Zuurstof thuis

Patiënteninformatie
Zuurstof
thuis
Informatie over de adviserende en begeleidende
mogelijkheden van de longverpleegkundige
bij het omgaan met zuurstof thuis
InhoudsopgavePagina
Waarom extra zuurstof thuis?
4
Wat is het doel van het zuurstofgebruik?
5
Wat houdt zuurstof thuis in?
5
Hoeveel zuurstof heeft u nodig?
5
Voorwaarden voor zuurstof thuis
6
Bijwerkingen6
Begeleiding thuis
7
Algemene informatie over zuurstof thuis
8
Hoe voorkom ik brand?
11
Wordt alles vergoed?
12
Kan ik ook met zuurstof op vakantie?
12
Wat moet ik doen bij vragen of problemen?
13
Tot slot
14
3
Zuurstof
thuis
Informatie over de adviserende en begeleidende
mogelijkheden van de longverpleegkundige
bij het omgaan met zuurstof thuis.
Zuurstof is van levensbelang. Bewegen, praten, denken: bij alles wat
we doen gebruiken we energie, zelfs als we slapen. Ons lichaam maakt
energie door voedsel te verbranden en daarvoor is zuurstof nodig. De
zuurstof die we inademen, komt via de longen in het bloed en gaat
met het bloed naar de plaatsen waar energie nodig is. De longen
zorgen er ook voor dat het overtollige koolzuur uit het bloed komt en
uiteindelijk wordt uitgeademd. Door adem te halen, krijgen we
normaal gesproken voldoende zuurstof binnen. Maar als de longen
niet goed functioneren door een ziekte, kan extra zuurstof nodig zijn.
Waarom extra zuurstof thuis?
Of u extra zuurstof nodig hebt, hangt af van de ernst van het
zuurstoftekort in uw bloed. Uw longarts kan dit vaststellen met
uitgebreid onderzoek. Klachten die op een zuurstoftekort kunnen
wijzen, zijn kortademigheid, benauwdheid, onrust, moeite om in slaap
te komen, hartkloppingen, verwardheid en sufheid. Zuurstoftekort
veroorzaakt echter niet altijd kortademigheid en kortademigheid wordt
niet altijd minder door extra zuurstof.
De longarts heeft u tijdens de opname in het ziekenhuis extra zuurstof
voorgeschreven. Bij longkanker, longfibrose en ernstige vormen van
COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease), ook wel chronische
bronchitis en longemfyseem genoemd, is de aanvoer en/of opname van
zuurstof via de longen verminderd. Dan kan er een zuurstoftekort
ontstaan. Een langdurig tekort kan leiden tot geestelijke verwarring,
hartklachten, nierproblemen en zelfs tot een vroegtijdig overlijden.
Extra zuurstof kan deze problemen voorkomen of tegengaan en
4
daarnaast ervoor zorgen dat uw conditie minder snel achteruit gaat.
De ervaring is dat veel patiënten merken dat ze met extra zuurstof
meer kunnen.
Wat is het doel van het zuurstofgebruik?
Het belangrijkste doel van de zuurstofbehandeling is dat uw
levensverwachting toeneemt. Bovendien kunt u zich wellicht iets beter
inspannen en raakt u minder snel vermoeid, waardoor u weer meer
kunt doen.
Wat houdt zuurstof thuis in?
Wanneer u extra zuurstof nodig heeft, komt hiervoor zuurstof
apparatuur bij u thuis te staan: de zuurstofbron. Deze brengt zuurstof
via een slangetje in uw luchtwegen. Daar vermengt de zuurstof zich
met de lucht die u inademt.
Er zijn verschillende soorten zuurstofbronnen (zie verderop in deze
folder). Uw longarts bepaalt of u extra zuurstof nodig heeft, de
longverpleegkundige geeft advies voor een bepaalde zuurstofbron.
De longverpleegkundige en de zuurstofleverancier in samenspraak met
uw verzekering zijn verantwoordelijk voor de keuze en levering van
deze zuurstofbron.
Hoeveel zuurstof heeft u nodig?
Hoeveel extra zuurstof u nodig heeft, hangt af van het zuurstoftekort
in uw bloed. De arts schrijft minimaal 16 uur per dag voor.
Dit zal grotendeels ’s nachts zijn. Tijdens het slapen ademen we
namelijk oppervlakkiger, waardoor er eerder zuurstoftekort ontstaat.
Maar het kan zijn dat u 24 uur per dag zuurstof nodig heeft. Voor
zuurstofgebruik bij inspanning en in de laatste levensfase gelden
andere regels. Het gemiddelde gebruik is één tot twee liter per minuut.
Niet alleen te weinig, maar ook te veel zuurstof kan schadelijk zijn.
Houdt u zich dus altijd aan het voorschrift van de arts. Als u het
zuurstofgebruik voorgeschreven krijgt om te herstellen na een
verergering van uw longklachten, dan zal de longarts na een maand of
5
drie beoordelen of u ermee door moet gaan. Als u extra zuurstof nodig
heeft, omdat uw conditie geleidelijk achteruit gaat, dan is dit in
principe voor altijd.
Voorwaarden voor zuurstof thuis
Een zuurstofbehandeling is belastend voor u en uw omgeving en
financieel ook heel kostbaar. Mede daarom moet u aan enkele
voorwaarden voldoen.
• Uw longarts constateert dat uw toestand niet beter wordt met alleen
‘gewone’ medicijnen en fysiotherapie en dat het zuurstoftekort al
twee of drie maanden aanhoudt.
• U bent in staat de zuurstofbehandeling goed uit te voeren en dit
gedurende lange tijd vol te houden. Pas dan hebt u echt baat bij het
extra zuurstofgebruik.
• U rookt niet. Roken doet namelijk het effect van de zuurstof teniet.
Als u rookt, heeft extra zuurstof dus géén zin.
U moet echt gestopt zijn met roken, voordat u met
extra zuurstof mag beginnen. Bovendien is roken
gevaarlijk bij zuurstofgebruik.
• U zorgt dat andere mensen absoluut niet roken
in uw nabijheid. Hiervoor is het brandgevaar van
uw zuurstofgebruik te groot. U mag geen zuurstof
gebruiken in de buurt van open vuur zoals een
gasfornuis, open haard, kaarsen, waxinelichtjes etc.
• Zie verder onder: Brand voorkomen.
Bijwerkingen
Zuurstof heeft geen ernstige bijwerkingen. Wel kunt u last krijgen van:
• een droge neus, vooral als u meer dan vier liter per minuut gebruikt.
Met een luchtbevochtiger is dit deels te voorkomen. Tegen irritatie
van het neusslijmvlies helpt carbomeer watergel. Dit is zonder recept
verkrijgbaar bij de apotheek;
• irritatie van de neus, keel of oren door de neusbril. Er zijn
beschermers van schuim voor de oren beschikbaar;
6
• huidirritatie. Gebruik op de huid alleen crèmes op waterbasis.
Crèmes op basis van vetten zouden brandblaren kunnen
veroorzaken.
Begeleiding thuis
Voor wie is deze begeleiding?
De begeleiding is in principe voor alle patiënten die vanuit het
ziekenhuis naar huis gaan en thuis zuurstof gaan gebruiken en voor
hun familie-/gezinsleden.
Wat houdt deze begeleiding in?
Heeft u vragen over de hoeveelheid zuurstof u moet gebruiken?
Of vraagt u zich af of u de zuurstof goed gebruikt? Hoe u naar buiten
kunt gaan met de zuurstof? En wanneer u de zuurstof het beste kunt
gebruiken? Domme vragen bestaan niet. De longverpleegkundige legt
het u in alle rust uit en neemt de tijd om met u te oefenen. Ook kan zij
u ondersteunen in het regelen van hulpmiddelen, zoals bijvoorbeeld een
bevochtiger. De longverpleegkundige biedt u ook een luisterend oor
voor alle vragen/ problemen die zuurstof thuis met zich meebrengt.
Als u thuis zuurstof krijgt, verandert er nogal wat in uw leven. Goede
begeleiding, afgestemd op uw persoonlijke situatie, kan de omgang met
zuurstof prettiger maken. De longverpleegkundige zoekt samen met u
een weg naar een mogelijke oplossing of wijst u de weg naar instanties,
zoals thuiszorg, gemeente of patiëntenverenigingen. Ook overlegt de
longverpleegkundige met andere hulpverleners, zoals de
longverpleegkundige van de thuiszorg en/of de longverpleegkundige
van het ziekenhuis. Kortom: u kunt er terecht met de meest
uiteenlopende vragen over alles wat met zuurstof te maken heeft.
Wanneer vindt het contact met de longverpleegkundige plaats?
Uw eerste afspraak met de longverpleegkundige wordt via de
longafdeling in het ziekenhuis door de verpleegkundige gemaakt.
Binnen één tot twee weken neemt de longverpleegkundige van de
thuiszorg contact met u op en maakt met u een afspraak voor een
huisbezoek.
7
Uw tweede afspraak volgt vier tot vijf weken later op het spreekuur bij
de longverpleegkundige op de longpoli van Tergooi, locatie Hilversum
of Blaricum.
Deze polikliniek is bereikbaar via de volgende looproute:
• locatie Blaricum: entree via de ingang Poliklinieken en volg
vervolgens polikliniek Longziekten, nr. 1;
• locatie Hilversum: entree via de hoofdingang en volg vervolgens voor
de polikliniek Longziekten, nr. 20.
De verdere afspraken worden in overleg met u afgesproken.
Algemene informatie over zuurstof thuis
Hoe wordt zuurstof toegediend?
De zuurstof wordt via een slangetje in de luchtweg
gebracht om zich daar te vermengen met de lucht die
u inademt. Bij het inlaten van de zuurstof gaat de
voorkeur uit voor toediening via de neus met een
neusbril. Deze ‘bril’ hangt over de oren en steekt een
stukje in beide neusgaten. Er zijn verschillende typen.
Als u problemen heeft met een neusbril, vraag dan aan de
zuurstofleverancier een ander type. Verwissel de neusbril zeker elke
twee weken, om hard worden en schuren te voorkomen. U krijgt ze van
uw zuurstofleverancier. Als u onvoldoende zuurstof blijkt binnen te
krijgen via de neus, is een andere manier van toedienen misschien
beter voor u, bijvoorbeeld een zuurstofkapje.
Welke verschillende zuurstof bronnen zijn er?
Er bestaan drie standaard zuurstof bronnen voor
thuis. De drie typen met hun specifieke
eigenschappen en voor- en nadelen worden hieronder
besproken.
1. De vaste concentrator
De vaste zuurstofconcentrator is een elektrisch
apparaat dat zuurstof uit de omgevingslucht haalt.
Het is een kastje op wieltjes. De concentrator kan
maximaal circa vijf liter zuurstof per minuut leveren.
8
Omdat een concentrator lucht nodig heeft om zuurstof te kunnen
produceren, mag deze niet in een afgesloten ruimte staan.
Er moet normale, goede ventilatie in de kamer zijn.
Binnenshuis bent u in uw bewegingen enigszins beperkt door de slang
waarmee u met de concentrator verbonden bent. Meestal kunt u naar
behoefte uit verschillende lengtes kiezen, tot een maximum van twaalf
meter.
Voordelen concentrator: • gemakkelijk in gebruik;
• eenvoudig te plaatsen;
• eenmalig thuisbezorgen;
• nooit leeg.
Nadelen concentrator:
• maakt geluid;
• elektriciteit nodig (stroomverbruik wordt (deels)
vergoed door de zorgverzekeraar);
• belangrijk: goede ventilatie!
Er is ook een vaste zuurstofconcentrator met een
vulstation en navulbare flesjes. Dit apparaat heeft
dezelfde kenmerken als een gewone concentrator.
Bovendien kunt u er zelf zuurstofflesjes van
ongeveer tweeëneenhalve kilo mee vullen. Dit
zorgt voor meer bewegingsvrijheid, zowel in huis
als buitenshuis. Het vullen van de flesjes vraagt
enige handigheid.
2. De (draagbare) cilinder/zuurstofflessen
Buitenshuis kunt u gebruik maken van draagbare zuurstofflessen.
Deze ‘meeneemflessen’ bevatten twee liter zuurstof en wegen minder
dan vijf kg. U kunt een aantal uren met een cilinder doen, afhankelijk
van uw gebruik. U kunt de cilinder verrijden op een degelijk
boodschappenkarretje of op een rollator. Er bestaan ook speciale
draagtassen voor deze flessen.
9
Er zijn ook grotere cilinders voor binnenshuis. Sommige leveranciers
leveren een cilinder van tien liter als reserve bij een concentrator, voor
als de stroom uitvalt. Deze is wel zwaar, maar staat op een verrijdbare
cilinderwagen. U kunt de reservecilinder in een aparte ruimte opslaan.
Voordelen cilinder:
• geruisloos.
Nadelen cilinder:
• flessen moeten vaak verwisseld worden, het omzetten
van de drukregelaar vraagt enige handigheid;
• zwaar: vijf kg;
• wekelijks tot maandelijks thuisbezorging
(verschilt per leverancier).
3. Het vloeibare zuurstofsysteem
Vloeibare zuurstof zit opgeslagen in een moedervat (basistank) van
35 liter. Er hoort een kleine draagtank bij. Deze moet u steeds bijvullen
uit de moedertank. De moedertank weegt vol bijna tachtig kg, de
draagtank ongeveer 3,5 kg. De Arbo-wet staat het verplaatsen van de
basistank alleen toe door deze te verrijden op het eigen onderstel.
Daardoor hangt het ook van uw woonsituatie af of vloeibare zuurstof
een optie voor u is; in hoogbouw is levering niet altijd mogelijk.
De draagtank is goed voor een aantal uren zuurstof (zo’n acht uur
bijvoorbeeld bij een verbruik van twee liter per minuut). Vloeibare
zuurstof verdampt. Daarom is het belangrijk dat u kort voor vertrek de
draagset vult, anders is de zuurstof al op als u weggaat. U of een
huisgenoot moet dit dus zelf kunnen doen. Voor als u langer weggaat,
bijvoorbeeld uit logeren, kunt u een moedervat laten bezorgen op uw
verblijfadres.
U heeft recht op vloeibare zuurstof als u flink mobiel bent (als u
minstens driemaal per week enkele uren van huis bent) en ongeveer
twintig cilinders per maand gebruikt. Eenmaal per jaar vindt controle
en onderhoud plaats.
10
Voordelen vloeibare zuurstof: • gemakkelijk in gebruik;
• goede bewegingsvrijheid door relatief licht draagvat
(drie kg) met veel zuurstof.
Nadelen vloeibare zuurstof:
• niet overal te plaatsen door het zware moedervat;
• vloeibare zuurstof verdampt spontaan;
• het draagvat sist en voelt koud aan;
• kleine kans op bevriezingsletsel bij het vullen van het
draagvat (zuurstof is -183 °C);
• elke week/ twee weken thuisbezorging;
• gebruik vereist enige ervaring met het vullen het
draagvat.
Hoe voorkom ik brand?
Als u binnenshuis extra zuurstof gebruikt, is het zaak dat
u de veiligheidsvoorschriften opvolgt. Anders bestaat er
gevaar voor brand en (ernstige) brandwonden. Door de
zuurstofbehandeling zit er in de lucht die u uitademt,
namelijk meer zuurstof dan normaal in uitademingslucht.
Hierdoor wordt de lucht in huis zuurstofrijk. Zuurstof is
niet zelf brandbaar, maar kan wel andere materialen zeer
heftig laten branden.
Neem daarom uit voorzorg de volgende maatregelen:
• Luchtverversing: Ventileer alle ruimtes in huis 24 uur
per dag, zeker de kamer waar u verblijft, en lucht alle
ruimten een keer per dag door de ramen tegen elkaar
open te zetten.
• Olie en vet: Voorkom dat er vet, boter, olie of alcohol
(drank, crèmes, lotions o.i.d.) aan de apparatuur komt.
Olie en vet kunnen door contact met zuivere zuurstof
spontaan ontbranden.
11
• Niet roken: Zorg dat andere mensen absoluut niet roken
in uw nabijheid of in ruimten waar u lang verblijft,
terwijl u extra zuurstof gebruikt. Om dit duidelijk te
maken, kunt u op verschillende plekken stickers
plakken met de tekst ‘Verboden te roken’, verkrijgbaar
via uw zuurstof leverancier.
• Open vuur: U mag niet koken op gas en geen waxinelichtjes of
kaarsen branden. Houd minstens drie meter afstand van een open
haard of vuurkorf. Blijf liefst uit de buurt van open vuur.
• Brandweer: Informeer de plaatselijke brandweer dat u
zuurstofcilinders of vloeibare zuurstof in huis krijgt. U moet dit zelf
doen; uw arts of de leverancier doen dit niet. Soms maakt de
brandweer bezwaar tegen de plaatsing van vloeibare zuurstof of
stelt hier voorwaarden aan. Dit kan het geval zijn bij plaatsing in een
flat of verzorgingshuis.
• Verzekering: Informeer uw inboedel-/opstalverzekering.
De verzekeraar wil op de hoogte zijn van een verhoogd risico.
Doorgaans wordt de melding van ‘zuurstof in huis’ voor
kennisgeving aangenomen zonder gevolgen voor de premie die u
betaalt.
• Overige: Volg verder de veiligheidsmaatregelen op die uw
zuurstofleverancier aangeeft voor uw situatie.
Wordt alles vergoed?
Een zuurstofbehandeling in Nederland wordt altijd vergoed door de
zorgverzekeraar. Extra stroomkosten kunt u declareren bij uw
verzekering, de vergoeding verschilt per verzekeraar.
Kan ik ook met zuurstof op vakantie?
In Nederland kan zonder problemen zuurstof geleverd worden op ieder
willekeurig adres. Twee tot vier weken van tevoren overleg met de
leverancier en het komt voor elkaar. Ook in het buitenland is zuurstof
leverbaar. Het vraagt echter meer voorbereiding en meer kosten. Neem
zes weken voor uw vakantie contact op met uw leverancier en zorg voor
een recente medische verklaring van uw longarts.
12
Als u met het vliegtuig reist, moet u tijdens de vlucht meestal ook
zuurstof blijven gebruiken. Overleg dit tijdig met uw longarts,
meestal wordt de dosering tijdens het vliegen aangepast door uw
longarts. In het vliegtuig is de luchtdruk anders dan op de grond.
Vraag geruime tijd van tevoren bij de vliegmaatschappij of dit
toegestaan is. Informeer bij uw reisbureau of ze dit voor u kunnen
regelen. Het is verstandig zeker vijf maanden voor uw reis te beginnen
met aanvragen. De extra kosten voor zuurstof tijdens de vlucht worden
niet vergoed.
Wat moet ik doen bij vragen of problemen?
Als u medische vragen of problemen heeft, neem dan altijd contact op
met uw longarts of longverpleegkundige.
Heeft u technische vragen of problemen, raadpleeg dan eerst de
gebruiksaanwijzing of neem contact op met de leverancier.
Bij het regelen van medische voorzieningen op uw vakantieadres en in
geval van nood, helpt Eurocross. www.eurocross.nl of 071 364 18 77.
Voor een persoonlijk gesprek met een medewerker van de advieslijn van
het Longfonds kunt u contact op nemen met 0900 2272596,
[email protected] of www.longfonds.nl. Het Longfonds geeft
informatie en advies. Ook zet het Longfonds zich in voor goede
(zuurstof-)zorg voor mensen met een longziekte.
13
Tot slot
Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen, neemt u dan contact
op met onderstaande personen.
Longverpleegkundigen Tergooi
Iris Huisman en Martine Ritsma
Locatie:Blaricum
Aanwezig:
Maandag van 08:30 – 17:00 uur
Telefoon:
088 753 12 10
Locatie:Hilversum
Aanwezig:
Dinsdag, donderdag en vrijdag 08:30 - 17:00 uur
Telefoon:
088 753 28 25
E-mail: [email protected]
Longverpleegkundige Vitras CMD
Anna Kroese
Telefoon:
06 5351 7984
E-mail:
[email protected]
© Tergooi 00032887 25022015
14
15
T 088 753 1 753
www.tergooi.nl
Locatie Blaricum
Rijksstraatweg 1
1261 AN Blaricum
Locatie Hilversum
Van Riebeeckweg 212
1213 XZ Hilversum
Locatie Weesp
C.J. van Houtenlaan 1b
1381 CN Weesp

Download Report