De therapeutische relatie

3/12/2014
DE THERAPEUTISCHE RELATIE
1
Procesbevorderend
Herstelgericht
Zingevend
Walter Krikilion – Studiedag Geel 04/12/14
DE THERAPEUTISCHE RELATIE –
UITGANGSPUNTEN IN 2005 EN VANDAAG
 Fundamentele
component van
kwaliteitsvolle therapie en zorg
 Centrale
factor in begeleidingsrelaties:
‘een als goed ervaren therapeutische
relatie bevordert het groeiproces’
2
DE THERAPEUTISCHE RELATIE –
UITGANGSPUNTEN IN 2005 EN VANDAAG
 Inspirerende
basis voor het
therapeutisch en klinisch werk: als een
soort permanente inspiratiebron
 Kritische
filter wanneer we het
therapeutisch-klinisch handelen
evalueren:
- in een concrete cliëntsituatie
- bij zelfevaluatie als therapeut
- bij zelfevaluatie als team
3
1
3/12/2014
ALS SPECIFIEKE PROCESFACTOR
 in
het behandelprotocol
de therapeutische methodiek
 kan opgevolgd worden bij monitoring van
h therapeutisch
het
h
h werk
k
 kan geëvalueerd en bijgestuurd worden
als specifieke factor
 in
Zie het boek van Anton Hafkenscheid, De
therapeutische relatie (Utrecht: De
Tijdstroom, 2014)
IN DEZE
LEZING
- FOCUS
4
OP VOLGENDE
INVALSHOEKEN
I. De therapeutische relatie als centrale
factor in begeleidingsrelaties vanuit
zorgethiek
II. De
II
D therapeutische
th
ti h relatie
l ti iin
herstelondersteunende zorg en daarbij in
zinzorg
III. Vanuit wederkerigheid in de
zorgrelatie als kern van
patiëntenparticipatie
5
I. ZORGETHIEK: WELKE HANDVATTEN
TRONTO ?
VINDEN WE BIJ
 Joan
Tronto, Amerikaanse zorgethica
(Universiteit Minnesota).
 Hoofdwerken:
•
Moral boundaries: a political argument for
an ethic of care (New York: Routlegde, 1993)
•
Caring democracy: markets, equality &
justice (New York: New York University Press,
2013)
6
2
3/12/2014
ZIE VOOR TOELICHTING
ZORGETHIEK TRONTO
BIJ
Ethisch Advies 17 van Zorgnet Vlaanderen
over ‘Waardegedreven Ondernemen in de
Zorg’ (2014,
Zorg
(2014 pp. 22-23
22 23 en 26).
7
ZORGETHIEK TRONTO – KERNTHEMA’S
•
•
•
Zorg moet een centraal thema vormen in
samenleving en politiek.
Zorg is per definitie een interactie tussen
zorgverlener en zorgontvanger.
Ieder van ons neemt in het leven
wisselend of tegelijk beide rollen van
verlener en ontvanger in de zorg op.
8
TRONTO – 5 DIMENSIES
1)
Bezorgd-zijn
2)
Zorg opnemen
3)
Zorg verlenen
4)
Zorg ontvangen
5)
Zorgen met en voor elkaar
9
3
3/12/2014
TRONTO – 5
CORRELERENDE
KWALITEITEN
1)
‘Aandachtigheid’ voor werkelijke noden
2)
Verantwoordelijkheid opnemen
3)
Deskundigheid
4)
Ontvankelijkheid of responsiviteit bij het
nagaan of de geboden zorg beantwoordt aan
noden
5)
Pluraliteit, communicatie, vertrouwen,
respect en solidariteit (perspectief van
bredere samenleving)
TOEPASSING TRONTO
BIJ
10
DE
THERAPEUTISCHE RELATIE
1)
2)
3)
4)
5)
‘Aandachtigheid’ voor waar het echt om
gaat en voor de echte vragen
Samen – therapeut en cliënt –
verantwoordelijkheid opnemen
D k di h id van d
Deskundigheid
de th
therapeutt én
é ook
k
van de cliënt en de context (impliciete
kennis over eigen traject)
Nagaan of de therapeutische
interventies ‘werken’ en ‘aankomen’
Werken aan een meer rechtvaardige en
solidaire samenleving
11
II. DE THERAPEUTISCHE RELATIE &
HERSTELONDERSTEUNENDE ZORG
 ‘Herstel’
staat vandaag centraal in de GGZ
 Geeft
richting aan (de ontwikkeling van) ons
begeleidingswerk en aan de vernieuwing van
de GGZ – als inspiratiebron en als kader dat
een coherente
h
t visie
i i geeft
ft
 Geeft
een bepaalde kleur aan de
therapeutische relatie
 Faciliteert
een ‘integraal zorgperspectief’
waarin de therapeutische relatie vanzelf
centraal komt te staan
12
4
3/12/2014
HERSTELONDERSTEUNENDE
ZORG
 Faciliteren
van ‘een persoonlijk en uniek
proces van verandering van houding, waarden,
gevoelens, doelen, vaardigheden en
competenties’.
 Faciliteren
F ilit
van een ‘d
‘dynamiek
i k gericht
i ht op h
hett
leren leiden van een bevredigend en hoopvol
leven, met de beperkingen van de psychische
kwetsbaarheid, maar zonder erdoor
gedomineerd te worden, en waarin hij of zij
een nieuwe betekenis en een nieuw doel in het
leven leert ontdekken’.
13
(naar William Anthony, 1993)
ATTITUDES VAN DE ZORGVERLENER
HERSTELONDERSTEUNENDE ZORG








IN
de hulpverlener heeft een attitude van hoop en optimisme;
is present (aandachtig aanwezig);
gebruikt zijn professioneel referentiekader op een terughoudende en
bescheiden wijze;
maakt ruimte voor, ondersteunt het maken van en sluit aan bij het eigen
verhaal van de cliënt;;
herkent en stimuleert het benutten van de eigen kracht van de cliënt
(empowerment) zowel individueel als collectief;
erkent, benut en stimuleert de ontwikkeling van ervaringskennis van de
cliënt;
erkent, benut en stimuleert de ondersteuning van de cliënt door
belangrijke anderen;
is gericht op het verlichten van lijden en het vergroten van eigen
regie/autonomie.
(Dröes en Plooy, Herstelondersteunende zorg in Nederland: vergelijking met
Engelstalige literatuur , 2010, geciteerd in Handreiking ROPI (Recovery
Oriented Practices Index), Utrecht: Trimbos-instituut, p. 4)
HERSTEL – TOEPASSING
BIJ
14
ZINZORG
1)
Persoonlijke zinbeleving van de cliënt primeert.
2)
Belangrijk is dat de persoon ruimte en
erkenning krijgt bij het aanboren van de eigen
krachtbronnen om nieuwe betekenissen te
ontdekken, te werken aan een nieuw levensdoel,
de eigen weg te vinden in het omgaan met
existentiële, levensbeschouwelijke en spirituele
vragen.
3)
De persoon is rijker dan haar/zijn beperkingen;
de ruimere betekenisverlening en zinbeleving
relativeren de beperkingen.
15
5
3/12/2014
HERSTEL – ZINZORG




EN
ERVARINGSKENNIS
In het zoeken naar nieuwe betekenissen, een nieuw
levensdoel, en naar antwoorden op existentiële,
levensbeschouwelijke en spirituele vragen neemt de
persoon een actieve rol op.
Bij deze actieve en persoonlijke zoektocht,
zoektocht
geruggensteund door de presentie en het vertrouwen van
anderen, verwerft de persoon competenties en
vaardigheden.
Hij/zij ondersteunt zo vanuit ervaringskennis anderen op
hun levensweg.
Dit gebeurt in een ruimte van gezamenlijk gedragen zorg,
waarin ervaringsdeskundigen en professionals partners zijn
en verbondenheid voelbaar is.
16
HERSTEL - ZINZORG EN
BEGELEIDER-TOCHTGENOOT
DE
In dit proces van herstel en vinden van nieuwe
betekenis op de eigen levensweg is de begeleider of
therapeut een tochtgenoot of reisgezel, die:
•
in de relatie de weg van de cliënt centraal stelt en
haar/hem aandachtig en ontvankelijk bejegent
•
haar/hem als partner in therapie en zorg ziet
•
bereid is om voortdurend zelf te groeien als persoon
•
positief de eigen kwetsbaarheid erkent
17
Verdere toelichting
over
* de begeleider
als tochtgenoot
* de therapeutische
relatie vanuit
perspectief van
cliëntenparticipatie
in
Hoofdstuk 2 van dit
boek (respectievelijk pp.
79-80 en 55-63)
(Uitgeverij Garant,
Antwerpen/Apeldoorn)
18
6
3/12/2014
III. WEDERKERIGHEID
IN DE
ZORGRELATIE

Centraal in kwaliteitsvolle zorg.

Centraal vanuit perspectief van herstel.

In de kern eenvoudig, maar in de p
praktijk
j een
h l klus
hele
kl – training
t i i iis noodzakelijk.
d k lijk


Uiteraard is er een bepaalde basisasymmetrie en
ongelijkheid van rollen – de klemtoon ligt
namelijk op ‘gelijkwaardigheid in de dialoog’.
Training: via dialoogsamenkomsten van
professionals en cliënten samen in het kader van
participatie.
19
WEDERKERIGHEID IN DE ZORGRELATIE –
TRAINING IN DIALOOGSAMENKOMSTEN
Knelpunten worden erkend en doorgewerkt, zoals
spanningsvelden bij de combinatie van rollen, bijv.:
1)
1)
2)
3)
Tochtgenoot - professional
Kwetsbare patiënt – ervaringswerker
Dialoog met de cliënt – behandelprotocol
2)
Men leert samen open en kritisch stil te staan bij de
rollen die opgenomen worden (zorgverlener,
zorgontvanger …).
3)
Ieder stelt zich lerend op in een solidaire ruimte waarin
men op de eerste plaats partner is.
4)
Zorgprofessionals durven erkennen dat ze van cliënten
dingen leren over het leven, en dat deze hen ook helpen
bij hun ontwikkeling als mens en zorgprofessional.
20
BESLUIT - KERNWOORDEN

Unieke waarde en eigen levenspad van ieder

Aandachtig-zijn

Dialoog en verbondenheid

Gezamenlijk gedragen zorg
21
7
3/12/2014
Dank voor uw aandacht !
22
8

Download Report