VSB Poëzieprijs 2015

VSB Poëzieprijs 2015
Juryrapport bij nominaties
Deel uitmaken van de jury van de VSB Poëzieprijs is een probaat middel tegen
cultuurpessimisme. Wie last heeft van doemgedachten over ontlezing, het einde van het
boek of van de literatuur als instituut, is van harte uitgenodigd om eens mee te kijken naar
de 85 centimeter hoge stapel poëzie die de juryleden met het oog op de VSB Poëzieprijs
2015 hebben gelezen.
Daar zat veel jong talent tussen, met een eerste of tweede bundel van een verbluffend
niveau. Hemelbestormers zijn ze niet, deze nieuwe generatie - van vernieuwingsdrift is geen
sprake, maar wel van humor, oorspronkelijkheid en kwaliteit. Verstaanbaarheid en
communicatie lijken belangrijker geworden, waarmee niet gezegd is dat deze poëzie dicht
bij huis blijft. Ook van meer gevestigde namen verschenen er bundels die de faam van de
dichters bevestigden en verder versterkten. De jury was zeer onder de indruk van de
reikwijdte van veel van deze gedichten.
Deed het al serieus pijn om tot een lijst van tien bundels te komen, het bepalen van
de definitieve shortlist van vijf genomineerden zorgde werkelijk voor spanning binnen de
jury. Veel liever hadden we zes of zeven bundels op de lijst geplaatst. Die rijkheid van de
oogst is veelbelovend voor de komende jaren en voor de volgende edities van de VSB
Poëzieprijs.
We zijn trots op de shortlist, met twee vrouwen en drie mannen, één Vlaming en vier
Nederlanders, twee veertigers, twee vijftigers en één zestiger, maar vooral met vijf
uitstekende bundels. We zijn auteurs én uitgevers bijzonder dankbaar voor deze prachtige
poëzie.
Nominaties voor de VSB Poëzieprijs 2015 (in alfabetische volgorde):
Vlinderslag van Piet Gerbrandy
Uitgeverij Atlas Contact
Een hoogtepunt in het oeuvre van een dichter die bekend staat om poëzie die volstrekt
eigenzinnig is, rondborstig en zinnelijk, en tegelijk heel klassiek. Gerbrandy knevelt de taal,
in afwisselend proza- en lyrische gedichten, zoals het hem uitkomt en smelt die met
destructieve durf om tot wat hij wil, zodat hij een wereld schept die tegelijk alledaags en
absurd is. In Vlinderslag is er verlangen, er zijn treinen die stilstaan en een bijna mooie
vrouw op een perron, en er is vooral ‘een willen dat iets zoekt om zich aan te hechten’. Elk
gedicht is fris en onpeilbaar. Deze poëzie lezen is een feest door de humor en het vernuft
waarmee de dichter te werk gaat, en ook door de zoektocht naar zin, van 'vorm op zoek naar
vrijheid of bestendiging'.
Ik trek mijn species aan van Sasja Janssen
Uitgeverij Querido
In deze uitdagend beklijvende bundel heeft Sasja Janssen ‘genoeg over ik gedicht’.
In een fabelachtig echt spel tussen begin en einde en alles daartussenin, worden soorten van
mensen geboren die vervolgens trachten te overleven. Misschien is seksualiteit de enige
houvast, of in elk geval een benadering van identiteit. Zonder de soortnaam vrouw, is er
geen beginnen aan. En dan nog: ‘Ik red het niet, dat gedoe over leven en dood’. De zinnen in
Ik trek mijn species aan prikkelen, pesten, doen lachen en nadenken in een perfect aan elkaar
geregen korset van woorden.
Archaïsch de dieren van Hester Knibbe
Uitgeverij De Arbeiderpers
In weerwil van de titel gaat het Hester Knibbe in deze bundel juist om mensen, en om alles
wat ons menselijk maakt: liefde, twijfel, angst, en de wil tot weten die ons uit het paradijs
verjoeg. In haar zuivere, vloeiende gedichten brengt Knibbe de rituelen in kaart waarmee
we onze kwetsbaarheid trachten te bezweren en de wereld vergeefs trachten in te dammen.
Zij bezingt de fragiliteit van het leven in het licht van de dood. Alleen kinderen zijn ‘veel te
niet bang’, constateert ze laconiek, om dan te dichten over vier baby's die in een koffer
verdwenen.
Dergelijke verwijzingen naar de actualiteit krijgen een existentiële lading in deze
context van antieke en Bijbelse verwijzingen. Bij Knibbe zijn die nooit koket, maar altijd
functioneel. De mythische geschiedenis geeft zin aan de menselijke worsteling met angst en
schaamte.
Mens Dier Ding van Alfred Schaffer
Uitgeverij De Bezige Bij
Deze lijvige bundel is in meer dan een opzicht een waagstuk. Het is een kruising tussen een
roman, een biografie en een poëtische autobiografie. Door een uitgekiende collage van
tekstsoorten brengt Schaffer de oude Zoeloekrijger Sjaka Zoeloe tot leven.
Alle registers worden opengetrokken. Via een brieffragment, een rechtbankverslag, een
introductievideo, een tv-show, een quiz en een bezoek aan de huisarts ontdekt de lezer wie
die Sjaka is. De verrassende, vaak humoristische en soms erg cynische prozafragmenten
worden afgewisseld met lyrische passages waarin Sjaka zijn ziel blootlegt.
Deze bundel onderzoekt op indringende wijze fenomenen als ‘macht’, ‘geweld’, ‘roes’
en ‘mythe’. Schaffer toont aan dat de schotten tussen mens, dier en ding, maar ook die
tussen literaire genres, vaak flinterdun zijn. Duizelingwekkende beelden zorgen daarbij op
elke bladzijde voor taalvuurwerk.
Wij totale vlam van Peter Verhelst
Uitgeverij Prometheus
In zijn rijke, spirituele bundel verkent Peter Verhelst liefde, maar ook afscheid en
vernietiging. Op deze reis met de geliefde laat hij ‘alle hoeken van elke betekenis’ dansen net als de vuurvliegjes op de cover. Het ontbreekt hem aan woorden en hij
strooit de ‘...’ als gedachtenconfetti in het rond. Toch doet de dichter een grootse en lyrische
poging het nu en de eeuwigheid te begrijpen, te benaderen en te beschrijven.
Intussen vlamt door de bundel het herhaalde verlangen naar schoonheid van het moment,
tegen het vergeten van de tedere dingen. Peter Verhelst bewijst met Wij totale vlam opnieuw
zijn zeldzame talent om het Nederlands te laten zingen.

Download Report