KLJ - Beauvoorde

Wetenschappelijke studies
FODMAP-beperkt dieet
Dr Laurens van der Waaij, MDL-arts
Martini Ziekenhuis Groningen
11 april 2014
FODMAP-beperkte dieet
• Recent een aantal gerandomiseerde studies
• 68-87% significante klachtenvermindering
• 37-45% klachtenvermindering t.o.v. een ander
dieet of de NICE richtlijn *
• Onze eigen ervaring (n=50): 84% verbeterd
* Staudacher HM, et al. J Hum Nutr Diet. 2011;24:487-95.
Staudacher HM, et al. J Nutr 2012;142:1510-8.
de Roest RH, et al. Int J Clin Pract 2013;67:895-903.
Het FODMAP-beperkt dieet is volgens
sommige artsen en diëtisten controversieel
1. Het aantal onderzoeken is beperkt
2. De onderzoeken zijn voornamelijk afkomstig van één
Australisch centrum
3. Er zijn aanmerkingen zijn op de onderzoeksopzet
4. Lange termijn data ontbreken nog
5. de Australische onderzoeksgroep heeft financiële
belangen (betaalde apps en boeken)
6. Bij PDS wordt een placeborespons van 38% gezien
7. In het verleden zijn vaker diëten bij PDS
gepropageerd die toch niet werkzaam bleken.
Wij vinden zelf dat er voldoende
argumenten zijn om het FODMAPbeperkt dieet aan te bevelen bij PDS
• Er zijn enkele goed opgezette studies
• Ook andere centra hebben studies gedaan
• Het onderliggend mechanisme is plausibel en sluit
goed aan bij bestaande kennis (Lactose/fructose
intolerantie)
• Wij hebben zelf identieke gunstige resultaten
Gerandomiseerde studies
mechanisme
Studie opzet
Patiënten
1. RCT, cross-over PDS: 15
blind
gezond: 15
2. RCT, cross-over
rechallange
Tijdsduur Resultaat
4 dg
FODMAP-rijk: 4x meer
waterstofgas uitgeademd
PDS: PDS-klachten
fructosemalabs* 2 wk
+ PDS: 25
Fructose / fructanen drank:
dosis afhankelijke PDS kl.
glucosedrank: geen kl.
ileostoma: 12
FODMAP-rijk: stoma
volume hoger: 100 ml
inhoud dunner
* Waterstofademtest
3. RCT, cross-over
1. Ong DK et al. J Gastroenterol Hepatol 2010;25:1366-73.
2. Shephard SJ et al. Clin Gastroenterol Hepatol 2008;6:765-71.
3. Barrett JS et al. Aliment Pharmacol Ther 2010;21:874-82.
Gerandomiseerde studies
effectiviteit
Studie opzet
1. RCT, cross-over
blind, PDS
Patiënten
n= 30
Tijdsduur Resultaat
3+3 wk* FODMAP: VAS: 23 mm
Austr. dieet: VAS: 45 mm
- 70% verbeterde
* Zeer gecontroleerd, al het voedsel werd centraal bereid
2. RCT, PDS:
normaal: 22 4 wk
FODMAP: 19
FODMAP: 68% klacht verm
eigen dieet: 23%
1. Halmos EP et al. Gastroenterology 2014; 146:67-75.
2. Staudacher HM et al. J Nutr 2012;142:1510-8.
Studies
effectiviteit lange termijn
Studie opzet
Patiënten
Tijdsduur
Resultaat
4. non-RCT, PDS
(dieet advies)
normaal: 39
FODMAP: 43
9m
FODMAP: 86% klacht verm
eigen dieet: 49%
5. non-RCT, PDS
(dieet advies)
FODMAP: 90
15m
72% klachtenvermindering
60% adherent op lange term
4. Staudacher HM et al. J Hum Nutr Diet. 2011;24:487-95.
5. de Roest RH et al. Int J Clin Pract 2013;67:895-903.
Gerandomiseerde studies
effectiviteit: conclusie
• Gunstig effect in een aantal RCT’s
• Kortdurende interventies: beperkte bewijskracht
• Goede lange termijn data en RCT’s uit andere centra
ontbreken
• Vaak cross-over design: risico op carry-over effect
(verandering van de darmflora door het dieet die langer aanhoudt dan de wash out periode.
• Echter: een RCT met een dieetinterventie die een
periode van maanden bestrijkt is methodologisch erg
lastig.
Gerandomiseerde studies
Het FODMAP-beperkt dieet bij andere darmziekten
• Sondevoeding: SV gerelateerde diarree heeft relatie met
de hoeveelheid FODMAP’s in de toegediende SV 1
• Pouch: de defecatiefrequentie halveert op een
FODMAP-beperkt dieet 2
• IBD in remissie: bijkomende functionele klachten
verbeteren tijdens het FODMAP-beperkt dieet 3
• Flatulentie: vermindert met een FODMAP-beperkt dieet 4
1. Halmos EP al. Aliment Pharmacol Ther. 2010;32:925-33.
2. Croagh CC et al. Inflamm Bowel Dis 2007; 13:1522-8.
3. Gearry RB et al. J Crohn Colitis 2009;3:8-14.
4. Ong DK et al. J Gastroenterol Hepatol 2010;25:1366-73.
Gerandomiseerde studies
Non-Celiac Gluten Sensitivity en FODMAPs
Non-celiac PDS-patiënten met klachtenverbetering met een
glutenvrij dieet (NCGS): n=37
A: Eerst: 2 wk glutenvrij FODMAP-arm: afname klachten: p<0.0001
B: Daarna dubbelblind randomisatie: toevoeging 2 wk:
1. veel gluten
2. weinig gluten
3. placebo
C: Daarna Washout >2 wk: 2e toevoeging:
Washout : 3e
Resultaat: verergering klachten bij alle groepen (1-3) identiek !
Conclusie: NCGS klachten lijken door FODMAP’s veroorzaakt
te worden.
Biesiekierski JR, et al. Gastroenterology 2013;145:320-8.
Onbeantwoorde vragen
1. Goede lange termijn data ontbreken.
2. Welke PDS-patiënten ?: bv alleen diarreepredominante PDS of ook coprostase-predominante PDS
Conclusie
Het FODMAP-beperkte dieet is een nieuwe
behandeling bij PDS.
Vier gerandomiseerde onderzoeken met een
beperkte bewijskracht: bij ongeveer 75% reductie van
klachten waarvan de helft placebo effect
Toekomstig gedegen onderzoek met lange termijn
uitkomsten zal moeten uitwijzen of het FODMAPbeperkt dieet de standaardtherapie zal worden bij
PDS.
Zie ook ons artikel in het NTVG