9E
JAARGANG, NUMMER
7, JULI/AUGUSTUS 2009
KERKBEHEER
In deze uitgave o.a.:
N Indrukken van de ledenvergadering van de VKB van 25 april 2009
en de gedachtewisseling over
“Werken in de Kerk”.
N Actualiteiten uit de hoofdbestuursvergadering van
7 juni 2009.
N Deel 4 van de serie “Strategisch
plan voor het religieus erfgoed”.
N Voorbereidingen voor de actie
Kerkbalans 2010 en aanbevelingen voor de Kerkbalans Award
VERENIGING VOOR
KERKRENTMEESTERLIJK
BEHEER IN DE PKN
De kracht in vellen offset.
6/22))25*(/%28:
&) '*%' $%!
!(" )#
Roto Smeets GrafiServices
Een bedrijf dat vecht voor
de successen van zijn klanten.
Of het nu gaat om vellen offset,
pre-media, nabewerking,
pre-distributie of distributie...
Superstrong, sharp, safe & fast.
T 030 - 282 28 22
T 040 - 250 50 00
www.rsgrafiservices.nl
+$&28672
*HOXLGVWHFKQLHN
$O PHHU GDQ MDDU LV +DFRXVWR +ROODQG JHVSHFLDOLVHHUG LQ KHW OHYHUHQ YDQ
SURIHVVLRQHOH JHOXLGVLQVWDOODWLHV :LM KHEEHQ HHQ JURWH QDDP RS KHW JHELHG
YDQ VSUDDNYHUVWHUNLQJ LQ NHUNJHERXZHQ HQ DQGHUH DNRHVWLVFK ]HHU PRHLOLMNH
RPJHYLQJHQ 2Q]H MDUHQODQJH HUYDULQJ HQ H[SHUWLVH RS KHW JHELHG YDQ
GHUJHOLMNH V\VWHPHQ HQ RQ]H JURWH NHQQLV YDQ JHOXLG DNRHVWLHN HQ WHFKQLHN
PDNHQ YDQ +DFRXVWR +ROODQG HHQ EHWURXZEDUH SDUWQHU YRRU DO XZ DXGLR
RSORVVLQJHQ
x
x
9HUVWDDQEDDUKHLGJDUDQWLH
+DFRXVWR LV HHQ SURIHVVLRQHOH RUJDQLVDWLH PHW JRHG RSJHOHLGH WHFKQLFL HQ
DGYLVHXUV %LM +DFRXVWR VWDDW X FHQWUDDO HQ ZLM VWUHYHQ HUQDDU RP ELQQHQ
XZ EXGJHW HHQ JHOXLGVLQVWDOODWLH WH UHDOLVHUHQ PHW HHQ RSWLPDOH
VSUDDNYHUVWDDQEDDUKHLGHQJHZHQVWHIXQFWLRQDOLWHLW0DDURRNGHQNHQZLMPHW
XPHHRPGHEHVWDDQGHLQVWDOODWLHWHYHUEHWHUHQ
x
$XWRPDWLVFKH
1DDVW DGYLHV LQVWDOODWLH HQ RQGHUKRXG EHVFKLNW +DFRXVWR
RYHU GH NHQQLV HQ PLGGHOHQ RP DNRHVWLVFKH VLPXODWLHV
HQ PHWLQJHQ XLW WH NXQQHQ YRHUHQ +LHUGRRU ]LMQ ZLM LQ
VWDDWHHQYHUVWDDQEDDUKHLGJDUDQWLHWHJHYHQZDDUGRRUX
QLHWDFKWHUDIYRRUQDUHYHUDVVLQJHQNRPWWHVWDDQ
x
5LQJOHLGLQJV\VWHPHQ
x
'UDDGOR]HRSORVVLQJHQ
x
$NRHVWLVFKHPHWLQJHQ
HQVLPXODWLHV
x
$GYLHVRSPDDW
x
&DPHUDYLGHRV\VWHPHQ
%HQLHXZGQDDUZDW+DFRXVWRYRRUXNDQEHWHNHQHQ"
*UDDJYRRU]LHQZLMXJHKHHOYULMEOLMYHQGYDQHHQHHUOLMN
DGYLHV
2QWZHUSHQOHYHULQJ
JHOXLGVLQVWDOODWLHV
x
9HUEHWHULQJEHVWDDQGH
LQVWDOODWLHV
NHUNJHOXLGVV\VWHPHQ
x
'LJLWDDOJHVWXXUGH
OXLGVSUHNHUDUUD\¶V
+DFRXVWR+ROODQG‡,QGXVWULHZHJ‡%&%HUNHOHQ5RGHQULMV‡7HO
)D[‡HPDLOLQIR#KDFRXVWRFRP‡ZZZKDFRXVWRFRP
250
KERKBEHEER
&+') +()!%,)1
)+-)*+&) !-&*()#
&%,0!#'($$0!+($+*&+,
'')'&*'-)+,!&%+&
,!+)!%'&*+)+!!&,.#)#1
!!+$$,!**/*+%1-'')*()#&%,0!#
%#+-&,.#)#0$''#&%,0!#+%($
&* !&2()'**!'&$&)-)&*(!$!*+
)&!,.()!"*$!"*+
!&'
&+')*',&&$...&+')*',&&$
)+&)*)#)!'
JULI/AUGUSTUS 2009
251
9e jaargang - nummer 7 - juli/augustus 2009
KERKBEHEER
Colofon
Dagelijks bestuur VKB
I N H O U D S O P G AV E
Informeren en communiceren
253
Hoofdbestuur VKB in gesprek met afdelingsbesturen
255
De ledenvergadering van 25 april 2009 van de VKB
257
Najaarsbijeenkomsten provinciale afdelingen
258
Gedachtewisseling over “Werken in de Kerk”
259
De krimpende gemeente
263
Toekomst voor predikanten
265
Actualiteiten uit het hoofdbestuur
269
Tussentijdse aanpassing tarieven gouden draaginsignes
270
Uit respect voor overledenen
271
Pieterskerk: voorbeeld voor de toekomst
273
Ecotax terugvragen
273
W.G. Roseboom, voorzitter, J.C. Riemersma,
H.L. Roth en R.M. Belder, eindredacteur
Donateursdag 2009
273
Investeringen Oikocredit
273
Centraal Bureau
Strategieën voor religieus erfgoed
274
Nicolaas Maessingel 271D,
3311 KS Dordrecht
E-mail: [email protected];
Tel. 078 - 639 36 66, fax. 078 - 631 59 49
Website: www.kerkrentmeester.nl
Zorg voor het orgel
276
Ledental Protestantse Kerk in Nederland
per 1 januari 2009
277
Kerkbalans 2010
279
Postadres administratie en redactie
Moeilijk om ouderen én jeugd aan te spreken
279
Postbus 176, 3300 AD Dordrecht
Nacht der kerken in Rotterdam
279
Abonnementen
Vredeskerk Leiden kreeg opknapbeurt
279
Abonnementsprijs per jaar voor leden van
de VKB: 1 t/m 5 abonnementen 22,-per abonnement; 6 t/m 10 abonnementen
20,-- per abonnement en 11 en meer
abonnementen 18,-- per abonnement.
Abonnementsprijs voor niet-leden 25,-per abonnement.
Deze prijzen zijn exclusief 6 pct. BTW.
ISSN 1568-8712
Fietstocht kerken door Brabant
280
Kalender voor kerkrentmeesters
280
Jaarverslag SKG 2008
280
Stappenplan keuze van het kerkgebouw
281
Herindeling hervormd Zwijndrecht
283
Drie wijkgemeenten in Leeuwarden gaan samenwerken
284
Aantal lutheranen gestegen naar bijna 72 miljoen
284
Scheur in kerktoren Zeerijp
284
Ruim 55.000 hersteld hervormden
284
Kerkbalans Award 2010
285
Draaginsignes bij jubilea
287
Mr. P.A. de Lange, Mijnsheerenland,
voorzitter
Mr. J.G.H. Krajenbrink, Oegstgeest,
vice-voorzitter
Drs. C. de Raadt, Bodegraven, secretaris
W.G. Roseboom, Nieuwegein, 2e secretaris
G.L. Westerveld, Waalwijk,
penningmeester
Ing. D.J. van Cuilenburg AA/MA, Leiden,
2e penningmeester
mevr. E.J. Steensma-Dijk, Buitenpost, lid
M.G.R. Barendrecht, Maassluis, lid en
T. Dam, Ten Boer, lid
Ereleden
Th.L. van Hazel en drs. G. van Soest
Redactie
Vormgeving
Grafisch Bureau DUS BV, Rotterdam
Druk
Roto Smeets GrafiServices
Oplage
8.000 ex.
© juli/augustus 2009
VKB - IN DIENST VAN DE KERK
252
KERKBEHEER
Van de voorzitter
De zomermaanden lenen zich uitstekend voor reflectie
en vooruit kijken. Een top van een berg kan hierbij
behulpzaam zijn, maar een lommerrijke tuin achter de
eigen woning voldoet ook uitstekend.
De provinciale afdelingen van de VKB kijken weer
vooruit naar het komende najaar. Gaan we de regio
weer in? Welk onderwerp zullen we behandelen? De
bijeenkomsten van de provinciale afdelingen bieden
namelijk een uitstekende gelegenheid om elkaar te
ontmoeten, informatie te verstrekken en om ervaringen
uit te wisselen. Kortom: de bijeenkomsten zijn een
uitstekende mogelijkheid om elkaar te informeren en
om met elkaar te communiceren.
De provinciale afdelingen van Noord-Brabant-West,
Zuid-Holland en Utrecht hebben de handen ineen
geslagen om gezamenlijk bijeenkomsten te beleggen
voor “beginnende (ouderlingen)-kerkrentmeester”. Het
woordje “beginnend” moet niet te krap worden genomen. Iemand die één of twee jaar actief is, maar nog
veel vragen heeft over de kerkrentmeesterlijke taken
valt ook onder de doelgroep. Ook het geografische
gebied van de genoemde afdelingen is geen keiharde
grens. Als er bijvoorbeeld een bijeenkomst is in Roosendaal en er iemand vanuit de doelgroep — maar net over
de grens van Zeeland — belangstelling heeft, is aanmelding mogelijk.
Wat is de globale opzet van de avonden? De afdelingsbesturen treden op als gastheer en zullen de leden
ontvangen. Inhoudelijk komen de volgende zaken aan
de orde: wat is de betekenis van de VKB en van de
afdeling voor u; de activiteiten van de VKB (belangenbehartiging/dienstverlening/kennisinstituut); het werk van
de kerkrentmeester. En vanzelfsprekend is er ruimte voor
vragen: niet alleen informeren, maar ook communiceren.
Gelet op de benodigde tijd voor uitnodigen, inschrijven
en organiseren zullen de avonden starten na de periode
van de herfstvakanties. Enerzijds gaan de avonden bij
onvoldoende belangstelling niet door, anderzijds wordt
bij een stormloop op de avonden het aantal bezoekers
begrensd om een goed gesprek mogelijk te maken.
Hoe kunt u aan de weet komen wat er in uw eigen
provinciale afdeling wordt georganiseerd? Uiteraard
hebben we daarvoor het maandblad “Kerkbeheer”,
maar ik wil de gelegenheid aangrijpen om u te wijzen op
de ingrijpend gewijzigde website van de VKB.
ciale afdelingen”. Als u die mogelijkheid aanklikt dan
komt u binnen op uw eigen afdeling, maar ook de
informatie van de andere afdelingen is voor u beschikbaar. Per afdeling zijn er na een inleidende tekst de
volgende elementen beschikbaar: Eigen Documenten;
Provinciale Afdeling ….; Mijn Agenda.
Kijkt u eens bij ‘Provinciale afdeling Utrecht’. Onder
‘Eigen Documenten’ treft u een verslag aan van de
jaarvergadering die gehouden is in De Bilt op 16 maart
van dit jaar. Onder ‘Provinciale Afdeling Utrecht’ vindt u
gegevens over het bestuur van de afdeling. Onder ‘Mijn
Agenda’ treft u data aan van het congres 2010 van de
VKB en de data waarop in de loop van 2009 het afdelingsbestuur zal vergaderen. Uiteraard is dat de situatie
op het moment dat ik dit schrijf. Wellicht zijn er al weer
zaken toegevoegd op het moment dat u kijkt.
Mocht u nog niet kunnen inloggen op de website dan
kunt u daar de inloggegevens aanvragen.
KERKORGELBOUWERS
J . L . VA N D E N H E U V E L
Mr. P.A. de Lange
Informeren en
communiceren
[email protected]
http://vandenheuvel-orgelbouw.nl
AMSTELWIJCKWEG 44 3316 BB DORDRECHT TEL. 078-6 17 95 40
Als u bent ingelogd op onze website www.kerkrentmeester.nl ziet u aan de rechterzijde de optie “ProvinJULI/AUGUSTUS 2009
253
KKA salarisbureau voorziet in enorme behoefte
Barneveld –
Recent mocht het
salarisbureau van KKA haar 600e
klant welkom heten, namelijk de
Hervormde gemeente van Rijssen.
Met al ruim 10 jaar ervaring in het
verzorgen van salarisadministraties
de heer H. Krejenzang van Hervormd Rijssen (links)
en de heer J. Buijs (KKA)
voor kerken en instellingen mag het
salarisbureau terecht spreken van
een stormachtige groei en voorziet zij
in een enorme behoefte!
Ruim 10 jaar geleden begon KKA in
Amersfoort heel bescheiden met het
verzorgen van salarisadministraties
voor kerken en instellingen. Op 1 juli
1999 nam KKA de salarisadministraties over van de Landelijk Kerk (PKN)
van die colleges die daar hun salarisadministraties lieten verzorgen. Het
salarisbureau van KKA telt nu 4.250
medewerk(st)ers in de salarisadministratie.
KKA is heel nadrukkelijk “leading” wat
salarisadministratie betreft binnen de
kerken van ons land. Deze groei is
te danken aan de kwaliteit en de prijs
van haar dienstverlening en aan de
omvang van de dienstverlening. Er is
een helpdesk om kerkelijke colleges
en instellingen te adviseren. Voor
deze adviestaken wordt niet extra
betaald.
Aanvankelijk was het salarisbureau
gevestigd in het Hoofdkantoor van
KKA in Amersfoort, maar door de
beperkte ruimte in Amersfoort en de
groei van het salarisbureau was een
nieuw onderkomen noodzakelijk. Het
Salarisbureau van KKA is inmiddels
gevestigd in Barneveld aan de
Brouwerstraat 14 en is telefonisch te
bereiken onder: (0342) 41 57 80.
Wanneer u voor 30 september
2009 klant wordt bij onze
salarisafdeling krijgt u
25% korting
op de kosten hiervan gedurende
het eerste jaar.
staand: Alice van de Bospoort, Netty Zandbergen,
Magda Brons, Elly Davelaar en Marijse Verweij
zittend: Joop Buijs en Jaap Heiwegen
Postadres hoofdkantoor
Postbus 675
3800 AR Amersfoort
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
KKA Barneveld, Joop Buijs, T (0342) 42 08 41
Salarisbureau Barneveld
Brouwerstraat 14
3771 HA Barneveld
www.kkgkka.nl
254
KERKBEHEER
Hoofdbestuur VKB in gesprek met afdelingsbesturen
Het hoofdbestuur van de VKB
belegt periodiek een bespreking
met de vertegenwoordigers van de
provinciale afdelingen. Dat was
ook het geval op 28 maart 2009.
Daarbij kwamen o.m. de volgende
onderwerpen ter sprake.
Kennismaking nieuwe kerkrentmeesters
Het is de bedoeling een aantal bijeenkomsten in het land
te beleggen waarvoor kerkrentmeesters worden uitgenodigd. Hen wordt daarbij gewezen op de mogelijkheden die de VKB te bieden heeft en voorts worden ze
vertrouwd gemaakt met allerlei publicaties van de VKB
waarin alle onderwerpen vermeld staat waarmee de
kerkrentmeester in de dagelijkse praktijk te maken
heeft. Het is de bedoeling met elkaar van gedachten te
wisselen over:
— het werkveld van het college van kerkrentmeesters;
— de plaats van het college van kerkrentmeesters in de
kerkelijke omgeving; en
— de betekenis van de VKB ten behoeve van de plaatselijke gemeenten en de landelijke kerk.
De afspraak is gemaakt om vanaf de tweede helft van
september tot en met de eerste helft van oktober enkele
regiobijeenkomsten te beleggen. Gedacht wordt aan
Roosendaal, Heusden, de zuidkant van Rotterdam,
Alphen aan den Rijn, Schoonhoven en Zeist. Binnenkort
wordt met de voorbereidingen daarvan gestart. Het
hoofdbestuur ziet het als zijn taak de kerkrentmeesters
o.a. door middel van dit soort voorlichtingsbijeenkomsten informatie te verstrekken over de inhoud van hun
takenpakket.
Website VKB, met accent op afdelingspagina’s
Hierna wordt informatie gegeven over de nieuwe
website die tijdens het VKB-congres van 25 april 2009 on
line zal gaan. De bezoekers van dit congres kunnen bij
de VKB-stand met de nieuwe website kennis maken. Er
zijn dan te zien: de nieuwe homepage met daarop
vermeld alle hoofdelementen van de VKB (organisatie,
mensen, gebouwen, geld), mijn VKB, de afdelingspagina’s (kennisuitwisselingsplatform). In de vervolgfase
komen: de winkel, kerkwiki, kerkplein, e-learning en
enquêtes.
De afdelingspagina voorziet in een agenda, een beschrijving van de provinciale afdeling, contactgegevens en
samenstelling van het afdelingsbestuur. Voor de provinciale afdeling biedt de nieuwe website straks:
— een versterking van de afdelingsstructuur;
— uniformiteit best practices; en
— eigen herkenbaarheid door opname van informatie
die voor bepaalde afdelingen uniek zijn, zoals b.v. het
beklemrecht dat in het noorden van het land voorkomt.
Het beheer van de afdelingspagina zal tot 1 januari 2010
door het Centraal Bureau van de VKB worden gedaan.
JULI/AUGUSTUS 2009
Daarna zal dit door een afdelingswebmaster kunnen
worden verricht, dan wel dat het Centraal Bureau dit
blijft verzorgen. Er zal afstemming moeten komen door
periodiek overleg tussen de webmasters. De afdelingsbesturen zullen zelf input moeten aanleveren. De nieuwe
website van de VKB
is een ambitieus project dat een tool wordt voor een
eigentijdse wijze van informatievoorziening aan de
leden.
Orgelinventarisatie
In het kader van “2008: Jaar van het Religieus Erfgoed”
zijn er pogingen ondernomen om een inventarisatie te
doen van alle roerende goederen die in kerkgebouwen
bij gemeenten aanwezig zijn en ook in gebruik zijn.
Omdat niet exact bekend is wat er aan kerkelijke kunst
aanwezig is, besloot de Commissie Orgelzaken (COZ) de
orgels te gaan inventariseren. Van de monumentale
orgels zijn gegevens bekend bij de RACM (Rijksdienst
voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten),
maar van de niet-monumentale orgels is die informatie
er niet.
In januari 2009 is een bijeenkomst belegd met circa 40
vrijwilligers die zich bereid hebben verklaard een dergelijke inventarisatie ter hand te willen nemen. Er zal
gebruik worden gemaakt van de informatie van reliwiki,
maar tevens zal aan de hand van de informatie die de
COZ krijgt, deze informatie op reliwiki worden geplaatst
wanneer blijkt dat de huidige informatie ontbreekt of
onjuist blijkt te zijn.
Afgesproken is om per regio iemand aan te stellen die
erop toeziet dat zijn gebied zorgvuldig bewerkt wordt.
Binnenkort zullen de provinciale afdelingen worden
benaderd met het verzoek dit belangrijke werk bij de
colleges van kerkrentmeesters te stimuleren. In oktober
2009 komt de groep vrijwilligers weer bijeen om de
balans op te maken. Het is van groot belang dat de COZ
dan wel de VKB over een betrouwbaar overzicht beschikt
van orgels die in de plaatselijke gemeenten van de
Protestantse Kerk in Nederland in gebruik zijn.
Bundeling van krachten expertise kerkgebouwen
In Groningen is sinds 2001 een Taakgroep werkzaam
bestaande uit personen van het RCBB (Regionale College
voor de Behandeling van Beheerszaken), SBKG Groningen-Drenthe (Stichting Behoud Kerkelijke Gebouwen) en
de Stichting Oude Groninger Kerken. Deze Taakgroep in
Groningen is destijds ingesteld om moeilijke kwesties
rondom beheer, exploitatie, herbestemming en afstoting
van kerkgebouwen met elkaar te bespreken. Het RCBB
weet vanuit de kerkordelijke lijnen (beleidsplan, begroting, rekening) hoe een gemeente er in financieel opzicht
voor staat. De SBKG heeft haar inbreng op het gebied
van het behoud van het monumentale kerkgebouw voor
de eigen gemeente, terwijl de Stichting Oude Groninger
Kerken vanuit haar werkveld de nodige adviezen kan
verstrekken. Deze taakgroep doet erg goed werk.
In Noord-Brabant en Limburg is de SBKG samen met het 255
RCBB van die regio en Brabant Beeld begonnen is aan
een inventarisatie, die nog niet zo goed van de grond
komt.
Het wordt algemeen als een gemis ervaren dat in de
Protestantse Kerk in Nederland geen adviesinstantie
heeft op het niveau van de vroegere hervormde Bouwen Restauratiecommissie. Deze commissie adviseerde de
plaatselijke gemeenten over allerlei zaken van het
kerkgebouw.
Losmaking van de predikant
Wanneer blijkt dat predikant en gemeente niet langer
kunnen samenwerken, wordt gekeken naar het middel
van ambtsontheffing, waaraan een wachtgeldregeling
gekoppeld is. De daaruit voortvloeiende financiële
consequenties worden uit de landelijke kas van de Protestantse Kerk in Nederland betaald, waarvan een deel
wordt afgewenteld op de plaatselijke gemeenten. De
praktijk is meestal dat deze wachtgeldperiode maximaal
3 jaar duurt, in een aflopende schaal van 100, 80 en 60
pct. van het laatstgenoten traktement.
Omdat de predikant niet in dienst is van de plaatselijke
gemeente, maar van de landelijke Kerk, duren bepaalde
procedures vaak erg lang. Het geheel loopt over veel
schijven, waarbij ook visitatoren gehoord worden.
Wanneer een college van kerkrentmeesters met dit soort
problemen wordt geconfronteerd, dan is het een eerste
vereiste om in een zo vroeg mogelijk stadium contact op
te nemen met de VKB. Veel problemen kunnen voorkomen worden door tijdig inschakelen van goede gesprekspartners.
LLR-project
Verwezen wordt naar het Reformatorisch Dagblad van 25
maart 2009, waarin een publicatie is opgenomen volgens
welke de woordvoerder van de VKB in de noordelijke
provincies vindt dat wanneer het nieuwe project van de
landelijke ledenregistratie andermaal een overschrijding
van de investering te zien geeft, de Friese gemeenten in
dat geval een bepaald deel van het quotum niet meer
zullen bijdragen. De vertegenwoordiger van de afdeling
Friesland deelt mee dat de afdeling eerder heeft laten
weten dat zij, gehoord de reacties tijdens de daaraan
voorafgaande regiobijeenkomsten in het najaar van
2008, besloot over deze kwestie een brief aan de Friese
synodeleden te zenden. In december 2008 is diezelfde
brief aan de colleges van kerkrentmeesters in Friesland
toegezonden met het verzoek de aandacht van hun
kerkenraad hiervoor te vragen.
Mede naar aanleiding van vragen tijdens de ledenvergadering van 23 maart 2009, is door het bestuur van de
afdeling nogmaals uiteengezet wat de inhoud van de
brief is, namelijk:
— indien blijkt dat het nieuwe project van de landelijke
ledenregistratie andermaal een overschrijding van
kosten oplevert zoals die thans zijn vastgesteld, de
Friese gemeenten, dat deel in procenten uitgedrukt in
mindering zullen brengen op het verschuldigde
quotum; en
— het instellen van een algemene rekenkamer die
toezicht uitoefent op de financiën van de landelijke
kerk.
Het hoofdbestuur zal deze kwestie in het eerstvolgend
overleg met het Bestuur van de Dienstenorganisatie als
gesprekspunt inbrengen.
Nadat nog enkele opmerkingen zijn gemaakt over o.m.
de voortgang van het Project Ledenregistratie en het
rapport van de Commissie Veerman dat op de synodevergadering van 24 april 2009 aan de orde zal komen, volgt
sluiting van deze bijeenkomst van het hoofdbestuur met
de vertegenwoordigers van de provinciale afdelingen.
Langdurige ziekte op het kerkelijk bureau?
Wij houden de zaak draaiend.
Ruim tien jaar visie op kerkenwerk
www.stoutconsultancy.nl
telefoon: 0348 42 45 49
Den Hoed Aannemers uit Bergambacht, ruim 70 jaar een begrip in de bouw.
Gespecialiseerd in restauratie en onderhoud van uw kerkgebouw of woning.
Lid Vakgroep Restauratie / Bouwgarant / Erkend Restauratie Bouwbedrijf
256
Den Hoed Aannemers B.V.
Postbus 79
2860 AB Bergambacht
Telefoon : 0182-35 12 25
Fax
: 0182-35 10 64
Email
: [email protected]
WWW.DENHOED.NL
KERKBEHEER
De ledenvergadering van 25 april 2009
van de VKB
Nadat de voorzitter, mr. P.A. de
Lange, zijn jaarrede had uitgesproken (zie “Kerkbeheer mei 2009”
vanaf pagina 173) werden de
huishoudelijke zaken behandeld.
In memoriam dr. W.J. Diepeveen
Voordat de voorzitter hiertoe
overging stond hij even stil bij het
overlijden van het erelid, de heer dr.
W.J. Diepeveen, die op 22 mei 2008
op de leeftijd van 87 jaar overleed.
De heer Diepeveen is voor het werk
van onze colleges van kerkrentmeesters en voor onze Vereniging van
grote betekenis geweest. Van 1971
tot 1991 was hij lid van het hoofdbestuur en in 1975 werd hij tot voorzitter van de vereniging genoemd
welke functie hij tot december 1985
vervulde. Wij staan stil bij de vele
goede dingen die de heer Diepeveen
voor onze Vereniging mocht verrichten en onze gedachten gaan uit naar
zijn vrouw en kinderen, zo besloot
de heer De Lange dit In memoriam
dr. W.J. Diepeveen.
(Her)benoeming hoofdbestuursleden
De algemene vergadering ging
akkoord met de herbenoeming van
de periodiek aftredende hoofdbestuursleden, de heren ing. D.J. van
Cuilenburg AA/MA, ir. D. Hoogendoorn, mr. A. Rigters en D. de Vries
AA. In de sinds 2008 bestaande
vacature ontstaan door het vertrek
van de heer H. Herbert, benoemde
de algemene vergadering de heer H.
Jonkvorst uit Woudenberg, die ook
bestuurslid is van de afdeling
Utrecht.
Periodiek aftredend en niet herkiesbaar zijn de heren drs. G. Lunshof,
prof. dr. M.P. van Overbeeke RA en
T.B. Strasser RA. Op voorstel van het
hoofdbestuur besloot de algemene
vergadering in de vacature Strasser
te benoemen de heer drs. K. van de
Wetering uit Delft en de vacatures
van de heren Lunshof en Van
Overbeeke aan te houden tot 2010.
JULI/AUGUSTUS 2009
Van links naar rechts de heren: drs. C. de Raadt, mr. P.A. de Lange en G.L.
Westerveld.
Verder keurde de algemene vergadering het verslag van de algemene
vergadering 19 april 2008 goed, dat
opgenomen is in de maandbladen
van mei, juni, en juli-augustus 2008.
Datzelfde geldt voor de verslaglegging van de gehouden vijf workshops. Dat is ook het geval met het
jaarverslag 2008 van de VKB dat in
“Kerkbeheer” van maart 2009 is
opgenomen.
Financiën
Hierna werd de jaarrekening 2008
aan de orde gesteld. Deze werd
zonder op- of aanmerkingen door
de algemene vergadering goedgekeurd. Verder stemde de algemene
vergadering in met het voorstel van
het hoofdbestuur om de contributie
voor 2009 gelijk te laten aan die van
2008.
De heer G.L. Westerveld, penningmeester van de VKB, lichtte toe dat
de Vereniging het niet indexeren
van de contributie en het tekort dat
voor 2009 is begroot, best kan
dragen. Niet duidelijk is hoe de
situatie er na 2009 uit gaat zien. De
VKB krijgt nu een verbeterde
website en die website is straks zo
ingericht dat kerkrentmeesters over
veel zaken zelf informatie kunnen
opvragen. Verwacht wordt dat veel
kerkrentmeesters van dit medium
gebruik zullen maken. Het zou best
kunnen zijn dat de contributie er na
2009 geheel anders uit gaat zien,
maar dat allerlei artikelen waarvoor
men nu moet betalen, straks gratis
van de website kunnen worden
gedownload. De heer Westerveld
had er behoefte aan deze toelichting te geven op het voorstel om de
contributie voor 2009 niet aan te
passen.
Hierna kreeg ds. G.J. Robbemond,
voorzitter van de Raad voor de
Plaatselijke Geldwerving, het woord
die een aantal mededelingen deed
over de actie Kerkbalans 2009 (zie
Kerkbeheer juni 2009).
Nieuwe website
Na ds. Robbemond bedankt te
hebben voor zijn inleiding, deelde
de voorzitter mee dat van de
gelegenheid tot het stellen van
vragen voor de algemene rondvraag
geen gebruik is gemaakt. Hierna
ging hij over tot het in gebruik
stellen van de nieuwe website van 257
de VKB. Jarenlang is ereover gesproken om de Vereniging te vernieuwen,
het Centraal Bureau te nieuwen, maar
ook het werk van de Vereniging te
vernieuwen. Wij menen dat een
nieuwe website hierbij een grote rol
zou kunnen vervullen en vandaag is
het dan zover dat we opnieuw kunnen
starten met www.kerkrentmeester.nl.
Ik feliciteer de Vereniging met deze
nieuwe website en verklaar hiermee
deze website voor geopend, aldus
de voorzitter, waarna een applaus
volgde.
Vervolgens gaf hij de heer drs. E. van
Rijssen, adjunct directeur van de
VKB, het woord. De heer Van Rijssen
deed enkele technische mededelingen. Hij kondigde aan dat om 12.00
uur aan alle leden van de VKB
waarvan een e-mailadres bij de
bekend is, een e-mail uitgaat. Deze
e-mail bevat een gebruikersnaam en
een wachtwoord (inlogcode).
Daarmee krijgt men toegang tot dat
deel van de website dat alleen voor
de leden toegankelijk is. Naast het
downloaden van documenten, kan
men in de toekomst ook in de
webwinkel terecht en kan men bij
het forum komen. Colleges van
kerkrentmeesters hebben dan
toegang tot alle gegevens die bij de
VKB over de eigen gemeente
beschikbaar zijn. In de toekomst kan
men de adresgegevens zelf muteren
en behoeft men daarover niet meer
te bellen of te mailen. Bij de VKBstand is de website live te bezoeken,
zodat men kan gaan surfen, zo
besloot de heer Van Rijssen.
Exposanten
Vervolgens wees de voorzitter op
het programma dat na de ledenvergadering volgde. Hij was blij dat
weer veel exposanten gehoor
hebben gegeven aan het verzoek
van de VKB om ter gelegenheid van
dit congres hun producten en
diensten aan de colleges van
kerkrentmeesters te presenteren.
Nadat de heer De Lange had
aangekondigd dat de uitgave
“Passie voor kerken” die in december 2008 verscheen, gratis bij de
VKB-stand kan worden afgehaald,
sloot hij de vergadering. Hij kondigde tenslotte de heer drs. G. van
Soest aan, die als congresvoorzitter
de leiding van de vergadering
overnam.
258
Najaarsbijeenkomsten provinciale afdelingen
Groningen
Voorlichtingsbijeenkomst website
Op woensdagavond 2 september 2009 zal de heer E. van
Rijssen, adjunct-directeur van de VKB, in ’t Gorechthuis
aan de Hortuslaan 1 in Haren voorlichting geven aan de
colleges van kerkrentmeesters in de afdeling Groningen
over de website van onze Vereniging. De bijeenkomst begint om 19.45 uur.
Regiobijeenkomsten
Verder zullen in oktober 2009 door het bestuur van de afdeling Groningen de
volgende regiobijeenkomsten houden:
— 6 oktober 2009 te Onstwedde
— 14 oktober 2009 te Delfzijl
— 15 oktober 2009 te Oldekerk
De bijeenkomsten beginnen om 19.45 uur. Binnenkort kunnen colleges van
kerkrentmeesters de uitnodiging voor deze bijeenkomsten tegemoet zien.
Friesland
Regiobijeenkomsten
Het bestuur van de afdeling Friesland zal het komende najaar de volgende
regiobijeenkomsten houden:
— 26 oktober in de Europalaankerk te Heerenveen;
— 27 oktober in “De Rank” te Drachten;
— 2 november in “De Rank” te Franeker;
— 3 november in “De Fontein” te Dokkum; en
— 9 november in “De Zuiderkerk” te Sneek.
De colleges van kerkrentmeesters kunnen binnenkort de uitnodiging tegemoet
zien om deze regiobijeenkomsten bij te wonen. De bijeenkomsten beginnen
om 19.45 uur.
Zeeland
Regiobijeenkomsten
Het bestuur van de afdeling Zeeland besloot om het komende najaar op de
volgende data regiobijeenkomsten te houden, te weten 22 september, 29
september, 6 oktober, 13 oktober en 20 oktober 2009.
Colleges van kerkrentmeesters kunnen binnenkort de uitnodiging tegemoet zien.
(ERINGA7UTHRICH
)NSTALLATIETECHNIEKEN
:IJLWEG"%(AARLEM
4ELEFOON
&AX
WWWVERMEERPLEINGROEPNL
6ERMEERPLEIN'ROEP)NSTALLATIEBEDRIJVEN
7INSTALLATIES
#6s7ATERs!IRCONDITIONINGs6ENTILATIE
%)NSTALLATIES
,ICHTEN+RACHTINSTALLATIESs$ATANETWERKEN
"LIKSEMBEVEILIGINGs"EVEILIGING
3ERVICEONDERHOUDENBEHEER
/NZESTORINGSDIENSTWERKTDAGENPERJAAR
)FSJOHB8VUISJDIQBTTJOET
KERKBEHEER
OP VKB-CONGRES 25 APRIL 2009 TE EDE:
Gedachtewisseling over
“Werken in de Kerk”
Na de inleiding van dr. H. de Leede vond onder leiding
van de heer drs. G. van Soest een gedachtewisseling
plaats. De heer Van Soest wees op het spirituele betoog
dat in de inleiding van ds. De Leede sterk naar voren
kwam. Deze leeft erg breed in de kerk en past geheel
binnen de doelstelling van de VKB. De Kerk is werkende
in beweging en dat biedt een perspectificatie naar de
toekomst. Hierna stelt de heer Van Soest de aanwezigen
in de gelegenheid om vragen tot ds. De Leede te richten.
ervaring. Daar gaat het in onze kerk steeds meer op knarsen. Dat heeft te maken met die traditiebreuk, waarnaar
ik verwees. Daarom pleit ik voor een versterking van een
ander element in de kerkopbouw door de eeuwen heen
en dat is meer het woord episcopale. Ik denk dan niet
aan het woord bisschop, maar dat er op bovenplaatselijk
vlak een meer personeel ingevulde aansturing is van de
predikanten, kerkelijk werkers en het kerkbestuur. Meer
die platte structuur doorbreken door een wat ander
besturingsmechanisme. Daar wordt over nagedacht met
name door de Commissie Veerman die daarover onlangs
heeft gerapporteerd.
Voor wat het plaatselijk vlak betreft, is dit geheel anders.
Het vraagt een goed samenspel en om dat samenspel te
bevorderen kan het wel eens goed zijn bepaalde dingen
uit elkaar te trekken. Dat je bestuurlijk op plaatselijk vlak
zegt: de kerkenraad geeft geestelijke leiding en het
kerkrentmeesterlijke is daaraan wezenlijk adviserend en
ondersteunend. Bij de formulering van de visie en de
missie moet niet te snel de rem er op worden opgezet in
de zin van “Dat kan niet, is financieel niet haalbaar of
hebben we al eens gedaan”.
Het gaat er om dat de kerk in beweging komt. Die
beweging komt er in door degenen die geestelijk leiding
geven en degenen die naar het materiële kijken. Die
moeten soms even op een andere positie komen. Dat
betekent dat het op plaatselijk vlak lastig is beleid te
maken wanneer de financiën in een te vroeg stadium al
een grote rol gaan vervullen. Het gevaar is dan dat dit de
visie van de kerkenraad kan doorkruisen.
Drs. G. van Soest.
Presbyteriaal-synodaal
Leiderdorp vraagt wat bedoeld wordt met de risico’s die
volgens ds. De Leede verbonden zijn aan de platte
structuur van de presbyteriaal-synodale kerk. Pleit ds. De
Leede voor handhaving van de drie bestaande ambten en
daarnaast het creëren van nieuwe vormen van ambt?
Ds. De Leede deelt mee dat met presbyteriaal-synodaal
bedoeld wordt dat de kerk geregeerd wordt door de drie
ambten in vergadering bijeen. Besluiten worden democratisch genomen in de meerdere vergaderingen (kerkenraad, classicale vergadering en de generale synode).
Presbyter: is de ouderling en synodaal: de presbyters met
ouderlingen en predikant en later de diakenen. Die
regeren de kerk, maar zo’n proces heeft in zich buitengewoon stroperig te zijn.
Dat hangt ook voor een groot deel af van wie zijn
afgevaardigd, mensen met opgebouwde kennis en
JULI/AUGUSTUS 2009
Duurzaam en voortduring
De heer Van Soest wijst op ‘de strijd’ die jaren achtereen
binnen de Nederlandse Hervormde Kerk gevoerd is over de
verhouding van ‘Bestuur en beheer’ ook wel genoemd
’Beleid en beheer’. Dat leidde tot veel commotie tot en met
de burgerlijke rechter toe. Pleit ds. De Leede voor een
terugkeer van het ‘vrije beheer’, welke beheersvorm voor de
inwerkingtreding van de hervormde kerkorde in 1951 in
veel gemeenten gold? Maar ik beluister iets anders, namelijk
dat de kerkenraad iets meer in beweging moet zetten en
dat de kerkrentmeesters facilitair die beweging moeten
ondersteunen. Soms kunnen kerkrentmeesters remmers zijn
om die progressie te ondersteunen.
Ds. De Leede ontkent dit. Hij verlangt zeker niet terug
naar die tijd van het vrij beheer. Kerkrentmeesters
hebben een eigen verantwoordelijkheid, die van nature
eigen is aan het feit dat kerkrentmeesters er zijn voor de
‘Voortduring’ en voor het ‘Duurzame’, dus de lange
termijn. Maar die verantwoordelijkheid kan soms haaks
staan op de noodzaak van beweging en vernieuwing.
259
Het gaat er om dat je het professioneel zo met elkaar
inzet, ook bestuurlijk, dat je elkaar versterkt.
Tholen gaat in op het antwoord van ds. De Leede over de
platte organisatie als kerk en de suggestie om bovenplaatselijk de zaak nog wat te gaan organiseren. Men
vindt de huidige organisatie zeker niet plat en vindt het
jammer dat ds. De Leede er niet voor kiest de verantwoordelijkheid meer bij de plaatselijke gemeenten te
leggen in plaats van het optuigen van een grotere bovenplaatselijke organisatie.
regionaal adviseur classicale vergadering wat op te
waarderen in bevoegdheden, vergelijkbaar met de
vroegere scriba van de provinciale kerkvergadering van
de Nederlandse Hervormde Kerk, juicht hij toe omdat het
aansturend vermogen van de kerk en het gezicht van de
kerk daardoor versterkt worden.
De plaatselijke gemeente die het hart van de kerk vormt,
kan heel goed samengaan met het presbyteriaal-synodaal
model, zelfs met een beetje versterking van het episcopale element erin. Als kerkelijke gemeenten zijn we over
en weer verantwoordelijk en dragen we elkaars lasten.
Nevenschikkend
Amsterdam merkt op dat men als plaatselijke gemeente
ook bovenplaatselijk werkt in verband met het feit dat er
20 wijkgemeenten zijn. Inzake de discussie over de
verhouding van het college van kerkrentmeesters en de
algemene kerkenraad is de opvatting van ds. De Leede
dat zaken van beweging, vooruitgang, vernieuwing
thuishoren bij de algemene kerkenraad en dat het
college van kerkrentmeesters primair ondersteunend en
dienstverlenend is. Dat betekent dat het college van
kerkrentmeesters nevenschikkend is en niet dat het ene
ambt over het andere ambt regeert. In Amsterdam loopt
nu de discussie in hoeverre het moderamen van het
college van kerkrentmeesters en het moderamen van het
college van diakenen, beide kwalitatief sterk, ook
structureel geïntegreerd zouden moeten zijn in het
moderamen van de kerkenraad. Dat staat wat haaks op
de opvatting van ds. De Leede.
Inzake de vraag van Amsterdam zegt ds. De Leede dat het
college van kerkrentmeesters goed heeft ingevuld wat de
intentie is van zijn laatste punten, namelijk een sterkere
dichotomie tussen hetgeen geestelijk nodig is en wat
materieel ondersteunend is. Wanneer de mentaliteit is, zoals
door Amsterdam geschetst, dan is er geen probleem.
Naar aanleiding van de vraag van Tholen is ds. De Leede
van mening, dat men de kerk niet moet zien als een
vergadering van autonome plaatselijke gemeenten, die
geheel zelfstandig zijn in visie en beleid en waar de
gemeentevergadering beslissend is. Dat staat op gespannen voet met het presbyteriaal-synodaal model dat we
nu kennen. Een ontwikkeling van de synode, om een
Ds. De Leede stelt vast dat hij het met de doelstelling van
Amsterdam geheel eens is. Gelet op de crisis waarin de
kerk verkeert, vraagt dit leiders met lef en visie. De moed
om bepaalde veranderingen dus echt te entameren,
waarbij het materieel-financieel aspect echt even volgend
moet zijn. Hij voegt er nog aan toe dat hij niet heeft
willen beweren dat kerkrentmeesters op het behoud uit
260
Amsterdam vindt juist dat vanuit de dichotomie zoals ds.
De Leede die voorstelt, sprake is van een scheiding van
de verantwoordelijkheden en een onderschikking van
een orgaan dat dienstverlenend is aan de ander, terwijl in
hun visie ook het kerkrentmeesterlijk onderdeel met
vernieuwing bezig moet zijn. Dus geen scheiding tussen
beleidsontwikkeling en beweging. Ook bij de kerkrentmeesters moet die vernieuwing plaatsvinden, maar niet
onderschikkend, maar nevenschikkend. Daarom gaat de
voorkeur van Amsterdam uit naar integratie van de
moderamina, zoals dat eerder werd genoemd.
KERKBEHEER
zijn van hetgeen zij hebben, maar dat zij niet bij voorbaat op de rem gaan staan wanneer er plannen aan de
orde komen die in het belang van de gemeente verdere
doordenking vragen.
Spanningsveld twee modellen
De heer Van Soest ziet in deze discussie twee modellen
terug. Hij doet het hoofdbestuur van de VKB de suggestie om bij evaluatie van de kerkorde toch eens aandacht
te besteden aan de dichotomie van dit aangelegen punt.
Hoe kun je die het beste invullen en hoe ga je om met de
begrippen ‘gelijkwaardig’ en ‘niet-gelijkwaardig’.
Enerzijds is er de spanning tussen de traditie vanuit de
voormalige gereformeerde kerken, waarbij de commissie
van beheer dankzij de gratie van de kerkenraad kon
functioneren. De kerkenraad kon dan toch besluiten, ook
al gingen die in tegen de adviezen van de commissie van
beheer. Anderzijds hebben we te maken met de traditie
vanuit de Nederlandse Hervormde Kerk, waarbij voor 1
mei 1951 veel gemeenten de beheersvorm ‘vrij beheer’
hadden, waarbij een autonoom college als ‘de kerkvoogdij’ de kerkenraad kon overrulen over inhoudelijke
besluiten.
Tenslotte is in de Protestantse Kerk in Nederland gekozen
voor het beheersmodel zoals dat in 1991 door de Nederlandse Hervormde Kerk was ingevoerd, waarbij de zorg
voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden bij de
kerkenraad is neergelegd en de verzorging van deze
vermogensrechtelijke aangelegenheden, voor zover niet
van diaconale aard, bij het college van kerkrentmeesters
is komen te liggen. Ook dat is een dichotomie, maar die
levert ook nu weer de impliciete spanning op tussen
JULI/AUGUSTUS 2009
enerzijds ‘beheer’ en anderzijds ‘beleid’. Vandaar de
suggestie om het hoofdbestuur van de VKB in overweging te geven over een mogelijk andere invulling van het
begrip dichotomie in het kader van de komende evaluatie van de kerkorde na te denken.
‘Kerk randverschijnsel’
De kerkrentmeester van Gorinchem, die tevens scriba van
de algemene kerkenraad is, verwijst naar een brief van
de Dienstenorganisatie waarin gewezen werd op het feit
dat de kerk in de toekomst een randverschijnsel zal zijn.
Moeten we ons bij het bericht van de Dienstenorganisatie neerleggen of gaan we juist aan de slag met mensen
die lef en visie hebben om het getij te doen keren?
Ds. De Leede wijst er op dat de uitspraak van de Dienstenorganisatie geen zelfvervullende profetie is, maar dat
dit gezien moet worden in het kader van de beweging
die daar erg sterk merkbaar is, namelijk tegen de achtergrond van het vernieuwen van het begrip kerkopbouw.
De kerk is randverschijnsel in de zin van numeriek en
invloed. Wij zijn één van de velen geworden. De kerk is
een oud instituut en die hebben tegenwoordig niet altijd
bij voorbaat gezag. Dat is de realiteit en vanuit die
realiteit spreekt zo’n brief.
Wat vraagt een kerk, die een randverschijnsel is, aan
vernieuwing aan beleid en ook aan kerkbeheer? Het
toekomstig beleid moet gericht zijn op de zichtbaarheid
en beleid gericht op herkenbaarheid van de kerntaken
van de kerk. Ook herkenbaar aan haar gebouwen die een
verwijsbare functie hebben, aan ontmoeting, aan stilte 261
en aan retraite. Plaatsen waar mensen met elkaar in
contact kunnen komen met het heilige. Wat vraagt dit
aan kerkrentmeesterlijk beheer? Het grote voorbeeld
voor mij is Utrecht. Destijds is er samen met de toenmalige kerkvoogden een beleid ontwikkeld met als resultaat
dat er nu prachtige kerken zijn, die alle vijf voor de
liturgie en voor de kerkdiensten in functie zijn.
Gezicht van de koster
De vertegenwoordiger van de Kostersbond memoreert
dat ds. De Leede genoemd heeft dat de predikant het
gezicht van de gemeente is. Daarmee is hij het eens,
maar hij mist daarin dat er ook kosters en andere
kerkelijke medewerkers zijn die ook zeker het gezicht
van de gemeente zijn. Hij stelt het hoofdbestuur van de
VKB voor over het thema “De verantwoordelijkheden
van kerkrentmeesters als werkgever” te spreken.
De heer Van Soest deelt mee dat deze kwestie vanmiddag aan de orde komt tijdens één van de workshops.
Ds. De Leede verduidelijkt zijn uitspraak door te zeggen
dat hij bedoeld heeft dat de dominee het gezicht van de
kerk naar de samenleving is. Voor predikanten is het
belangrijk dit te weten en voor de gemeente dat hij of zij
daartoe ook in staat is. Hij pleit er vervolgens voor dat in
bepaalde situaties een fte-predikant ingeruild wordt om
andere functies een plaats te geven wanneer de diversiteit en de context van de gemeente dit verlangen. Beter
een halve dominee minder en een goede organist of
koster, wanneer blijkt dat de gemeente op die punten te
kort wordt gedaan.
Vaassen is teleurgesteld over het door de kerk noemen van
het begrip randverschijnsel, want wie zal er over denken om
in het kader van communicatie een instelling met 2 miljoen
leden een randverschijnsel te noemen. Misschien was de
kerk 2000 jaar geleden een randverschijnsel, maar nu niet.
Laten we ons geen crisis aanpraten (applaus).
Ds. De Leede licht toe dat hij de term ‘de kerk als randverschijnsel’ niet zelf heeft gebruikt. Dat is genoemd met
betrekking tot de brief van de Dienstenorganisatie
waarover zojuist gesproken werd. Met elkaar kunnen we
wel stellen dat de kerk een andere plaats heeft gekregen
door het numerieke, maar niet in het minst ook door de
pluralisering van de samenleving, andere godsdiensten,
enz. We kunnen wel stellen dat de organisatie van de
kerk in een sterke beweging van verandering verkeert.
Dat is de werkelijkheid. Van daaruit zoeken u en ik naar
vernieuwing en ontwikkeling om toegerust te zijn voor
de toekomst, zo besluit ds. De Leede.
Vervolgens sluit de heer Van Soest deze discussie af. Hij
wijst op de mogelijkheid van ontmoeten in de workshops. Hij wenst iedereen een fijne voortzetting van deze
dag en geeft vervolgens de leiding over aan de voorzitter
van de VKB.
De heer De Lange bedankt tenslotte ds. De Leede voor
zijn goede inleiding en de heer Van Soest voor diens
leiding van de gedachtewisseling. Nadat hij beide heren
een attentie heeft overhandigd en na het uitspreken van
een gezamenlijk gesproken “Onze Vader”, sluit hij de
algemene vergadering.
!M M M M .M M M M M $M M !M M M
PRONK
BOUWT
MET
MEERWAARDE
P R O N K BOUWB EDRI JF BV
nieuwbouw
verbouw
restauratie
onderhoud
.M M M M !M M M M M $M $M M
M M M M M M M $M M M 3M M M M M M
''*"ZMwM#'&&****
)M M M M !M M M (M M M M M .M M M M
P R O N K LEI DEKK ERS B V
leidekwerk
lood-, koper- en zinkwerk
aanbrengen van ladder- en klimhaken
Machinestraat 2,
Postbus 20, 1749 ZG Warmenhuizen
Telefoon (0226) 391374
Fax (0226) 392032
E-mail: [email protected]
Website: www.pronkbouw.nl
262
M
!%M`EÝM
?}}EMM
-
M
-
MovY9MEY}MKooM
-.1MovY9MEYvMo?`M
!
D-.)(-Z
-
a-M ,,,a-.)(-Z
-
a-M
KERKBEHEER
VOORJAARSVERGADERING AFDELING GELDERLAND OP 21 MAART 2009 TE BRUMMEN:
De krimpende gemeente
B. Veerbeek
De penningmeester van het college
van kerkrentmeesters van de
Protestantse gemeente te Brummen,
de heer S. van Asperen, heet de 37
aanwezige personen, in meerderheid vertegenwoordigers van onze
leden in de provincie Gelderland,
van harte welkom op de jaarvergadering van de Vereniging voor
Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB)
afdeling Gelderland.
Wij zijn te gast in de Oude of
Pancratiuskerk die stamt uit het
midden van de 15e eeuw maar in de
loop der tijd regelmatig is verbouwd
en gerestaureerd. De laatste verbouwing dateert van 1989 toen een
vouwwand in de kerkzaal is
geplaatst waarmee een grote
vergaderruimte is gecreëerd en
tevens een keuken kon worden ingericht. Bijkomend voordeel daarbij
was dat tevens een galerij kon
worden aangebracht en daarmee
extra zitplaatsen voor de kerk zijn
ontstaan. De kosten van het groot
onderhoud van de kerk worden in
belangrijke mate mede gedekt door
de jaarlijkse kerkenmarkt.
Eind jaren 80 is in de gemeente een
federatie ontstaan tussen de
hervormde gemeente en de gereformeerde kerk te Brummen. Deze
samenwerking kon in 2004 zonder
veel problemen worden omgezet in
de vorming van de protestantse
gemeente te Brummen. De gemeente omvat ongeveer 1900 leden en
heeft 2 fulltime predikanten.
Bezinningsdienst
In de samenkomst tijdens de ochtendviering is de schriftlezing door
de plaatselijke predikant, ds. J. Ek,
uit Matteüs 5 vers 1-10, het deel van
de Bergrede dat ook bekend staat
als de zaligpredikingen. In de uitleg
hierover in de context van het
onderwerp van de vergadering, de
krimpende gemeente, meent de
JULI/AUGUSTUS 2009
predikant een andere kijk en
oordeel hierover te hebben. Juist als
leden van de kerk dienen wij een
tegendraads geluid te laten horen,
nu de kerk van onschatbare waarde
is en het nodig is een ander waardeoordeel te hanteren.
De vice-voorzitter van de afdeling,
de heer J.C. Riemersma, opent de
jaarvergadering en dankt de heer
Van Asperen voor zijn welkomstwoord. Ook spreekt hij zijn dank uit
aan de gemeente te Brummen waar
wij vandaag te gast mogen zijn en
dominee Ek voor zijn woorden
tijdens de ochtendviering.
Het verslag van de jaarvergadering
gehouden op 1 maart 2008 te
Dieren, het jaarverslag en het
financieel verslag over 2008 worden
alle goedgekeurd en vastgesteld met
decharge van het bestuur.
Afscheid wordt genomen van het
niet herkiesbare bestuurslid de heer
P.A. van den Bogerd te Zuilichem en
herkozen wordt het bestuurslid de
heer B. Veerbeek te Rheden.
Krimpende gemeente
Het onderwerp van deze bijeenkomst is: ‘De krimpende gemeente’
en onze gezamenlijke verantwoordelijkheid. De inleider, dr. J. van
Beelen, regionaal adviseur classicale
vergaderingen in Gelderland, begint
zijn betoog met de stelling: een
krimpende christelijke gemeente is
niet normaal. Tegelijk constateert hij
dat er vrijwel algemeen krimp is in
de gemeenten van de Protestantse
Kerk in Nederland en laat dit in
cijfers ook zien.
In Gelderland bij voorbeeld waren er
in 1990 590.000 leden met 444
predikanten. In 2007 zijn dit 371.000
leden en 386 predikanten. De
verwachting is dat er in 2020 nog
280.000 leden zullen zijn met 271
predikanten.
het Evangelie het belangrijk is dat er
ter plaatse een geloofgemeenschap
is. Hiervoor kunnen drie punten worden aangegeven: 1. vanuit de
blijvende opdracht, 2. de realiteit
onder ogen zien, 3.efficiënter
werken. Deze onderdelen worden
door de inleider nader uitgewerkt.
Opvallend daarbij is dat onder punt
2 onder meer aan de orde is het
(her)ontdekken van kerkverbanden
indien de eigen plaatselijke gemeente niet meer zelfstandig kan blijven.
Onder punt 3 wordt aangegeven dat
door minder beschikbare kerkleden
de inzet van mensen beter gebruikt
moet worden. Na de inleiding is er
een levendige discussie met de
inleider.
Rondvraag
De heer De Ruiter van het college
Warnsveld-Leesten vraagt of er
kennis is rond het onderwerp
Bedrijfshulpverlening en ontruimingsplannen. De vice-voorzitter
zegt dat zijn gemeente het ontruimingsplan op papier heeft staan en
zegt hem toe dit digitaal aan hem te
zullen zenden.
Hierna sluit de voorzitter de vergadering met het gezamenlijk bidden
van het Onze Vader, waarna hij een
ieder uitnodigt voor de koffietafel.
De heer Veerbeek is secretaris van de
afdeling Gelderland.
Welke reactie roept dit op, als wij
weten dat voor de verkondiging van
263
Diaconie of gemeente?
In “De Waarheidsvriend”, de
wekelijkse uitgave van de Gereformeerde Bond, van 8 januari 2009
behandelt dr. P. van den Heuvel in
de rubriek “Alles met orde — vragen
over de kerkorde” de verhouding
tussen diaconie en gemeente.
“De meeste kosten die door een
gemeente gemaakt worden, zijn
gemakkelijk onder te brengen. Ze
vormen een uitgavenpost voor de
kerkrentmeesters of ze komen voor
rekening van de diaconie. Er is
echter ook een schemergebied. De
onduidelijkheid betreft kosten die
niet rechtstreeks ten bate van de
gemeente gemaakt worden, maar
waarvan het discutabel is of het
zaken van de diaconie betreft.
Dat geldt bijvoorbeeld voor de
bijdrage van de gemeente in de
kosten van de leerkracht godsdienst
op de openbare basisschool, voor de
kosten van de Alphascursus en de
Emmaüskring en voor de jaarlijkse
bijdrage aan de HGJB.
Het college van kerkrentmeesters in
een bepaalde gemeente heeft als
uitgangspunt gekozen dat deze
zaken niet rechtstreeks ten goede
komen aan de eigen gemeente en
dat de kerkrentmeesters daarvoor
dus niet verantwoordelijk zijn.
Sterker nog: dit college brengt naar
voren dat volgens de VKB alleen
zaken ten bate van de eigen
gemeente door het college van
kerkrentmeesters betaald mogen
worden. ‘Wij zouden ons boekje te
buiten gaan als wij financiën
beschikbaar zouden stellen voor
genoemde aangelegenheden. Klopt
u maar aan bij de diaconie!’ Maar de
diaconie denkt daar anders over en
zegt: ‘Dit zijn geen diaconale
aangelegenheden, dus u kunt niet
van ons verwachten dat wij deze
gaan bekostigen met diaconaal
geld’.
264
Te min denken
De kerkrentmeesters denken in dit
geval te min over zichzelf. Alsof zij
alleen maar verantwoordelijk
zouden zijn voor binnenkerkelijke
aangelegenheden, die rechtstreeks
de gemeente ten goede komen. De
kerkorde zegt in artikel XIII-1 dat de
verzorging van de vermogensrechtelijke aangelegenheden, voorzover
deze van diaconale aard zijn, wordt
toevertrouwd aan het college van
diakenen, en de verzorging van de
(dat wil zeggen: andere!) vermogensrechtelijke aangelegenheden
van de gemeente aan het college
van kerkrentmeesters.
Daarmee gaat licht in het schemergebied schijnen. Alles wat niet
uitdrukkelijk diaconaal is, valt (wat
de financiën betreft) onder het
college van kerkrentmeesters; de
kerkdiensten en het pastoraat, de
missionaire arbeid, vorming en
toerusting, het jeugdwerk en de
oecumene. Dat is overigens ook de
opvatting van de VKB, zo is mij van
die zijde verzekerd.
Overleg
Toch blijven er zaken waarbij niet bij
voorbaat duidelijk is of deze als
diaconaal dan wel als niet-diaconaal
moeten worden aangemerkt. In
dergelijke gevallen wordt er tussen
beide colleges overleg gepleegd.
Aan de diaconie wordt gevraagd of
dit college aanleiding ziet om
daarvoor diaconale gelden ter
beschikking te stellen. Er is geen
sprake van dat de diaconie moet
betalen als het college van kerkrentmeesters van oordeel is dat zij dat
moet doen. Het omgekeerde is wel
het geval: als het college van
diakenen tot de conclusie is gekomen dat een aanvraag niet bij de
diaconie thuishoort, is ze daarmee
automatisch een zaak geworden van
het college van kerkrentmeesters.
Veel problemen kunnen worden
opgelost in het jaarlijks overleg bij
het opstellen van de begrotingen.
‘Elk jaar plegen het college van
kerkrentmeesters en het college van
diakenen met de kerkenraad en met
alle daarvoor in aanmerking komende organen van de gemeente
overleg over de (…) begrotingen en
het collecterooster van het komende
kalenderjaar’ (ord. 11-6-1).
In de begroting van het college van
kerkrentmeesters komen niet alleen
posten voor als predikantstraktementen en personeelkosten, onderhoud en verwarming van kerkelijke
gebouwen en dergelijke. Het is aan
te bevelen om daarin ook posten op
te nemen voor (bijvoorbeeld) de
catechese, het jeugdwerk, het
missionaire werk en het godsdienstonderwijs op de openbare school.
Deze maken allemaal deel uit van
het leven en werken van de christelijke gemeente. Met het vaststellen
van de begroting bepaalt de
kerkenraad hoeveel middelen hij
voor deze velden beschikbaar wil
stellen.
In de praktijk wil het nog wel eens
voorkomen dat het college van
diakenen (soms zelfs: te ruimhartig)
van oordeel is dat aan bepaalde
onderdelen van het leven en werken
van de gemeente ‘toch ook wel
diaconale aspecten’ zitten, om
vervolgens (een deel van) de
uitgaven daarvan voor zijn rekening
te nemen. Het blijft altijd zoeken
naar een goede balans.
Een college van kerkrentmeesters
dient zich daarbij in elk geval
terughoudend op te stellen. Het
uitgangspunt is dat diaconale gelden
‘van en voor de armen’ zijn. Ze
worden besteed voor hen die in
moeilijke omstandigheden verkeren,
binnen en buiten de gemeente”
aldus dr. Van den Heuvel in “De
Waarheidsvriend” van 8 januari
2009.
KERKBEHEER
WORKSHOP 1: PASTORAAT, TIJDENS VKB-CONGRES OP 25 APRIL 2009
Toekomst voor predikanten
Inleider was dr. F.A. Petter. De workshop werd geleid door ir. D. Hoogendoorn en het verslag werd gemaakt door de heer
R.M. Belder.
Dr. F.A. Petter hield tijdens het VKB-congres van 25 april
2009, dat in het teken stond van “Werk in de Kerk” voor
de workshop “Pastoraat” een inleiding over de toekomst
van predikanten. De heer Petter, die 18 jaar gemeentepredikant was (Luttelgeest-Kuinre, Goes en DongenRijen), promoveerde in 2002 op het onderwerp “Relatie
Kerk en Samenleving”. Na o.a. lid te zijn geweest van
provinciale Staten van Noord-Brabant, werd hij in 2006
benoemd tot burgemeester van Woudrichem. Hij is lid
van de Stuurgroep ‘Werk in de wijngaard”, waarvan
prof. dr. C.P. Veerman voorzitter is, en is voorzitter
van de Taakgroep “Rechtspositie en begeleiding predikanten”.
Opdracht taakgroep
De heer Petter wijst er op dat de Taakgroep ‘Rechtspositie en begeleiding van predikanten’ als opdracht meekreeg te onderzoeken met welke instrumenten van
modern personeelsbeleid de aantrekkelijkheid van het
beroep van predikant in de komende jaren kan worden
verbeterd, de kwaliteit van de ambtsuitoefening in het
oog kan worden gehouden en op welk niveau binnen
onze kerk de instrumenten dienen te worden gehanteerd. De Taakgroep was zich ervan bewust dat het om
een veel omvattende taak gaat en dat het waarschijnlijk
in de geschiedenis van de kerk nog nooit is voorgekomen
dat in zulke zakelijke en seculiere termen over kerkelijk
personeelsbeleid met betrekking tot predikanten wordt
gesproken.
Duidelijk is dat het niet goed gaat met onze kerk en haar
predikanten. Er zullen ingrijpende maatregelen nodig
zijn om het tij te keren. Dat vraagt om moedig bestuur
en geloof in de zaak waarom het gaat, namelijk de
toekomst van de gemeente van Jezus Christus in een snel
veranderende samenleving.
Om die urgentie te benadrukken geeft de heer Petter
enkele cijfers. Jaarlijks verliest de Protestantse Kerk in
Nederland ongeveer 2 pct. van haar leden. Dat zijn er
zo’n 60.000 ofwel wekelijks meer dan een grotere
gemeente met een bijbehorende predikantsplaats. In veel
gemeenten bereikt het aantal kerkgangers een ondergrens. Vele kleine gemeenten kunnen niet voldoen aan
de eisen die aan een volwaardige gemeente gesteld
mogen worden. Catechese, jeugdwerk, missionair werk,
diaconaat, e.d. verdwijnen. Wat overblijft zijn kerkdiensten voor een vergrijzende gemeenschap en individueel
pastoraat.
JULI/AUGUSTUS 2009
Uitgangspunten
De Taakgroep zag zich genoodzaakt een aantal uitgangspunten te formuleren, want de ontwikkelingen in het
predikantschap hangen samen met ontwikkelingen in de
kerk en ontwikkelingen in de kerk zijn op hun beurt
nauw gerelateerd aan ontwikkelingen in de samenleving.
De heer Petter stelt vast dat de positie van de predikant
vanaf de Reformatie een ontwikkeling heeft doorgemaakt.
s .ADEREFORMATIEKENDE.EDERLANDEEUWENLANGEEN
publieke kerk en een openbaar ambt. De Reformatie
sloot zich aan bij de geldende organisatiestructuur
van de kerk: het territoriale principe en het pastorale
grondmodel, namelijk een predikant, een gebouw en
een gebied. Dat vormt nog steeds de basis van de
huidige kerkorde.
s .ADE&RANSE2EVOLUTIEONTSTONDENALSGEVOLGVANDE
scheiding van kerk en staat,en de vrijheid van godsdienstoefening meerdere denominaties. Kerken
kregen het karakter van een vereniging. Het predikantschap werd een binnenkerkelijk beroep met een
groeiend aantal functies (catecheet, pastor, liturg,
opbouwwerker, geestelijk begeleider). Tussen 1850 en
1960 beleefde Nederland een kerkelijke bloeiperiode.
s 6ANAFTREEDTGELEIDELIJKAANDESECULARISATIEIN
hetgeen leidt tot ontkerkelijking. Mondigheid,
individualisering, mobiliteit en de massamedia
bepalen steeds sterker het beeld. De kerk heef zich te
weinig afgevraagd hoe anderen haar waarnemen.
Desondanks leeft er een zichtbare behoefte aan
spiritualiteit, religiositeit en geloofsbeleving. Daarmee ontstaat een nieuwe situatie. Hoe kan de kerk
nieuwe vormen van betrokkenheid ontwikkelen,
denkend ‘van buiten naar binnen’ en ‘van binnen
naar buiten?’Het predikantschap zal meer op deze
nieuwe situatie moeten worden afgestemd.
Nieuwe vragen
De heer Petter geeft vervolgens aan wat dit van de
gemeenten en van de predikanten vraagt.
s .AARDESAMENLEVINGZALERMEERAANDACHTVOORHET
publieke domein moeten komen, de gerichtheid naar
buiten, het levensbeschouwelijke gesprek met
andersdenkenden en anders gelovenden, het zoeken
naar allianties.
s 6ANUITDEKERKELIJKEORGANISATIEZALHETISOLEMENTVAN
krimpende gemeenten en hun predikanten moeten
doorbreken via samenwerkingsverbanden en schaal- 265
differentiatie. Pastoraat dicht bij het individuele
gemeentelid, toerusting op het niveau van de groep
en kerkdiensten op een grotere schaal. Dat vraagt een
verbreding van het begrip ‘plaatselijke gemeente’ of
‘lokale kerk’ naar het niveau van de regio of classis.
s $EPREDIKANTMOETBEREIDZIJNZICHINTEAMVERBANDTE
laten aansturen, bij- en nascholing via specialisatie op
verschillende gebieden. Ertoe bijdragen dat het ambt/
beroep van predikant weer de waardering krijgt die
het verdient.
Eigen karakter van predikantschap
Naarmate de spanning tussen de verschillende aspecten
toenam en predikanten in de problemen kwamen, is
langs drie lijnen geprobeerd de predikant te ondersteunen. Naar de persoon via training, mentoraat op basis
van collegialiteit, geestelijke begeleiding, supervisie,
aanstelling van een pastor pastorum.
Naar het ambt is dit de versterking van het ambtelijk
besef via nadruk op de vrijheid van het ambt, een meer
sacrale invulling van het ambt met de nadruk op wijding.
Als samenbindende figuur wordt daarbij gedacht aan een
bisschop. Tenslotte naar het beroep: differentiatie en
specialisatie, teamwork en loopbaanperspectief, senioren juniorpredikanten, een teamleider als coördinator of
leidinggevende. Centraal werkgeverschap op het niveau
van de classis of landelijk.
De heer Petter wijst erop dat de Taakgroep gekozen
heeft voor de invalshoek van de professionaliteit, waarbij
de aspecten van persoon en ambt waar nodig meegewogen worden.
Loopbaanontwikkeling en permanente ontwikkeling
Voor predikanten zal een traktementssysteem worden
ingevoerd met drie elkaar overlappende schalen. De
overgang naar een volgende schaal is afhankelijk van een
toetsbare ontwikkeling van talenten.
Na het afronden van de studie en de toelating tot het ambt
volgt één jaar als beginnende predikant met verplichte
werkbegeleiding. Daarna volgt in principe een periode van
ten minste vier tot zes jaar in dezelfde gemeente. In die
periode vindt verplichte nascholing plaats als onderdeel van
de permanente educatie. Na deze verplichte nascholing kan
een begin worden gemaakt met het behalen van een
post-master-graad, die mede een rol speelt bij de beoordeling voor promotie naar de hoogste traktementschaal.
Postbus 115 - 5250 AC Vlijmen - Telefoon 073 - 5119022
E-mail [email protected] - Website www.bonthvanhulten.nl
Bouw
266
t
Restauratie
t
Projectontwikkeling
Samenwerkingsverbanden
De heer Petter deelt mee dat elke predikant en elke
kerkelijk werker gehouden is een deel van zijn of haar
werktijd buiten de eigen gemeente te besteden, ten
dienste van de kerk in haar geheel. Zij zijn verbonden
aan de eigen gemeente, maar maken tevens verplicht
deel uit van een werkgemeenschap voor predikanten en
kerkelijk werkers, zoals dat ook nu reeds in ordinantie 4,
artikel 18 in de kerkorde geregeld is.
Deze werkgemeenschap is verantwoordelijk voor de
professionele theologische begeleiding van de gemeenten binnen een ressort bij de in de kerkorde benoemde
kerntaken van de werkgemeenschap. Deze werkgemeenschap staat onder leiding van een predikant, die als
primus inter pares de continuïteit en kwaliteit van de
werkgemeenschap bewaakt.
Op het niveau van de Algemene Classicale Vergadering
wordt een pastor pastorum benoemd, die vergelijkbaar is
met de huidige Regionaal Adviseur van de classicale
vergaderingen, aldus de heer Petter.
Dominee en burgemeester
Tot slot deelt de heer Petter mee dat er meer overeenkomsten tussen dominee en burgemeester zijn dan
verschillen. Het is allebei een eenzaam beroep en hij
vreest dat bij handhaving van de huidige situatie dit nog
eenzamer zal worden. De intrinsieke motivatie, die
gevoed moet worden, is erg belangrijk. Strakke aansturingsmodellen werken niet, zo besluit de heer Petter zijn
inleiding. Hij voegt er aan toe dat uit de synodebehandeling van 24 april 2009 bleek dat het rapport “De hand
aan de ploeg” nog niet rijp voor besluitvorming bleek te
zijn.
Vragen en opmerkingen
Vaassen vindt het van belang om zaken goed te structureren. Een dergelijke aanpak kent men in de kerk niet.
Hoe denkt men dit te kunnen aanpakken?
De heer Petter deelt mee dat er bij de synode een enorme
angst bestaat voor de consequenties van een en ander. Er
worden argumenten gebruikt over aantasting van de
vrijheid van het ambt, die niet juist zijn. Het gaat erom dat
de juiste man/vrouw op de juiste plaats wordt gezet,
waardoor de kwaliteit van het geheel wordt verbeterd.
Huizen vraagt zich af of er dwang vanuit de kerk kan
A
dviesbureau
Kerkfusies
" "!
###"!
KERKBEHEER
sterker zal worden. Denkbaar is om b.v. één predikant
voor catechese aan te stellen.
De heer mr. B. van den Broek, oud-secretaris VVK en
voormalig kerkenraadslid van de hervormde gemeente
Apeldoorn en Het Loo, deelt mee dat een aantal jaren
geleden geprobeerd is een samenwerkingsverband tot
stand te brengen tussen de 13 predikanten die aan deze
gemeente verbonden waren. De inzet was goed en
vanuit het Landelijk Dienstencentrum vond er begeleiding plaats. Het eerste jaar verliep alles prima, het
tweede jaar begon men met afhaken, terwijl in het derde
jaar bleek dat 2 van de 13 predikanten bereid bleken te
zijn een stukje van hun werk uit handen te geven.
De angst had hierbij de overhand, zodat men met de
hakken in het zand ging. Misschien zou eens gedacht
kunnen worden om een nieuwe aanpak, zoals door de
heer Petter uiteen is gezet, in te voeren bij jonge predikanten.
Dr. F.A. Petter.
worden opgelegd wanneer blijkt dat predikanten hiertoe
niet bereid zullen zijn.
De heer Petter kan niet ontkennen dat de predikanten in
de synode een dominante rol vervullen. Wanneer blijkt
dat er geen behoefte bestaat aan specialisatie, dan is die
ruimte aanwezig. Dat is ook het geval met
studieverlof,want niet ieder proefschrift van de predikant
is nuttig voor de gemeente. De kerk heeft er als werkgever belang bij dat predikanten een perspectief aangereikt
krijgen.
De directeur van de Bond van Nederlandse Predikanten
wijst er op dat predikanten niet zo zelfstandig zijn als
wordt verondersteld. Zij zijn ook ambtsdrager en de kerk
stelt eisen aan ambtsdragers zoals in de kerkorde is
vastgelegd. De kerkenraad bepaalt dit volgens de huidige
kerkorde in belangrijke mate.
Nederhorst den Berg is vacant en heeft een begrotingstekort. Tijdens de vacante periode is het een probleem hoe
de pastorale verzorging moet worden ingevuld. De
bijdragen van de consulent bieden op dit terrein weinig
soelaas. De collegialiteit onderling is van een laag niveau,
want men doet niets voor elkaar.
De heer Petter stelt vast dat het dringend gewenst is dat
er op dit punt het nodige gaat veranderen, zoals de
Taakgroep dat graag zou zien.
De vertegenwoordigster van de gemeente Stedebroec,
een buurgemeente van Enkhuizen, meldt dat de bijdrage
van de consulent als zeer goed wordt ervaren.
De heer Petter, die het betreurt dat de synodevergadering van 24 april 2009 zich negatief heeft uitgesproken,
hoopt dat via pilotsprojecten een en ander kan worden
uitgetest. Belangrijk is te weten wat er destijds in
Apeldoorn verkeerd is gegaan.
De vertegenwoordiger van de protestantse gemeente
van Tilburg vraagt of het wellicht aanbeveling verdient
voor de predikant die aan een gemeente verbonden is
een maximum zittingstijd vast te stellen.
De heer Petter meent dat dit lastig is, temeer omdat de
keuze voor het predikantschap vaak voor het leven is. Hij
kan zich voorstellen dat wanneer de relatie tussen
gemeente en predikant zodanig is dat continuering
daarvan voor geen van de partijen van belang is, de kerk
in dat geval bekijkt of de predikant elders kan worden
geplaatst.
De directeur van de Bond van Nederlandse Predikanten
wijst er op dat de kerk op dit punt de zaken geregeld
heeft.
Ds. De Leede voegt er nog aan toe dat ook predikanten
bereid dienen te zijn aanvullende opleidingen te volgen
waardoor het werk aantrekkelijker kan worden.
Rolde is geen voorstander van een bisschop zoals door de
heer Petter genoemd. Belangrijk is een werksituatie te
ontwikkelen waarbij de predikant de motor is die het
geheel aanstuurt. Daarbij valt ook te denken aan functiedifferentiatie die in het kerkelijk bedrijf beter tot zijn
recht moet komen.
Van de zijde van de hervormde gemeente Maurik wordt
meegedeeld dat in omliggende gemeenten vrijwel
uitsluitend parttime predikanten werkzaam zijn. Dat
maakt het moeilijk om binnen de regio tot een oplossing
te komen zoals door de heer Petter is genoemd.
De heer Petter deelt mee dat een team bestaat uit
predikanten en kerkelijk werkers, waarbij het de vraag is
of de kerkelijk werker in alle gevallen predikant moet
worden. De praktijk is namelijk dat de kerkelijk werker
bepaalde ambtsbezigheden reeds uitoefent. Per werkgemeenschap moet worden nagegaan waaraan behoefte
bestaat.
De heer Petter is van mening dat de samenhang juist
De vertegenwoordiger van de protestantse gemeente
JULI/AUGUSTUS 2009
267
van Goes vreest dat men op tegenwerking kan rekenen
bij de voorstellen van de commissie van de nota “De
hand aan de ploeg”, want het grote probleem is dat alles
wat met het ambt van predikant te maken heeft sinds de
jaren zestig van de vorige eeuw niet is meegegroeid.
De heer Petter meent dat de gemeente zich meer als
werkgever zal moeten opstellen. Deze kwestie zal zeker
bij het vervolg worden meegenomen.
Het hoofdbestuurslid prof. ir. M.J.L. Tiernego, die een
aantal jaren voorzitters was van het college van kerkrentmeesters van Breda, vreest dat een eenmaal ingestelde
taakverdeling tussen predikanten, tot problemen kan
leiden wanneer één van de predikanten de gemeente
gaat verlaten.
De heer Petter deelt mee dat wanneer een predikant
aangesteld/benoemd wordt, er in dat geval ook gekeken
zal worden of de predikant past in het profiel van de
werkgemeenschap.
De heer De Rijk, die als gast op deze bijeenkomst aanwezig is, vindt de vergelijking ‘burgemeester – predikant’,
zoals door de heer Petter gesteld, wel lastig.
De heer Petter deelt mee dat juist een teamleider moet
begeleiden om het beoogde doel te kunnen bereiken.
Dat vereist geen strakke hiërarchie.
voor de situaties in gemeenten waarbij blijkt dat de
predikant niet functioneert. Wanneer de predikant van
de gemeente wordt losgemaakt, valt hij in een wachtgeldregeling die voor de kerkelijke gemeente erg
ongunstig is, waardoor de gemeente opgezadeld wordt
met financiële problemen.
De heer Petter wijst erop dat iemand die theologie heeft
gestudeerd in beginsel weinig andere mogelijkheden
heeft om een andere werkkring te gaan opbouwen. De
loopbaanontwikkeling, zoals in de nota wordt voorgesteld, biedt mogelijkheden voor de beginnende predikant om naar een andere werkkring te gaan uitzien. Ook
landelijk zal dit moeten worden aangestuurd.
De vertegenwoordiger van Wissenkerke deelt mee dat er
thans 2.100 actieve predikanten en 2.900 predikanten
zijn die een pensioenuitkering genieten. Hij vraagt zich
af of de aanwas van predikanten gelijke tred houdt met
de groei van de ontkerkelijking.
De heer Petter deelt mee dat hier inderdaad naar
gekeken is en voor zover hij daarover cijfers heeft gezien,
kan gesteld worden dat de afname van studenten in de
theologie min of meer overeenkomt met de afname van
de kerkelijke betrokkenheid.
Na de heer Petter bedankt te hebben voor diens inleiding
en de deelname aan de discussie, sluit de heer Hoogendoorn de discussie tijdens deze workshop.
De voorzitter, de heer Hoogendoorn, vraagt aandacht
7FSBOUXPPSEMFOFO
4,(
1,/ LFSLFO LVOOFO
CJK4UJDIUJOH,FSLFMJKL
(FMECFIFFS TQBSFO
MFOFO FO IVO CFUB
MJOHTWFSLFFSSFHFMFO
#PWFOEJFOCJFEU4,(
0OMJOFVEFNPHFMJKL
IFJE EJHJUBBM CFUB
MJOHFOUFWFSSJDIUFO
4,( XFSLU [POEFS
XJOTUPPHNFSL .FU
HVOTUJHF SFOUFQFSDFO
UBHFT FO MBHFLPTUFO
WPPSCFUBMJOHTWFSLFFS
8BOU POT NPUUP JT
(FMEWBOEFLFSL
WPPSEFLFSL
ƒJOGP!TLHHPVEBOMƒ7PTTFOCVSDILBEFƒ1PTUCVTƒ"$(PVEBƒXXXTLHHPVEBOM
268
KERKBEHEER
Actualiteiten uit het hoofdbestuur
Drs. C. de Raadt
Op 7 juni jl.
kwam het
hoofdbestuur in
vergadering
bijeen, waarbij
weer veel zaken
aan de orde kwamen.
Personalia
De voorzitter memoreert het feit
dat drie leden van het hoofdbestuur
van de VKB op 29 april 2009
benoemd zijn tot Ridder in de Orde
van Oranje-Nassau, te weten mevr.
E.J. Steensma-Dijk en de heren
M.G.R. Barendrecht en drs. K. van de
Wetering. Verder staat hij stil bij het
plotseling overlijden van de heer J.
van Keulen, secretaris van de
afdeling Utrecht, op 10 maart 2009.
Het hoofdbestuur heeft zijn condoleance bij de familie overgebracht,
terwijl het afdelingsbestuur van
Utrecht de begrafenis bijwoonde.
Tijdens de jaarvergadering van de
afdeling die op 16 maart 2009 werd
gehouden, is eveneens het overlijden van de heer Van Keulen gememoreerd.
Website.
Er worden enkele mededelingen
gedaan over website die tijdens het
VKB-congres op 25 april 2009 in
gebruik genomen is. Er wordt hard
gewerkt om Kerkbeheer online te
vullen. Ook het oude bestand van
“Kerkbeheer” zal op de website
worden geplaatst. Hiervoor wordt
gezocht naar een vrijwilliger die dit
werk gaat verrichten.
Verder wordt gewerkt aan een
module voor “Veel gestelde vragen”. Ook de provinciale afdelingen
kunnen tijdens hun contacten met
het grondvlak een grote rol spelen
door kerkrentmeesters te verwijzen
naar de website, zodat dit medium
optimaal gebruikt kan worden.
Rond 1 september a.s. zal de
webwinkel gereed moeten zijn,
zodat alle bestellingen van folders
en andere materialen voor de actie
JULI/AUGUSTUS 2009
Kerkbalans 2010 via de webwinkel
kunnen worden gedaan. Kerkrentmeesters kunnen, als zij dat wensen,
hun eigen folder door middel van
een bepaald format geheel zelf
vormgeven. Dat leidt tot een
besparing van de productiekosten.
In het kader van een optimale vorm
van communiceren, is het belangrijk
dat ieder college van kerkrentmeesters over z.g. standaardadressen
beschikt. Dat betekent dat men het
e-mailadres ten name moet stellen
van de gemeente als een soort
postbus b.v. info@prot-kerkhuizen.
nl.
Benoemingen
Het hoofdbestuur besluit de leden
van het dagelijks bestuur voor een
nieuwe periode te herbenoemen. Op
voorstel van het dagelijks bestuur
besluit het hoofdbestuur de heer
Jonkvorst aan te wijzen voor
participatie in de voorbereidingsgroep werkgevers- en bestuurdersplatform en hem tevens aan te
wijzen als secundus voor het GOM.
Verder besluit het hoofdbestuur de
heer Kos voor te dragen als lid van
de Commissie van Beroep ter
vervulling van de vacature H. Pierik
in verband met diens vertrek.
Tenslotte besluit het hoofdbestuur
de heer Van Rijssen als adviseur in de
Commissie IVA te benoemen in de
vacature van de heer Belder in
verband met diens vertrek uit de
Commissie IVA.
Activiteiten in de afdelingen
Hierna krijgen hoofdbestuursleden
de gelegenheid mededelingen te
doen over zaken die zich in hun
afdeling afspelen.
Friesland meldt dat de eerste resultaten van het onderzoek naar het
aantal en het gebruik van kerkgebouwen bekend zijn. Van de 806
kerken in deze provincie zijn er 216
buiten gebruik. 35 Kerken zijn in het
bezit van de Stichting Oude Friese
Kerken, waarvan er nog zo’n 20 á 25
regelmatig voor kerkdiensten
worden gebruikt.
Utrecht deelt mee dat op 16 maart
de jaarvergadering werd gehouden,
die weliswaar door 34 personen
werd bezocht, welke echter slechts
14 van de 110 aangesloten gemeenten vertegenwoordigen. De heer Bijl
gaf daar een heldere presentatie van
“De hand aan de ploeg”. In samenwerking met Zuid-Holland en
Noord-Brabant-West worden
voorbereidingen getroffen voor
enkele introductieavonden voor
nieuwe kerkrentmeesters. Tenslotte
zal het afdelingsbestuur zich
bezinnen over: betrokkenheid van
de leden, cyclus regiovergaderingen,
invulling jaarvergadering en viering
75 jaar afdeling Utrecht (1936-2011).
Tijdens de jaarvergadering van de
afdeling Overijssel-Flevoland hield
de voorzitter een inleiding. Het was
een goede avond waarop veel
gesproken is over het werk van de
VKB.
Groningen deelt mee dat de SBKG
van Groningen en Drenthe van de
provincie Drenthe ` 15.000 heeft
ontvangen. Dit jaar bestaat de SBKG
25 jaar. Ter gelegenheid daarvan
wordt op 30 oktober 2009 in Assen
een bijeenkomst belegd.
Drenthe zal in het komende seizoen,
mede naar aanleiding van de
informatie van de gehouden
workshop dit jaar, veel aandacht aan
het vrijwilligerswerk besteden.
Interne organisatie
Het hoofdbestuur bespreekt een
nota, opgesteld door een door het
hoofdbestuur samengestelde
commissie, waarvan de opzet is te
bereiken dat de VKB vanuit haar
doelstelling zo optimaal mogelijk de
organen van de Protestantse Kerk in
Nederland kan beïnvloeden en de
intensiteit van het contact met haar
leden kan bevorderen.
Nu zijn de tijdslijnen soms te lang.
Een verbetering in de communicatie
kan tot stand gebracht worden door 269
de vernieuwde website die een
belangrijk winstpunt is. Om een slagvaardiger beleid te kunnen voeren,
zal het dagelijks bestuur meer
mandaat moeten krijgen. Dat is een
zeer aantrekkelijke gedachte. Tevens
heeft de commissie gekeken naar de
bezetting van de beleidsvoorbereidende commissies, zowel de permanente als de ad hoc commissies.
Verder zal het huidige vertegenwoordigende hoofdbestuur zich
geleidelijk aan moeten omvormen in
een beleidsvormend bestuur.
De afspraak wordt gemaakt het
dagelijks bestuur mandaat te geven
om deze zomer verdere invulling te
geven aan de uitwerking van de
plannen, die in september 2009 door
het hoofdbestuur kunnen worden
vastgesteld. Daarna kunnen deze
voor commentaar aan de beleidsvoorbereidende commissies worden
voorgelegd, waarna besluitvorming
kan plaatsvinden in de novembervergadering van het hoofdbestuur.
Vervolgens kan de nieuwe beleidscyclus per 1 januari 2010 ingaan.
VKB-Congres 2009
Het hoofdbestuur is zeer tevreden
over de opzet tijdens het VKB-Congres van 25 april 2009. Jammer is dat
het aantal bezoekers wat tegen
gevallen is. De expositie werd goed
bezocht, terwijl ook voor de vijf
verschillende workshops weer goede
belangstelling bestond.
Het hoofdbestuur besluit de algemene vergadering 2010 weer in de
vorm van een congres te houden op
17 april in “De Reehorst” te Ede, met
daaraan gekoppeld een expositie en
enkele workshops. Het thema voor
2010 is “Geld”, reden waarom de
beleidsvoorbereidende commissie
Financiën en Fiscale Zaken bij de
voorbereiding van het congres de
regie zal voeren.
Arbeidsvoorwaarden
De Commissie Arbeidsvoorwaarden
heeft in enkele vergaderingen veel
aandacht besteed aan het rapport
van de Commissie Veerman, waarvan
op de synodevergadering van 24
april jl. slechts enkele hoofdlijnen
zijn aangenomen. Van de negen
voorstellen, is het voorstel om de
bijdrage aan de Solidariteitskas van
` 5 naar ` 10 te verhogen tenslotte
in ` 7,50 gewijzigd. Over de voorstellen voor loopbaanontwikkeling
270
en de 3 traktementsschalen is geen
besluit genomen. De figuur van de
werkgemeenschappen wordt verder
onderzocht. Datzelfde geldt voor
wat betreft de introductie van de
pastor pastorum (vroegere PKV-scriba) en de positie van de kerkelijk
werker. Er wordt een nieuwe
commissie benoemd om e.e.a. verder
te gaan onderzoeken.
Gebouwen en Monumenten
De Commissie Gebouwen en Monumenten heeft de vorige maand een
notitie opgesteld over de facilitering
van een op te richten Stichting
Kerkelijke Erfgoed Nederland, die
vervolgens is voorgelegd aan de
heer dr. A. van der Lingen. Omdat de
VKB een goede ingang heeft bij het
grondvlak, ligt het zonder meer voor
de hand wanneer de VKB deze
faciliteiten verleent in de vorm van
het beschikbaar
stellen van het apparaat, personeel
en de website.
Beheer Kerkelijke Begraafplaatsen
Meegedeeld wordt dat de voorgestelde wijzigingen in de Wet op de
lijkbezorging op 9 juni 2009 door de
Eerste Kamer zullen worden aangenomen. Dat betekent dat de Commissie Beheer Kerkelijke Begraafplaatsen nu verder kan met het
opstellen van het vademecum. In
een volgende vergadering zal de
Commissie zich beraden over een
concept-convenant van het Comité
van Waakzaamheid.
Orgelzaken
Nagegaan wordt in hoeverre het
mogelijk is om de kosten voor een
basisadvies drastisch te verlagen.
Voor de volgende vergadering zullen
er enkele proefberekeningen
worden gemaakt om na te gaan wat
hiervan de financiële consequenties
voor de VKB zullen zijn. In dit
verband wordt er nog eens op gewezen dat het inschakelen van de
Commissie Orgelzaken een kerkorde-voorschrift is. Dat heeft vele voordelen voor de plaatselijke gemeenten. Het stimuleren van colleges van
kerkrentmeesters om rechtstreeks
contact op te nemen met een
orgeladviseur, is geen goede zaak.
de VKB met een delegatie van het
Bestuur van de Dienstenorganisatie.
Het was een goed gesprek, waarbij
geprobeerd is vanuit de eigen
agenda een bijdrage hieraan te
geven. Er zijn in dat verband
duidelijke signalen over het toenemend gebruik van Scipio afgegeven,
zodat men hiermee bij de verdere
ontwikkelingen van de landelijke
ledenregistratie rekening moet
houden. Ook heeft men kennis
genomen van de activiteiten die het
afdelingsbestuur van Friesland in het
najaar van 2008 ondernomen heeft
in het kader van de verdere ontwikkelingen van de LLR.
De volgende vergadering van het
hoofdbestuur is op 5 september
2009.
De heer de Raadt is secretaris van de
VKB.
Tussentijdse
prijsaanpassing
gouden draaginsignes
Door de ontwikkelingen van de
internationale goudprijs is de VKB
genoodzaakt de prijzen van gouden
draaginsignes met ingang van 1 juli
2009 te verhogen.
Bij vaststelling van de prijzen spelen
de kosten van de grondstof goud
namelijk een belangrijke rol. En die
kosten zijn de afgelopen jaren
behoorlijk omhoog gegaan. Tot nu
toe hebben wij — mede dankzij
inspanningen van onze leverancier
Koninklijke Begeer — de prijzen van
onze insignes redelijk laag weten te
houden (en in januari geen aanpassingen hoeven door te voeren), maar
nu de goudprijs zich blijvend op een
veel hoger niveau dan 2006/2007
beweegt, krijgen we toch te maken
met een stijging van de inkoopkosten. Daardoor is met ingang van 1
juli 2009 een gouden draaginsigne
model “knoop” ` 25 duurder, en het
model “broche” ` 31 duurder.
Alle verkoopprijzen van de VKBinsignes zijn terug te vinden op de
website van de VKB,
www.kerkrentmeester.nl.
Overleg met bestuur van de kerk
Op 8 april 2009 vond een bespreking
plaats van het dagelijks bestuur van
KERKBEHEER
Uit respect voor overledenen
Ons land is het dichtst bevolkte land
ter wereld. Voor veel wat we willen
doen, is niet voldoende plaats
beschikbaar. De ruimte die ons ter
beschikking staat, is dus bijzonder
schaars en uiteraard geldt dat ook
voor en op de begraafplaats.
Daarom zien veel begraafplaatsen
zich genoodzaakt incidenteel of
periodiek ruimte vrij te maken door
oude graven, waarvan de rechten
zijn verstreken, te ruimen. Gebleken
is dat het nodig is om dit proces,
met herziene wet- en regelgeving,
in goede banen te leiden.
Op een begrafenis verwacht men
waardigheid, respect en zorgvuldigheid vanuit het oogpunt van de
gevoelens van de nabestaanden en
uit piëteit, respect en zorgzaamheid
jegens de overledene. Eigenlijk
behoort dat vanzelfsprekend te zijn.
Nabestaanden mogen dit verlangen
en bovendien betalen zij daarvoor
ook een commercieel tarief. De
doorsnee Nederlander gaat er zeer
terecht vanuit dat er op de meest
zorgzame en een uiterst respectvolle
wijze wordt omgegaan met het graf
en de stoffelijke resten van hun zo
dierbare overledene. En als er
uiteindelijk geruimd moet worden
en daarbij soms vele emoties weer
boven komen, dan is alleen een
uiterst respectvolle en piëteitsvolle
uitvoering daarbij gepast.
In de Wet op de lijkbezorging van
1991 is dat niet geregeld. Vandaar
dat in het modelreglement van de
VKB op het beheer van kerkelijke
begraafplaatsen, bepalingen
opgenomen zijn, waarin voor deze
zorgvuldigheid bij ruiming aandacht
wordt gevraagd.
Knekelputten
Wanneer begraafplaatsen ertoe
overgaan om graven te ruimen, dan
gebeurt dat op diverse manieren.
Een van de methoden is het z.g.
schudden van graven, waarbij de
stoffelijke resten dieper in hetzelfde
JULI/AUGUSTUS 2009
graf worden bijgezet, waarna het
graf opnieuw kan worden uitgegeven. Daarnaast bestaat de methode
om de stoffelijke resten na ruiming
van het oorspronkelijke graf bij te
zetten in een z.g. verzamelgraf, ook
wel knekelput genoemd.
De term ‘begraven’ geeft derhalve
duidelijk aan dat de stoffelijke
resten van de graven die geruimd
worden bij elkaar worden bijgezet
in een ‘nieuw’ graf. Dat is de
strekking van de Wet op de lijkbezorging, terwijl ook de Inspectie
voor de Gezondheidszorg in haar
inspectierichtlijn daarover van
belang zijnde informatie vermeldt.
Bij ruiming geldt, aldus de inspectierichtlijn, onder meer dat ‘onvolledig
geskeletteerde resten op zorgvuldige wijze ter aarde worden
besteld’.
Onzorgvuldige omgang met restanten
Het is voorgekomen dat ingeval van
ruiming van graven op gemeentelijke begraafplaatsen de aanwezige
stoffelijke restanten, overblijfselen
van opgegraven kisten, kistbekleding e.d. met een kruiwagen of
anderszins in een put werden
gedumpt die afgedekt werd met een
scherm of ander afdekkleed. Bij
stormachtig en regenachtig weer
waaide dat scherm of kleed van het
graf, met het gevolg dat de beenderen, soms met restanten van de kist
of kistbekleding, geheel zichtbaar
kwamen te liggen. Voor de argeloze
bezoeker was dat een onthutsend
en pijnlijk gezicht. Een dergelijke
situatie is in strijd met onze normen
en waarden, kortom met alles wat te
maken heeft met respect en piëteit
ten opzichte van de nabestaanden
en overledenen.
De weerzinwekkende beelden die
zich aldus voordoen, zijn voor de
heer J.F.M. Holdorp uit Leusden, die
dergelijke wantoestanden op een
gemeentelijke begraafplaats met
eigen ogen waarnam, aanleiding
hiertegen krachtig stelling te nemen.
Hij richtte om die reden in 2003 het
Comité van Waakzaamheid (CvW) op
en om zijn uitgangspunten te
ondersteunen richtte hij in 2008 ook
de stichting “Alert en Zorgzaam” op.
Gezamenlijk spannen zij zich in om
in goed overleg met overheidsinstanties en belangenorganisaties
nieuwe adequate wet- en regelgeving te effectueren. Daarnaast wil hij
bestaande en komende verantwoordelijken en uitvoerenden de mogelijkheid bieden tot het volgen van
adequate opleidingen of bijscholingsprogramma’s. Tevens staan
advisering, begeleiding, certificering
en nacontroles op de agenda. Op die
manier wordt gestreefd naar een
zorgvuldige gedragscode als uitgangspunt van zorgzaam en piëteitsvol handelen en kunnen ethische
waarden weer algemene norm op
alle Nederlandse begraafplaatsen
worden.
Nieuwe regelgeving
Het CvW is van mening dat de
knekelput en de huidige gebruiksmethodiek verboden moeten
worden. CvW, dat geen actiegroep
maar een ‘argumentengroep’ is, is
niet tegen het ruimen van graven,
maar is van mening dat dit alleen
mag plaatsvinden wanneer strikt
aantoonbaar is dat dit noodzakelijk
is. Het CvW verricht onderzoek naar
mogelijke alternatieve oplossingen
en randvoorwaarden. Wanneer
volgens het CvW ruiming strikt
noodzakelijk is, dan dient dit zo
geregeld te worden dat stoffelijke
resten per graf handmatig worden
verzameld en ter plaatse in milieuvriendelijke emballage (kartonnen
boxen/juten zakken, enz.) worden
gedaan en vervolgens in een
algemeen verzamelgraf worden
bijgezet.
Er werd door het CvW, na eerst
271
regionaal en ad hoc gewerkt te
hebben, contact met politiek Den
Haag opgenomen. Het resultaat was
dat bij de behandeling van de Wet
op de lijkbezorging (september
2008) in de Tweede Kamer op
voorstel van het CvW een amendement werd ingediend dat wettelijk
de mogelijkheid biedt om bij
Koninklijk Besluit nadere regels te
stellen met als doel misstanden bij
het ruimen van graven en het
gebruik van knekelputten te
voorkomen. Voorlopig is besloten
dat de verantwoordelijke wethouders nog een jaar de gelegenheid
krijgen om orde op zaken te stellen.
Wanneer dat niet is gebeurd, zal de
Tweede Kamer alsnog regels stellen.
Inmiddels voert de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten overleg
met diverse belangenorganisaties
om gezamenlijk tot nieuwe regelgeving te komen. De inhoud van de al
eerder door het CvW met de
gemeenten Apeldoorn en Leusden
gesloten convenanten vormen input
voor dit overleg. Intussen ligt het in
de Tweede Kamer unaniem aangenomen wetswijzigingsvoorstel ter
verdere behandeling bij de Eerste
Kamer, die daarover in november
2008 vragen aan de Staatssecretaris
heeft gesteld. Het wachten is op de
memorie van Antwoord van de
Staatssecretaris.
Situatie in kerkelijke gemeenten
Bij de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) zijn geen
gevallen bekend dat door beheerders van kerkelijke begraafplaatsen
op de hiervoor gemelde onzorgvuldige wijze wordt omgegaan met
stoffelijke resten van overledenen.
Ook het CvW heeft daar geen
aanwijzingen voor.
In de eerste plaats is het zo dat men
bij veel van onze kerkelijke begraafplaatsen het begrip ‘ruiming’ niet
toepast. Veel kerkelijke gemeenten
zijn van mening dat het graf
onaangetast dient te blijven uit
piëteit jegens de overledenen.
Verschillende beheerders van
kerkelijke begraafplaatsen stellen
zich op het standpunt dat het een
kerkelijke taak is er voor te zorgen
dat het graf onaangetast blijft tot
aan de ‘jongste dag’.
Maar er zijn ook kerkelijke begraafplaatsen waar men zich door de
beperkte ruimte voor begraven
genoodzaakt ziet om, zoals dat bij
veel gemeentelijke begraafplaatsen
het geval is, op een gegeven
moment tot ruiming over te gaan. In
dat geval biedt het modelreglement
van de VKB voldoende informatie
over de vraag hoe om te gaan met
de stoffelijke resten. Dat reglement
geeft aan hoe in dat soort gevallen
de stoffelijke resten opnieuw
begraven dienen te worden.
(Zaal) STOELEN - (sta) TAFELS
- KAPSTOK?
Kijk op www.KANTINEMEUBILERING.NL voor prijzen-modellenkleuren. Levering in geheel
Nederland - Showroom Werkendam tel 0183-505085.
AWWj[dJ_`^k_i
/RGELMAKERS
/FSJOHTUSBBU
#(,BNQFO
<U>
XXXLBBUFOUJKIVJTPSHFMNBLFSTOM
JOGP!LBBUFOUJKIVJTPSHFMNBLFSTOM
A%F)PGTUBE"QFMEPPSOêèèí
fabriek van
ELEKTR. LUIDMOTOREN
TORENUURWERKEN
(synchroon- of met
radiografische besturing)
VERLICHTE WIJZERPLATEN
RESTAURATIES
’’DE KLOK’’
5735 GP AARLE-RIXTEL
KAPEL-LAAN 1 TELEFOON (0492) 38 12 02
272
KERKBEHEER
Pieterskerk: voorbeeld voor de toekomst?
Op woensdag 9 september a.s. organiseert de Stichting Pieterskerk Leiden
samen met twee andere organisaties een “Symposium 09-09-09” ter gelegenheid van het 888-jarig bestaan van de Pieterskerk en de afronding van de 8
jaar durende restauratie. In 2001 is de Pieterskerk gestart met een grondige
restauratie. Houtwerk, lood en leien, glas-in-lood werk en natuursteen zijn
volledig aangepakt. In technisch opzicht is het gebouw toegerust voor eigentijds gebruik.
Het symposium is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in dit bijzondere
restauratieproces. De kosten van het symposium, dat van 10.30 – 18.00 uur in
de Pieterskerk gehouden wordt, bedragen `95. Vrienden van de Pieterskerk
betalen ` 40 en studenten ` 20. Men kan zich aanmelden via een banner over
het symposium op www.pieterskerk.com
Ecotax terugvragen kan
Donateursdag 2009
Colleges van kerkrentmeesters
kunnen sinds verschillende jaren
betaalde Ecotax bij de Belastingdienst terugvragen. Eén van de
voorwaarden om voor de teruggaafregeling in aanmerking te komen is
dat de kerkelijke gemeente de
onroerende zaak (b.v. het kerkgebouw) waarvoor de Ecotax geheven
is, voor meer dan 70 pct. in gebruik
heeft en dat zij zelf de aansluiting
op het energienet heeft.
Voor zover zij dit nog niet deden,
kunnen colleges van kerkrentmeesters het formulier Teruggaaf energiebelasting invullen en opsturen.
Het formulier is ook te downloaden
van de website van de Belastingdienst: www.belastingdienst.nl/
zakelijk/milieugrondslag/download/
index.htm
Men kan het formulier binnen 13
weken na afloop van de verbruiksperiode waarop de eindafrekening
betrekking heeft, indienen bij de
Belastingdienst Noord (kantoor
Emmen, team Energie), postbus
30056, 7800 RC Emmen, tel. 0591 68 03
De jaarlijkse donateursvergadering
van de Stichting Oude Hollandse
Kerken, met daarop aansluitend een
excursie, zal plaatsvinden op
zaterdag 19 september 2009 in en
rond het Haagse Hofkwartier. Op
het programma staan onder meer
de Oud-Katholieke schuilkerk aan
de Juffrouw Idastraat, de Paleiskerk
en de Parkstraatkerk. De uitnodiging met de agenda voor deze
vergadering, waaronder het definitieve programma, kunnen donateurs
van de Stichting Oude Hollandse
Kerken eind augustus a.s. tegemoet
zien.
Investeringen Oikocredit
stegen met 32 pct.
Als gevolg van de crisis zullen netto
geldstromen naar ontwikkelingslanden sterk dalen, zo voorspelt o.a. de
Wereldbank. Tegen deze achtergrond blijft Oikocredit succesvol
investeren in armoedebestrijding.
Oikocredits investeringen stegen in
2008 met 32 procent tot ` 325
miljoen.
In 2008 bereikten Oikocredit en haar
partners met hun activiteiten
wereldwijd 15 miljoen mensen. Een
van de succesfactoren van microkrediet is dat het gaat om een helder
financieel product: een kleine
lening. Gemiddeld werd 99 procent
van de leningen terugbetaald.
Terwijl de ZAX in 2008 meer dan de
helft van zijn waarde verloor, is de
waarde van het aandeel Oikocredit
in dat jaar onveranderd gebleven.
Van de winst van Oikocredit (` 11,4
miljoen in 2008) wordt ` 6,6 miljoen
uitgekeerd als bescheiden dividend.
De rest komt via een reservepot
indirect ten goede aan armoebestrijding.
Voor beleggers van Oikocredit staat
de sociale impact van hun investering voorop: de kans op een beter
leven voor arme mensen. Oikocredit
Nederland en het Oikocredit
Nederland Fonds konden het
afgelopen jaar weer zoveel geld
bijdragen dat hun inbreng in het
totale kapitaal van Oikocredit
International een recordhoogte
bereikte. Een belangrijke investering
van ` 10 miljoen kwam van het
Pensioenfonds Predikanten van de
Protestantse Kerk in Nederland.
Vrijwilligers hebben dankzij hun
grote inzet op vele fronten voor
nieuwe investeringen gezorgd. Die
investeringen zijn hard nodig, want
miljoenen mensen wachten nog op
een lening.
De jaarverslagen van Oikocredit
International en Oikocredit Nederland zijn te downloaden van de
website www.oikocredit.org, aldus
het blad Andersom van mei 2009.
In het kader van de herinrichting van de
Grote kerk te Elst.
Te koop aangeboden: kerkenraadsbank
Lengte 4,5 m; breedte
1,0 m; hoogte voorkant
0,80 m en achterschot
1,2 m. De bank is
gebouwd begin van d
vijftiger jaren.
Contact: per mail;
[email protected].
JULI/AUGUSTUS 2009
273
STRATEGISCH PLAN VOOR HET RELIGIEUS ERFGOED (4):
Strategieën voor het religieus erfgoed
Na hetgeen in de vorige afleveringen besproken is, rijst
de vraag hoe dan met het religieus erfgoed moet worden
omgegaan. Welke strategieën zijn daarvoor nodig en
welke verdienen de voorkeur? Volgens het Jaar van het
religieus Erfgoed is de centrale uitdaging om het religieus erfgoed als levende herinnering van het verleden en
als bron van hedendaags beleven en gebruik te bewaren,
in stand te houden en verder te doen functioneren. Dit
alles in overeenstemming met de zingevende en maatschappelijke functionaliteit en de waardigheid van dit
bezit.
Algemene strategie
Een strategie richt zich op de vraag hoe een bepaald doel
kan worden bereikt. Concreet toegespitst op het religieus
erfgoed gaat het om een strategie gericht op het behoud
van het religieus erfgoed nu en in de toekomst. Het gaat
om de kwestie om dit erfgoed op een zinvolle manier te
doen functioneren in een veranderende maatschappij.
Een maatschappij waarvan niet precies bekend is welke
rol de religie daarin zal spelen, maar waarvan wel
bekend is dat het onvoorstelbaar is dat het religieus
erfgoed daarin geen rol meer van betekenis zal vervullen.
De algemene strategie van het Jaar van het religieus
erfgoed steunt op de volgende punten:
s (ETRELIGIEUSERFGOEDMOETALSWEZENLIJKDEELVAN
onze cultuur worden gerespecteerd met behoud van
identiteit. Het is van eminent belang dat alle betrokken partijen onderkennen dat het religieus erfgoed
een substantieel en onvervreemdbaar bestanddeel is
van onze cultuur.
s %RMOETENGERICHTEINSPANNINGENWORDENVERRICHTOM
het religieus erfgoed aan volgende generaties over te
dragen. Dat is primair een taak van de eigenaren,
maar met behulp van ondersteuning van de overheid.
s %ENVERDEREEROSIEVANHETRELIGIEUSERFGOEDMOET
worden tegengegaan, ofwel het behoud van dit
erfgoed vraagt realisme en durf. Van de maatschappij
en politiek wordt hiervoor aandacht gevraagd door te
voorkomen dat verdere erosie van het religieus
erfgoed optreedt. Er moet een duidelijke selectie
worden gemaakt van wat echt belangrijk is, zodat dit
niet verloren gaat.
s 4ENAANZIENVANHETRELIGIEUSERFGOEDMOETPROACTIEF
worden gehandeld.
s $EKANSENDIEHETRELIGIEUSERFGOEDBIEDTMOETEN
passend en respectvol worden benut. Het besef moet
groeien dat ontwikkelingen op het gebied van het
religieus erfgoed niet alleen als bedreiging maar ook
als een nieuwe kans kunnen worden gezien. Kerkgenootschappen wijzen erop dat de eigen oorspronkelijke functie, de ‘ziel’ van het religieus erfgoed
uitmaakt en daarom van cruciale betekenis is voor
274
(het behoud van) de identiteit van dit erfgoed.
s $ECONSTITUTIONELESCHEIDINGTUSSEN+ERKEN3TAATMAG
geen beletsel zijn om van overheidswege kerkgenootschappen te ondersteunen bij de instandhouding van
het religieus erfgoed. Deze scheiding houdt in dat
Staat en kerk zich niet met elkaars domeinen bemoeien. Bij de uitbouw van de verzorgingsstaat heeft de
overheid allerlei regelingen getroffen waarbij ook
bijdragen werden geleverd voor de bouw van kerken
en andere gebedsruimten.
s #OPRODUCTIEMOETPREVALERENBOVENSEPARATISME$E
bij het religieus erfgoed betrokken partijen, die nu
nog los van elkaar opereren, moeten denken in
termen van coproductie, d.w.z. eerder in termen van
samenwerking dan in termen van onderlinge twist.
s %RMOETEENGEZAMENLIJKEKOERSVOORDETOEKOMSTVAN
het religieus erfgoed worden uitgestippeld.
s %RMOETINCONCRETESITUATIESINGEZAMENLIJKHEIDNAAR
oplossingen worden gezocht.
s 6OORCONCRETEVRAAGSTUKKENMOETEENGEÑIGENDE
instrumentenmix worden opgesteld. De realisatie van
doeleinden door middel van een strategie veronderstelt de inzet van beleidsinstrumenten, zowel kerkelijke, juridische en economische als ruimtelijke en
sociale instrumenten. Dit is van belang omdat kerkgenootschappen niet meer (in voldoende) mate in staat
zijn hun bezit te onderhouden.
Gebouwd religieus erfgoed
Wat te doen met kerken, kloosters e.d. op het moment
dat de oorspronkelijke functie onder druk komt te staan.
Het gaat dan om de vraag van voortzetting van de
bestaande bestemming als ene uiterste tot aan sloop van
die gebouwen als andere uiterste. De volgorde is:
s 6OORTGAANDRELIGIEUSGEBRUIK
s .EVENBESTEMMINGDIERECHTSTREEKSOFINDIRECTMETDE
religieuze functie van het gebouw te maken heeft.
s "EHOUDVANHETRELIGIEUZEGEBOUWENEENPASSENDE
herbestemming.
s 7IJZIGINGVANHETRELIGIEUZEGEBOUWENEENPASSENDE
herbestemming.
s "EHOUDVANHETRELIGIEUZEGEBOUWMETEENNIETPASsende herbestemming. Dit laatste leidt vaak tot
onverantwoorde ingrepen in het exterieur en het
interieur van het gebouw, zodat niet ieder kerkgenootschap hieraan zijn medewerking zal geven.
s 7IJZIGINGVANHETRELIGIEUZEGEBOUWMETEENNIET
passende herbestemming.
s 'EDEELTELIJKESLOOPVANHETRELIGIEUZEGEBOUW(ET
gedeeltelijk behouden van het gebouw houdt de
herinnering aan het vroegere gebouw tot op zekere
hoogte levend.
s 6OLLEDIGESLOOPVANHETRELIGIEUZEGEBOUW
KERKBEHEER
gewichten aan de verschillende criteria en om ideeën
over de samenstelling van gremia die zich met selectie
zullen gaan bezighouden. Het ligt in de reden dat het
totale bestand dan integraal wordt bekeken en gebouwen dus ook in relatie tot andere gebouwen in de nabije
en verdere omgeving worden beoordeeld.
Strategieën voor het roerend religieus erfgoed
In algemene zin kan men stellen dat het roerend religieus
erfgoed goed geregistreerd, geïnventariseerd, gedocumenteerd en beschreven moet worden. Maar dat niet
alleen, er moet ook afgesproken worden wiens taak het
is dit erfgoed te behouden, op basis van welke criteria
hiervoor keuzes gemaakt kunnen worden en er selectie
kan plaatsvinden. De verschillende strategieën voor het
roerend erfgoed zijn:
s "EHOUDALSENSEMBLETERPLAATSEDWZDATZEIN
samenhang zijn ontworpen of gemaakt met het
kerkgebouw. Er wordt in dit verband wel gesproken
van de biotoop, de setting van het roerend goed.
s "EHOUDTERPLAATSE
s "EHOUDALSENSEMBLEELDERS
s "EHOUDELDERS
s "EHOUDINMUSEA
s 6OORTZETTINGVANHETHUIDIGEGEBRUIKINHETBUITENland.
s !FSTOTINGBINNEN.EDERLAND
s !FSTOTINGNAARHETBUITENLAND
s /PENBAREVEILINGEN
s 6ERNIETIGING
Laurenskerk te Rotterdam.
Differentiële strategieën
De kerken van vóór 1850 staan vrijwel allemaal op de
rijksmonumentenlijst. De dreiging om te worden
gesloopt is voor een gebouw op deze lijst gering. De
strategie moet dan vooral gericht zijn op het doorfunctioneren van de religieuze bestemming, het vinden van
goede nevenbestemmingen of eventueel een passende
herbestemming,
Dat ligt wat ander bij de kerken tussen 1850 en 1940,
waarvan een aantal op de rijksmonumentenlijst of op de
gemeentelijke monumentenlijst staat. Een aantal kerken
uit de categorie die niet beschermd is, wordt zeker met
sloop bedreigd.
De meeste bedreigde categorie kerken is de categorie
van de z.g. wederopbouwkerken, waarvan er enkele op
de rijksmonumentenlijst voorkomen. Het gaat om
gebouwen die minder expliciet voor de eredienst zijn
ingericht en waaraan veelal ook buurtfuncties gekoppeld
zijn.
Hoewel er verschillende strategieën zijn om met het
gebouwde en roerende religieus erfgoed om te gaan, is
niet iedere strategie even geschikt om in een concrete
situatie te worden toegepast.
Religieus erfgoed: geloof in de toekomst!
Als missie voor de toekomst van het religieus erfgoed
wordt gehanteerd: “Religieus erfgoed: geloof in de
toekomst!”. Gelet op het grote maatschappelijke,
sociaal-culturele, sociaal-economische, cultuurhistorische
en religieuze belang van het religieus erfgoed, moet in
eerste instantie gestreefd worden naar behoud van het
gebouwd en roerend religieus erfgoed. Maar het zal niet
mogelijk zijn alles te behouden. Dan kan worden gedacht
aan aanvullende functies om het functioneren mogelijk
te maken in het verlengde van het oorspronkelijke doel
van de gebouwen en objecten.
Nieuwe bestemmingen en ander gebruik zijn ook een
optie, maar dan wel onder de conditie dat respectvol met
het gebouw en de objecten wordt omgegaan en dat er
garantie is voor een daadwerkelijke toekomst. Het is
tegen deze achtergrond dat men een keuze moet maken
uit de voorhanden zijnde strategieën (Wordt vervolgd).
Gedurende de komende decennia komen er talrijke
kloosters vrij. Toch is de kans dat ze gesloopt worden wat
minder omdat ze vrijwel allemaal op de rijksmonumentenlijst staan, terwijl deze kloosters ook goed te gebruiken zijn voor nieuwe doelen.
De vraag is wat nu echt wel of niet behouden moet
blijven. Dat vraagt om nadere uitleg van de motieven en
achtergronden van selectie om het toekennen van
JULI/AUGUSTUS 2009
275
Zorg voor het orgel
Dr. J.D.Th. Wassenaar
Enige tijd geleden publiceerde ik het
artikel ‘Monumentale kerkinterieurs
in gevaar’. Daarin citeerde ik
ordinantie 11-8-3 van de kerkorde
van de Protestantse Kerk in Nederland: ‘Het college van kerkrentmeesters of het college van diakenen is
eerst na voorafgaande toestemming
van het regionale college [voor de
behandeling van beheerszaken]
bevoegd tot het op ingrijpende
wijze verbouwen, uitbreiden of
restaureren, verkopen of op andere
wijze vervreemden en afbreken van
een kerkgebouw of een orgel,
vermeld op de door het regionale
college bij te houden lijst van gebouwen en orgels van cultuurhistorische
of architectonische waarde en het
verkopen of op andere wijze
vervreemden en bezwaren van
voorwerpen van oudheidkundige,
historische of kunstwaarde.’
Opvallend is, dat naast kerkgebouwen alleen orgels apart genoemd
worden. Ze verdienen ook een
aparte status. In deze bijdrage wil ik
stilstaan bij de zorg voor die bijzondere instrumenten.
De Protestantse Kerk in Nederland
beschikt over een Commissie
Orgelzaken (voortaan COZ), onder
de bekwame leiding van prof. dr.
M.P. van Overbeeke RA. De COZ is
gelieerd aan de Vereniging voor
Kerkrentmeesterlijk Beheer.
Een college van kerkrentmeesters
dat de zorg voor een monumentaal
orgel heeft, kan niet om de COZ
heen. Een college dat tot nieuwbouw wil overgaan, kan dat formeel
wel. Toch doet men er altijd goed
aan, de hulp van de COZ als procesbegeleider in te roepen. Voor de
goede orde: de COZ is niet belast
met het toezicht.
Daarvoor zijn de Regionale Colleges
voor de Behandeling van Beheerszaken en ‘Monumentenzorg’ (officieel:
276
Welnu: daartoe dient het basisadvies
van de COZ dat een college van
kerkrentmeesters kan of zelfs moet
aanvragen. Een door de COZ daartoe
aangewezen orgeladviseur stelt het
op. (Een bijzondere vorm van een
(specialistisch) aanvullend advies is
een akoestisch advies.) Voor een
mogelijk vervolgadvies bevat het
rapport de namen van adviseurs die
voor het betrokken project (nieuwbouw, uitbreiding, restauratie)
bekwaam geacht worden.
Het in 1982 door Kaat & Tijhuis
Orgelmakers in de Noorderkerk te
Kampen gebouwde orgel onderging
in de jaren 2006 en 2007 diverse
wijzigingen.
Orgeladviseur: Stef Tuinstra, Bedum.
de Rijksdienst voor Archeologie,
Cultuurlandschap en Monumenten).
Bij de laatste instantie liggen ook
mogelijkheden voor subsidie.
De aanleiding voor een college van
kerkrentmeesters om een orgeltraject te starten betreft bij een
bestaand orgel meestal een of meer
van de volgende punten: technische
mankementen, intonatietechnische
onvolkomenheden, akoestische
problemen, wensen van bespelers,
voorstellen van orgelmakers. Het
vinden van de juiste weg vereist een
gestructureerde aanpak. Dat lijkt
een open deur, maar vaak wordt er
begonnen met het aanvragen van
offertes bij orgelmakers of het
leggen van contact met een adviseur. Een dergelijke start is echter
niet aan te bevelen. Eerst moet de
noodzaak of wenselijkheid van
werkzaamheden objectief en
onafhankelijk vastgesteld worden.
De begeleiding door de orgeladviseur, die zelfstandig ondernemer is,
heeft om te beginnen betrekking op
de voorbereidingsfase, tot en met
het adviseren van het college van
kerkrentmeesters inzake het aangaan van het contract met een
orgelmaker. Vervolgens betreft de
begeleiding de uitvoeringsfase.
Belangrijk is het toezicht op de
voortgang en de kwaliteit van de
werkzaamheden. Ten slotte is er een
eindfase. Nadat de werkzaamheden
van de orgelmaker zijn gereedgekomen, wordt het orgel door de
adviseur aan een eindkeuring
onderworpen, waarbij in elk geval
aanwezig zijn een of meer leden van
de COZ, de opdrachtgever en (bij
een rijksmonument) de Rijksadviseur
voor Orgels.
Voor het basisadvies hanteert de
COZ een vast tarief. Aan een
aanvullend advies van een adviseur
gaat een door de opdrachtgever
goedgekeurde offerte van de
adviseur vooraf.
Orgels zijn bijzondere instrumenten.
Ze verdienen veel zorg, want ze
dragen er toe bij, dat de lofzang
gaande gehouden wordt!
Dr. Wassenaar is secretaris van de
Commissie Orgelzaken van de
Protestantse Kerk in Nederland.
KERKBEHEER
Ledental Protestantse Kerk
in Nederland per 1 januari 2009
R.M. Belder
In februari 2009 verstrekte de SMRA de personenstatistiek van de leden die deel uitmaken van de Protestantse
Kerk in Nederland. Het totale ledenbestand omvat
volgens de SMRA-statistiek 2.149.136 personen, waarvan
de specificatie als volgt is:
— 874.417 belijdende leden
(40,7 pct.)
— 952.841 doopleden
(44,3 pct.)
— 321.878 overigen
(15,0 pct.).
Ondanks het feit dat de kerkorde slechts twee categorieën leden kent, namelijk belijdende en doopleden,
hanteert de SMRA nog de categorie ‘Overigen’, die een
groot deel van de vroegere hervormde geboorteleden
bevat. Overigens valt op dat ook de gereformeerde
kerken een groeiend aantal ‘Overigen’ hebben.
Zou men de categorie ‘Overigen’ buiten beschouwing
laten, dan bedraagt het ledental van onze Kerk 1.827.258
(per 1-1-2008 was dit 1.867.765). Verder valt het op dat
de SMRA ook nu weer de gemeenten rangschikt naar
kerkprovincie, de provinciale indeling die in de Nederlandse Hervormde Kerk gold. Deze indeling is vrijwel
gelijk aan de indeling van de Algemene Classicale
Vergaderingen (ACV). De analyse hieronder is gebaseerd
op de informatie van de SMRA.
Samenstelling
Een nadere analyse van deze ledenstatistiek geeft ook nu
weer belangrijke informatie. Landelijk gezien behoort
40,7 pct. van de leden tot de categorie lidmaten. Per
kerkprovincie zijn de verschillen soms erg groot. De
meeste lidmaten bevinden zich in Overijssel-Flevoland
(47,5 pct.), gevolgd door Friesland (43,1 pct.) en Gelderland (42,1 pct.). Procentueel het laagste aantal lidmaten
JULI/AUGUSTUS 2009
bevindt zich in de kerkprovincies Zuid-Holland (36,5 pct.),
gevolgd door Noord-Brabant en Limburg (37,3 pct.) en
Utrecht (39,4 pct.).
Van het totale ledenbestand is 44,3 pct. dooplid. De
meeste doopleden bevinden zich in Zeeland (48,2 pct.),
Utrecht (47,5 pct.) en Noord-Brabant en Limburg (47,2).
De minste doopleden bevinden zich in de kerkprovincies
Groningen-Drenthe (37,8 pct.) en Friesland (39,6 pct.).
De overige leden maken 15,0 pct. van het totale ledenbestand uit, waarbij Groningen-Drenthe het hoogst scoort
met 21,9, gevolgd door Friesland (17,3 pct.) en NoordHolland (17,0 pct.). Zeeland eindigt met 10.0 pct. het
laagst, gevolgd door Overijssel-Flevoland en Gelderland
(beide 11,2 pct.) en Utrecht (13,1 pct.).
Vergelijking met 2008
Een vergelijking met de situatie van begin 2008 geeft aan
dat er gedurende 2008 sprake was van een ledenverlies
van bijna 58.000 leden, ofwel, 2,62 pct. Per kerkprovincie
verschilt het verlies vrij aanzienlijk. Het geringste verlies
in procenten is waar te nemen in de provincie Friesland
(1,9 pct.), gevolgd door Utrecht (2 pct.), Overijssel-Flevoland (2,1 pct.) en Gelderland (2,2 pct.). Het grootste
ledenverlies vond plaats in Zeeland (5,1 pct.), gevolgd
door Noord-Holland (4,1 pct.) en Groningen-Drenthe (3,1
pct.). Zuid-Holland en Noord-Brabant en Limburg
boekten een ledenverlies ter grootte van het landelijk
gemiddelde, namelijk 2,6 pct..
Deze vergelijking per kerkprovincie of Algemene Classicale Vergadering (ACV) geeft ook een aardig beeld over
het aantal kerkleden per ACV. Van het totaal aantal
leden (2.149.136) behoren 562.845 (26,2 pct.) tot de
kerkprovincie van Zuid-Holland, gevolgd door Gelderland 277
met 389.285 (18,1 pct.) en Overijssel-Flevoland met
265.634 (12,4 pct.). De minste leden van de Protestantse
Kerk in Nederland bevinden zich in de provincies Zeeland
met 79.237 (3,7 pct.), Noord-Brabant en Limburg met
117.735 (5,5 pct.) en Noord-Holland met 161.441 (7,5
pct.).
Leeftijdsopbouw
Van het totaal aantal leden van 2.149.136 behoren
350.202 leden tot de categorie t/m 19 jaar, ofwel 16,3 pct.
Overijssel-Flevoland, Friesland en Gelderland liggen
daarin het hoogst met resp.19,8, 19,6 en 17,9 pct.
Noord-Holland is het laagst met 11,1 pct.
In de leeftijdscategorie tot 19 jaar zijn er 350.202 leden
ofwel16,3 pct.. De provincies Noord-Holland, GroningenDrenthe, Zeeland en Noord-Brabant en Limburg scoren
het laagst met resp. 11,1, 14,2,. 14,7 en 14,8 pct. De
provincies Overijssel-Flevoland en Friesland eindigen het
hoogst met resp. 19,8 en 19,6 pct.
In de leeftijdscategorie 20-39 jaar worden 447.091 leden
geteld, ofwel 20,8 pct. In de provincies Utrecht, Overijssel-Flevoland en Noord-Brabant en Limburg is dat resp.
23,2, 22,5 en 22,2 pct. Zeeland en Groningen-Drenthe
scoren het laagst met resp. 17,2 en 18,9 pct.
In de daarop volgende categorie 40-64 jaar behoren
796.318 leden tot de Protestantse Kerk in Nederland,
ofwel 37,1 pct. Het hoogste aantal leden in deze leeftijdscategorie is te noteren in Noord-Brabant en Limburg met
38,8 pct. en het laagste aantal in Overijssel-Flevoland met
36,0 pct., gevolgd door Utrecht met 36,1 pct.
Tenslotte de categorie vanaf 65 jaar, die 555.525 leden
omvat, ofwel 25,8 pct. Het hoogste is Noord-Holland met
31,6 pct. gevolgd door Zeeland met 30,2 pct. en Groningen-Drenthe met 29,6 pct. Het laagst is Overijssel-Flevoland met 21,7 pct., gevolgd door Friesland met 22,8 pct.
en Utrecht met 24,0 pct.
Leeftijdsopbouw leden per categorie
Van het aantal Belijdende leden van 874.417 is de
leeftijdsopbouw als volgt:
— tot 19 jaar: 672 personen (0,1 pct.); De provincies
Gelderland, Utrecht, Noord- en Zuid-Holland en
Noord-Brabant en Limburg scoren ook 0,1 pct. De
overige provincies niets.
— van 20 – 39 jaar: 95.315 (10,9 pct.). De provincies
Overijssel-Flevoland, Utrecht en Zuid-Holland komen
op resp. 14,1, 12,9 en 12,1 pct. Het laagst liggen
Noord-Holland, Groningen-Drenthe en Zeeland met
resp. 6,2, 8,0 en 8,5 pct.;
— van 40 - 64 jaar : 399.512 (45,6 pct.). Het hoogst liggen
Friesland en Overijssel-Flevoland met resp. 50,6 en
48,6 pct. Het laagst liggen Noord-Holland (39,6 pct.),
Zeeland ( 43,0 pct.) en Zuid-Holland (44,7 pct.);
— vanaf 65 jaar: 378.918 (43,4 pct). Het hoogst liggen
Noord-Holland (54,1 pct.), Zeeland (48,5 pct.) en
Groningen-Drenthe (45,4 pct.). Het laagst zijn Overijssel-Flevoland (37,3 pct.), Friesland (40,6 pct.), Utrecht
(42,0 pct.) en Gelderland (42,7 pct.).
278
Van het aantal Doopleden van 952.841 is de leeftijdsopbouw als volgt:
— tot 19 jaar: 302.724 (31,7 pct.). Overijssel-Flevoland,
Friesland en Gelderland scoren het hoogst met resp.
42,7, 38,4 en 34,1 pct. Het laagst eindigen NoordHolland (23,1 pct.) Zeeland en Noord-Brabant-Limburg (26,9 pct.) en Zuid-Holland (28,3 pct.);
— van 20 – 39 jaar: 281.013 (29,5 pct.). Het hoogst
eindigen Friesland (34,4 pct.), Noord-Holland (33,7
pct.) en Noord-Brabant en Limburg (32,2 pct.);
— van 40 – 64 jaar: 267.799 (28,1 pct.). Hier liggen
Zeeland (33,2 pct.) en Noord-Holland (32,2 pct.) het
hoogst, terwijl Overijssel-Flevoland en Friesland met
resp. 21,3 en 22,3 pct. het laagst uitkomen;
— vanaf 65 jaar: 101.305 (10,7 pct.). Het hoogst liggen
Zeeland (16,1 pct.), Zuid-Holland (14,4 pct.) en
Groningen-Drenthe (12,9 pct.). Het laagst eindigen
Overijssel-Flevoland en Friesland (4,9 pct.), NoordBrabant en Limburg (9,1 pct.) en Gelderland (9,5 pct.)
Van het aantal Overigen is de leeftijdsopbouw als volgt:
— tot 19 jaar:46.806 personen (14,6 pct.) Friesland scoort
hier het hoogst met 25,8 pct. gevolgd door OverijsselFlevoland met 19,2 pct. Het laagst eindigt Noord-Holland met 9,1 pct.;
— van 20 – 39 jaar: 70.763 personen (22,0 pct.) OverijsselFlevoland (26,1 pct.), Utrecht (25,1 pct.) en Gelderland
(24,9 pct.) zitten het hoogst en Groningen-Drenthe en
Zuid-Holland met resp. 19,4 en 19,8 pct. het laagst;
— van 40 – 64 jaar: 129.007 personen (40,0 pct.) waarbij
Noord-Brabant en Limburg, Zuid-Holland en NoordHolland het hoogste eindigen met resp. 43,2, 42,8 en
42,3 pct. en Friesland het laagste met 33,5 pct.;
— vanaf 65 jaar: 75.302 personen (23,4 pct.) Hier zitten
Groningen-Drenthe, Zuid-Holland en Noord-Holland
met resp. 29,0, 27,0 en 26,2 pct. het hoogst, terwijl
Overijssel-Flevoland en Gelderland het laagste
eindigen met resp. 17,8 en 18,3 pct.
Dankzij de medewerking van de SMRA was er per 1
januari 2009 een overzicht beschikbaar van het ledenbestand van de Protestantse Kerk in Nederland. De cijfers
geven, zoals al vele jaren het geval is, weer een substantieel ledenverlies te zien. Dat zijn geen moedgevende
berichten. Er blijkt niet uit dat er al een keerpunt is
bereikt. Het is de harde realiteit waarmee de Protestantse
Kerk in Nederland rekening heeft te houden. Een
werkelijkheid waarmee ook kerkrentmeesters van onze
gemeenten dagelijks te maken hebben.
hortensiastraat 10, 8903 JN leeuwarden
telefoon: (058) 233 00 00
www.dekkerdrukwerken.nl
u kunt nu ook via onze website bestellen, zie “webdrukkerij”
NEN
LLECTEBON
E CO
VOORDELIG
KERKBEHEER
Folder- en ander voorlichtingsmateriaal
voor de actie Kerkbalans 2010
Daar geef je voor.
mijn bijdrage
mijn
vrienden
— niet-thuis kaarten voor de
Kerkbalanslopers;
— stickers;
— legitimatiebewijzen;
— richtlijnen voor de Kerkbalanslopers;
— teken-kleurplaten;
— draagtasjes (in plastic of katoen)
met de opdruk “Kerkbalans”;
— pennen en ballonnen met de
opdruk “Kerkbalans”;
— spandoeken met de opdruk
“Kerkbalans”;
— banieren met de opdruk “Kerkbalans”;
— vlaggen met de opdruk “Kerkbalans”.
Een kerk is van blijvende
waarde
mijn kerk
Binnenkort krijgen alle colleges van
kerkrentmeesters de nieuwe folder
toegezonden die beschikbaar is voor
de actie Kerkbalans 2010, te houden
van 17 januari t/m 30 januari 2010
eveneens onder het motto “Een
kerk is van blijvende waarde”.
Bestel- en kopijformulieren
Alle colleges van kerkrentmeesters
krijgen binnenkort de bestel- en
kopijlijsten in verband met hun
bestelling van foldermateriaal voor
de komende actie Kerkbalans bij de
Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk
Beheer (postbus 176, 3300 AD
Dordrecht, tel. 078 – 63 93 666).
Om er zeker van te zijn dat men
tijdig (dus vóór 1 december 2009)
over het materiaal beschikt, is het
nodig dat de bestelling uiterlijk 21
oktober 2009 bij de Vereniging voor
Kerkrentmeesterlijk Beheer binnen
is.
Overig voorlichtingsmateriaal
Naast het foldermateriaal, dat hier is
toegelicht, is er ander voorlichtingsmateriaal beschikbaar.
Dat zijn:
— posters en raambiljetten;
— looplijsten voor de Kerkbalanslopers;
JULI/AUGUSTUS 2009
Overige van belang zijnde gegevens,
zoals modelbrieven, een print van de
nieuwe folder, e.d. kan men binnenkort downloaden van de website
www.kerkbalans.nl.
Moeilijk om ouderen én
jeugd aan te spreken
In het AD/Rotterdams Dagblad van 5
juni 2009 stond het bericht dat
sommige kerken, ondanks de
secularisatie, nog blijven groeien.
Men heeft het oog op een aantal
kerken in de Hoeksche Waard, dat
onder de rook van Rotterdam ligt
(gereformeerde gemeente Puttershoek, evangelische gemeente
Hoeksche waard en de kerk van de
Nazarener in Klaaswaal).
Maar niet alle kerken in de Hoeksche
waard groeien. Zo is het ledental
van de hervormde gemeente van
’s-Gravendeel stabiel. “De gemeente
krimpt niet en zij groeit ook niet”,
zegt de kerkrentmeester de heer M.
van den Boogaard van de hervormde
gemeente. Voor de kerk is er een
spannende tijd aangekomen, want
op dit moment is de gemeente
vacant. “Meestal loopt het kerkbezoek terug, maar dat is nu nog niet
te zien”.
De heer Van den Boogaard merkt op
dat de van oudsher brede volkskerk
het moeilijk vindt om zowel jonge-
ren als ouderen aan te spreken. “Ik
denk dat we in de hervormde en
gereformeerde kerken te lang vast
hebben gehouden aan oude tradities. Jongeren worden dan meer
aangesproken door evangelische
kerken. De kerk moet zich aanpassen
aan de tijd, maar tevens ook de
ouderen blijven aanspreken”, aldus
de heer Van den Boogaard.
Nacht der kerken in
Rotterdam
Bijna veertig Rotterdamse kerken,
kapellen en gebedshuizen zetten op
zaterdagavond 20 juni tijdens de z.g.
“Nacht der kerken” hun deuren
open voor het publiek. De “Nacht
der Kerken” begint om zes uur
’s avonds en eindigt tegen middernacht met een programma op het
nieuwe stadspodium aan het plein
voor de Grote of Sint-Laurenskerk.
Burgemeester Aboutaleb van
Rotterdam zal de bezoekers daar
toespreken.
Het programma is gevuld met
bezinning, ontmoeting, debat, zang,
dans, spiritualiteit en interculturele
en interreligieuze manifestaties voor
jong en oud. Er is een speciaal
programma dat samenvalt met het
evenement Rotterdam Jongerenhoofdstad van Europa, zo blijkt uit
een publicatie in het Reformatorisch
Dagblad van 26 mei 2009.
Vredeskerk Leiden kreeg
opknapbeurt
Het college van kerkrentmeesters
van de protestantse gemeente
Leiden besloot de Vredeskerk, die uit
1965 dateert, een opknapbeurt te
geven. De eerste besprekingen
daarover vonden plaats in oktober
2006. Uiteindelijk werd de renovatie
gestart op 5 januari 2009. Met
Pinksteren is de kerk weer geheel in
gebruik genomen.
De renovatie omvat: een nieuw
verwarmingssysteem. Voor de
kerkzaal is gekozen voor vloerverwarming in combinatie met radiatoren onder de ramen. Er is een
warmteterugwininstallatie aangelegd op advies van Energie Adviesbureau Kroon uit Woubrugge. Door 279
de keuze voor vloerverwarming
moest ook de deklaag vernieuwd
worden. Op het dak van de kerkzaal
zijn isolerende platen aangebracht.
Voor de verwarming van de bijzalen
zijn aparte HR-ketels geplaatst.
In de bestaande situatie was het
voor de koster-beheerder niet
mogelijk, als een tussenzaal bezet
was, de gebruikers van de zalen aan
de andere zijde van de kerk, van
koffie en thee te voorzien. Er is nu
een gang aangebracht tussen de hal
(foyer) en de overige zalen.
De keuken is vernieuwd en uitgebreid. Alle zalen zijn voorzien van
nieuwe radiatoren, vloerbedekking
en deels van nieuwe verlichting. Ook
de wandafwerking is vernieuwd. Het
grote portiek aan de voorzijde is bij
de foyer getrokken. Daarin zijn
nieuwe toiletten aangebracht. Ook
de toiletten bij de achteringang zijn
vernieuwd.
Buitenom is geschilderd, inclusief de
toren. In de toren is naast de reeds
aanwezige klok de luidklok van de
verkochte en afgebroken Maranathakerk opgehangen. De leden van
deze wijkgemeente kerken tezamen
met de leden van de wijkgemeente
Vredeskerk in de Vredeskerk. De
bijzalen worden voorzien van
nieuwe gordijnen en in de hal
worden nieuwe tafels en stoelen
geplaatst.
De totale kosten van de renovatie
bedragen ` 856.000. De financiering
vindt geheel plaats uit eigen
middelen. De opbrengst van de
verkochte kerken is daarbij van
groot belang geweest. Van het
bedrag van ` 856.000 is ` 50.000
bijeengebracht door de wijkgemeente.
De totale renovatie is uitgevoerd
door aannemingsbedrijf Paardekoper uit Zoeterwoude.
Fietstocht kerken door
Brabant
Op zaterdag 30 mei jl. vond de
derde kerkenfietstocht door Brabant
plaats. Er was een route uitgezet
langs 33 kerken, waarvan er 23
waren opengesteld. Zo konden
mensen op een aantrekkelijke en
280
Kalender voor kerkrentmeesters
Om de kerkrentmeesters behulpzaam te zijn, worden hieronder enkele
activiteiten vermeld die in deze maanden de aandacht van de kerkrentmeesters nodig hebben.
Augustus:
— Betaling aandeel centrale kas.
— Bespreking meerjaren onderhoudsplan.
— Betaling Belastingdienst premies en loonheffing juli.
— Betaling kwartaalnota pensioenfonds.
September:
— Voorgeschreven overleg (ord. 11-6-1) met college van diakenen en kerkenraad en andere daarvoor in aanmerking komende organen over de op basis
van het beleidsplan op te stellen begroting en de invulling van het collecterooster.
— Betaling aandeel Centrale kas.
— Bespreking om één of meerdere onderdelen van het project “Kerkbalans
Nieuwe Stijl” in uw eigen gemeente in te voeren.
— Betaling Belastingdienst premies en loonheffing augustus.
— Voorbereiding stookseizoen (ketelinstallatie van de centrale verwarming
controleren, e.d.).
— Aanvragen subsidie in het kader van de instandhouding van monumenten
vóór 1 oktober bij de burgerlijke gemeente indienen.
— Publicatie in kerkblad over stand van zaken actie Kerkbalans 2009
laagdrempelige manier kennis
maken met het interieur van het
kerkgebouw.
Dit jaar kreeg de fietstocht het
thema “Vind het vont”. Deelnemers
gingen op zoek naar de doopvonten
die ze konden bekijken. In de kerken
stond koffie en thee klaar, terwijl er
ook iets kon worden gegeten.
Er waren verschillende routes
mogelijk, namelijk van 25, 40, 60,
100 of 200 kilometer. Op de website
www.lopendvuurtje.info is te zien
welke kerken meededen. De kerken
waren geopend van 9.30 tot 17.00
uur, aldus een aankondiging in het
Nederlands Dagblad van 26 mei
2009.
2008: Ondanks kredietcrisis
goed jaar voor SKG
Op 14 mei 2009 kwam het bestuur
van de Stichting Kerkelijk Geldbeheer (SKG) bijeen, waarbij onder
meer de jaarrekening 2008 werd
vastgesteld. In de Nieuwsbrief van
zomer 2009 meldt de Stichting dat
2008 voor SKG een enerverend jaar
was. Hoewel de SKG niet rechtstreeks bij de kredietcrisis is betrokken, heeft zij er wel zijdelings mee
te maken. SKG kreeg veel vragen
over de kredietcrisis en hoe zij
ervoor staat. Elke vraag werd serieus
beantwoord.
Daarnaast had SKG te maken met
een snel oplopende marktrente
tijdens de zomer van 2008, gevolgd
door een nog sneller dalende rente
vanaf oktober 2008. Dit vergde van
de gehele organisatie een telkens
weer opletten of rentemarge en
liquiditeit aan de normen bleven
voldoen, terwijl er ook commercieel
de nodige inspanningen zijn geleverd.
Dit alles heeft geresulteerd in een
groei van de toevertrouwde middelen en de kredietverlening. Het
balanstotaal kwam uit op ` 322,9
miljoen. Het resultaat was lager dan
dat van 2007. Voor een belangrijk
deel is dit te verklaren uit het feit
dat de kosten van het betalingsverkeer, o.a. de bijschrijving acceptgiro
en incasso, niet meer aan de cliënten
van SKG worden doorbelast. Via de
website www.skggouda.nl is het
jaarverslag van SKG 2008 te downloaden, aldus de Nieuwsbrief van
SKG.
KERKBEHEER
STAPPENPLAN OM TE KOMEN TOT EEN
Keuze van het kerkgebouw
Vorig najaar stelde het hoofdbestuur van de VKB onderstaand stappenplan vast om te komen tot een weloverwogen keuze van het kerkgebouw.
gedragen, waardoor het voorstel van tafel verdwijnt;
en
c. de commissie er helemaal niet uitkomt.
Lang voortraject
Het Samen op weg-proces, dat geleid heeft tot de
vorming van de Protestantse Kerk in Nederland, kent een
lang voortraject. Dat is niet alleen landelijk zo, maar ook
plaatselijk is dat vaak het geval. Het begint meestel met
de start van een stukje gezamenlijk jeugdwerk en het
houden van gezamenlijke diensten op bepaalde momenten in het kerkelijk jaar.
In een volgende fase worden er afspraken gemaakt over
het gezamenlijk gebruik van de bestaande gebouwen.
Meestal is het zo dat de ene keer de eredienst in de
gereformeerde kerk wordt gehouden en de andere week
de dienst in de hervormde kerk plaatsvindt.
Maar wanneer de samenwerking in de richting van
federatie of zelfs fusie gaat, dan ontstaan er problemen,
want dan komt er een moment waarop er keuzes moeten
worden gemaakt over de vraag of de gemeente de
gebouwen die zij thans gebruikt, ook nodig heeft in een
situatie bij verder gaande samenwerking. Wanneer dat
niet het geval is, dan komt de vraag aan de orde welke
gebouwen er in gebruik blijven en welke gebouwen
moeten worden afgestoten.
Keuzes maken
Vaak kan het struikelblok het kerkgebouw zijn, waar
men bij de federatievoming of fusie niet direct uit komt.
Het gaat dan om de vraag welk kerkgebouw er in de
nieuwe situatie voor de wekelijkse eredienst in gebruik
blijft. De kernvraag die iedere gemeente zich moet
stellen is: “Is de gemeente er nu voor het kerkgebouw of
is het kerkgebouw er voor de gemeente?”. Anders
gezegd: besteden we ons beschikbare geld in de instandhouding van gebouwen of geven we dit uit aan de
predikant of kerkelijk werker om het pastorale werk zo
lang mogelijk op professionele wijze in stand te houden?
Om duidelijkheid hierover te krijgen, wordt er meestal een
commissie vanuit de twee of drie samenwerkende gemeenten benoemd die naar de toekomstige ‘huisvesting’ gaat
kijken. Het resultaat van zo’n commissie kan zijn dat:
a. zij met een voorstel komt dat door de kerkenraad en
de gemeente wordt overgenomen. Daarmee is de
zaak beklonken waarna men vervolgens tot de
uitvoering daarvan overgaat;
b. de commissie met een voorstel komt, maar dat niet
door de kerkenraad en/of de gemeente wordt
JULI/AUGUSTUS 2009
In de situaties als genoemd onder b. en c. zal een extern
advies nodig zijn om voor de gemeente inzake haar gebouwenbeleid tot een aanvaardbare oplossing te komen.
Taak voor SBKG-en
Bestuursleden van de Stichtingen Behoud Kerkelijke
Gebouwen (SBKG-en) kunnen een belangrijke rol hierbij
vervullen door een extern advies te geven dat geheel
objectief is opgesteld en uitsluitend in het belang is van
de kerkelijke gemeente. De bestuurders van deze
SBKG-en kunnen dit doen omdat:
a. zij de kerkelijke gemeenten kennen en weten welke
emoties bij afstoting van kerkgebouwen een rol
kunnen spelen;
b. het bestuur van de SBKG-en vaak uit een aantal
deskundige personen bestaat (bouwkundigen,
openbaar bestuur, juristen) die vanuit hun onafhankelijke positie met gezag kunnen spreken; en
c. deze bestuurders ook de kerkelijke regelgeving en
structuren kennen.
Programma van Wensen en Eisen (PWE)
De organisatie, b.v. bestuurders van SBKG-en, die zo’n
extern advies gaat uitbrengen, moet gaan inventariseren
waaraan de gemeente behoefte heeft om haar eigen
taken te kunnen uitoefenen. Bovendien is het gewenst
dat alle instellingen, verenigingen, enz. die (on)regelmatig van deze gebouwen gebruik maken, laten weten
waaraan zij behoefte hebben. Dat betekent dus dat een
Programma van Wensen en Eisen (PWE) moet worden
opgesteld.
Omdat iedereen bij dit soort gelegenheden graag aan
bod wil komen, is het nuttig en noodzakelijk met zoveel
mogelijk gebruikers en aspirant gebruikers in gesprek te
gaan. Het beste kan dit gebeuren in de vorm van een
interview waarbij gerichte vragen worden gesteld over
het gebruik van de accommodatie. Belangrijk is om
tevoren een lijst van alle belanghebbenden (= gebruikers)
te maken.
De volgende zaken komen bij zo’n gesprek aan de orde:
— hoe wil men gemeente zijn en wat is daarvoor nodig
(liturgisch centrum, e.d.);
— hoe schat men de ontwikkeling van het kerkbezoek
de komende 5 á 10 jaar in;
281
— wat is het gebruik van de accommodatie bij doordeweekse activiteiten;
— speciale aandacht voor het jeugdwerk;
— hoe worden deze gebouwen beheerd (betaalde
functionarissen of vrijwilligers);
— moet het gebouw voldoen om huwelijksrecepties en
uitvaartgelegenheden te houden;
— moeten er b.v. muziek- en zangverenigingen daarin
hun wekelijkse repetities kunnen houden en moet de
zaal geschikt zijn om concerten of uitvoeringen van
dit soort verenigingen te geven;
— hoe is het gesteld met bergruimten van de niet-kerkelijke organisaties die b.v. bladmuziek of andere
attributen willen opbergen.
Wanneer deze interviews gehouden zijn, worden de
resultaten verwerkt in een PWE dat wordt opgesteld
door de commissie of het college dat dit voorwerk ter
hand neemt. Een model ter voorbereiding van de
interviews, zoals die kunnen worden gehouden, is bij dit
artikel gevoegd.
Besluitvorming Programma van Wensen en Eisen (PWE)
Dit concept PWE wordt vervolgens besproken met de
interne commissie gebouwen, die in de betreffende
gemeente is ingesteld. Daarna gebeurt dat met het college
van kerkrentmeesters en tenslotte met de kerkenraad.
Dan wordt een gemeenteavond belegd waarin het voorgestelde PWE wordt gepresenteerd en toegelicht, waarbij
gemeenteleden in de gelegenheid zijn vragen te stellen en
opmerkingen te maken. Desnoods wordt dit over twee
avonden verdeeld. Pas daarna vindt vaststelling van het PWE
plaats door de kerkenraad. Dit PWE blijft gedurende het
gehele vervolgtraject het referentiekader!
Werkwijze externe commissie
Hierna gaat de externe commissie aan het werk om het
vastgestelde PWE te projecteren op alle in de betreffende
gemeente beschikbare gebouwen of combinaties van
gebouwen (b.v. kerk met bijbehorend verenigingsgebouw, parkeerterrein, enz.). Hierbij wordt voor elk
gebouw vastgelegd waar het gebouw wel en waar het
niet aan het PWE voldoet. Vervolgens wordt er geregistreerd wat er voor nodig is om te bereiken dat het
gebouw wel aan het PWE gaat voldoen of althans het
PWE dicht benadert. Hierbij wordt gevoegd een compleet
overzicht van kostenramingen. Het is ook goed om de
optie ‘Alles afstoten en gezamenlijk nieuw bouwen’
hierin te betrekken, hoewel het resultaat vaak zal zijn
dat dit de duurste (en dus onhaalbare) optie is.
Voor de af te stoten gebouwen moet ook een zo realistisch mogelijke inschatting worden gemaakt van de
mogelijkheden en de bijbehorende opbrengsten (reële
taxaties!). Daarna wordt door de externe commissie een
rapport gemaakt waaruit duidelijk de voor- en nadelen
van de betreffende gebouwen blijkt, aangevuld met de
kostenplaatjes. Verder is daarbij gevoegd een concept
met een objectief eindadvies, dat gebaseerd is op het
vastgestelde PWE dat als referentiekader dient.
Dit concept-eindadvies wordt dan weer met de interne
commissie gebouwen, het college van kerkrentmeesters
en de kerkenraad besproken.
282
Weer naar de gemeente
Daarna worden er weer één of meerdere gemeenteavonden belegd, waarbij het aan de kerkenraad is of hij het
concept-eindadvies overneemt vóór of nà de gemeente
gehoord te hebben. De taak van de externe commissie is
dan afgelopen. De kerkenraad moet zelf beslissen en
vervolgens daaraan uitvoering geven.
Met name op zo’n avond kunnen emoties een belangrijke rol spelen en dan is het juist van belang dat een
terzake kundige geheel objectief sturing kan geven om
tot een besluitvorming te komen die enkel en alleen in
het belang van de kerkelijke gemeente is.
Besluitvorming — dat kan niet vaak genoeg gezegd
worden — moet steeds geprojecteerd worden
op basis van het vastgestelde PWE.
Slotopmerkingen
s (ETPROGRAMMAVANWENSENENEISENISALTIJDHET
referentiekader, zodat besluitvorming altijd helder
gebeurt, waarbij zo min mogelijk met emoties
rekening wordt gehouden. Het gaat alleen om de
feiten.
s )NDEBESLUITVORMINGZALOOKEENDUIDELIJKEAFSPRAAK
gemaakt moeten worden wat er gebeurt met het
kerkgebouw dat wordt afgestoten.
KERKBEHEER
s "IJDEAFWEGINGDIEGEMAAKTWORDTOVERDEVRAAG
welk kerkgebouw in gebruik blijft, speelt het kostenplaatje een belangrijke rol.
van kerkrentmeesters, de kerkenraad en tenslotte de
gehele gemeente. Het geheel blijft altijd een kwestie
van maatwerk.
s Indien een monumentale kerk wordt afgestoten, dan is
het gewenst dat tevoren contact wordt opgenomen met
de gemeentelijke monumentencommissie en de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM). Dat geldt ook indien het gebouw niet
wordt afgestoten, maar wanneer er enkele wijzigingen
in de inrichting e.d. worden aangebracht.
s (ETBESTEARGUMENTOMDESKUNDIGEBESTUURDERSVAN
SBKG-en te vragen in een gemeente een Programma
van Wensen en Eisen op te stellen, is dat zij er geen
enkel belang bij hebben welk kerkgebouw in stand
blijft en welk kerkgebouw wordt afgestoten.
s $EOPZETISHETVERTROUWENTEKRIJGENVANHETCOLLEGE
s :ORGERVOORDATTIJDENSDEINTERVIEWSEENZOVOLLEDIG
mogelijk beeld ontstaat voor het uitgangspunt van
het Programma van Wensen en Eisen.
Interviews t.b.v. Programma van wensen en eisen van de protestantse gemeente Kerkhuizen
Plaats
Datum
Tijd
Geïnterviewde
Functie
:
:
:
:
:
s 7ERKKASTENENZ
s 4ECHNIEKRUIMTEN
s &LEXIBILITEITKOPPELBAARHEIDVANRUIMTEN
Algemeen
s +ARAKTERVANDEORGANISATIEFUNCTIE
s 6ISIEOPEIGENORGANISATIE
s /MVANGVANDEORGANISATIEOVERJAAR
s 3FEERENMATEVANREPRESENTATIVITEIT
s 7IJZEVANBEHEER
Ruimtebehoefte
s (ALENTREE
s /NTMOETINGSRUIMTE
s +ERKZAAL
s ,ITURGISCHCENTRUM
s 6ERGADERRUIMTENAANTALPERSONENENFREQUENTIE
s "IBLIOTHEEKRUIMTEOFnHOEK
s !RCHIEFRUIMTECENTRAALDECENTRAAL
s (ORECADEELONTMOETINGSZAALAANTALPERSONEN
s 0ODIUM
s 2EPROKOPIEERFACILITEITEN
s +LUIZEN
s "ERGINGENOPSLAGPAPIERENZ
s #ONTAINERRUIMTE
Herindeling hervormd
Zwijndrecht
In de hervormde gemeente van
Zwijndrecht zijn plannen bekend
gemaakt om de gemeente te
reorganiseren. Een herindeling is
nodig omdat de gemeente in
financiële moeilijkheden verkeert,
zo werd duidelijk tijdens een
gemeenteavond die op 20 april 2009
werd gehouden. De algemene
kerkenraad wil in de komende jaren
JULI/AUGUSTUS 2009
Faciliteiten
s 4ECHNISCHEVOORZIENINGENTELEFOONDATA#!)
s +LIMAATBEHEERSING
s 6ERLICHTING
s "EVEILIGINGSINSTALLATIEAFSLUITBAARHEIDVANRUIMTES
s /PENSTELLINGPUBLIEK
s 4OEGANGINWEEKEINDENFEESTDAGENAVONDUREN
daguren
s 0RESENTATIEVOORZIENINGENMULTIMEDIAVOORZIENINGEN
s !KOESTIEKGELUIDSEISEN
s $ISCUSSIEINSTALLATIEDOVENLUS
s 3ANITAIR
Logistiek
s !ANVOERGOEDERENAFVOERGOEDERENAFVAL
s 4RANSPORTMIDDELEN
s 'EWICHTGOEDEREN
twee kerkgebouwen afstoren. “De
Open Hof Kerk” gaat in 2012 of
2013 dicht en “De Hoeksteen”
ongeveer vier jaar later. De Oude
Kerk, de Pietermankerk en de
Lindtse Kerk blijven over.
Het aantal predikantsplaatsen zal
vooralsnog niet worden teruggebracht. Als uitgangspunt hanteert de
algemene kerkenraad de slogan
“pastoraat voor stenen”. Dit betekent dat de verkoop van gebouwen
de hervormde gemeente een financi-
ele impuls geeft, zodat er niet
bezuinigd behoeft te worden op
menskracht.
Ondanks de kerksluitingen blijft de
structuur van de wijkgemeenten
hetzelfde. Alleen gemeenteleden
van “De Hoeksteen” gaan waarschijnlijk samen met wijkgemeente
Groote Lindt of met de gereformeerde Bethelkerk, aldus een publicatie
in het “Reformatorisch Dagblad”
van 28 april 2009.
283
Drie wijkgemeenten in
Leeuwarden gaan
samenwerken
Onder het motto “Eén plus één plus
één is EEN” gaan drie wijkgemeenten in Leeuwarden, elk met hun
eigen geschiedenis, samen werken,
aldus de Infokrant 2009 die begin dit
jaar uitkwam. Er is meer tijd voor
toerusting en pastoraat, omdat er
minder tijd nodig is om te vergaderen. Kortom, de samenwerking van
de Koepelkerk, de Pelikaankerk en
Rondom de Open Hof, biedt grote
voordelen. Kinderen en jongeren
gaan zeker profiteren van deze
samenwerking.
Intensief contact
Mevr. A. Smeding, jeugdouderling
van de Koepelkerkwijk, ziet het
helemaal zitten. “We zijn een paar
keer bij elkaar geweest om over het
jeugdwerk te praten, over de visie
en de wijze van aanpak. Er is
intensief contact tussen de jeugdwerkers en jeugdouderlingen van de
drie kerken. De samenwerking
tussen de jeugdwerkers is spontaan
op gang gekomen”.
Niet alleen de jeugdouderlingen,
maar ook de predikanten zijn
enthousiast. Er komt meer tijd voor
pastoraat, toerusting en kringwerk.
En er wordt minder kostbare tijd
besteed aan vergaderingen. Ds. H.
Kemperman, predikant van de Open
Hof: “Tijdwinst is een groot voordeel, vooral wanneer er op korte
termijn gezamenlijke diensten
worden gehouden. Er komt meer
tijd vrij voor toerusting, opbouwwerk en pastoraat. Er komt bovendien meer variatie, voor elk wat
wils”.
Niet alleen predikanten vergaderen
nu veel, ook de vele commissies
moeten een groot deel van hun
werktijd in vergaderen steken. Voor
hen is de samenwerking een grote
lastenverlichting: de drie kerken die
nu nog alles apart van ellaar doen,
kunnen de handen ineen slaan. Er
komt tijd vrij voor nieuwe dingen
omdat de bestaande activiteiten niet
drie keer gedaan behoeven te
worden.
Veelkleurig
De kerkelijke gemeente van Leeu284
warden telt zeven wijkgemeenten,
waarvan er drie nauwer gaan
samenwerken. Het antwoord op de
vraag waarom de samenwerking
beperkt blijft tot de hiervoor
genoemde wijkkerken is dat de
wijkkerkenraden elkaar gevonden
hebben op basis van de inhoud.
Nog lang niet alles staat vast. Hoe
alles er uit gaat zien, hangt van de
gemeenteleden zelf af. Het is zeker
niet de bedoeling dat het straks
‘koekoek één zang’ wordt. Integendeel. Er is veelkleurigheid die
dynamiek aan de gemeente geeft.
Het voorkomt dat men vastroest en
zorgt ervoor dat men maximaal van
elkaar kan leren, aldus de Infokrant
van 2009.
Aantal lutheranen
gestegen naar bijna
72 miljoen
Het aantal lutheranen is wereldwijd
gestegen. In 2007 waren er 71,8
miljoen en vorig jaar was dit bijna 72
miljoen. Dat blijkt uit cijfers van de
Lutherse Wereld Federatie (LWF). De
lichte stijging van een kwart procent
volgt op de stijging die er ook een
jaar eerder was.
Van de 72 miljoen zijn bijna 68,5
miljoen leden via hun kerken
aangesloten bij de wereldkoepel van
lutheranen. Terwijl in Afrika, Azië,
Latijns Amerika en de Caribische
eilanden een stijging van het aantal
leden te zien gaf, zagen NoordAmerika en Europa opnieuw een
lichte daling van het ledental.
Europese kerken verloren 200.000
leden en tellen gezamenlijk bijna 37
miljoen lutheranen. Zweden heeft
de meeste lutheranen met 6,8
miljoen. Bijna 74.000 Zweedse
lutheranen zegden hun lidmaatschap van de kerk op. In NoordAmerika wonen 7,8 miljoen lutheranen. Daar werd een daling van 1,4
pct. geconstateerd, aldus een bericht
in het Friesch Dagblad van 10 maart
2009.
naar oud voorbeeld gemaakt. De
bekers zijn afkomstig uit Oosterwijtwerd, Middelbert, Kiel-Windeweer,
Pieterburen en de Der Aa-kerk van
Groningen.
Meterslange scheur in
kerktoren Zeerijp
Sinds 8 mei 2009 zit er in de toren
van de Jacobskerk te Zeerijp (Gr.)
een lange scheur. De boosdoener
lijkt de aardbeving van die ochtend.
De scheur is niet eens heel breed,
hooguit een halve centimeter, maar
de lengte is onheilspellender. Er is
contact opgenomen met de Stichting
Behoud Kerkelijke Gebouwen van
Groningen-Drenthe die de schade
zal opnemen. Ook Monumentenzorg
is ingeschakeld.
In afwachting van de schaderapporten is de Nederlandse Aardolie
Maatschappij (NAM) van de schade
in kennis gesteld. De NAM stelt zich
garant voor schadevergoeding als
kan worden aangetoond dat een
door gaswinning veroorzaakte
beving de schade heeft veroorzaakt,
aldus een bericht in het Dagblad van
het Noorden van 12 mei 2009.
Ruim 55.000 hersteld
hervormden
De Hersteld Hervormde Kerk telt
naar eigen zeggen tussen de 55.000
en 60.000 leden. In het nieuwe
Kerkelijk Jaarboek van het kerkgenootschap dat in juni 2009 verscheen, wordt gemeld dat nog geen
precieze cijfers kunnen worden
verstrekt. Dat komt omdat in
sommige plaatsen nog niet is
vastgesteld of leden behoren bij de
hervormde gemeente binnen de
Protestantse Kerk in Nederland of bij
de hersteld hervormde gemeente,
aldus een bericht in het Nederlands
Dagblad van 8 juni 2009.
Presentatie kerkzilver
Tot september is op het kantoor van
de Stichting Oude Groninger Kerken
een presentatie te zien van avondmaalsbekers. Gewoonlijk liggen deze
bekers opgeslagen in het depot van
het Groninger Museum. Het gaat om
z.g. duo’s: oude bekers en nieuwere,
KERKBEHEER
Kerkbalans Award 2010
Mevr. H.H. de Haan-Verduyn
Wie neemt in januari 2010 de Award
voor de Protestantse Kerk in Nederland in ontvangst? Aan wie mag de
Interkerkelijke Commissie Geldwerving
(ICG) nu die Award uitreiken? Aan
iemand uit uw kerkelijke gemeente
misschien? Dat is mogelijk en u als
college van kerkrentmeesters/kerkenraad hebt dat in de hand!
U kunt iemand uit uw gemeente, die
zich op de één of andere manier
bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt
voor Kerkbalans Nieuwe Stijl, voordragen voor een Award.
In januari 2010 zal voor de vierde maal
door de ICG aan vier mensen uit de
deelnemende kerkgenootschappen
een Award worden uitgereikt. De
eerste drie keer heeft de ICG in
overleg met de landelijke kerken de
genomineerde vastgesteld. Kerkbalans
Nieuwe Stijl stond toen nog in de
kinderschoenen en middels pilots is er
vanuit de ICG veel aan begeleiding
gedaan. Daarbij zijn verschillende
dames en heren bij ons naar voren
gekomen die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt. Met name
mede door hun inzet en vernieuwende aanpak is in die gemeenten/
parochies de opbrengst van de actie
Kerkbalans sterk verbeterd.
Voor 2009 hebben we een oproep
gedaan aan de plaatselijke gemeenten en parochies om zelf mensen te
nomineren die in aanmerking zouden
kunnen komen. Daarbij zijn twee
succesvolle dames naar voren gekomen, die in hun gemeente een
enorme bijdrage hebben geleverd om
de actie Kerkbalans volgens Nieuwe
Stijl te laten slagen. Een welverdiende
award voor de dames Annemarie
Stern uit Oost-Souburg en Marijke van
der Poel uit Amsterdam.
Maar veel meer gemeenten werken
inmiddels met Kerkbalans Nieuwe
Stijl, zijn er inspirerende methodieken ontwikkeld en hebben velen
ook een goed resultaat geboekt.
Daarom wederom de vraag aan de
plaatselijke gemeenten om iemand
voor te dragen die naar uw mening
in aanmerking kan komen voor het
toekennen van een Award.
Komt de opvolger van Annemarie
Stern en Marijke van der Poel dit
JULI/AUGUSTUS 2009
keer uit uw kerkelijke gemeente?
In de bijgevoegde criteria leest u de
voorwaarden en hoe te handelen.
Wij wensen u veel zegen en succes
toe bij de actie Kerkbalans 2010 en
rekenen op een flink aantal aanmeldingen!
Mevr. De Haan is o.m. lid van de
Interkerkelijke Commissie Geldwerving en de Raad voor de Plaatselijke
Geldwerving van de Protestantse
Kerk in Nederland.
Stimuleringsonderscheiding
De Award vervult de functie van een zogeheten stimuleringsonderscheiding en is:
s INDEEERSTEPLAATSEENVOORBEELDENEXTRASTIMULANSVOORGELDWERVING
nieuwe stijl in de eigen omgeving en regio;
s EENSYMBOOLVANEENREEKSNIEUWEINITIATIEVENDIEWORDENGENOMENOFDIE
grondslag kunnen zijn van een meerjarige, vernieuwende communicatiestrategie rond Kerkbalans; en
s EENDANKBETUIGINGAANDEONTVANGERTEGELIJKERTIJDWORDENANDERENIN
deze persoon gewaardeerd.
Vier *) voordrachten
Van de volgende kerkgenootschappen wordt ieder een Award-voordracht
gevraagd:
s 2OOMSKATHOLIEKE+ERK
s 0ROTESTANTSE+ERKIN.EDERLAND
s 2EMONSTRANTSE"ROEDERSCHAP
s /UDKATHOLIEKE+ERK5NIEVAN5TRECHT
*) de Doopsgezinde Sociëteit heeft in 2007 aangegeven niet mee te doen aan
het leveren van kandidaten voor een Award.
Criteria
De voor te dragen persoon kan worden gekozen omdat hij/zij voldoet aan een
of meer van de volgende criteria:
1. Heeft in de afgelopen jaren een belangrijke, actieve rol gespeeld bij de
implementatie van Kerkbalans in de eigen gemeente, parochie of (regionale) werkgroep;
2. Heeft een (voortrekkers)rol vervuld in de eerste stappen op weg naar
vernieuwing van geldwervingsmethoden voor Kerkbalans;
3. Heeft zich (al) onderscheiden in een vernieuwend communicatietraject voor
Kerkbalans, in relatie met geldwerving;
4. Is representatief en kan goed om gaan met (lokale en regionale) media, zodat
ook op die wijze verdere bekendheid gegeven wordt aan Kerkbalans Nieuwe Stijl;
5. Blijft naar verwachting ook in de komende tijd mee gestalte geven aan de
realisatie van Kerkbalans (Nieuwe Stijl);
6. De Award is niet aan leeftijd of geslacht gebonden. Wel houdt de jury bij
voorkeur rekening met een zo gelijkmatig mogelijke verdeling tussen
mannen en vrouwen, zo mogelijk ook met jongeren en oudere personen;
7. Over de jurering en toekenning van de Award (voordracht en uitreiking)
kan niet worden gecorrespondeerd
Termijn voordrachten
Gemeenten/parochies uit de participerende kerkgenootschappen kunnen tot en
met het einde van week 45 — vrijdag 6 november 2009 — kandidaten nomineren.
Het is toegestaan meer dan één persoon voor te stellen. De jury gaat vertrouwelijk
met de gegevens om, ook van kandidaten die niet worden gekozen. Inzendingen
na de sluitingsdatum worden niet meer meegenomen in de beoordeling.
De voordracht kan voorzien van een motivatie en korte persoonsbeschrijving
met foto digitaal worden ingeleverd bij: H.H. de Haan – Verduyn, Peppelhoven
15, 6225 GX Maastricht, e-mail: [email protected]
Deze criteria zijn vastgesteld in de vergadering van de Interkerkelijke Commissie Geldwerving van 3 oktober 2007 te Zeist.
285
K6 C 9 : G K A > : I6 8 8 D J C I6 C I H
De specialist voor kerkelijke instellingen
Controle van de jaarrekening
Verzorgen van financiële administraties
Verzorgen van traktement- en salarisadministraties
Persoonlijke aandacht en betrokkenheid
Verstegen Van der Vliet Accountants is een landelijk opererende organisatie met ruime ervaring
op het gebied van kerkelijke instellingen. Ons kantoor is deels voortgekomen uit de
Nederlandse Hervormde Kerk en beschikt over specifieke deskundigheid op uw terrein.
Ons kantoor in Dordrecht is gevestigd aan de Noordendijk 189, Postbus 574,
3300 AN DORDRECHT 078-6397711. E-mail: [email protected]
! #!
$
" % &
! !
ĞŶŐŽĞĚĞǀĞƌƐƚĂĂŶďĂĂƌŚĞŝĚŝŶĚĞŬĞƌŬŝƐŶŝĞƚĂůƟũĚĞĞŶǀŽƵĚŝŐ
ƚĞƌĞĂůŝƐĞƌĞŶ͘ŽŽƌĞĞŶǀĞĞůŚĞŝĚĂĂŶĂŬŽĞƐƟƐĐŚĞĨĂĐƚŽƌĞŶŝƐŚĞƚ
ŶŽĚŝŐĞĞŶƉƌŽĨĞƐƐŝŽŶĞůĞĞŶĞƌǀĂƌĞŶƉĂƌƚŶĞƌŝŶƚĞƐĐŚĂŬĞůĞŶ͘^ĐŚĂĂƉ
^ŽƵŶĚŝƐĚĠůĞǀĞƌĂŶĐŝĞƌŽƉŚĞƚŐĞďŝĞĚǀĂŶŬĞƌŬŐĞůƵŝĚƐŝŶƐƚĂůůĂƚŝĞƐ͕
ƉƌŽũĞĐƚŝĞĞŶǀŝĚĞŽĂƉƉĂƌĂƚƵƵƌĞŶŵŽĚĞƌŶĞŽƉůŽƐƐŝŶŐĞŶǀŽŽƌĚĞ
ŬĞƌŬƚĞůĞĨŽŽŶ͘EŝĞƚĂůůĞĞŶĚŽŽƌũĂƌĞŶůĂŶŐĞĞƌǀĂƌŝŶŐŝŶŚŽŶĚĞƌĚĞŶ
ŬĞƌŬĞŶ͕ŵĂĂƌŽŽŬĚŽŽƌŽŶƐƐƉĞĐŝĂůŝƐŵĞŝŶŚĞƚnjĞůĨŽŶƚǁŝŬŬĞůĞŶǀĂŶ
ŚŽŽŐǁĂĂƌĚŝŐĞ͕ŝŶŶŽǀĂƚŝĞǀĞƉƌŽĚƵĐƚĞŶ͘ŽŬƵŶŶĞŶǁĞŽƉƚŝŵĂĂů
ŝŶƐƉĞůĞŶŽƉƵǁƐƉĞĐŝĨŝĞŬĞƐŝƚƵĂƚŝĞ͘
Als het nauw luistert...
Ridderkerk:<ĂĂƌƚĞŶŵĂŬĞƌƐƚƌĂĂƚϭϴ͕Ϯϵϴϰ͖ϬϭϴϬͲϰϭϰϲϬϬZwolle: &ƌĂŶŬŚƵŝnjĞƌĂůůĞĞϮϰϴ͕ϴϬϰϯyy͖ϬϯϴͲϰϲϲϵϴϮϮ
www.schaapsound.nl [email protected]
286
KERKBEHEER
Draaginsignes
bij jubilea
GOUD MET BRILJANT
toegekend aan
Jan Johannes Keijzer, Hoofddorp
50 jaar organist
ZILVER
toegekend aan
Kees Jesse, Broek in Waterland
25 jaar diverse functies
Cornelis Andeweg, Dongen en Rijen
46 jaar koster kapel vliegbasis
Gilze-Rijen
Jan Hendrik Oosterveen, Enter
42 jaar organist
K. Jesse, Broek in Waterland
Cornelis Aren van der Slik,
Capelle aan den IJssel wijkgemeente
Dorp-Middelwatering
25 jaar organist
J.J. Keijzer, Hoofddorp
J.J. Oosterveen, Enter
Pietje Adema-de Bruin,
Oudwoude-Westergeest
50 jaar organist
Jacob Wijhenke, Groenekan
“de Boskapel”
40 jaar kerkrentmeester
C.A. van der Slik, Capelle aan den IJssel
André Gerard Flens, Hoogeveen
25 jaar koster
P. Adema-de Bruin, OudwoudeWestergeest
J.J. Wijhenke, Groenekan
Hendrik Jan Vogelsang, THOMAS
50 jaar organist
Jan Albert Jong, Langedijk-Noord
40 jaar organist
Adri van Zandwijk, Leerdam
25 jaar koster
Servaas Jacobus Ours, Middelharnis
40 jaar notabel en collectant
A. van Zandwijk, Leerdam
Aart van Zandwijk, Leerdam
25 jaar kosteres
H.J. Vogelsang, Thomas
GOUD
toegekend aan
Leen van Reeuwijk, AlblasserdamHavenkerk
40 jaar medewerker kerkblad Anker
S.J. Ours, Middelharnis
Marinus Pullen, Rijswijk NB
40 jaar organist
A. van Zandijk, Leerdam
Cornelis van der Vliet, Nieuwer
Ter Aa
25 jaar koster
M. Pullen, Rijswijk NB
L. van Reeuwijk, Albasserdam
JULI/AUGUSTUS 2009
287
Gerritje Hendrika van der VlietMeijers, Nieuwer Ter Aa
25 jaar koster
Kostersechtpaar Van der Vliet, Nieuwer
Ter Aa
J. Nieuwenhuizen, Uitwijk-Waardhuizen
Kostersechtpaar Dekker, Zalk en
Veecaten
Govert van Pas, Waspik
26 jaar hovenier en medewerker oud
papier
LEGPLAQUETTE
toegekend aan
Gerrit Gerssen, Rhenen
30 jaar koster
Zwaantje Andeweg-Krist,
Dongen en Rijen
18 jaar koster kapel vliegbasis
Gilze-Rijen
Jenny Gerssen-van Gulik, Rhenen
30 jaar kosteres
Klaas Strikwerda, Roden-Roderwolde
26 jaar organist
G. van Pas, Waspik
Marijnus Mattheus van Campen,
Rijsoord
25 jaar koster
Adrianus Arnoldus van der Wiel,
Waspik
25 jaar notabel en kerkrentmeester
Lambert Geert Andeweg,
Dongen en Rijen
18 jaar koster gebouw “Combi”
vliegbasis Gilze-Rijen
Pieter Alexander Nicolaas Andeweg,
Dongen en Rijen
20 jaar organist kapel vliegbasis
Gilze-Rijen
Karel Maria Cornelis Lasschuit,
Ellecom-De Steeg
20 jaar organist
Kostersechtpaar Van Campen, Rijsoord
A.A. van der Wiel, Waspik
Frederica Alida van CampenEdelman, Rijsoord
25 jaar koster
Jennigje Clasina Dekker-Post,
Westerhaar
25 jaar organist
Pieter Tjalling Alkema, Siddeburen
30 jaar organist
K.M.C. Lasschuit, Ellecom-De Steeg
Albertus van der Wal, Schoonhoven
en Willige-Langerak “de Hoeksteen”
21 jaar verzorgen drukwerk
J.C. Dekker-Post, Westerhaar
P.T. Alkema, Siddeburen
Johannes Nieuwenhuizen,
Uitwijk-Waardhuizen c.a.
25 jaar koster
Hendrik Johan Dekker, Zalk en
Veecaten
25 jaar koster
Martina Francina van der Wal-van de
Meer, Schoonhoven en WilligeLangerak “de Hoeksteen”
21 jaar hulp bij het huisdrukwerk
Geertje Wilma Dekker-van der
Stouwe, Zalk en Veecaten
25 jaar koster
Echtpaar Van der Wal, Schoonhoven
en Willige-Langerak
288
KERKBEHEER
JULI/AUGUSTUS 2009
289
6OORUITSTREVENDENGEWAARBORGDECONTINUÕTEIT
3CIPIOHEEFTZICHDELAATSTEJARENONTWIKKELDTOTTOONAANGEVENDLOKAALPAKKETOPHETGEBIED
VANKERKELIJKELEDENENBIJDRAGEADMINISTRATIEBINNENDE0ROTESTANTSE+ERK BRON0+.
0SEUDOFUSIEGEMEENTENUWGESCHEIDENBESTANDENSAMENVOEGEN
%LEKTRONISCHEMUTATIEKOPPELING,,2
6OLLEDIGEIGENWIJKINDELINGEN
"IJDRAGEANALYSESRESPONSEMETINGENSEGMENTERINGENSELECTIEGEBASEERDOPGEEFGEDRAG
6OLLEDIGEBEDRUKKINGVANACCEPTGIROSENELEKTRONISCHINLEZENVANVERWERKTEACCEPTGIROS
5ITGEBREIDEZOEKMACHINEENSELECTIEMECHANISMEKOPPELINGRAPPORTAGEEDITOR/FFICEEN0$&
-ULTIUSERMETMEERDEREPERSONENTEGELIJKWERKEN
h/NAFHANKELIJKE3CIPIOGEBRUIKERSVERENIGINGVOOROPTIMALEBELANGENBEHARTIGINGv
Tip:
U kunt een gratis demoversie van Scipio downloaden van onze website (www.hagru.nl)
Hagru BV - Postbus 333 - 8600 AH SNEEK - e-mail: [email protected] - telnr.: 0515 - 43 10 38
290
KERKBEHEER
Donatus verzekert vertrouwd
Donatus verzekert kerkgebouwen en alles wat
daarbij hoort. Zoals doopvonten, kanselbijbels en
orgels. Ook voor vrijwilligers en werkers in kerkelijke dienst hebben we passende verzekeringen.
Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg
om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg
om met een gerust hart uw verzekeringsbelangen
aan toe te vertrouwen. Donatus is een onderlinge
verzekeringsmaatschappij zonder winstoogmerk.
Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun
kinderen en hun kinderen…
w ww.d o n a tus.n l
JULI/AUGUSTUS 2009
te l. 073 - 5221700
291
VERENIGING VOOR
KERKRENTMEESTERLIJK
BEHEER IN DE PKN
BELANGENBEHARTIGING s DIENSTVERLENING s KENNISINSTITUUT
De Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer is de organisatie
van beheerders in de Protestantse Kerk in Nederland. De VKB
zorgt voor de belangenbehartiging en de dienstverlening voor
haar leden.
Daarnaast is de Vereniging een kennisinstituut ten dienste van
kerkrentmeesters en alle andere beheerders in de Kerk. De VKB
beschikt daartoe over veel kennis en ervaring op het gebied van
geldwerving, gebouwen en monumenten, beheer van begraafplaatsen, verzekeringen, enz.
De VKB weet wat er speelt in de kerk en in de wereld daar
omheen. Zij weet wat kerkelijke gemeenten nodig hebben en
zoekt daar betaalbare oplossingen voor. Protestantse gemeenten,
Hervormde gemeenten, Gereformeerde kerken en EvangelischLutherse gemeenten, maar ook externe relaties die binnen de
doelstellingen van de Vereniging vallen, kunnen gebruik maken
van de volgende diensten van de VKB:
s-!!47%2+).6%2:%+%2).'%.
nu al bijna 6000 verzekeringen voor WA, bestuurdersaansprakelijkheid, rechtsbijstand, ongevallen, fraude en beroving,
vervanging van predikanten, zorg en inkomen, inkomensverzekeringen onder op maat gemaakte polisvoorwaarden en tegen
uiterst scherpe premies.
s34%5.")*'%,$7%26).'
al het materiaal voor de actie Kerkbalans (Nieuwe Stijl), eigen
folders en brochures voor uw gemeente, advies voor de
plaatselijke geldwerving
s!$6)%:%.6//2"%(%%2$%23
over kerktorens, orgels en kerkverwarming, belastingwetgeving
en beheer van kerkelijke begraafplaatsen
s05",)#!4)%3
handleiding voor kerkrentmeesters, modellen voor plaatselijke
regelingen, overeenkomsten en tarieven
s/.$%23#(%)$).'%.6//262)*7),,)'%23
draaginsignes, legplaquettes en speldjes bij jubilea van kerkelijke medewerkers.
VKB
-
IN DIENST VAN DE KERK
Centraal Bureau Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk
Beheer in de PKN
Nicolaas Maessingel 271D, 3311 KS Dordrecht.
Postadres: Postbus 176, 3300 AD Dordrecht.
Telefoon: 078 - 639 36 66, Fax: 078 - 631 59 49
E-mail: [email protected]
Website: www.kerkrentmeester.nl

Kerkbalans 2015 In de loop van januari valt de

Alles wat ik zeg alles wat ik denk alles wat ik doe alles Heer Alles

Rooster van aftreden Raad van Commissarissen Rhenense

Inzender8-Slump

Rooster van aftreden Raad van Commissarissen Coöperatie VGZ

download PDF

Informatie over kerkradio

GEMEENTERAADSCOMMISSIE SAMENLEVING

Bestuursleden Stichting Kaasmuseum Bodegraven Voorzitter

Welke belangrijke trends en ontwikkelingen zijn er binnen