande verslaving,
veelal gepaard gaand met crimineel gedrag en verblijf in penitentiaire inrichtingen is een
opname nodig die lang genoeg is voor een maatschappelijk en persoonlijk herstel zonder
terugval het verslavingsgedrag.
In ons land is de enige mogelijkheid voor deze groep verslaafden om succesvol behandeld te
worden een opname in een van de drugvrije therapeutische gemeenschappen. De
opgenomen verslaafden leren daar na een leven met traumatische ervaringen en
mislukkingen in een drugvrije omgeving om te gaan met hun emoties, vrij te komen van
destructief gedrag en negatieve houdingen en zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun
behandeling. Door onderwijs en werktraining krijgen zij na een leven van mislukkingen
weer een positief gevoel over zichzelf. Behandeling gericht op stoppen van het gebruik is
ook bij hen mogelijk.
De behandeling in therapeutische gemeenschapen is evidence based. Internationaal
onderzoek heeft aangetoond, dat de lengte van de opname en een erop volgende nazorg
consistente voorspellers zijn voor het succes van de behandeling in therapeutische
gemeenschappen: hoe langer de opnameduur, hoe meer succes.
Enige weken geleden kwam een onder leiding van de Gentse hoogleraar Vanderplasschen
opgesteld rapport uit van het European Monitoring Center for Drugs and Drug Abuse over
therapeutische gemeenschappen in Europa (er zijn er ongeveer 12000) waarin werd
bevestigd dat een behandeling in therapeutische gemeenschappen goede resultaten geeft in
het afnemen van druggebruik en criminaliteit als de opname voldoende lang is (minimaal 6
tot 12 maanden).
http://www.emcdda.europa.eu/attachements.cfm/att_226003_EN_TDXD14015ENN
_final.pdf
In Nederland werd dit in een follow-up onderzoek van de drugvrije therapeutische
gemeenschap Emiliehoeve eveneens aangetoond. Bij een verblijf tot 6 maanden was het
succes (geen druggebruik of alcoholproblemen, geen criminaliteit) 10%, bij een jaar of
langer: 70%. (http://bit.ly/1lNOTYK).
Het momenteel gehanteerde ROM-instrument is ongeschikt voor het gebruik in de
verslavingszorg. Zo werd bij de therapeutische gemeenschap Triple-Ex geen relatie
gevonden tussen scores van tevredenheid met de behandeling en de uitkomsten van het
follow-up onderzoek. Tevreden cliënten bleken in het follow-up onderzoek even vaak te zijn
teruggevallen als de ontevreden cliënten. De enige betrouwbare maatstaf voor succes in de
behandeling is follow-up onderzoek één of twee jaar na de behandeling.
De behandeling is bovendien kosten-effectief. Uit een kosten-baten analyse van de
Emiliehoeve en Triple-Ex bleek dat de behandeling aanzienlijke besparingen oplevert in
kosten voor de gezondheidszorg (langdurige medische begeleiding,
onderhoudsprogramma’s, ziekenhuisopnamen), justitiekosten (politie, advocaten,
gevangenis) en sociale kosten (uitkeringen, maatschappelijke zorg en opvang). Deze
besparingen zijn een veelvoud van de totale kosten van de behandeling van alle opgenomen
verslaafden. Bij de kosten-baten analyse werd gevonden dat de behandeling op de
Emiliehoeve aan geschatte baten (met aftrek van de totale kosten voor de behandeling)
2.700.000,- euro per jaar opleverde. Bij Triple-Ex was dit 2.600.000,- euro.
Van alle instellingen voor klinische verslavingszorg in Nederland werd alleen bij de
therapeutische gemeenschappen (Emiliehoeve (2x), Triple-Ex (2x) en Hoog Hullen met een
follow-up onderzoek aangetoond dat de behandeling effectief is op lange termijn.
Juist deze en andere therapeutische gemeenschappen, die geld opleveren, worden
momenteel zodanig gekort, dat twijfelachtig is of ze nog succesvol kunnen zijn.
Momenteel wordt er in de verslavingszorg geld verspild aan te korte opnamen in de nieuwe
en ook in gevestigde klinieken waarvan de effectiviteit niet is aangetoond.
Tegelijkertijd verdwijnen door verkorting van de opname of opheffen van de bedden,
mogelijkheden voor behandeling van langdurig verslaafden die geld opleveren.
Ook bestaat er geen enkel onderzoek in Nederland dat aantoont dat ambulante behandeling
van langdurig verslaafden aan drugs enig effect heeft. Inkorten of opheffen van langdurige
opnamemogelijkheden betekent dat een grote groep verslaafden geen kans meer heeft op
herstel en daardoor een levenslange kostenpost zal betekenen. Het verdwijnen van deze
behandeling betekent voor generaties van drugsverslaafden het wegvallen van een
effectieve behandeling.
Namens het bestuur van de Vereniging Vrienden van Drugvrije Programma’s,
Dr. M. Kooyman, psychiater
Voorzitter
Drs. L.C.M. van Eendenburg
Secretaris

Download Report