2 0 1 4
ssentieel
Persdossier Champagne-Ardenne
PerscontacteN:
Baltus Communications
Tel: 070-365 21 23 - [email protected]
Sarah Flook - Champagne-Ardenne Tourisme
[email protected]
Inhoud van het persdossier
INTRODUCTIE.................................................................................. p. 4
EERSTE WERELDOORLOG (1914-1918)................................................ p. 5
DE GROTE STEDEN EN HUN ERFGOED................................................................p. 8
Reims, Epernay, Châlons-en-Champagne, Charleville-Mézières
Chaumont, Troyes, Langres...........................................p 8
Stadjes met karakter.................................................. p. 15
WIJNTOERISME.............................................................................. p. 16
GESCHIEDENIS EN CULTUUR........................................................... p. 23
Kerken en Andijen.......................................................p. 23
Kastelen en Vestingen.................................................p. 28
Tweede Wereldoorlog.................................................. p. 31
Beroemdheden............................................................ p. 33
ACTIVITEITEN EN UITSTAPJES............................................................................. p. 37
Op het Land..................................................................p. 37
In de Lucht.................................................................. p. 40
Op het Water................................................................p. 41
NATUUR.........................................................................................p. 44
Fauna en Flora.............................................................p. 44
Parken, Tuinen en Dorpen vol Bloemen......................p. 48
WELLNESS EN ONTSPANNING............................................................................ p. 49
scape
De regio Champagne-Ardennen heeft bezoekers veel
te bieden: een rijke verscheidenheid aan historisch en
cultureel erfgoed, ongerepte natuur, sport en ontspanning en een van ’s werelds beroemdste wijnen!
De streek ligt in het noordoosten van Frankrijk, grenst
aan België en bestaat uit vier départements. De drie
departementen van de Champagne zijn genoemd naar
rivieren: de Marne, de Aube en de Haute-Marne. Hier
woonden ooit de Tempeliers, de graven van Champagne
en de Orde van de Cisterciënzers. Lokale specialiteiten
zijn onder meer de romige kazen uit Chaource en Langres,
en de lichte, knapperige koekjes uit Reims.
Reims is de toegangspoort tot de Champagne. De stad
ligt op 4 uur rijden van Utrecht en is vanuit Parijs in 45
minuten te bereiken per TGV. In de prachtige, gothische
kathedraal van Reims zijn vele Franse koningen gekroond.
Veel beroemde champagnehuizen hebben in de stad
hun hoofdkantoor. Ten zuiden van de stad strekken de
wijngaarden zich uit, van het Montagne de Reims tot
Epernay, de hoofdstad van de Champagne. Ook bij de
mooie, middeleeuwse stad Troyes en in de Côte des Bar,
ten zuidoosten van Troyes, zijn wijngaarden te vinden.
In het noorden ligt het département Ardenne. Het is
genoemd naar het heuvelachtige plateau dat zich uitstrekt
over dit deel van Frankrijk, Zuid-België en Luxemburg.
De Ardennen staan bekend om hun natuurschoon,
bijvoorbeeld in de valleien van de Maas en de Semoy,
hun dichte bossen en rotsformaties. Het is het ideale
gebied voor liefhebbers van buitensporten, wandelaars,
fietsers en natuurvrienden. Door de aanwezigheid van
het wild zwijn in deze streek kent dit department veel
zwijnsspecialiteiten, zoals gerookte Ardenner ham.
De belangrijkste stad in de Franse Ardennen is CharlevilleMézières, bekend om de prachtige Place Ducal en de
controversiële dichter Rimbaud. Ook is het de wereldwijde
hoofdstad van het poppentheater.
4
Een stukje geschiedenis
njoy
Het belang van Reims in de geschiedenis van Frankrijk gaat terug tot 498 na Chr., toen koning
Clovis I zich bekeerde tot het christendom en werd gedoopt door de bisschop van Reims, de
latere heilige St Remi. Clovis was de eerste christelijke koning van de Franken. Zijn kroning
markeert het begin van de band tussen de kathedraal en de Franse monarchie en van de
kroningstraditie in Reims.
Van het eind van de 12de tot de 14de eeuw brachten de handelsbeurzen, de zogeheten ‘Foires
de Champagne’, welvaart naar deze streek van Frankrijk. Vooral de stad Troyes, destijds in
handen van de graven van Champagne, floreerde. In het zuiden van de regio regeerde een
bisschop over de vestingstad Langres, die deel uitmaakte van het koninkrijk.
In de Eerste Wereldoorlog was de Marne het toneel van grote veldslagen en een jarenlange
loopgravenoorlog. Reims werd zwaar getroffen door het oorlogsgeweld. Aan het begin van de
Tweede Wereldoorlog trokken de Duitsers Frankrijk binnen via de Ardennen. De geallieerden
in Sedan werden hierdoor verrast en er volgden hevige gevechten bij Stonne. De oorlog
werd ook beëindigd in deze streek: op 7 mei 1945 werd de capitulatie getekend in Reims. De
verzoeningsceremonie tussen Frankrijk en Duitsland had op 8 juli plaats in de kathedraal van
Reims, in het bijzijn van president Charles de Gaulle en kanselier Konrad Adenauer.
EERSTE WERELDOORLOG (1914-1918)
Tijdens de Eerste Wereldoorlog hebben er twee beslissende veldslagen plaatsgehad in het departement Marne, in 1914 en
1918. Nog altijd draagt het landschap sporen en littekens van het oorlogsgeweld, dat vier jaar duurde.
DE BELANGRIJKSTE VELDSLAGEN IN DE CHAMPAGNE-ARDENNE
De Slag om de Ardennen
21-23 August 1914
Dit was een van de eerste veldslagen in
de Eerste Wereldoorlog en een van de vier
grote veldslagen die zijn geleverd om het
grensgebied. Deze slag had plaats van 21-24
augustus 1914.
Het Duitse leger doorkruiste België en viel
Frankrijk aan in de Ardennen, volgens het al
in 1905 opgestelde invasieplan van general
Von Schlieffen. De Duitsers beschikten
over goed materieel: zware artillerie,
camouflage-uniformen, bovendien waren
ze ver in de meerderheid vergeleken met de
Fransen, wier rode broeken nogal opvielen
in het bos en in het open landschap. Op
27 augustus 1914 stootten de Duitsers door
naar Thin-le-Moutier. Deze stad zou vier
jaar lang bezet blijven. De Zouaven (een
vrijwilligersleger) en de Algerijnse artillerie
van de Marokkaanse divisie van het Franse
leger probeerden de opmars te stuiten,
wat op 28 en 29 augustus leidde tot hevige
gevechten bij Fosse-à-Eau, ten zuiden van
Thin-le-mouthier, waarbij veel doden vielen.
Het Franse leger moest zich terugtrekken en
de Ardennen bleven in Duitse handen tot
het einde van de oorlog.
De Eerste Slag bij de Marne
6-13 September 1914
Het tweede grote treffen aan het westelijk
front (na de Slag der Grenzen) en een van
de belangrijkste momenten uit de Eerste
Wereldoorlog. De Franse tegenaanval
dwong de Duitsers zich terug te trekken,
wat de Fransen in staat stelde om Reims te
bevrijden.
Nadat ze de Ardennen in handen hadden,
trokken de Duitsers verder naar Parijs. Op 3
september bereikten ze Reims. De stad bood
weinig verzet, vooral omdat de hooggelegen
forten rond de stad ontwapend waren, en
werd snel ingenomen.
Hierdoor kwam hun rechterflank vrij voor
de geallieerden, die op 5 september aan
een krachtig tegenoffensief begonnen.
Gesteund door de komst van 10.000 Franse
reserve-infanteristen uit Parijs, die deels
werden aangevoerd per taxi, slaagden de
Fransen erin de Duitse opmars tegen te
houden en op 13 september evenals Fort de
la Pompelle.
Hoewel de forten rondom Reims nog
steeds in de handen van de Duitsers
waren, en zij daarom de stad konden
bombarderen evenals de kathedraal die
op 19 september zwaar beschadigd raakte,
moest het overgrotte deel,vcan de Duitste
strijdkrachten.
De Eerste Slag bij de Marne was dus een
strategische overwinning van de geallieerden en betekende een omwenteling in
de oorlog. Het gevolg was wel dat beide
partijen zich ingroeven en er een vier jaar
durende impasse ontstond.
De loopgravenoorlog
Nadat het zich had teruggetrokken bij de
Marne groef het Duitse leger zich in op
hoger gelegen gronden, zoals bij de Chemin
des Dames, een weg die voert over een
heuvelrug in de Aisne, en de heuvelrug
boven het dorp Massiges in de Argonne.
De Duitsers legden loopgraven aan om
zich te beschermen tegen artillerievuur en
automatische wapens. Voor alles wilden
ze voorkomen dat ze zich verder zouden
moeten terugtrekken. Dit was het begin
van de loopgravenoorlog die zou leiden tot
een impasse die nog drieëneenhalf jaar zou
duren.
Er
werden
extra
verdedigingslinies
aangelegd waar proviand kon worden
afgeleverd en waar vermoeide soldaten
konden uitrusten. De loopgraven strekten
zich uit langs het gehele Westelijk Front,
over een lengte van circa 450 kilometer.
Tussen beide strijdende partijen in lag
niemandsland. Soms bedroeg de afstand
tussen de loopgraven van de Duitsers en de
geallieerden maar enkele meters.
De Slag om de Champagne
September 1914 tot eind 1915
Om de Duitse stellingen rond Massiges,
Perthes en Souain in handen te krijgen,
begonnen de Fransen een offensief. Dit
Eerste Champagne-offensief, dat plaatshad
tussen december 1914 en juni 1915, werd
bekend onder de naam Uitputtingsoorlog.
Aan het einde van deze periode hadden de
Fransen 4 kilometer terrein gewonnen en
waren aan beide zijden in totaal 150.000
doden gevallen. In september 1915 begon
een tweede offensief. Eind van dat jaar
werden de gevechten rond Massiges minder
intensief en verplaatste de aandacht zich
richting Verdun, hoewel de loopgravenoorlog
tot het einde van de oorlog zou duren.
Het loopgravenstelsel breidde zich langzaam
uit, werd dieper, ontoegankelijker voor de
vijand en beter uitgerust: met ondergrondse
bunkers, vuurgaten, prikkeldraad en
mangaten.
Alleen het Fort de la Pompelle, ten zuiden
van de stad, hield stand en bleef in Franse
handen. Vanuit de forten ten noorden van
Reims bombardeerden de Duitsers de stad.
Ook de kathedraal werd getroffen, op 19
september.
De Duitsers maakten echter een tactische
fout door Parijs vanuit het zuidwesten te
naderen in plaats van uit het noorden, zoals
in het plan van general Von Schlieffen stond.
5
EERSTE WERELDOORLOG (1914-1918)
De Slag om de heuvels van de
Champagne
17 April 1917
Deze slag maakte deel uit van het Nivelleoffensief, een Frans-Brits initiatief om binnen 48 uur door de Duitse verdediging aan
de Aisne heen te breken. Deze gezamenlijke
aanval omvatte St Quentin, Arras, de Chemin des Dames en de heuvels van de Champagne, tussen Reims en Suippes. In het
dorp Prosnes staat een beeld dat herinnert
aan deze slag.
De Tweede Slag bij de Marne
15th Juli - 5 August 1918
Het laatste grote Duitse offensief in WOI.
De Duitsers slaagden er uiteindelijk in om
door het Westelijk Front aan de Somme
heen te breken, waarmee een einde kwam
aan de jaren durende loopgravenoorlog.
Deze ‘Friedensturm’ had plaats ten westen
van Reims en resulteerde in de inname
van dorpen in de Marne-vallei en de
brug bij Dormans. De geallieerden die in
de Champagne waren gelegerd waren
voornamelijk Fransen, die steun kregen
van Britten, Amerikanen en Italianen. Door
deze divisies te bundelen en onder leiding
te stellen van de Franse generaal Foch
waren de geallieerden in staat om op 18
juli een groot tegenoffensief te beginnen
waardoor de Duitsers werden verrast en
gedwongen werden zich terug te trekken.
Deze Duitse nederlaag betekende het
begin van een gestage geallieerde opmars
die circa honderd dagen later uitmondde
in de wapenstilstand. De Tweede Slag bij
de Marne kan dus worden beschouwd
als het begin van het einde van de Eerste
Wereldoorlog.
HERINNERINGSPLAATSEN, MONUMENTEN EN
BEGRAAFPLAATSEN
Waar ooit het Westelijk Front lag, zijn nu tal van monumenten en begraafplaatsen
te vinden. Hier liggen soldaten van allerlei nationaliteiten (Brits, Italiaans,
Russisch, Pools, Amerikaans, Duits) evenals circa 160.000 soldaten uit alle
delen van Frankrijk.
MARNEMUSEUM
HET MONDEMENT MONUMENT
Het nieuwe Marnemuseum bevindt zich
in het hart van de Champagne, waar
gedurende de hele Eerste Wereldoorlog
zwaar gevochten is. Het museum is bedoeld
als centrum van getuigenissen uit deze
oorlog en is een goed uitgangspunt voor
een reis langs herinneringsplaatsen, Sur les
Pas des Armées de Champagne genaamd. Er
is een ontvangsthal, er is veel documentatie
beschikbaar, waaronder zeven lesbrieven,
en er is een filmzaal.
Het Monument National de la Victoire de
la Marne is een gigantische steen van 35,5
m hoog, met een fundering tot 22 m diep.
Het is van beton, waar roze steen uit de
Moezel in verwerkt is, en is gegoten over
een metalen frame. Het monument gedenkt
de Eerste Slag bij de Marne, in september
1914. Het werd gebouwd tussen 1931 en
1938 onder leiding van architect Paul Bigot.
Door de oorlogsverklaring vond de officiële
inwijding – gepland voor september 1939 –
pas plaats in 1951.Onderaan het monument
zijn de reliëfs aangebracht van de generaals
die in deze slag legers aanvoerden.
Daarboven is in de steen het Dagbulletin van
6 september gegraveerd, ondertekend door
generaal Joffre.
www.marne14-18.fr
HET MUSEUM VAN FORT
POMPELLE
Gebouwd na de oorlog van 1870 was
het Fort de la Pompelle een van de 13
verdedigingswerken die op hoge locaties
rondom Reims verrezen. Echter, tegen het jaar
1910 veranderde de grenzen van Frankrijk en
aanvalstechnieken veranderden dus werd
het artillerie in de forten verwijderd. Toen
de Duitsers begin september 1914 Reims
binnenvielen, was men niet in staat om veel
weerstand te bieden en vielen de stad en
de forten waaronder Fort de la Pompelle
in handen van Duitse troepen van de 45ste
Reserve Saxon Infanterie Brigade.
Maar de Duitse bezetting duurde maar
een week vanwege the tegenoffensief
van de First Battle of the Marne op 13
september door Franse troepen. Het fort
werd een verdedigingsbastion voor de stad
die niet meer in handen van Duitsers viel,
ondanks verschillende pogingen daartoe.
In 1916 stationeerde ook het Russische
expeditiekorps zich in het fort om de
Franse troepen te versterken die de stad
verdedigden. Het fort wordt gerestaureerd
en gaat in de zomer van 2014 weer open.
www.cheminsdememoire.gouv.fr
www.mondement1914.asso.fr
HET AMERIKAANSE MONUMENT
BLANC MONT
Dit monument is opgericht door de
Verenigde Staten, ter herinnering aan de
heldendaden van de Amerikaanse en Franse
soldaten die in de Eerste Wereldoorlog in dit
gebied gevochten hebben. Aan deze strijd in
de Champagne namen 70.000 Amerikaanse
soldaten deel. Deze plek, de Blanc-Mont,
werd na een hevige strijd op 3 oktober
1918 veroverd door de 2de Amerikaanse
divisie. Het monument is ontworpen door
architect Arthur Loomis Harmon uit New
York en bestaat uit een toren met een trap
erin, die naar een panoramaterras leidt. Van
daaruit kijkt men uit over het gebied waar
de veldslag zich afspeelde. In de muren zijn
de insignes aangebracht van de vier divisies
die aan de strijd deelnamen.
www.abmc.gov
6
HERINNERINGSPLAATSEN, MONUMENTEN EN BEGRAAFPLAATSEN
DE RUSSISCH-ORTHODOXE KAPEL
Dichtbij Saint-Hilaire-le-Grand in de Marne
staat een kapel uit 1937, de Chapelle
Orthodoxe Russe, die waakt over de
overblijfselen van 915 Russische soldaten
die in Champagne-Ardennen sneuvelden.
De kapel houdt de herinnering levend aan
de 4.000 Russische soldaten die van 1916 tot
1918 op Frans grondgebied sneuvelden.
www.cheminsdememoire.gouv.fr
DE HAND VAN MASSIGES
Dit hooggelegen gebied, boven het
dorp Massiges in de Argonne, wordt zo
genoemd wegens de heuvelruggen die
samen een hand lijken te vormen. Dit was
een uitstekende verdedigingsplek voor de
Duitsers die zich in september 1914 terug
moesten trekken uit de Marnevallei. Ze
legden hier dan ook loopgraven aan. Tussen
september 1914 en december 1915 was dit
het hart van de loopgravenoorlog in de
Champagne. Sporen ervan zijn nog altijd
te zien in het landschap. De eigenaar van
deze grond, de Associatie van de Hand
van Massiges, wil de loopgraven hier
restaureren. Bij de graafwerkzaamheden
zijn tot nu toe de stoffelijke resten van
zes Franse en één Duitse soldaat ontdekt,
evenals tal van voorwerpen. .
[email protected]
HET OORLOGSMONUMENT VAN
NAVARIN
MONUMENT VOOR DE SLAG BIJ
DORMANS
Het monument ligt op de linkeroever van
de Marne, op een helling die uitzicht biedt
over de rivier en de stad Dormans. Toen
het plan voor een groot monument ter
herdenking aan de strijd rond de Marne
ontstond, koos maarschalk Foch deze
plek uit. De bouw was mogelijk doordat
Madame de la Rochefoucauld in 1919 een
stichting had opgericht, met in het bestuur
de kardinaal van Reims en de bisschop van
Châlons. Deze stichting verwierf een groot
park met een kasteel en op 18 juli 1920
werd de eerste steen voor de kapel gelegd.
Marcel en Closson zijn de architecten van het
indrukwekkende geheel. Een monumentale
trap leidt naar een groot voorplein met een
zonnewijzer en een oriëntatietafel met de
namen van de plaatsen in de Marnevallei,
waar de strijd zich in 1918 afspeelde. Vanaf
het voorplein komt u bij de crypte, waar de
kerk met zijn klokkentoren en twee kleine
torentjes bovenuit steekt.
Dit monument ligt tussen de dorpen Souain
en Sommepy-Tahure, in het gebied waar de
Slagen om de Champagne plaatshadden.
Het herdenkt de soldaten die tijdens deze
veldslagen, in oktober 1914 en september
1915, sneuvelden. Het monument, dat
op 28 september 1924 werd onthuld
door maarschalk Joffre, kijkt uit over het
voormalige slagveld. Sporen daarvan zijn
nog altijd terug te vinden in het landschap.
Het monument, dat een piramidevorm
heeft, herbergt een kapel. Op de muren
daarvan staan de namen van de soldaten
die nog altijd worden vermist. Ook liggen er
de stoffelijke resten van 10.000 onbekende
soldaten. Het graf van generaal Gouraud,
oprichter van het monument, is hier ook
te vinden: hij wilde begraven worden
temidden van hen over wie hij van 1916 tot
1918 het commando had gevoerd.
HET KAMP IN DE MOREAUVALLEI
Dit voormalige Duitse kamp, gelegen in
de derde linie van het loopgravenstelsel,
ligt nabij het dorp Vienne-le-Château in
het Bos van Argonne. Veel onderdelen
van het kamp zijn gerestaureerd (de
douches, de slaapvertrekken, de winkel,
ondergrondse tunnels, loopgraven). Een
bezoek aan het kamp geeft een goed idee
hoe het Duitse leger was georganiseerd.
De restauratiewerkzaamheden worden
uitgevoerd door een Frans-Duitse stichting
en onder de vrijwilligers zijn veel studenten.
Het kamp is op zaterdagochtend te
bezoeken.
[email protected]
Tel: 00 33 (0)3 26 49 11 85
www.cheminsdememoire.gouv.fr
www.tourisme-dormans.fr
7
STEDEN EN ERFGOED
REIMS,
Kroningsstad
Reims is de toegangspoort tot de Champagne en per TGV in 45
minuten te bereiken vanaf Parijs. Het is een bruisende stad met een
aantrekkelijk en levendig centrum. Omdat de stad na bombardementen
in de Eerste Wereldoorlog grotendeels is herbouwd in de jaren 20
en 30 zijn er nu veel prachtige bouwwerken in Art Deco-stijl te zien.
De stad heeft uiteraard ook een grote aantrekkingskracht wegens de
vele champagnehuizen die er hun hoofdkantoor hebben. Een bezoek
aan een van de ondergrondse champagnekelders, gevolgd door een
proeverij, is een must voor een ieder die Reims bezoekt.
Historische plaatsen
Reims staat ook bekend als de kroningsstad van Frankrijk: 33 koningen
werd hier gekroond, van Karel III in 893 tot Karel X in 1825. Op acht na
werden ze allemaal in de huidige kathedraal gekroond.
De kathedraal van Notre-Dame – gebouwd in 1211 – is een juweeltje
van Franse gotische architectuur. Het beeld van de glimlachende
engel is het symbool van de stad geworden. De kathedraal is een
van de drie Werelderfgoedmonumenten in Reims, naast het klooster
van St Remi (met de St Remi Basiliek) en het Palais de Tau, de
voormalige residentie van de aartsbisschop van Reims, dat nu het
kathedraalmuseum huisvest. (zie ook pag. 12).
Musea in Reims
Het Palais de Tau, het voormalige bisschoppelijke paleis, is
tegenwoordig een museum: hier liggen de 17de-eeuwse schatten uit
de kathedraal. Er zijn nog diverse middeleeuwse vertrekken te zien,
waaronder de Tau-zaal waar het kroningsdiner werd gehouden, en
de Palatine kapel. Tot de bijzonderste objecten in het Palais de Tau
behoren de 9de-eeuwse talisman van Karel de Grote (742-814) en de
schrijn voor de Sainte-Ampoule, de ‘heilige flacon’ waarin de olie werd
bewaard om de nieuwe koning te zalven. Ook de kroningsmantel van
Karel X (1825) wordt hier tentoongesteld.
www.palais-tau.monuments-nationaux.fr
Het Musée des Beaux Arts biedt onderdak aan een prachtige
collectie schilderijen, beeldhouwwerken, meubels en kunstobjecten
uit de belangrijkste kunststromingen van de 16de tot de 20ste eeuw.
Elke eerste zondag van de maand is de toegang gratis.
Het Musée Historique Saint-Rémi bevindt zich in de 17de en 18deeeuwse gebouwen van de voormalige Saint Remi abdij, die op de
werelderfgoedlijst van de Unesco staat. De uitgebreide collectie laat
de geschiedenis van Reims zien, van de prehistorie tot de Renaissance.
Het museum heeft vier afdelingen: de historie van de abdij, Reims in
de Romeinse tijd, regionale architectuur door de eeuwen heen en de
lokale militaire historie.
Le Vergeur, oorspronkelijk een prachtig woonhuis uit de Renaissancetijd, is nu een tentoonstellingsruimte waar het oude Reims wordt
getoond. De collectie bestaat uit kleding, foto’s en andere objecten die
de laatste eigenaar van het huis, Hugues Krafft (1853-1935) meebracht
van zijn vele reizen. De etnografische collectie biedt, samen met
Kraffts meubels, bibliotheek en andere persoonlijke eigendommen,
een blik op het leven in de 19de eeuw. Er worden rondleidingen
gegeven in het Engels.
Het Musée Automobile Reims-Champagne is een van de
belangrijkste automusea in Frankrijk. Er staan circa tweehonderd
auto’s, daterend van 1908 tot heden. Je vindt er zowel bijzondere
motoren als prachtige antieke auto’s. www.musee-automobile-reimschampagne.com
For more information on the museums of Reims :
www.reims.fr/culture-patrimoine/musees-et-collections-perma
8
Reims-pas en audiotour
De Reims-pas geeft recht op een gratis audiotour (in het Engels)
bij verschillende stadswandelingen, biedt gratis toegang tot één
van de zes musea en kortingen en aanbiedingen in verschillende
champagnehuizen, winkels, restaurants , bezienswaardigheden en
fietsverhuur. De Reims-pas kost 9 euro en is drie dagen geldig. De pas
is te koop bij het Office de Tourisme (de VVV), maar kan ook online
worden besteld.
www.reims-tourisme.com
Een tochtje per open bus
Het Office de Tourisme heeft twee audiotours per open panoramabus
uitgezet. De City Tour kost 10 euro p.p. en duurt circa een uur. De
Wijntour gaat langs de wijngoederen van de Champagne. Onderweg
wordt er gestopt bij een wijnboer voor een rondleiding en een
proeverij. Bij de Moulin de Verzenay wordt een stop ingelast om foto’s
te maken. Deze tour duurt circa drie uur en kost 35 euro p.p. Wie boekt
via de website van het Office de Tourisme krijgt 10 procent korting.
www.reims-tourisme.com
Nieuw vanaf de zomer van 2014:
Herinneringen aan de Eerste Wereldoorlog
Reims 14-18 pas: deze pas geeft de bezoeker gratis toegang tot
vier historische musea die de Eerste Wereldoorlog behandelen.
Een audiotour over de wederopbouw van Reims is inbegrepen.
STEDEN EN ERFGOED
Eerste Wereldoorlog: Vernietiging en wederopbouw
Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog lag Reims in puin. Van de
14.000 huizen waren er nog maar 60 bewoonbaar. 80% van de stad was
verwoest in de oorlog. Maar dankzij de wilskracht van de bevolking en
Amerikaanse
hulp werd de stad herbouwd. Tussen 1920 en 1930 hebben maar liefst
325 architectenbureaus een nieuwe stad ontworpen. De stad kreeg
een nieuw gezicht, met vele stijlen, waaronder veel Art Deco-details.
Prachtige voorbeelden zijn de Carnegie-bibliotheek, de gevel van de
Opera-bioscoop, de kerk van Saint-Nicaise en het Grand Théâtre.
Het Fort de la Pompelle, zo’n vijf kilometer ten zuiden van Reims en
tijdens WOI in gebruik als verdedigingswerk, is nu een museum met
een interessante verzameling memorabilia uit die oorlog: documenten,
legervoertuigen, wapens en de grootste collectie Duitse legerhelmen.
Het museum gaat in de zomer van 2014 na restauratie weer open.
De Tweede Wereldoorlog: hoofdkwartier van de geallieerden
Ook de Tweede Wereldoorlog drukte zijn stempel op Reims: in een
lokaal van het Collège Moderne et Technique (een school vlakbij het
station), richtte generaal Eisenhower, de opperbevelhebber van de
geallieerde troepen, zijn hoofdkwartier in. Op deze plaats tekenden de
Duitsers op 7 mei 1945 om 02.41 in de ochtend hun onvoorwaardelijke
overgave, waarmee er een einde kwam aan de oorlog in Europa.
De Salle de la Reddition (de zaal waar de handtekeningen werden
gezet) is sindsdien een historisch monument en maakt nu deel uit
van een indrukwekkend museum over de Tweede Wereldoorlog. (Zie
ook page 23).
Gallo-Romeinse kalkgroeven
De pure witte kalk onder de wijk Saint-Remi in Reims werd tussen
de 4de en de 15de eeuw gewonnen als grondstof voor de bouw
en voor de textielindustrie.
Vandaag de dag zijn er zo’n 1.000 ondergrondse kalkgroeven
bekend, met een totale inhoud van zo’n 300.000 m³. Ze variëren
in diepte van 7 tot 70 meter en zijn verbonden door tunnels en
doorgangen. Tijdens de oorlog was dit doolhof een toevluchtsoord
voor soldaten.
Met de verdere groei van de champagne-industrie in de 18de en
19de eeuw bleken deze kelders, met hun constante temperatuur
van zo’n 11 graden Celsius en hun hoge luchtvochtigheid, een
ideale opslagplaats voor champagne. De ondergrondse gewelven
van Reims zijn het belangrijkste industriële erfgoed van de stad
en kunnen worden bezocht onder leiding van een gids in een
van de vele champagnehuizen in het zuidoosten van Reims (bijv.
Veuve Clicquot, Pommery, Taittinger etc).
VVV Reims
www.reims-tourism.com
EPERNAY,
de hoofdstad van de Champagne
Hoewel bescheiden in omvang (25.000 inwoners) staat Epernay
wereldwijd bekend als de hoofdstad van de Champagne. Omgeven
door wijngaarden ademt de hele stad de sfeer van champagne. De
bekendste straat is de Avenue de Champagne: deze heeft aan
weerszijden vele 19de-eeuwse huizen in Renaissance- en klassieke
stijl waar vermaarde champagnehuizen gevestigd zijn, waaronder
Moët & Chandon, Perrier Jouët, Mercier en De Castellane. De avenue
staat op de lijst van de ‘100 smaakvolste plaatsen in Frankrijk’. Onder
het stadje ligt een netwerk van 110 km aan kelders waar ruim 200
miljoen flessen champagne zijn opgeslagen.
In Epernay is tevens het hoofdkantoor van het Comité
Interprofessionnel du Vin de Champagne (CIVC). Deze
handelsorganisatie werd in 1941 opgericht en beheert de belangen
van wijnboeren, champagnehuizen en andere belanghebbenden.
www.champagne.com.
Het Office de Tourisme organiseert gratis champagneproeverijen. Bij
champagnebar ‘C Comme Champagne’ kun je voor een redelijke prijs
vijf of zes verschillende champagnes proeven (www.c-comme.fr. Zie
ook pagina 41). Epernay beschikt over goede restaurants, hotels en
enkele goede chocolatiers (Vincent Dallet en Emmanuel Briet).
Een van de populairste evenementen is het Habits de Lumières
(Lichtjesfeest) dat elk jaar in het tweede weekend van december
wordt georganiseerd. De Avenue de Champagne en de omliggende
straten wordt omgetoverd tot een waar champagnefestijn met tenten,
proeverijen, eetstalletjes, vuurwerk en meer. In 2014 valt Habits de
Lumière op 12-14 december
Een bezoek aan Epernay
Het Office de Tourisme van Epernay, gevestigd aan de Avenue
de Champagne, organiseert stadsritten van drie kwartier in een
leuk toeristentreintje dat ‘MilleBulles’ (duizendbellen) heet. De
rondritten zijn in het Nederlands, Engels en Duits, zesmaal per
dag tussen Pasen en oktober.
Wil je de stad liever op eigen houtje verkennen, dan kun je een
elektrisch autootje huren (max 45km per uur), per uur, halve
dag of hele dag. Je moet over een geldig rijbewijs beschikken.
VVV Epernay et sa région
www.ot-epernay.fr
9
STEDEN EN ERFGOED
TROYES,
stad van duizend kleuren
Het centrum van Troyes, met zijn prachtige
vakwerkhuizen, stenen daken, vensters van
glas-in-lood en houten en stenen muren,
is een plaatje. Het zijn bouwmaterialen
die je doorgaans alleen in Middeleeuwse
architectuur tegenkomt.
Troyes ligt aan de rivier de Seine en de Via
Agrippa (de Romeinse handelsroute tussen
Rome en Boulogne-sur-Mer). De stad dateert
al uit de Romeinse tijd, al is daar vandaag de
dag nog maar weinig van te zien. De stad
werd steeds belangrijker toen de graven
van Champagne Troyes tegen het einde
van de 9e eeuw tot hun hoofdstad maakten.
Troyes bleef dat tot aan de Franse Revolutie
in 1789.
In de 12de en 13de eeuw was Troyes
een belangrijke handelsstad waar grote
beurzen werden gehouden, beter bekend
als de Foires de Champagne. Hier kwamen
handelaren uit heel West-Europa naartoe
om wol, zijde, leer, bont, kruiden, kostbare
houtsoorten en goud en zilver te kopen en
te verkopen.
De eenheid van gewicht voor goud in de
tijd werd bekend als de troy ounce, nog
altijd in gebruik als gewichtsmaat voor
edelmetalen. De kerk St. Jean-au-Marché
was het middelpunt van de wijk waar
de beurzen werden gehouden en veel
straatnamen herinneren hier nog aan,
zoals de Rue de la Montée des Changes (de
Stijgendewisselkoersenstraat).
In 1524 werd een groot deel van de
Middeleeuwse stad door een grote brand
verwoest, ondanks de vele kanalen die de
stad rijk is. Maar de stad werd snel herbouwd
in zijn oorspronkelijke staat en vandaag
de dag zijn veel van de 16de- eeuwse
vakwerkhuizen, met hun binnenplaatsen en
waterputten, in een uitstekende staat.
De rijkdom van de stad en het feit dat zij
nooit ernstige schade heeft opgelopen
door oorlogsgeweld hebben hun sporen
nagelaten. De tien kerken in het stadscentrum
zijn alle voorzien van prachtige glasin-loodramen, met als hoogtepunt de
kathedraal, die 1500m² aan glas-in-lood
ramen heeft. Wie van glas-in-lood houdt,
moet beslist naar het departement Aube
(waarvan Troyes de hoofdstad is): hier is
maar liefst 9.000m² aan glas-in-lood te
vinden. Sinds 2013 is er een permanente
expositie (Cité du Vitrail) gewijd aan glasin-lood in het Hôtel-Dieu-le-Comte. Hier zijn
25 religieuze en civiele meesterwerken van
glas-in-lood, daterend van de 12de tot de
21ste eeuw, te bewonderen.
10
Troyes is ook bekend om zijn 16e eeuwse
beeldhouwwerken, waarvan er zestig te zien
zijn in de Saint Pantaléon Kerk. Ook een bezoek
waard is het doksaal – de gebeeldhouwde
stenen wand die het schip scheidt van het
priesterkoor - in de Sainte Madelaine Kerk (zie
pagina 13).
Troyes, nog steeds een belangrijk centrum voor
de textielindustrie, heeft één van Europa’s
grootste mode outlets. Hier vindt u de grote
merken tegen sterk gereduceerde prijzen. Je
vindt er onder meer MacArthurs Glen, Marques
Avenue, Lacoste en Petit Bateau.
MUSEA IN TROYES
Het Apotheekmuseum
Dit museum bevindt zich in het oude hospitaal van Troyes, het uit de 12de eeuw daterende
Hôpital Hôtel-Dieu. In de 18de eeuw werd het verbouwd in klassieke stijl en kreeg het gebouw
een grote binnenplaats met een fraai hek. De apotheek is nog in originele staat: met eiken
wandpanelen en planken met zeldzame houten pillendoosjes, die zijn beschilderd al naar gelang
hun inhoud: kamelenurine, drakenbloed, mensenhersenen. Ze geven een fascinerend inkijkje in
de farmaceutische praktijken van die tijd.
Maison de l’Outil et de la Pensée Ouvrière
Jean Mauroy, belastinginspecteur van de koning, liet in zijn testament vastleggen dat zijn huis na
zijn dood een weeshuis moest worden. Zijn enige voorwaarde was dat de kinderen die er woonden
een vak zouden leren. In 1746 arriveerden de eerste weefgetouwen in het huis waarmee de
kinderen kousen konden maken. Ze werden de belangrijkste kousenmakers van Troyes. Het Hôtel
Mauroy heeft nu een verzameling van ruim 10.000 objecten en gereedschappen uit traditionele
ambachten.
www.maison-de-l-outil.com
Museum van Moderne Kunst
Dit museum is gehuisvest in het voormalige bisschoppelijke paleis (dat dateert uit de 16de en
17de eeuw), vlak naast de kathedraal. Hier vindt u hoogtepunten uit de Franse kunst van de late
19de eeuw tot aan de jaren 60 van de 20ste eeuw, zoals de Fauvisten en de Parijse School. Hier
bevindt zich ook de grootste collectie schilderijen van André Derain, Roger de la Fresnaye en werk
van Maurice Marinot, een beroemde glazenier die in Troyes werd geboren.
Hondentoerisme
Een leuk initiatief van de VVV Troyes: een speciaal welkomstpakket voor honden. Daarin zit een
folder met ‘hondvriendelijke’ plekken, suggesties voor hotels en restaurants en wandelingen,
een poepschep en een kom voor water. Helaas is het pakket alleen in het Frans. Ze noemen het
‘toutourisme’ naar het Franse woord ‘toutou’ voor hondje.
Office de Tourisme Troyes en omgeving
www.tourisme-troyes.com
STEDEN EN ERFGOED
EEN BEZOEK AAN TROYES
Hendrik V van Engeland en het Verdrag van Troyes
De Troyes Pass bevat 12 vouchers die toegang geven tot
vijf verschillende musea, gratis champagne en chocolade
proeverijen, fietshuur, en korting in verschillende bekende
modewinkels in de stad. De pas kost €12, is verkrijgbaar bij
de VVV Troyes en is het hele jaar 2014 geldig.
Hendrik V van Engeland en het Verdrag van Troyes
De stad Troyes heeft een belangrijke rol gespeeld in de
gemeenschappelijke geschiedenis van Frankrijk en Engeland:
hier werd in 1420 het Verdrag van Troyes getekend nadat het
aanzienlijke kleinere leger van de Britse koning Hendrik V de
Fransen versloeg bij Agincourt. Door het verdrag van Troyes werd
Hendrik V uitgehuwelijkt aan Catherine van Valois, de dochter van
Karel VI. Samen met zijn erfgenamen zou hij Karel VI opvolgen
als koning van Frankrijk, terwijl kroonprins Karel werd onterfd.
De bruiloft vond plaats in de kerk van St-Jean in de oude stad
van Troyes. Echter, Hendrik V overleed een paar maanden voor
Charles VI en zodoende ging de Franse kroon naar de babyzoon
van Hendrik VI. Intussen eiste ook kroonprins Karel de troon
op na de dood van zijn vader. Dankzij de bemoeienissen van
Jeanne d´Arc werd hij op 17 juli 1429 in de kathedraal van Reims
gekroond tot Karel VII, koning van Frankrijk ( zie pagina 12).
Audiotours
Bij het Office de Tourisme zijn twee audiotours in het
Nederlands verkrijgbaar: de Cats rondwandeling gaat vooral
door de wijk waar de kerk van St-Jean ligt en voert langs
prachtige houten en stenen huizen. De Canon rondwandeling
voert door het oudste deel van de stad, bij de kathedraal.
Apps over Troyes
Er is een gratis Franstalige app beschikbaar over Troyes,
die informatie geeft over bezienswaardigheden en
de geschiedenis. De app, Click ’n Visit geheten, bevat
plattegronden en geeft informatie over restaurants, outlet
stores, uitgaansmogelijkheden en accomodatie. Click ’n Visit
kan worden gedownload in de app store (iPhones), Google
Play (android) of via de website van de VVV. Er zijn nog twee
andere gratis apps over Troyes: Click ’n Shop (voor winkels in
en rond Troyes) en Troyes Tour.
Troyes bezoeken met kinderen
Wie Troyes wil bezoeken met kinderen kan de audiotour
Troyes ten tijde van het zwaard boeken. Deze rondleiding is
speciaal bestemd voor kinderen en jong volwassenen.
A kid’jouer : Bij het Office de Tourisme is ook een Franstalig
boekje met grappige vragen, foto’s en cartoons verkrijgbaar
waarmee kinderen het centrum van Troyes kunnen ontdekken.
Aan het einde van de tour krijgen de kinderen een cadeautje
en een certificaat. Er zijn twee versies: voor kinderen van 4-7
jaar en voor 8-12 jaar.
Thema-rondleidingen (vanaf het Office de Tourisme, in het
Engels)
Rashi en de voormalige Joodse wijk van Troyes
De Middeleeuwse geleerde Rashi (1040-1105) werd in Troyes
geboren. Als kind bezocht hij Talmoed-scholen in het Rijnland
en toen hij 25 was, stichtte hij zijn eigen Talmoed-school in
Troyes. Zijn heldere en erudiete commentaren op de Talmoed
en de Bijbel maakten hem tot de bekendste rabbi uit de
Middeleeuwen. Hij overleed op 65-jarige leeftijd in Troyes.
Troyes, cradle of the Knights Templar
Hugues de Payns (1070-1136) was de eerste grootmeester
van de Orde van deTempeliers. Hij werd geboren in een
dorpje vlakbij Troyes en nam deel aan de Eerste Kruistocht, in
1095. De laatste keer dat hij in het Heilige Land was, stichtte
hij met zeven anderen de
11
STEDEN EN ERFGOED
CHALONS-EN-CHAMPAGNE,
Sprankelend Venetië
Châlons-en-Champagne is een leuk, rustig stadje met twee mooie
pleinen die zijn omgeven door café’s en vakwerkhuizen. Omdat
er diverse kanalen en rivieren door de plaats lopen, noemen de
bewoners hun stad ook wel eens ´klein Venetië´. De plaatselijke
VVV organiseert van mei tot september boottochten van 40
minuten op de rivieren Mau en Nau die in lange tunnels onder de
oude binnenstad lopen. In juli en augustus zijn er ook ’s avonds
boottochten. Wat avontuurlijker aangelegde bezoekers kunnen
voor 10 euro een tweepersoons kano huren waarmee je de stad
rond kunt varen. De stad heeft ook drie mooie parken: de Petit
Jard, de Grote Jard en de Jard Anglais, waar je kunt wandelen,
uitrusten en picknicken. (Zie ook pagina 38).
Fijnproevers komen aan hun trekken in twee winkels die zijn
gespecialiseerd in de lokale gastronomie. Passion Terroir biedt
een ruime keuze aan regionale specialiteiten. De eigenaar heeft
twee unieke producten gecreëerd: Craies Briques (krijtstenen),
chocola in wit en rood die de kalk- en bakstenen bouwstijl van
de Champagne verbeeldt, en Châlonnais, een aperitief op basis
van ratafia dat je kunt drinken met ijs, met witte wijn of met
champagne. www.lapassionduterroir.com
Bij Le Cellier Champenois kun je terecht voor een veelheid
aan champagnes, maar ook voor picknicklunches en regionale
producten, ideaal voor op warme dagen in het park of langs het
water. www.lecellierchampenois.com
VVV Châlons-en-Champagne
www.chalons-tourisme.com
Strategisch gelegen aan de rivier de Marne en de Via Agrippa
(de oude Romeinse weg van Rome naar Boulogne-sur-Mer),
ontwikkelde Châlons-en-Champagne zich tot een belangrijk
economisch centrum in Noord-Europa. Na de Franse revolutie werd
de naam van de stad veranderd in Châlons-sur-Marne omdat de
oude naam refereerde aan het koningshuis (in dit geval de graven
van Champagne) en dat was destijds verboden. In 1997 werd de
naam Châlons-en-Champagne weer ingevoerd.
Châlons-en-Champagne is de bestuurlijke hoofdstad van de
regio Champagne-Ardenne. De prefectuur is gehuisvest in het
prachtige 18e-eeuwse Hôtel des Intendants, voorheen de zetel
van de vertegenwoordiger van de koning. Het regionale bestuur
werkt vanuit het 19e-eeuwse ‘Grand Seminaire’, voorheen een
opleidingsinstituut voor religieuzen.
Châlons is bekend om zijn vele glas-in-loodramen. Enkele
fraaie ramen zijn te vinden in de gotische kathedraal van Saint
Entienne en de Notre Dame-en-Vaux, waarvan het carillon op
de werelderfgoedlijst van de Unesco staat. Het Museum van
Schone Kunsten en Archeologie heeft een zeer interessante
kunstcollectie en archeologische verzameling.
In Châlons staat ook de enige circusschool van Frankrijk, het
Centre National des Arts du Cirque (CNAC). In de maand juni is
er in Châlons een speciaal festival, het Festival des Furies, voor
de circuskunst. Gedurende het festival worden in de hele stad
straatvoorstellingen, speciale shows en demonstraties gegeven.
(7-14 juni 2014).
Uit Châlons komt ook de prestigieuze Champagne Joseph Perrier.
De kelders bevinden zich in de oude Gallo-Romeinse kalkgroeven,
uitgehouwen in een heuvel in de stad. Dit betekent dat de kelders
niet erg diep liggen en er geen trappen nodig zijn om de kelders te
bereiken. De VVV organiseert Engels- en Franstalige rondleidingen
door de kelders (in juli en augustus dagelijks om 14u, de rest van
het jaar op de eerste zondagochtend van de maand).
WANDELEN EN FIETSEN
Het oude jaagpad langs het Marnekanaal is nu een aantrekkelijk fiets- en wandelpad van 12km tussen de dorpen Recy, ten noordwesten
van Châlons, en Moncetz-Longevas in het zuidoosten. Van mei tot oktober kunnen er fietsen (ook elektrisch) worden gehuurd bij de VVV. Daar
is ook een routebeschrijving verkrijgbaar. Geen zin in een fiets? Huur dan een segway (inclusief 10 minuten training). Uiteraard kunt u ook
uw eigen fiets gebruiken en een routebeschrijving halen bij de VVV.
12
STEDEN EN ERFGOED
CHARLEVILLE-MEZIERES,
Hoofdstad van het poppentheater
Het moderne Charleville-Mézières, in het hart van de Ardennen,
ontstond in 1966 door de samenvoeging van Charleville - een door de
Italiaanse prins Carlo Gonzago in 1606 gestichte stad - en de militaire
vesting Mézières. De stad heeft een buitengewoon afwisselende
architectuur, waarvan het Place Ducale een van de pronkstukken
is. Het uit 1612 daterende plein, aangelegd door Clément Métezeau,
heeft veel weg van de Place des Vosges in Parijs. De gebouwen uit
de Middeleeuwen, de 17de eeuw, de Renaissance en het industriële
tijdperk bieden een prachtige afwisseling!
De legendarische, controversiële dichter Arthur Rimbaud werd
geboren in Charleville-Mézières. Hij keerde er telkens terug en ligt
er ook begraven. Door de stad is een wandeling uitgezet langs zijn
geliefde plekken, die leidt langs het ontroerende Musée Rimbaud
dat geheel aan hem gewijd is: deze Rimbaud-collectie is een van de
grootste ter wereld (zie ook pag 25). Het museum wordt momenteel
gerenoveerd en gaat in het voorjaar van 2015 weer open.
Charleville is ook de marionettenhoofdstad. Het Institut
International de la Marionnette van Charleville-Mézières en de Ecole
Supérieure Nationale des Arts de la Marionnette (ESNAM) geven
trainingen aan marinonettenspelers. Iets waar je niet omheen
kunt in Charleville-Mézières is de Grand Marionnettiste, een klok
van 10 meter hoog, gemaakt door Jacques Monestier. Elke dag op
het hele uur (van 10 tot 21 uur) wordt hier het leven van de Vier
Heemskinderen (les Quatre fils Aymon, een beroemde legende uit
de Ardennen) vertoond.
Wereldfestival Marionettentheater
Festival Mondial des Théâtres des Marionnettes
Het volgende festival vindt plaats van 18-27 september 2015.
Dit festival vindt om de twee jaar plaats en trekt dan
poppenspelers uit de hele wereld. In 2013 waren dat er
bijna honderd uit 25 landen. Het festival trok toen 160.000
bezoekers. Tijdens het festival, dat tien dagen duurt, verandert
de stadin een kleurig en levendig podium. Op allerlei locaties
– scholen, straten, binnenplaatsen – worden voorstellingen
gegeven, van schaduwtheater tot het Japanse bunraku, en van
miniatuurpoppen tot levensgrote creaties.
www.festival-marionnette.com
CHAUMONT,
Stad van de graven van Champagne
Deze strategisch gelegen stad stamt uit de feodale tijd. De enige
overblijfselen daarvan zijn de stadswallen, een jesuïtische kapel
en de 12de-eeuwse kazerne waar de belangrijkste man in de
stad en zijn soldaten verbleven. Toen de welvarende graven van
Champagne in de 13de eeuw aan de macht kwamen, lieten zij voor
zichzelf het Château de Chaumont bouwen. De overblijfselen van
het kasteel huisvesten nu het historisch museum van Chaumont en
het Paleis van Justitie.
Chaumont is een groene stad: in het centrum is veel groen en
er zijn bossen vlakbij. Kenmerkend voor de architectuur van de
stad zijn de vierkante en ronde torentjes aan veel huizen. Ook de
overdekte markt en de 13de-eeuwse basiliek, midden in de oude,
middeleeuwse wijk, zijn een bezoek waard.
Een andere trekpleister in Chaumont is het prachtige viaduct waar
in 1857 voor het eerst een stoomlocomotief overheen reed. Voor de
aanleg van het zeshonderd meter lange viaduct, een ontwerp van
ingenieur Decomble, waren maar liefst 2.500 arbeiders nodig. Het
bouwwerk telt vijftig bogen en is een van de bijzonderste stenen
bruggen in Europa uit de tweede helft van de 19de eeuw. Bezoekers
kunnen over het viaduct wandelen en genieten van het prachtige
uitzicht over de Suize-vallei.
De handschoenenfabriek Tréfousse, die dateert uit de tweede helft
van de 19de eeuw, heeft eveneens bijgedragen aan de faam van
de stad, waar al sinds de Middeleeuwen handschoenen worden
gemaakt.
Elk jaar wordt in Chaumont het Festival van Affiches en Grafische
Kunst gehouden. In 2014 is dat van 17 mei tot 8 juni.
VVV Chaumont
www.tourisme-chaumont-champagne.com
www.festival-marionnette.com
VVV Charleville-Mézières
www.charleville-tourisme.com
13
STEDEN EN ERFGOED
LANGRES,
Fortified hilltop town
Langres is één van de oudste steden in
Frankrijk: het bestond al vóór de Romeinse
tijd. De stad, gelegen op een heuvel, heeft
maar liefst 3,5 km lange vestingmuren
waarover je een rondwandeling kunt maken
met prachtige vergezichten. De binnenstad
is een doolhof van steegjes en smalle
straten met vele Renaissance-huizen.
Gebouwd op de rotsige uitlopers op de grens
van de Champagne en de Bourgogne, was
deze vesting de hoofdstad van de Gallische
‘Lingones’ stam. Hier is de plaatsnaam
Langres van afgeleid. Tijdens de Romeinse
bezetting is de stad getransformeerd tot een
klassieke stad, compleet met een tempel en
een forum, maar veel van de Romeinse
overblijfselen werden in de vierde eeuw
weer vernietigd door de bewoners zelf.
Zij bouwden de eerste vestingmuren. De
westelijke toegangspoort tot de stad bestaat
nog steeds. Andere overblijfselen van de
vestingwerken zijn te zien in het Musée
d’Art en d’Histoire.
In de Middeleeuwen was het bisdom van
Langres erg machtig, het regeerde zelfs
over Dijon. De bisschop van Langres was
tevens graaf en ridder, waardoor Langres
onderdeel bleef van het Franse koninkrijk
en bescherming genoot van de koning.
De nauwe banden met Bourgondië zijn
terug te vinden in de kleurige, geglazuurde
tegels uit de 19de eeuw op het dak van de
kathedraal van St. Mammès (12de eeuw).
Die kathedraal toont heel mooi de overgang
van de romaanse naar de vroeg-gotische
stijl. Langres groeide flink in de 13de en
14de eeuw en de vestingwerken werden
uitgebreid om de stad te beschermen tegen
indringers.
In de 16de eeuw maakte Langres een periode
van welvaart door, wat is terug te zien in de
vele mooi Renaissance-gebouwen. De vier
artillerietorens inclusief de Tour de Navarre
dateren uit deze tijd. In de Tour de Navarre is
nu het erfgoedcentrum gehuisvest. Hier vindt u
een goed overzicht van de geschiedenis van de
stad. In deze periode werd ook de arquebuse
ontwikkeld, een lang geweer waarin kruit werd
gestopt. Van half juli tot half augustus worden
bij de Tour de Navarre dagelijks schoten met
de arquebuse afgevuurd door ‘soldaten’ in
traditionele kledij.
Ieder weekend in augustus wordt het
Zomerfestival des Hallebardiers georganiseerd.
Een hellebaardier was een soldaat bewapend
met een hellebaard, een lang, speervormig
wapen met aan het einde een bijl. Tijdens het
festival worden gevechten nagebootst.
In de omgeving van Langres liggen vier
meren (Lac de la Liez, Lac de Charmes, Lac
de la Mouche and Lac de la Vingeanne), die
als reservoir dienen om de hoeveelheid
water in het Marnekanaal richting de Saône
te reguleren. Het is een ideaal gebied om
te zwemmen, te wandelen, te varen of voor
andere watersporten (zie pagina 31).
Bezoek aan Langres
Een ideale manier om de stad te
verkennen is per fiets – er zijn ‘gewone’
fietsen en elektrische fietsen inclusief
GPS te huur (voor 2 uur, een halve dag
of een hele dag).
Audiotours zijn te huur (ook in het
Nederlands) voor excursies door de
stad. In de huurprijs is de toegang tot
het Musée d’Art en d’Histoire en de
Tour de Navarre inbegrepen.
Tussen april en eind september
rijdt een klein toeristentreintje in
50 minuten door de stad met tekst
en uitleg in de taal van je keuze.
Vertrekpunt is de VVV.
VVV Pays de Langres
www.tourisme-langres.com
Diderot en de Verlichting
Een van de bekendste inwoners van Langres was Denis Diderot (1713-1784).
Hij was een vooraanstaand filosoof, schrijver en kunstcriticus ten tijde van
de Verlichting. Hij is vooral bekend geworden als mede-initiatiefnemer en
hoofdredacteur van de Encyclopédie, die hij opstelde samen met Jean le
Rond d’Alembert. Een exemplaar kan op verzoek bezichtigd worden in het
Musée d’Art en d’Histoire. In de Tour de Navarre is een expositie ingericht
over de Encyclopédie.
Diderot bracht zijn jeugdjaren door in Langres en onderhield de rest van
zijn leven een nauwe band met deze stad. Zijn vader was er smid. Diderot
overleed net voor de Franse Revolutie, in 1784. Eind 2013 is een nieuw
bezoekerscentrum geopend dat is gewijd aan het leven en werk van de grote
filosoof: het Maison des Lumières Denis Diderot.
www.diderot2013-langres.fr
14
STEDEN EN ERFGOED
Stadjes met karakter
Het kwaliteitslabel ‘stadjes met karakter’ werd in 1977 in het leven geroepen om sfeervolle
plaatsen met een rijke geschiedenis in Frankrijk aan te duiden. Steden en dorpen die een plek
willen veroveren op deze lijst moeten aan enkele voorwaarden voldoen, waaronder faciliteiten
opzetten voor bezoekers en culturele evenementen bevorderen. Een officiële jury, bestaande uit
vertegenwoordigers uit onder meer de culturele en toeristische sector, beoordeelt of een plaats aan
de criteria voldoet. Informatie over de criteria is te vinden op www.champagne-ardennen-toerisme.
nl
Vier steden en dorpen in de Champagne-Ardennen hebben het label ‘plaats met karakter’ gekregen:
de meest recente nieuwkomer, Sainte-Ménehould, ligt in het departement Marne, terwijl Bourmont,
Châteauvillain en Vignory in het departement Haute-Marne liggen.
CHATEAUVILLAIN
Een Middeleeuws juweeltje
Het historische stadje Châteauvillain, met stevige stadsmuren uit
de 12de en 14de eeuw en met meer dan twintig torens, is een
doolhof van steegjes en overdekte straatjes. Gelegen in een bocht
van de rivier de Aujon zijn er veel waterpartijen in de stad te zien.
Het nabijgelegen Parc aux Daims (het Damhertenpark, 272 hectare
groot) is een favoriete bestemming voor wandelaars.
www.chateauvillain.com
SAINTE-MENEHOULD
Hoofdstad van de Argonne-streek
Aan de rand van de Champagne en het Forêt d’Argonne, een
langgerekt, heuvelachtig bosgebied, ligt het pittoreske, vriendelijke
stadje Sainte-Ménehould. Hier werd Dom Pérignon in 1639 geboren,
de uitvinder van de champagne. Sainte-Menehould is ook de plaats
waar koning Lodewijk XVI, op de vlucht voor de revolutionairen, op
21 juni 1791 werd herkend door postbeambte en revolutionair JeanBaptiste Drouet. Hij achtervolgde de kleine koninklijke stoet naar
Varennes-en-Argonne, in het departement Meuse, waar Lodewijk
gevangen werd genomen. Het stadje werd in 1719 verwoest
door brand. De wederopbouw begon in 1830. Nog altijd biedt de
plaats een 18de-eeuwse aanblik. Interessante gebouwen zijn het
gemeentehuis en het Hôtel Viard, waar het historisch museum is
gevestigd.
www.argonne.fr
BOURMONT
Een panoramisch uitzicht in een groene omgeving
Het ommuurde stadje Bourmont, gelegen op een verhoogde
rotspunt boven de Maasvallei, op de grens van de Champagne en
Lotharingen, biedt een schitterend uitzicht over de groene, bosrijke
omgeving. De terrastuinen en de mooie architectuur, waaronder
twee kerken, nodigen uit tot een rondwandeling door het stadje.
www.bourmont.fr
VIGNORY
Historische architectuur
De historie van Vignory, strategisch gelegen tussen de rivier de
Marne en het Forêt de l’Étoile, gaat terug tot de 11de eeuw, toen
het plaatsje in het bezit was van de heren van Vignory. Van het
grote fort en de 12de-eeuwse torens zijn niet veel meer dan
ruïnes over, net als van de stadswallen en de Tour au Puits. Het
geheel ademt nog steeds een Middeleeuwse sfeer. Bijzonder zijn
de gebeeldhouwde kapitelen op de pilaren in de Romaanse kerk
Sainte Etienne.
www.tourisme-chaumont-champagne.com
www.patrimoine-vignory.fr
15
WIJNTOERISME
In de Champagnestreek kun je naar hartelust de wereld van de wijn ontdekken. Er zijn hier tal van mogelijkheden om wijn
met cultuur en ontspanning te combineren. Je kunt wijncursussen volgen of champagne proeven, champagne-huizen en
wijngaarden bezoeken en er zijn diverse champagnemusea. Je kunt zelfs champagne proeven in een boom!
DE CHAMPAGNE APPELLATION
De druiventeelt van de Champagne
Appellation beslaat ongeveer 34.000
hectare, wat neerkomt op 4% van het totale
wijnareaal in Frankrijk. De wijngaarden
liggen grotendeels in het gebied van de
Marne (67%), rond Reims en Epernay,
maar ook in het departement van de Aube
(23%) en verder in de Aisne, Haute-Marne
en Seine-et-Marne. Dit wijngebied is
gedefinieerd en gelimiteerd door de Franse
wet in 1927 (Appellation). Alleen wijnen
die van druiven uit dit gebied komen en
die hier geproduceerd worden, mogen
Champagne heten.
De Champagne Appellation is verspreid
over 319 dorpen (‘crus’), waarvan er 17
aangemerkt zijn als Grand Cru en 42
als Premier Cru. Er zijn vier belangrijke
gebieden: de Montagne de Reims, de
Vallei van de Marne, de Côte des Blancs
(in de Marne) en de Côte des Bar (in de
Aube). Ruim 15.000 wijnproducenten,
349 champagnehuizen en 43 coöperaties
werken met de Champagne appellation.
De wijnboeren bezitten ongeveer
90% van de Champagne-wijngaarden.
De meesten hebben een stuk grond
van ongeveer twee hectare. Normaal
gesproken verkopen zij het grootste
gedeelte van hun druivenoogst. Ongeveer
eenderde van de wijnboeren maakt en
verkoopt ook zijn eigen champagne (dit
kunnen onafhankelijke producenten zijn
of boeren die zijn aangesloten bij een
coöperatie). Zij nemen ongeveer eenderde
van de jaarlijkse champagneverkoop voor
hun rekening.
De champagnehuizen bezitten ongeveer
10% van de wijngaarden en kopen zodoende
ook veel druiven in om champagne te
maken onder hun eigen naam. Ze hebben
het hele proces van champagne maken in
eigen hand: het persen van de druiven, de
fermentatie, het blenden en het opleggen
(bewaren) van de flessen wijn. De verkoop
van de champagnehuizen is goed voor
tweederde van de champagnemarkt en
het grootste deel van de export. Boeren en
champagnehuizen vullen elkaar goed aan
en hebben eenzelfde belang bij de zorg
voor de champagne.
16
DE ONTWIKKELING VAN CHAMPAGNE
Verkoopcijfers (in 2012):
Totaal: 308.837.119 flessen
In Frankrijk blijven: 171.456.478 flessen(55 %)
Voor de export: 137.380.641 flessen (45%)
Export naar (in % van de export):
1. Groot-Brittannië
32 445 352
24 %
2. USA
17 689 150
13%
3. Duitsland
12 560 386
9%
4. Japan
9 062 970
7%
5. België
8 344 350
6%
6.Italië
6 245 399
5%
7. Australië
5 406 837
4%
8. Zwitserland
5 355 492
4%
9. Spanje
3 126 079
2%
10. Zweden
2 317 991
2%
Bron : Comité Champagne (CIVC) 2013
www.champagne.fr
De eerste wijnranken werden al in de
Romeinse tijd in de Champagne aangeplant,
maar het was dankzij de hardwerkende
monniken uit de Middeleeuwen dat er
meer wijngaarden kwamen en de lokale
wijn meer bekendheid kreeg. De wijn werd
gebruikt voor kroningsceremonies en werd
dan ook bekend als ‘Wijn van de Koningen’.
In die tijd kon het kooldioxidegas dat
ontstond tijdens de fermentatie uit de
vaten ontsnappen, waardoor een ´stille´
wijn ontstond. Vanaf circa 1660 werd de
wijn bewaard in gesloten glazen flessen. Zo
bleven de aroma’s bewaard en kon het gas
niet ontsnappen tijdens het rijpingsproces,
wat resulteerde in een wijn met belletjes.
Omdat men in die tijd het proces nog niet
helemaal onder de knie had, explodeerde
er door de druk wel eens een fles, wat de
bubbelende drank de naam ´duivelswijn’
bezorgde. De benedictijner monnik Dom
Pérignon, die van 1668 tot zijn dood in 1715
als keldermeester werkte in de abdij van
Hautvillers, ontwikkelde technieken om de
kwaliteit van de schuimende wijn, die toen
al de naam van de regio had gekregen,
champagne, te verbeteren. De reputatie
van champagne groeide en werd bekend
als de Koning van de wijnen.
In de 18de en 19de eeuw begonnen
champagnehuizen met het verschepen van
de wijn over de hele wereld. Het proces van
champagne maken zoals we dat vandaag
de dag kennen, werd begin 20ste eeuw
officieel erkend en het was in 1936 de
eerste wijn met een ‘Appellation d’Origine
Contrôlée’ (AOC).
WIJNTOERISME
KWALITEITSLABEL VOOR TOERISTISCHE PLAATSEN IN DE CHAMPAGNE
In 2009 heeft het ministerie van Toerisme en Landbouw een kwaliteitslabel in het leven geroepen voor bijzondere
plaatsen in de wijnbouw. Dit label heet ‘Vignobles & Découvertes’ (Wijngaarden en Ontdekkingen).In 2013
beschikten circa vierhonderd plekken in de Champagne over dit label. Daaronder zijn wijnkelders die te bezoeken
zijn, hotels, buitenactiviteiten, erfgoed, musea, reisagenten en VVV’s. De volledige lijst vindt u op de website :
For the full list of adherents and further information:
www.tourisme-champagne-ardenne.com/champagne/Vignobles-et-Decouvertes.aspx
DE CHAMPAGNE-ROUTE
De Champagne-route bestaat uit vijf bewegwijzerde routes
(vier in de Marne, één in de Aube). Ze hebben een totale lengte
van zo’n 500 km en slingeren door de wijngaarden, brengen
u naar mooie uitzichtspunten en authentieke Champagnedorpjes, met hun kloosters, washuizen, kastelen en kerken. Van
de ongeveer 5.000 familiebedrijven die champagne maken,
zijn er ongeveer 80 die bezoekers verwelkomen. Als u van plan
bent om één van de wijnhuizen te bezoeken, is het raadzaam
om even te bellen om uw bezoek aan te kondigen. Meestal is
het bezoek gratis (dat kan ook afhangen van het feit of u wijn
koopt of niet), soms wordt een kleine vergoeding gevraagd.
The following Champagne producers offer visits in English:
De onderstaande champagneproducenten, die allen beschikken
over het Vignobles & Decouvertes-label, geven rondleidingen in
het Engels:
MARNE
Champagne Etienne Lefevre, Verzy
www.champagne-etienne-lefevre.com
AUBE
Champagne Drappier, Urville
www.champagne-drappier.com
Champagne Jolly, Landreville
www.jollychamp.com
Champagne Vézien, Celles-sur-Ource
http://champagne-vezien.com
Champagne Richard Cheurlin
Celles-sur-Ource
www.champagne-cheurlin.com
Meer informatie over de Champagne-route is verkrijgbaar bij:
VVV Marne
www.tourisme-en-champagne.com
VVV Aube
www.aube-champagne.com
Champagne Charlier
Montigny-sous-Chatillon
www.champagne-charlier.com
Champagne Tribaut, Hautvillers
http://champagne.g.tribaut.com
Champagne Jean Milan, Oger
www.champagne-milan.com
17
WIJNTOERISME
TASTING SEMINARS
De Kunst van het proeven
Het Internationaal Instituut voor champagnewijnen, gelegen in de wijngaarden bij Epernay, geeft informatie over champagne en promoot
het beroep van wijnproducent. Een onderdeel van het Instituut is de Champagneschool. Hier worden introductiecursussen gegeven over
champagne, in het Frans en Engels. De cursus wordt elke eerste zaterdag van de maand om half drie ’s middags gegeven, van april tot oktober,
en duurt twee uur. U krijgt uitleg over de regio en proeft vier verschillende champagnes. De kosten bedragen € 38 p.p. Groepen kunnen
cursussen van een hele dag en programma’s op maat boeken.
Villa Bissinger, Aÿ
Tel: +33 (0)3 26 55 78 78
www.villabissinger.com
Proeven bij champagneboeren
Het Toerismebureau van de Aube organiseert op de eerste zaterdag van de
maand champagnecursussen (meestal in het Frans, soms in het Engels)
bij verschillende producenten. Op www.aube-champagne.com staat een
compleet overzicht van proeverijen.
PROEVERIJEN IN CHAMPAGNEBARS
C Comme Champagne de Propriétaires
C Comme is zowel een slijterij van uitsluitend
champagnes als een champagnebar. Hier
kunt u de wijnen van maar liefst vijftig
champagneboeren proeven. Het geeft een
goed overzicht van allerlei champagnes uit
de streek. Er zijn zes of zeven champagnes
die per glas te bestellen zijn en die wisselen
per week. Ook lokale drankjes als het
aperitief Ratafia (gemaakt van druivensap
met een lokale likeur), Côteau Champenois
(een niet-bruisende wijn), Rosé des Riceys,
Marc en Fine de Champagne zijn hier
verkrijgbaar. De bar is 7 dagen per week
geopend.
www.c-comme.fr
18
Au Coeur du Bouchon
Deze nieuwe champagnewinkel annex
champagnebar in Troyes is open sinds
2012. Hier vindt u wijn van ruim veertig
champagneboeren, uit alle delen van de
regio. Vijf champagnes zijn per glas te
bestellen. Deze wisselen per week. De
gewelfde kelders zijn te huur voor speciale
gelegenheden.
www.aucoeurdubouchon.com
Perchingbar
In de bossen bij Verzy, in het Arboxygèneavonturenpark, bevindt zich op 5,5 meter
hoogte een unieke champagnebar in de
bomen. Nippend aan je glaasje champagne
heb je een mooi uitzicht over de vlaktes
van de Champagne. Aan de buitenkant is de
bar rustiek, maar het interieur is stijlvol en
trendy met witleren stoelen en ijsemmers
om het bubbelvocht koel te houden. De bar
is te bereiken via drie redelijk gemakkelijk
te belopen trappen van hout en touw. De
Perchingbar draait op zonne-energie en is dus
milieuvriendelijk. Hier wordt een selectie van
wijnen van de bekende champagnehuizen
geschonken, maar ook van kleine lokale
producenten.
www.perchingbar.eu
WIJNTOERISME
WIJNTOERISME EN WIJNMUSEA IN DE CHAMPAGNE
Wijnmuseum in de vuurtoren van
Verzenay
Midden in de wijngaarden, zo’n 20 kilometer
van Reims, staat het wijnmuseum van Verzenay,
dat is gehuisvest in....een oude vuurtoren. Als
je de 101 treden beklimt naar de top van de
vuurtoren, heb je een spectaculair uitzicht over
de heuvels rond Reims. Het museum heeft
vier ruimtes waarin de geschiedenis van de
champagneproductie wordt verteld: er is een
maquette van de streek, er wordt aandacht
besteed aan de commerciële ontwikkeling van
de champagneproductie in de 19de en 20ste
eeuw. Er is oud gereedschap te zien waarmee
het werk in de wijngaard werd verricht en een
film laat zien hoe het moderne proces van
wijn maken verloopt.
www.lepharedeverzenay.com
Pré en Bulles
Dit bezoekerscentrum vertelt u alles over
champagne en wijntoerisme. Gelegen in het
hart van de Montagne de Reims en omgeven
door wijngaarden is dit de perfecte plek om
deze exclusieve drank te ontdekken. Door
middel van twaalf taferelen wordt uitgelegd
hoe champagne wordt gemaakt. uw gids is
niemand minder dan...Dom Perignon zelf! Er
is een uitgebreide cadeauwinkel en wie wil
blijven slapen, kan terecht in een van de vijf
gastenverblijven of een van de drie B&B-kamers.
www.pre-en-bulles.com
Wijnmuseum
Champagne Launois
Dit museum is gehuisvest in de kelders van
de wijnfamilie Launois en telt tal van objecten
die werden gebruikt in de wijnbouw: pompen,
gereedschap om kurken in de fles te doen,
kapsules, persen en nog veel meer. Na afloop
is er een proeverij.
www.champagne-launois.fr
Hautvillers,
de wieg van de champagne
Niet ver van Epernay, in het natuurpark
Montagne de Reims, ligt het pittoreske
dorp Hautvillers met zijn nauwe straatjes.
Opvallend hier zijn de metalen uithangborden
aan de huizen waaraan af te lezen viel welk
beroep de bewoners uitoefenden. Handig voor
bezoekers die in vroeger tijden niet konden
lezen! De uithangborden werden in de jaren
50 in ere hersteld en opnieuw gemaakt door
een plaatselijke smid.
Het Huwelijks- en champagne
museum
Het bloemrijke dorp Oger heeft een
uniek
museum:
het
Huwelijksen
champagnemuseum. Het bezoek begint
met een presentatie van huwelijken door de
eeuwen heen. Je ziet er voorwerpen, kleding,
versiering en speciale meubels die bij het
huwelijk een rol speelden. Een ander deel van
het museum is gewijd aan de geschiedenis
van de Champagne Appellation. Er wordt
uitleg gegeven over wijngereedschap en
productiemethoden uit vroeger tijden. Het
bezoek eindigt in de gewelfde kelder waar je
champagne kunt proeven.
www.mariage-et-champagne.fr
Champagne G.H. Mumm, museum
met gereedschap voor de wijnbouw
Een bezoek aan de kelders van het prestigieuze
champagnehuis Mumm in Reims eindigt in het
museum waar allerlei gereedschap te zien is
dat vroeger in de wijnbouw werd gebruikt.
www.mumm.com
De beroemde monnik Dom Pérignon nam in
1658 zijn intrek in de abdij van Hautvilliers
en ontfermde zich er over de kelders en de
wijnproductie. Hij was een getalenteerd
man, dol op wijn en hij heeft veel betekend
voor de verbetering van de wijnproductie,
zoals het mengen van wijn uit verschillende
druivensoorten, de opslag in glazen flessen
en het gebruik van kurk in plaats van houten
afsluiters. Zijn graf is te vinden in het schip van
de abdijkerk.
Het dorp heeft sinds 2012 een champagnebar:
Au 36 (wat verwijst naar het adres, Rue
Dom Pérignon 36). Hier leer je van alles over
verschillende smaken en druivensoorten.
VVV Hautvillers
www.tourisme-hautvillers.com
19
WIJNTOERISME
OenoPass Champagne
Met de Oenopass kunnen bezoekers tegen gereduceerde prijzen een bezoek brengen aan bijvoorbeeld kelders, proeverijen en
erfgoedlocaties. Er zijn twee verschillende passen: een pas die recht geeft op vijf bezoeken voor 25 euro in totaal (normale prijs
50 euro) en een pas die recht geeft op tien bezoeken voor 50 euro (normale prijs 100 euro). De pas is geldig tot een jaar na de
datum van aankoop.
Op www.oenopass.net staat wat u allemaal met de pas kunt doen.
WANDELEN IN DE WIJNGAARDEN
Walking in the Vineyard
Le Sentier du Vigneron (Het Pad van de Wijnboer)
Deze gemarkeerde rondwandeling van 2,2 km begint en eindigt bij
het gemeentehuis van Mutigny, dat boven op een heuvel ligt. Bij
de dorpskerk heeft u prachtig uitzicht over de omgeving. Tijdens de
wandeling geven informatiepanelen uitleg (in het Frans en Engels)
over het proces van wijn maken.
http://sentierduvigneron.com/en/
NIEUW IN 2014
Le Sentier des Loges de Vignes (Het Pad langs de Hutten van
de Wijnboeren)
Deze rondwandeling van 5 tot 6 km is klaar eind mei 2014. Ze begint
en eindigt in het dorp Trépail en voert langs een aantal kleine
schuurtjes in de wijngaarden, waar de wijnarbeiders in vroeger
tijden beschutting konden vinden.
www.parc-montagnedereims.fr
Met de auto door de wijngaarden
Ecologisch bezoek aan de wijngaarden met een
elektrische auto
Champagneproducent Richard-Fliniaux produceert al sinds 1905
prachtige grand cru-champagnes. Om bezoekers kennis te laten
maken met haar wijgaarden organiseert de familie ecologische
bezoeken aan het dorp Aÿ en omgeving per elektrische auto. Er
zijn twee verschillende thematochten te maken: Degustation
(proeven), waarbij drie verschillende champagnes worden geproefd
(maximaal zes personen) en Découverte (ontdekking), waarbij een
glas champagne wordt genuttigd in de wijngaard (maximaal drie
personen). De tocht duurt ongeveer twee uur. Vertrek om 10u,
13u30 (Dégustation) en 17u (Découverte). Ook kan er op aanvraag
een picknicktocht worden gemaakt. Uitleg in vier talen (Engels,
Frans, Duits, Italiaans) via een audiogids.
[email protected]
www.ay-eco-visite.com - www.richard-fliniaux.com
Met een treintje door de wijngaarden
U kunt een tripje maken met een toeristisch treintje door de
wijngaarden van de Montagne de Reims en het dorp Chamery.
Vertrek vanaf de champagnewijnkelder in Chamery. Tijdens de rit
maakt u kennis met het werk in de wijngaarden en met het dorp
Chamery en heeft u een prachtig uitzicht over de wijnhellingen van
de Montagne de Reims. Daarna gaat de tocht te voet verder, de
kelder in voor andere champagneontdekkingen en natuurlijk een
proeverij!
www.caveauchampagnelallement.com
Fietsen in de Wijngaarden
L’Echappée Bulles
Ontdek de wijngaarden van de Champagne op de fiets, onder
leiding van een gids. De tochten beginnen in Verzy en Verzenay
en kunnen worden gemaakt van april tot eind oktober. Er zijn vijf
verschillende routes, van 2 tot 4 uur, die door Reims voeren. Er
zijn ook vier wijngaardroutes waarbij onderweg een bezoek wordt
gebracht aan een wijnkelder en/of wijn wordt geproefd. De huur
van de fiets is bij de prijs inbegrepen. Er zijn ook elektrische fietsen
verkrijgbaar.
www.lechappee-bulles.com
20
OenoVasion
OenoVasion is een leuke en bijzondere excursie waarbij u veel
leert over de Champagne en zijn wijngaarden: en dat in een
terreinwagen… U komt alles te weten over champagne, het
effect van de bodemgesteldheid, het klimaat, de hellingen en het
vakmanschap van de wijnbouwers. Een proeverij midden in de
wijngaard maakt deze trip tot een fascinerende en onvergetelijke
ervaring. Een helikoptervlucht boven de streek is ook mogelijk.
http://oenovasion.com
WIJNTOERISME
DE STILLE WIJNEN VAN DE CHAMPAGNE
Coteaux Champenois
Vin de Pays
Behalve ‘bubbels’ produceert de Champagne ook zogeheten
stille wijnen. Deze wijn heeft zijn eigen appellation, Côteaux
champenois. Deze rode wijn, die licht en fruitig is, is gemaakt
van de druivensoort pinot noir. Doorgaans wordt deze wijn
licht gekoeld gedronken. De witte wijn is gemaakt van de
chardonnay-druif. Twee bekende dorpen die deze stille wijnen
maken, zijn Bouzy (in de Montagne de Reims) en Cumières (in
de Marnevallei).
Dankzij de inspanningen van enkele enthousiastelingen zijn
twee kleine wijngaarden die eind van de 19de eeuw zwaar
werden getroffen door de phylloxera-crisis in de jaren 80 weer
in productie genomen :
Rosé des Riceys
Het dorp Riceys, ten zuiden van Troyes, produceert een
uitzonderlijk goede rosé die zijn eigen appellation heeft: rosé
des Riceys. De wijn is gemaakt van de prinot noir-druif. Het is
een van de strengst gecontroleerde wijnen van Frankrijk en
wordt alleen in de beste wijnjaren gemaakt. Het druivensap rijpt
enige tijd samen met de schillen opdat de wijn de gewenste
smaak krijgt. Daarna wordt de wijn enige jaren bewaard in
roestvrijstalen vaten of in eikenhouten vaten. Het resultaat is
een zeer fijne, delicate wijn met een smaak die nog lang blijft
hangen. In de smaak tonen van rood fruit, gedroogd fruit en
kruiden. Slechts twintig producenten maken Rosé de Riceys.
Zelfs in goede jaren worden er vrijwel nooit meer dan 50.000
flessen geproduceerd.
www.champagne-les-riceys.com
. Vins de Coiffy: deze wijngaard uit de Romeinse tijd, waarvan
de wijnen verschillende malen medailles hebben gewonnen op
het Concours Général Agricole in Parijs, is sinds 1981 weer in
productie. De wijngaard, vlakbij de grens met het department
Franche-Comté, omvat vijf hectare chardonnay, vier hectare
pinot noir en twee hectare pinot gris.
www.coteaux-de-coiffy.com
• De wijngaard van Muid Montsaugeon is 13 hectare groot en
ligt tussen de Champagne en de Bourgogne. Hij is aangeplant
met de chardonnaydruif en de pinot-noirdruif en ook wat
auxerrois en gamay. De wijnen van Muid Montsaugeon hebben
wel iets weg van bourgognewijnen. In de wijnwinkel in het
dorp Vaux-sous-Aubigny kunt u wijn proeven en kopen.
www.muid-online.com
NOG EEN PAAR IDEEËN
Een whiskydistilleerderij in de Marne
Wijn en bloemen
In het hart van de Montagne de Reims bevindt zich de enige
whisky-distilleerderij van de Champagne. De producenten maken
al vier generaties wijn en sterke drank.
Florence Pelletier is een bekende wijnproducent in de HauteMarne, ze maakt Vin de Pays de Coiffy. Maar ze maakt ook
wijn van bloemen! Mevrouw Pelletier geeft kookworkshops
waarbij deze bloemenwijnen worden gebruikt om innovatieve
en smakelijke gerechten te maken. Ook leert ze haar cursisten
welke wijnen passen bij welke gerechten. Aan het einde van
de workshop mogen de cursisten haar acht bloemenwijnen
proeven, die allemaal liederlijke namen hebben meegekregen.
Distillerie Guillon, Louvois
www.distillerie-guillon.com
Florence Pelletier, Coiffy
www.florence-pelletier-coiffy.com
21
WIJNTOERISME
CHAMPAGNE-EVENEMENTEN
Het festival van St. Vincent
22 januari is de naamdag van St. Vincent, de patroonheilige van de
wijnboeren. Elk jaar op de eerste zondag na deze datum houden
champagnehuizen en champagneboeren een festival ter ere van
hun beroep. Dit gebeurt al sinds 1930 !
Eén keer in de drie jaar heeft het festival, dat in Epernay, de
hoofdstad van de Champagne, wordt gehouden, elders plaats,
bijvoorbeeld in Reims, Troyes, Châlons-en-Champagne of Châterau
Thierry. In 2014 en 2015 is het festival in Epernay.
Champagne Festival
26-27 July 2014, in Polisot, Gyé-sur-Seine, Neuville-sur-Seine,
Mussy-sur-Seine, Buxeuil, Plaines-Saint-Lange en Courteron
Wie bij de ingang van een van de deelnemende dorpen aan het
Champagne Festival voor 15 euro een flûte (glas) koopt, mag in alle
wijnwinkels tegen een gereduceerde prijs champagne proeven.
Rond het festival worden allerlei evenementen georganiseerd,
zoals wijnproeverijen, lunches, tentoonstellingen, straattheater etc.
www.routeduchampagne.com
Meer informatie :
C.I.V.C.(Philippe Wibrotte)
www.champagne-fr
www.epernay.fr
Een dag druiven plukken
Sommige wijnproducenten organiseren plukdagen voor bezoekers om hen zo kennis
te laten maken met het werk in de wijngaard. ‘s Morgens worden druiven geplukt,
daarna is er een plukkerslunch. ‘s Middags is er een rondleiding door de wijngaard.
Het programma verschilt per wijngaard.
VVV Marne
www.tourisme-en-champagne.com
VVV Aube
www.aube-champagne.com
22
GESHIEDENIS EN CULTUUR - KERKEN EN ABDIJEN
Veldslagen, oorlogen en gevechten hebben de regio Champagne-Ardenne niet ongemoeid gelaten. Toeristen kunnen zich
laven aan een rijke geschiedenis met meer dan 150 kastelen, kerken en andere hedenkingsmonumenten en liefhebbers
wanen zich weer in de Middeleeuwen, Renaissance of de Verlichting.
DE KATHEDRAAL VAN REIMS
UNESCO Werelderfgoed
De 13de-eeuwse Notre Dame van Reims
wordt gekenmerkt door de eenheid van stijl,
de bijzondere lichtinval en haar rijkdom aan
beeldhouwwerken. Het is een meesterwerk
van gotische kunst. Het centrale deel van
de westgevel is gewijd aan de Maagd
Maria, naar wie de kathedraal is genoemd.
Onder de 2.303 gebeeldhouwde motieven
bevinden zich de Engelen, waaronder de
beroemde ‘Glimlachende Engel’, die het
beeldmerk is geworden van Reims.
De bouw van de kathedraal van Reims begon
in 1211, ze was bedoeld voor de kroning van
de Franse koningen. Het schip (115 meter
lang) en de gewelven (37,95 meter hoog)
zijn stille getuigen geweest van de kroning
van 25 vorsten tussen 1223 (Lodewijk VIII)
en 1825 (Karel X). De kathedraal werd bij
het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog
in september 1914 beschadigd door
Duitse kanonnen en tijdens de oorlog
gebombardeerd. Dankzij de genereuze
bijdrage van sponsors, in het bijzonder van
Amerikaanse stichtingen ( Carnegie, Ford
en Rockefeller), kon de kathedraal onder
leiding van architect Henri Deneux worden
gerenoveerd.
Begin 15de eeuw leidde de nationale heldin
van Frankrijk, Jeanne d’ Arc, de Franse
troepen naar de overwinning op de Engelse
troepen na het beleg van Orléans. Hierna
werd de troonopvolger, de toekomstige
koning Karel VII, in 1429 naar Reims gebracht
en daar tot koning gekroond. Zo kwam een
einde aan een oorlog die wel honderd jaar
had geduurd.
De Glimlachende Engel
De engel aan de noordelijke kant van de westgevel van de kathedraal werd
onthoofd tijdens een bombardement op Reims op 19 september 1914. De stukken
van het hoofd werden verzameld en zo goed mogelijk weer aan elkaar gezet,
waarna de engel na de oorlog haar hoofd terugkreeg, een feestelijke gebeurtenis
die werd gevierd op 13 februari 1926. De engel werd bekend als de Glimlachende
Engel en werd het symbool van Reims.
Glas-in-loodkunst
Veel van de originele glas-in-loodramen
in de kathedraal zijn verdwenen, onder
meer als gevolg van oorlogsgeweld. Maar
al vanaf de 16de eeuw zijn pogingen
gedaan om deze kunstschatten terug te
brengen in de kerk, vooral na de Eerste
Wereldoorlog. Onder de middeleeuwse
vensters die nu nog in de kathedraal te
vinden zijn, bevinden zich de schitterende
gothische roosvensters in het centrum van
de westgevel (die dateren uit de tweede
helft van de 13de eeuw en gewijd zijn aan
de Maagd Maria) en in het noordelijke
transept (voorstellende de Schepping,
daterend uit 1240).
Het Champagne-venster, in het zuidelijke
transept, werd in 1954 gemaakt door
het glazeniersbedrijf Jacques Simon. Het
werd vervaardigd in opdracht van de
Wijncoöperatie van de Champagne en
stelt de productie van champagne voor,
van de wijngaard tot de kelder. De stijl
doet denken aan die van middeleeuwse
vensters. Het prachtige Grisaille-venster,
ook in het zuidelijke transept, werd in
1971 gemaakt door Brigitte Simon, een
dochter van Jacques Simon. Dat venster,
in allerlei tinten grijs, verbeeldt de
elementen aarde, vuur en water.
De drie vensters in de apsis (de uitbouw
van het koor) zijn van de hand van Marc
Chagall (1887-1985) en vervaardigd in het
atelier van Simon Marq in 1974. Het is
een prachtige combinatie van moderne
kunst en middeleeuwse elementen,
van verhalen uit het Oude en Nieuwe
Testament en historische gebeurtenissen
in Reims. Het kleurgebruik is symbolisch:
groen voor de Boom van Jesse (aan de
linkerzijde), paars voor de doop van
Clovis (rechts) en rood voor het Lijden van
Christus (boven in het midden).
Ze werden gewijd op 25 juni 2011. De
primaire kleuren van deze ramen, die de
iconografie van de middeleeuwse vensters
in een nieuwe abstracte taal proberen te
vertalen, vormen een sterk contrast met
de ingetogen kleurschakeringen in de
ramen van Chagall.
Het glasatelier van Simon Marq
Het glasmakersatelier Simon Marq
in Reims dateert uit 1640 en is
gespecialiseerd in de productie en
restauratie van glas-in-lood voor
civiele en religieuze gebouwen.
Inmiddels wordt het bedrijf gerund
door de twaalfde generatie van
de familie. Begin 20ste eeuw nam
Jacques Simon het atelier over en
hij bouwde het bedrijf uit tot wat
het vandaag de dag is. Hij heeft
veel gedaan voor de redding en
restaurantie van glas-in-lood in de
regio Champagne-Ardennen. Vanaf
1957 werd hij bijgestaan door zijn
dochter Brigitte en haar echtgenoot
Charles Marq, die contacten legden
met hedendaagse schilders als Marc
Chagall en Imi Knöbel. Het atelier, een
van de oudste familiebedrijven van
Frankrijk, is nu in handen van Benoît
en Stéphanie Marq.
www.ateliersimonmarq.com
De modernste vensters in de kathedraal
zijn die van de Duitse kunstenaar Imi
Knöbel, gemaakt ter gelegenheid van het
800-jarig bestaan van de kathedraal.
23
GESHIEDENIS EN CULTUUR - KERKEN EN ABDIJEN
DE BASILIEK VAN SAINT REMI
UNESCO Werelderfgoed
DE BASILIEK DE L’EPINE
UNESCO Werelderfgoed
De relikwieën van Saint Remi, de bisschop
van Reims die omstreeks 498 Clovis I tot
koning kroonde, , liggen in de basiliek van
de abdij. De oudste delen van de basiliek zijn
het Romaanse schip en het dwarsschip. De
gevel van het zuidelijke dwarsschip is het
nieuwst. Het koor en de de uitbouw van het
koor dateren uit de 12de en 13de eeuw.
Op de uitgestrekte vlakten van de Champagne verheft zich de Basiliek de l’Epine. De kerk heeft
de afmetingen van een kathedraal en is het doel van veel pelgrimstochten. Omdat de basiliek
hoger ligt dan haar omgeving is zij al van verre zichtbaar.
Met de doop van Clovis begon de traditie
van kroningen in Reims. De basiliek speelde
een grote rol in deze ceremonies omdat hier
de Heilige Ampul werd bewaard met daarin
de heilige olie waarmee de nieuwe koning
werd gezalfd. De schrijn waarin de ampul
wordt bewaard, is te zien in het Palais du
Tau.
De basiliek kwam in de plaats van een bescheiden Mariakapel die hier al het jaar 1200 stond.
Het oudste document is een zilverlegaat, een geldsom voor deze kapel, van Henry de Courtisols
in 1230. De Basiliek de l’Epine zou rond 1400 zijn gesticht nadat een herder in een brandende
doornstruik (épine betekent ‘doorn’) een Mariabeeld had gevonden. De buitengewoon pure
stijl van de basiliek illustreert de 13de-eeuwse gotiek, met uitzondering van de eerste twee
pilaren van het schip. Als belangrijkste bouwmateriaal is de witte, lichte steen uit Savonnières
in Perthois (in de Meuse, 65 km verderop) gebruikt. Ook werd krijt uit de Champagne toegepast,
voor de bogen en gewelven.
Gemeentehuis van Epine
Tel: 00 33 (0)3 26 66 96 99
Bisschop Saint Remi genoot faam als heilige
en verrichtte meerdere wonderen, wat al
snel talloze pelgrims aantrok. Zo ontstond
een Benedictijner klooster rond de kerk. Het
huidige klooster, dat onderdak biedt aan het
St-Remi Museum, dateert voornamelijk uit
de 17de en 18de eeuw. Enkele middeleeuwse
delen zijn nog intact, zoals de 12de-eeuwse
kapittelkamer, waar veertig Romaanse
kapitelen te zien zijn.
VVV Reims
www.reims-tourisme.com
TROYES: STAD MET TIEN KERKEN
In Troyes staan in totaal tien oude, religieuze gebouwen, alle dicht bij het centrum. Het
belangrijkste historische monument van de stad is de Kathedraal Saint-Pierre-et-Saint-Paul
de Troyes, waarvan de bouw in 1208 begon. De kerk Sainte-Madeleine is beroemd vanwege
haar stenen oxaal, echt uitgebeiteld kantwerk, gebeeldhouwd door Jean Guailde aan het begin
van de 16de eeuw. Volgens de legende wilde hij eronder begraven worden. Het departement
Aube is in Frankrijk met 9.000 m² aan ramen uit de 13de tot de 19de eeuw het rijkst aan glasin-loodramen. Troyes wordt dan ook wel de ‘Heilige Stad van de glas-in-loodramen’ genoemd.
Beroemde glaskunstenaars uit de stad stichtten er in de 15de eeuw een heuse glasschool.
Troyes is ook beroemd om zijn 16de eeuwse beeldhouwwerk: in de Saint Pantaléon kerk zijn
een zestigtal beelden te zien.
VVV Troyes
www.tourisme-troyes.com
24
GESHIEDENIS EN CULTUUR - KERKEN EN ABDIJEN
ROUTE LANGS VERSTERKTE KERKEN VAN DE
THIÉRACHE
De Champagne-Ardenne heeft een lange geschiedenis van
fortificaties. Er zijn talloze voorbeelden van huizen, boerderijen en
kerken die werden versterkt tegen vijandelijke legers, van de Galliërs
tot aan de bouw van de Maginotlinie. Een kasteel mag dan het
bekendste voorbeeld zijn van een versterking, vanaf de 17e en 18e
eeuw verdedigt de bevolking zich tegen de legers van huursoldaten
door ook hun huizen, boerderijen en kerken te versterken.
De route langs de Versterkte Kerken van de Thiérache is een
themaroute langs deze nog altijd zichtbare fortificaties die voor
iedereen toegankelijk zijn. De bewegwijzerde route maakt een
lus van 150 km lang door de bossen van Signy-le-Petit en die van
Signy-l’Abbaye, van Charleville-Mézières tot aan de grens van het
departement de Aisne. Hij loopt door een heuvelachtig en bosrijk
landschap. Naast abdijen, kastelen en versterkte huizen zijn er
vijftien versterkte kerken te zien, met hoektorens, schietgaten,
vestingtorens en uitkijktorentjes.
ROUTE LANGS VAKWERKKERKEN
Tien kerken en een kapel, opgetrokken in vakwerk (‘pans de bois’ of
‘colombages’), vormen samen een verzameling religieuze gebouwen
die uniek is in Frankrijk. Ze staan in de streek van de grote meren van
de Champagne en stammen uit de 15de en 18de eeuw. In deze streek
is steen zeldzaam en was eikenhout ruimschoots voorhanden. De
VVV Champagne-Ardennen heeft een route samengesteld die u over
landweggetjes langs de dorpen en hun bijzondere kerken voert. De
route is te downloaden van www.champagne-ardenne-tourism.
co.uk .
VVV Lac du Der
www.lacduder.com
VVV Ardennes
www.ardennes.com
DE KERK VAN ASFELD
De kerkvan St Didier, die dateert van eind 17de eeuw, is een van
de merkwaardigste kerken in Frankrijk. In 1680 gaf Jean-Jacques de
Mesmes – graaf van Avaux, raadsheer en voorzitter van het parlement
in Parijs – opdracht aan metselaar Despert om de oude kerk te
slopen en een nieuwe te bouwen op basis van tekeningen van ene
meneer Fleury die, samen met de geestelijke Francois Romain, ook
aanwijzingen zou geven voor de bouw.
De kerk van Asfeld, gebouwd tussen 1681 en 1685, is eveneens uniek
in Frankrijk. De barokke, cirkelvormige kerk vijfhoekig portaal , een
gang, poort en klokkentoren, vormen samen een buitengewoon
geheel dat men zou kunnen vergelijken met een spiegel of het
muziekinstrument de viola. Het ronde, vijfhoekige deel is een
magistrale constructie: het staat op een platform met holle zijden,
die de bolling van de kapellen en apsis completeren. De bovenkant is
bijzonder door de manier waarop aan de binnenkant de aanzet van de
koepel is verwerkt. Al met al is het een architectonisch meesterwerk.
L’église St Didier, Asfeld
Tel: 00 33 (0)3 24 72 93 18
25
GESHIEDENIS EN CULTUUR - KERKEN EN ABDIJEN
ST BERNARD (1090-1153) EN DE CISTERCIËNZER ORDE
Clairvaux is één van de vier originele dochterabdijen van de Abdij van Citeaux. Deze werd in 1098 opgericht door een groep Benedictijner
monniken die gedesillusioneerd waren door de steeds luxere levensstijl van de Benedictijnen en terug wilden naar de simpele levensstijl volgens
de leer van de Heilige Benedictus.
In 1113 trad de 23-jarige, charismatische edelman Bernard de Fontaine toe tot de abdij en hij werd een invloedrijke monnik. De abdij floreerde,
trok vele Citeaux-volgelingen en moest uitbreiden. Twaalf monniken werden er op uitgestuurd om nieuwe orden te stichten en zo werd de
Cisterciënzer Orde opgericht ( afgeleid van de Latijnse naam voor Citeaux, ‘Cistercium’ ) Twee van de zusterhuizen bevonden zich in Bourgondië:
La Ferté (1113) en Pontigny ( 1114). De derde, Morimond (1115) bevond zich in de Champagne.
Bernard werd in 1115 met elf kompanen naar de Champagne gestuurd om daar een vierde abdij te stichten, zo’n 60 kilometer ten oosten van
Troyes. Het gebied heette ‘Clara Vallis’ (Duidelijke Vallei), wat uiteindelijk leidde tot de naam Clairveaux. Bernard werd abt van de nieuwe abdij,
waar het leven in het begin zwaar was vanwege de zware discipline. In 1128 keurde hij de Orde van de Tempeliers goed tijdens een beraad in
de kathedraal van Reims. De Heilige Bernard stichtte 72 kloosters in heel Europa: 35 in Frankrijk, 14 in Spanje, 10 in Engeland en Ierland, 6 in
Vlaanderen, 4 in Italië, 4 in Denemarken, 2 in Zweden en 1 in Hongarije. In 1151, twee jaar voor zijn dood, waren er in totaal 500 Cisterciënzer
abdijen en telde de abdij van Clairvaux 700 monniken.
DE ABDIJ VAN CLAIRVAUX
De originele gebouwen van deze abdij, in 1115 gesticht door de
heilige Bernard van Clairvaux, waren van hout, maar werden al in
1135 vervangen door steen. Zo kregen ze het typische uiterlijk van
een Cisterciënzer abdij. Door invloed van de charismatische Bernard
ontwikkelde de abdij zich tot een economische macht en werd zij de
religieuze hoofdstad van de westerse wereld. Hier werden koningen
en edellieden, bisschoppen, pausen en belangrijke politieke personen
ontvangen. Ten tijde van St Bernards dood in 1153 had de Cisterciënzer
orde zich verder uitbreid tot 169 dochterabdijen in 12 landen in geheel
Europa, zoals de abdij van Fontenay in Bourgondië en de abdij van
Auberive ten zuidwesten van Langres (zie pagina ...).
Het Scriptorium
Ëén van de belangrijkste taken van de monniken was het kopiëren
van religieuze werken uit het Grieks en Latijn en ten tijde van de
Revolutie telde het scriptorium van de abdij meer dan 40.000
werken. 1327 van deze werken zijn vandaag de dag te vinden in de
‘Médiathèque’ (Media centre). Het is één van de grootste collecties
middeleeuwse literatuur in Frankrijk.
De 18de eeuwse abdij
Clairvaux bleef zich uitbreiden na de dood van St Bernard en bereikte
zijn hoogtepunt in de 18de eeuw. Tegen die tijd waren er wel minder
monniken, maar die waren wel aanzienlijk rijker dan hun
voorgangers, zodat ze de Spartaanse gebouwen uit de 12de eeuw
lieten slopen en mooiere onderkomens in klassieke stijl lieten
neerzetten. De enige 12e-eeuwse gebouwen die overgebleven zijn,
zijn de abdijkerk, waar de stoffelijke resten van St Bernard liggen,
en de gebouwen van de lekenbroeders, waar zich een kelder en een
graanschuur bevinden.
De gevangenis van Clairvaux
De Franse Revolutie maakte alles anders: de abdij werd
geconfisqueerd en doorverkocht aan industriëlen. Het enorme
complex trok de aandacht van Napoleons minister van Binnenlandse
zaken, die op zoek was naar een geschikte plek voor een gevangenis
en heropvoedingscentrum.
Hij had het vooruitstrevende idee dat zo’n plek geschikter zou
zijn voor veroordeelde criminelen dan de toenmalige barbaarse
omstandigheden waaronder ze vastgehouden werden. Ook konden
ze in de abdij werkzaamheden verrichten, wat de sociale integratie
zou bevorderen.
26
En zo werd één van de mooiste Cisterciënzer abdijen omgebouwd
tot een gevangenis voor mannen, vrouwen en kinderen. Er werd een
extra verdieping op het klooster gebouwd voor meer celruimte en
voor de ramen werden tralies geplaatst. De werkzaamheden werden
bekostigd door de stenen van de 12e-eeuwse abdij te verkopen. De
eerste gevangenen kwamen in 1814.
Tijdens de 19de eeuw werden meer en meer gevangenen in
gemeenschappelijke cellen gestopt. Op een zeker moment werden
er wel 2.700 gedetineerde in een veel te kleine ruimte vastgehouden:
1650 mannen in het klooster gedeelte en 499 vrouwen en 550
kinderen in het lekenbroedersgedeelte. De overbevolking had
tot gevolg dat de Abdij van Auberive bij Langres vanaf 1858 werd
gebruikt als vrouwengevangenis.
Tussen 1898 en 1901 werden de verschrikkelijke ‘kippenhokken’
geïnstalleerd in Clairveaux. In deze kleine metalen cellen van amper
4m2 werden de ergste criminelen gehuisvest. De gevangenis heeft
dienst gedaan tot 1971, uiteraard met de nodige aanpassingen aan
de eisen van de moderne tijd.
GESHIEDENIS EN CULTUUR - KERKEN EN ABDIJEN
Clairvaux vandaag de dag
In 2002 werd de minister van Cultuur eigenaar van de oude
gevangenis en het 18de-eeuwse oorsponkelijke klooster. Van de in
de 12de eeuw door St Bernard van Clairvaux gestichte abdij is alleen
het fraaie lekenbroedersgebouw nog over.
Het klooster is van 1 maart tot 31 oktober dagelijks te bezoeken. Van
1 november tot half december en in februari alleen van woensdag
tot zondag. Van half december tot eind januari is de abdij gesloten.
Abdij van Clairvaux
http://abbayedeclairvaux.com
De abdij in de 20ste eeuw
Aan het gebruik als gevangenis en detentiecentrum kwam een einde
in 1924 toen de abdij werd verkocht aan een groep Benedictijner
monniken die de abdij vervolgens hebben bewoond tot 1960. In
de Tweede Wereldoorlog werd de abdij bezet door de Duitsers,
maar daaraan maakte het lokale verzet een einde. De abdij is in
1960 verkocht aan het Belgische chemiebedrijf Solvay, dat er een
vakantieverblijf voor de kinderen van het personeel van maakte.
ABDIJ VAN AUBERIVE
Centrum voor Moderne kunst
De abdij werd uiteindelijk in 2004 verkocht aan de familie Volot, die op
zoek was naar een geschikte locatie om een centrum voor moderne
kunst in te richten. Zij hebben veel restauratiewerkzaamheden
verricht. Maar het resultaat mag er zijn. In 2006 werd het Centrum
voor Moderne kunst geopend. Ieder jaar organiseert de familie een
tentoonstelling van expressionistische en andere niet-alledaagse
kunst in de westelijke vleugel van de abdij.
Deze abdij is in 1135 gesticht door twaalf monniken uit Clairvaux.
Deze cisterciënzer abdij aan de oevers van de Aube werd het 24ste
zusterhuis van Abdij van Clairvaux. De geïsoleerde ligging in de bossen, met een eigen watervoorziening, was ideaal. De abdij heeft
een typische cisterciënzer stijl (een abdijkerk aan de oostkant, een
oostelijke vleugel voor de monniken, een
westelijke vleugel voor de lekenbroeders en een noordelijke vleugel
voor de gewone bewoners).
In 2014 wordt de tentoonstelling gewijd aan ‘Outsider Art’van
kunstenaars die buiten de gevestigde kunstorde staan. Hun werk
verbeeldt hun psychische toestand, onconventionele ideeën en
fantasiewerelden. Er zal werk te zien zijn van twintig hedendaagse
kunstenaars (van 1970 tot nu) . De tentoonstelling wordt ingericht
door curator Laurent Danchin, auteur van het internationale tijdschrift
Raw Vision. De expositie is te zien van 8 juni tot 28 september 2014.
www.abbaye-auberive.com
Het klooster, dat vooral in de 13de eeuw bijzonder welvarend was,
werd geplunderd door huurlingen en soldaten tijdens de vele
oorlogen die volgden (de Honderdjarige Oorlog, de 16de- eeuwse
godsdienstoorlogen en de Dertigjarige Oorlog), maar in de 18de
eeuw keerde de rust terug en herwon de abdij haar rijkdom en
economische macht.
De abdij in de 18de eeuw
In de 18de eeuw besloten de monniken de abdij te herbouwen in
de stijl van die tijd, hoewel de originele abdijkerk intact bleef en als
kapel in gebruik genomen werd. Langs de noord-zuidas werd een
nieuwe abdijkerk gebouwd om het klooster af te sluiten. De westvleugel werd als gastenverblijf, in kasteelstijl met klassieke gevel,
in gebruik genomen.
De Revolutie en de gevangenis
De Franse Revolutie in 1789 leidde tot sluiting van de abdij en de
gebouwen werden verkocht. Ze kwamen in handen van Caroillon de
Vandeul, een rijke industrieel en schoonzoon van de filosoof Denis
Diderot. Er werd een katoenmolen gebouwd, maar die werkte niet.
Zodoende gebruikte Vandeul de voormalige abdij als vakantiehuis.
Na de dood van zijn ouders verkocht de zoon van Vandeul de abdij
aan de plaatselijke smid die de 18de-eeuwse kerk ontmantelde en
de stenen gebruikte om 6 km verderop, in La Tuillière, een hoogoven
te bouwen.
1856 begon een nieuwe periode voor Auberive, dat weer in handen
kwam van de Staat en er een vrouwengevangenis van maakte,
omdat de gevangenis in Clairvaux overbevolkt was. De bekendste
gevangene was Louise Michel die een actieve rol speelde ten tijde
van de revolutie tegen Napoleon III. Zij heeft 20 maanden in Auberive
gezeten waarna werd ze gedeporteerd naar New Caledonië.
In 1894 werd de gevangenis in gebruik genomen als detentiecentrum
voor jongens van 7 tot 18 jaar.
27
GESHIEDENIS EN CULTUUR - KASTELEN EN VESTINGEN
De Champagne-Ardennen is doordrenkt van geschiedenis: hier speelden zich grote veldslagen af, werden verzetsdaden
gepleegd en leefden dappere mensen. Voor bezoekers betekent dit dat er enorm veel cultureel en historisch erfgoed is
om te bezoeken. Meer dan honderdvijftig kastelen, kerken en gedenkplaatsen brengen de geschiedenis van Frankrijk
in beeld en stellen bezoekers in staat om even terug te keren naar de Middeleeuwen, de Renaissance en de Verlichting.
DE VESTING VAN SEDAN
Gezien zijn lange militaire verleden en
de mooie landschappen rond de stad
mag Sedan zich officieel Stad van Kunst
en Historie noemen. De stad is ontstaan
rondom een 15de-eeuwse burcht en geldt
nu als het grootste feodale kasteel in Europa,
met een oppervlakte van 35.000m².
Het kasteel werd in 1424 door Evrard de
la Marck gesticht rond een 11de-eeuwse
Karolingische kerk. De machtige familie De
la Marck, rijke grootgrondbezitters uit het
Rheinland, waren vazallen van de Franse
koning en de heersende heren van Sedan.
Omdat het hun taak was om het koninkrijk
te beschermen en gezien de strategische
positie van Sedan aan de grens van OostFrankrijk, bleef de familie het kasteel
uitbreiden en versterken.
Een bezoek aan het fort voert de bezoekers
terug naar de 15de en 16de eeuw en het brengt
het leven van de prinsen van Sedan en dat
van hun soldaten en bedienden in beeld. Het
bezoek voert onder meer langs taferelen uit
het dagelijks leven. Er zijn twee wandelingen
door het fort uitgezet: Duizend jaar historie
(de volledige tour) en de kortere route Sedan,
een prinsdom, die zich richt op het interieur en
het kasteelmuseum. Voor beide wandelingen
is een audiotour in het Nederlands beschikbaar.
VERBLIJF EEN NACHT IN HET KASTEEL
Om uw Sedan-ervaring compleet te
maken, kunt u een nachtje blijven slapen
in een vleugel van het kasteel, waar sinds
2004 een hotel is gevestigd. Dit hotel heeft
54 kasteelkamers, een gastronomisch
restaurant en conferentiefaciliteiten.
www.hotelfp-sedan.com
Fort van Sedan
www.tourisme-sedan.fr
In 1560 verklaarde de toenmalige heer,
Henri-Robert de la Marck, die zich een paar
jaar eerder had bekeerd tot het calvinisme,
Sedan tot een onafhankelijk protestants
prinsdom en werd zo de eerste Prins van
Sedan.
Charlotte, de dochter van Henri-Robert, was
de laatste erfgename van de De la Marcks.
Op 16-jarige leeftijd werd het meisje in
1591 door de Franse koning Hendrik IV
uitgehuwelijkt aan zijn vriend Henri de la
Tour de L’Auvergne, die twintig jaar ouder
was dan Charlotte. De titel van Prins van
Sedan kwam zodoende in de familie Tour
de l’Auvergne. Ook zij bleven het kasteel
uitbreiden en moderniseren.
Charlotte overleed drie jaar later op 19-jarige
leeftijd in het kraambed, waarna Henri de
la Tour d’Auvergene hertrouwde. Zijn zoon
Frédéric pleegde een coup tegen koning
Lodewijk XIII. Die mislukte en om het hoofd
te redden, gaf de laatste prins van Sedan het
prinsdom terug aan de koning. Het kasteel
was toen een bijna onneembare vesting
geworden en werd in gebruik genomen
door het Franse leger.
In de Eerste Wereldoorlog was het kasteel
bezet door de Duitsers en werd het gebruikt
als gevangenis voor Franse soldaten.
Sommigen van hen werden er gemarteld en
geëxecuteerd. In 1962 kocht het stadsbestuur
van Sedan het kasteel van de Staat voor het
symbolische bedrag van 1 Franse franc en
werd het fort opengesteld voor het publiek.
28
HET MIDDELEEUWSE FESTIVAL VAN SEDAN
17-18 mei 2014
In mei herleven de Middeleeuwen in de vesting van Sedan. Het is een kleurrijk festival met
cavalerie, kruisboogschieten, steekspel, straatartiesten, vlagvertoon en troubadours. Het is
een enorme happening waar sinds 1996 honderden vrijwilligers aan meewerken en dat elk
jaar 40.000 bezoekers trekt. Geschikt voor jong en oud en zeer de moeite waard.
www.chateau-fort-sedan.fr
GESHIEDENIS EN CULTUUR - KASTELEN EN VESTINGEN
KASTEEL VAN BLIGNY
CHATEAU DE LA MOTTE TILLY
In 1773 kocht de markies van Dampierre
een landgoed bij het dorpje Bligny, met de
bedoeling om daar op wolven te jagen. Op
het landgoed bevonden zich nog de resten
van een middeleeuws kasteel dat drie jaar
eerder was verwoest. De markies liet het
kasteel herbouwen en liet de deur uit het
oorspronkelijke kasteel weer in de gevel
aanbrengen.
Tussen Troyes en Provins, 6 km van Nogent-sur-Seine, ligt het schitterende, uit 1754 daterende,
Château de la Motte Tilly, dat werd gebouwd op de ruïnes van een middeleeuws kasteel. Het
kasteel was bedoeld als zomerhuis voor de gebroeders Terray, van wie de beroemdste, abt Joseph
Marie Terray, de financieel raadsman was van koning Lodewijk XV. Met zijn uitgebalanceerde
verhoudingen is het kasteel een fraai voorbeeld van klassieke 18de-eeuwse architectuur.
De heuvels rondom het kasteel, die deel
uitmaken van het landgoed, zijn zeer
geschikt om wijn te verbouwen (in die
tijd nog geen champagne zoals wij die nu
kennen, maar ´stille´ wijn). Deze wijn was
alleen voor eigen gebruik. De watertoevoer
voor het kasteel kwam van een bron
van de rivier de Landion, die onder de
kasteelgewelven door liep.
In het begin van de 19de eeuw werd
het kasteel overgedragen aan Baron de
Cachard (de zoon van de markies was
overleden tijdens een veldslag). Hij kocht
de wijngaarden rond het dorp op en zette
zo een wijnlandgoed op dat omstreeks
1930 44 hectaren besloeg. De baron breidde
ook het kasteel uit, met een toren en een
nieuwe vleugel.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het
landgoed opgesplitst en in delen verkocht.
De familie Lorin kocht het kasteel in 1952
met 20 hectaren aan wijngaarden en wat
andere stukjes land. De wijngaarden werden
in 1954 opnieuw beplant. Na een ingrijpende
renovatie van het kasteel en investeringen
in de champagneproductie werd het kasteel
in 1999 opengesteld voor het publiek onder
de naam Champagne Château‘.
De rondleiding door het kasteel voert onder
meer langs de eet- en ontvangstzalen op
de begane grond en de indrukwekkende
verzameling
van
duizend
kristallen
champagneglazen op de eerste verdieping.
Af en toe gebruikt de familie het kasteel nog
voor privé-aangelegenheden, daarom zijn
de slaapvertrekken privé. Het bezoek eindigt
in de majestueuze kasteelkelders waar
gereedschap te zien is dat in de 19de eeuw
werd gebruikt bij de champagneproductie.
Er wordt ook een korte film vertoond zodat
de bezoeker een goed beeld krijgt van hoe
het er in die tijd aan toe ging. Aan het einde
van het bezoek is er een gratis proeverij van
de champagne die op dit landgoed wordt
gemaakt.
Toen het kasteel in 1910 in handen kwam van graaf Rohan-Chabot zette hij grootscheepse
restauratiewerkzaamheden in gang, waaronder de herinrichting van het park rond het kasteel.
Het park is nu een prachtige tuin in Engelse stijl met in het hart een waterpartij. De dochter van de
graaf, de markiezin van Maillé, erfde het kasteel in 1964 en zette de restauratie voort. Samen met
haar dochter liet zij het interieur in 18de-eeuwse stijl terugbrengen. Helaas overleed de dochter
op 51-jarige leeftijd aan kanker. Met haar overlijden verloor de markiezin haar erfgenaam. Zij liet
het kasteel in 1972 na aan het Centre des Monuments Nationaux, op voorwaarde dat er niets zou
worden veranderd aan het interieur en het kasteel opengesteld zou worden voor het publiek.
http://la-motte-tilly.monuments-nationaux.fr/
KASTEEL VAN CIREY- SUR-BLAISE
Als Voltaire in Cirey gaat wonen, bij de mooie Emilie du Châtelet, valt hij voor de charmes van
haar woning, die dan nog niet helemaal klaar is. Ze richten het kasteel samen in, brengen
veranderingen aan en maken er een mooie plek van. Voltaire laat een nieuwe vleugel bouwen,
met een mooie, monumentale deur, voorzien van beeldhouwwerk met motieven uit de Kunst,
de Wetenschap en de Zee.
Voltaire brengt vijftien jaar in Cirey door, waar hij onophoudelijk schrijft (De dood van Cesar,
Alsire, Zaïre, Mahomet, Mérope). Zijn komedies en tragedies worden door vrienden opgevoerd
in het theatertje dat hij in de hanenbalken had gebouwd en dat prachtig bewaard gebleven is.
Door middel van ontelbare brieven blijft Voltaire vanuit dit paradijs van de Schone Kunsten in
contact met heel Europa.
In 1749 maakt de plotselinge dood van de markiezin du Châtelet een eind aan Voltaires hemelse
bestaan op aarde. Een bezoek aan het kasteel geeft een uitstekend beeld van het dagelijks leven
van deze twee toonaangevende figuren uit de Verlichting. Open van mei tot september. (Zie
pagina 33).
www.visitvoltaire.com
De champagne van het Château de
Bligny is slechts één van de twee
champagnemerken die het predikaat
‘château’ voeren. Het château is te bezoeken
van april tot oktober. Het andere kasteellabel is Champagne Château de Boursault,
ten westen van Epernay.
www.champagnechateaudebligny.com
29
GESHIEDENIS EN CULTUUR - KASTELEN EN VESTINGEN
DE VESTINGSTAD ROCROY
Het fort van Rocroi in de Ardennen werd in 1555 gebouwd en is de tweede vestingplaats in deze regio die een ommuring kreeg. Deze heeft
de vorm van een vijfhoek die in de loop der eeuwen verder werd versterkt. Het fort is gebouwd om tegenwicht te bieden aan het fort van
Charlemont, dat Karel de Grote in Givet gebouwd had en dat toen onder Spaanse overheersing stond. Aan het eind van de 17de eeuw bracht
Vauban, de bouwkundig ingenieur van koning Lodewijk XIV, in de stervormige vestingwal een aantal verbeteringen aan. In de 19de eeuw was
het fort absoluut niet meer berekend op de toen gebruikte militaire middelen en in 1889 werd het ontmanteld, waarbij echter vrijwel de gehele
vestingwal behouden bleef.
VVV Rocroi
www.otrocroi.com
DE VESTINGSTAD LANGRES
De vestingmuren van Langres zijn de langste in Europa: 8 kilometer.
daarbinnen liggen, rond het oude centrum van de stad, prachtig
bewaarde stadswallen (totale lengte 3,5 kilometer) met daarin
zeven poorten en twaalf torens. Vanaf de stadswallen heeft de
bezoeker van Langres schitterend uitzicht over de omgeving van
Langres.
Ook een stervormige citadel uit de 19de eeuw, aan de zuidkant
van de stad, en de muur die de citadel met de stad verbindt, zijn
bewaard gebleven.
Langres werd al in de 4de eeuw versterkt, toen de inwoners van de
stad romaanse bouwwerken afbraken om aan de noordkant van de
stad verdedigingswerken op te werpen wegens de onrust in het
Byzantijnse Rijk. Langres werd de zetel van een machtige bisschop
en de stad werd in de 14de en 15de eeuw uitgebreid richting het
zuiden. Ook de verdedigingswerken werden uitgebreid. Tegen het
eind van de Middeleeuwen was Langres een versterkte stad aan
de rand van het Franse koninkrijk, grenzend aan Bourgondië, de
Franche-Comté en Lotharingen.
In het erfgoedcentrum, gehuisvest in de Tour de Navarre (een
van de vier torens op de stadswal die in de 16de eeuw werden
gebouwd), is de geschiedenis van de versterking van de stad van
de 4de tot de 19de eeuw in beeld gebracht.
(Zie ook pagina 14).
VVV Langres
www.tourisme-langres.com
30
GESHIEDENIS EN CULTUUR - TWEEDE WERELDOORLOG
(1939-1945)
De Champagne-Ardennen is de plek waar in mei 1940 de eerste Duitse invasie in West-Europa (de slag bij Sedan)
plaatshad en waar het Duitse leger zich op 7 mei 1945 onvoorwaardelijk overgaf (Reims). De regio ChampagneArdennen is dus onlosmakelijk verbonden met de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog. De officiële
verzoeningsceremonie tussen Frankrijk en Duitsland vond plaats in de kathedraal van Reims op 8 juli 1962 in het
bijzijn van president Charles de Gaulle en kanselier Konrad Adenauer. In de regio ligt ook het favoriete dorpje van
Charles de Gaulle, waar hij zo vaak kwam, Colombey-les-deux-Eglises.
De Duitse invasie van West-Europa via de Ardennen in mei 1940
De Britse en Franse bevelhebbers waren ervan overtuigd dat de Duitsers zouden aanvallen via centraal België
en dus stelden ze hun legers op langs de Frans-Belgische grens, ten noorden van Sedan. Ten zuiden van de stad
werd Frankrijk beschermd door de Maginot-linie, waarvan het noordelijkste fort in Villy-la-Ferté lag.
Echter, de drie Duitse pantserdivisies van generaal Guderian gingen door de Ardennen in Zuidoost- België direct
naar Sedan. De geallieerden werden verrast en Sedan viel zonder veel verzet in Duitse handen, in gevechten die
duurden van 12 tot 14 mei 1940. Er werden pontonbruggen over de Maas gelegd om de tanks te laten oprukken
naar het noorden. De Franse troepen hergroepeerden zich in Rethel, omdat ze ervan uitgingen dat de Duitsers
meteen zouden oprukken naar Parijs, maar de Duitsers hadden een ander plan.
Hun idee was om de geallieerde troepen langs de Frans-Belgische grens in de rug aan te vallen, richting het
Kanaal te trekken en hun zo de pas af te snijden. Zo zouden de Duitsers makkelijker Parijs kunnen innemen
omdat de verdediging verzwakt zou zijn. Dankzij de wonderbaarlijke evacuatie van Britse troepen echter van de
stranden bij Duinkerken, in Operatie-Dynamo onder leiding van vice-admiraal Ramsay, kon het Britse leger zich
terugtrekken en op krachten komen voor de tegenaanval, vier jaar later.
Tegelijkertijd trokken andere Duitse divisies vanuit Sedan naar het zuiden. Bij het dorp Stonne troffen ze Franse
troepen. Tien dagen lang, van 15-25 mei, werd hier zwaar gevochten. Het dorp, dan nu eens in Duitse handen
was en dan weer in Franse, werd volledig verwoest. Aan beide kanten waren vele levens te betreuren.
De derde pijler van de Duitse strategie was de aanval van het fort Villy-la-Ferté, het noordelijkste verdedigingswerk van de Maginotlinie. Dit zou de indruk wekken dat de Duitsers naar het zuiden wilden trekken, terwijl hun
eigenlijke doel was de geallieerde troepen in het noorden te verzwakken alvorens ze naar Parijs zouden gaan.
Zowel Stonne als Villy-la-Ferté viel in Duitse handen.
HET FORT VILLY-LA-FERTÉ
Vlak voor het begin van de Tweede Wereldoorlog werd het gebied
rond La Ferté sur Chiers opgenomen in de Maginotlinie. Rond deze
versterkingen werd in mei 1940 hevig gevochten; een museum
in het fort is aan deze strijd gewijd. De vesting van La Ferté is de
enige in de Maginotlinie die werd ingenomen. Het fort ligt tussen
de dorpen Villy en La Ferté, op de top van een heuvel, genaamd
La Croix de Villy. De vesting bestaat uit twee delen van waaruit de
strijd gevoerd werd: in één ervan staat nog het antitankgeschut. Er
is een monument voor de 104 voor Frankrijk gevallen verdedigers,
die op de nationale begraafplaats in Villy zijn bijgezet.
www.ouvragelaferte.fr
31
GESHIEDENIS EN CULTUUR - TWEEDE WERELDOORLOG
(1939-1945)
HET MUSEUM VAN DE DUITSE OVERGAVE
In februari 1945 vestigde generaal Eisenhower het hoofd kwartier van de
Europese geallieerde strijdkrachten in Reims, in een groot schoolgebouw
vlakbij het station. Hier werd op 7 mei 1945, om 02.41 uur ’s ochtends,
de onvoorwaardelijke overgave van het Duitse leger getekend, wat het
einde betekende van de Tweede Wereldoorlog in Europa. Het nieuws
werd de volgende dag, 8 mei, om 13.00 uur bekendgemaakt in de
hoofdsteden van de geallieerde landen. Op verzoek van Stalin wordt
echter op 9 mei een tweede ceremonie in Berlijn georganiseerd, in de
Sovjetsector. In de zaal met de kaarten en plattegronden, die in zijn
originele staat gelaten is, heerst een bijzondere, emotionele sfeer. Er
worden archiefbeelden vertoond, er zijn voorwerpen en er staan poppen
in kleding uit die tijd, waardoor men zich realiseert dat dit een plek is
van historisch belang.
Musée de la Reddition du 7 mai 1945
Tel: 00 33 (0)3 26 35 36 90
CHARLES DE GAULLE MEMORIAL
Toen Charles de Gaulle Luitenant-Kolonel was van het
Franse leger kocht hij vlak voor het uitbreken van de
Tweede Wereldoorlog een buitenhuis, La Boisserie, in
Colombey-les-deux-Eglises, een rustige locatie ideaal
gelegen tussen Parijs en de oostelijke garnizoenen. De
Gaulle raakte erg gehecht aan het dorpje en zodoende
werd daar in oktober 2008, 50 jaar na de historische
verzoening tussen generaal De Gaulle en kanselier
Adenauer, een bezoekerscentrum geopend dat is gewijd
aan het leven en werk van Charles de Gaule. Het centrum
werd geopend door Franse president Nicolas Sarkozy en
de Duitse kanselier Angela Merkel.
Het centrum biedt een heel goed inzicht in de verschillende
facetten van De Gaulle, als jonge soldaat, als vader, als
schrijver en als leider. Er is ook een hoofdstuk gewijd
aan de geschiedenis: hoe De Gaulle betrokken was bij de
Eerste Wereldoorlog en het overlijden van de generaal in
1970, de invloeden, bewegingen en strijd van de Tweede
Wereldoorlog. Het verzet, de Bevrijding, de politieke
arena en controversiële periode van vlak na de oorlog, de
stichting van de Vijfde Republiek en het vertrek van De
Gaulle uit het publieke leven. Het bezoek eindigt met een
indrukwekkende film van de begrafenis van De Gaulle.
Met behulp van ruimte, geluid en licht wordt de bezoeker
door verschillende ruimtes geleid: van donker en smal om
het clandestine verzet te verbeelden, open en licht op het
moment van bevrijding. Informatiepanelen in het Frans,
Engels en Duits en audiophones maken het bezoek tot
een indrukwekkende, verrijkende kennismaking met het
tijdperk waarin De Gaulle leefde.
32
Op de begane grond van het complex zijn tijdelijke exposities ingericht. In 2014 zijn
er vier tentoonstellingen:
Kom in verzet! (Résister!), 1 maart tot 13 april
Expositie over het verzet en de ‘Compagnons de la Liberation’, een groep van
ruim duizend leden die was opgezet door De Gaulle uit dankbaarheid voor de
verzetsstrijders in Frankrijk. (onder anderen Winston Churchill ontving een medaille).
Presidentiële auto’s (Voitures de l’Elysée), half april tot 31 augustus
Expositie van presidentiële auto’s en escort-auto’s. De tentoonstelling is mede
mogelijk gemaakt door Citroën en het Elysée.
Licht- en Geluidshow, 19 juni tot 31 augustus
Een prachtige licht- en geluidshow bij het 44 meter hoge Kruis van Lotharingen in
Colombey-les-deux-Eglises.
Marianne en de symbolen van Frankrijk, 1 september tot 31 december
Marianne en de symbolen van de Républiek.
De glazen lift brengt de bezoeker naar de vaste expositie op de eerste verdieping
en naar het dak van het centrum, waar op een heuveltop het enorme Kruis van
Lotharingen staat. Dit dubbele kruis, symbool van het vrije Frankrijk, werd met
financiële steun van ruim zestig landen in 1972 opgericht ter nagedachtenis aan de
generaal en allen die vochten voor de vrijheid. Het torent 44 meter hoog uit boven
Colombey en is van grote afstand zichtbaar. (Zie ook pagina 36)
www.memorial-charlesdegaulle.fr
GESHIEDENIS EN CULTUUR - BEROEMDHEDEN
De 18de eeuw – De Verlichting
DENIS DIDEROT (1713-1784)
Een van de beroemdste mensen die Langres
heeft voortgebracht is Denis Diderot (17131784), een groot filosoof, kunstcriticus en
schrijver uit de Verlichting. Hij is vooral
bekend geworden als mede-oprichter en
auteur van de Encyclopédie . Een exemplaar
van de beroemde Encyclopédie kan op
verzoek worden ingezien in het Musée d’Art
en d’Histoire in Langres.
Diderot kwam uit een familie van
messenmakers. Op zijn vijftiende vertrok
hij naar Parijs om filosofie te gaan studeren.
Hij zag echter af van zijn plannen om
geestelijke of jurist te worden, hij werd
liever schrijver, wat zijn vader ertoe bracht
om zijn zoon te onterven. Diderot vertoefde
veelvuldig in het kunstenaarsleven in Parijs,
waar hij invloedrijke schrijvers en filosofen
ontmoette als Jean-Jacques Rousseau.
In zijn jonge jaren was Diderot een
aanhanger van de ideeën van Voltaire, die
op zijn beurt was beïnvloed door Newton en
zijn theorieën over optica en zwaartekracht,
maar gaandeweg kreeg Diderot meer
belangstelling voor het materialisme en
atheïsme. Bij alles stelde hij vragen en
hij weigerde de orders van de Kerk op te
volgen. In zijn publicaties week Diderot af
van de conventies die golden voor structuur
en inhoud van publicaties, zoals te zien is in
zijn boek Jacques le Fataliste et son Maître.
Diderots vader werd nog bozer op zijn
zoon toen die trouwde met een arm,
katholiek meisje, een relatie waaruit
één dochter voortkwam. Hoewel
Diderot een harde werker was, heeft
hij nooit veel geld verdiend. Dus toen
hij zijn dochter een bruidsschat moest
meegeven, zag hij zich genoodzaakt
om zijn enorme boekencollectie
te verkopen. De Russische tsarina
Catherina II hoorde van zijn financiële
problemen en kocht de verzameling.
Ze bewaarde de boeken in Parijs en
stelde Diderot aan als bibliothecaris. Na
zijn dood in 1784 werd de verzameling
boeken naar Rusland gestuurd, waar
ze terechtkwamen in de Nationale
Bibliotheek van Rusland.
In 2013 is een nieuw bezoekerscentrum
geopend in Langres dat is gewijd aan
leven en werk van de grote filosoof: het
Maison des Lumières Denis Diderot,
gehuisvest in een gebouw dat dateert
uit de 16de en deels uit de 18de eeuw,
is het enige in zijn soort in Frankrijk.
Er zijn persoonlijke bezittingen van
Diderot te zien, originele manuscripten,
drukplaten van de Encyclopédie,
schilderijen die Diderot heeft gezien en
mooi vond, wetenschappelijke objecten,
er zijn informatiepanelen, films en er is
digitale informatie beschikbaar. Doel
is een beter begrip van Diderot, de
Verlichting en de manier waarop de
18de eeuw een revolutie ontketende in
het denken, in de maatschappij en in de
plaats van de mens in de wereld.
www.maisonsdeslumieres.org
De Encyclopédie
Diderots haalde zijn inspiratie voor de Encyclopédie uit Chambers Cyclopaedia, An Universal
Dictionary of Arts and Sciences, die in 1728 in Londen was verschenen. Hij begin in 1744
met de vertaling van de Cyclopaedia in het Frans. Mede dankzij zijn nieuwsgierige inslag
borduurde hij voort op ideeën en inhoud uit de Cyclopaedia, waardoor zijn vertaling veel
dikker werd dan Chambers boek. Ook ging het niet meer alleen om kunst en wetenschap,
maar «over elk aspect van menselijke kennis» dat ertoe zou kunnen leiden de «normale
gedachtengang van de mens te veranderen». Het eerste deel verscheen in 1751.
Het werk was zijn tijd ver vooruit en onorthodox in zijn visie, met name waar het ging over
religie en natuurwetten. Wegens de prediking van religieuze tolerantie en vrijheid zagen de
Kerk en de aristocratie het uitdijende werk als een bedreiging en Diderot werd nauwlettend
in de gaten gehouden. In 1759 werd het werk officieel verboden. Veel invloedrijke partners,
auteurs en sponsors hielden het project voor gezien en zelfs zijn vrienden lieten hem in de
steek.
VOLTAIRE (1694-1778)
Wegens de publicatie van zijn ‘Lettres
Anglaises’ (of Lettres Philosophiques)
dreigde Voltaire
in 1734 in de Bastille gevangen gezet te
worden. De publicatie was een lofzang
op Engeland en een
scherpe satire op de leefwijze van de
Fransen. Zijn vriendin, de markiezin
Du Châtelet, verleende hem onderdak
in Cirey, vlakbij het graafschap
Lotharingen, dat toen nog onafhankelijk
was.
De zeer intelligente Emilie du
Châtelet was gefascineerd door de
wetenschappelijke wereld en ze maakte
talloze wetenschappelijke werken die
ze belangrijk vond toegankelijk voor
een groot publiek. Samen met Voltaire
vertaalde ze het werk van Newton van
het Latijn in het Frans.
In het kasteel is nog altijd
het
theatertje te zien dat Voltaire op de
zolder had laten bouwen. Het is het
oudste kasteeltheatertje dat bewaard
gebleven is. Toen de markiezin in 1749
stierf, rouwde Voltaire vele jaren om
haar. Zoals hij schreef aan Argentat:
« Niet zozeer is mijn minnares mij
ontvallen, ik ben de helft van mijzelf
kwijtgeraakt, een geest die gemaakt
was om de mijne te completeren, een
geestesvriendin die ik twintig jaar
geleden zag ontstaan ». (Zie ook pagina
29).
Kasteel van Cirey-sur-Blaise
www.visitvoltaire.com
Terwijl het schandaal rond de Encyclopédie steeds groter werd, steeg het aantal kopers van
het boek tot vierduizend en Diderot zwoegde in het geheim voort om zijn project te kunnen
voltooien. Vaak deed hij overdag onderzoek en schreef hij ’s nachts, constant op zijn hoede
voor de politie. De laatste delen van de Encyclopédie verschenen in 1772. Diderot had toen 35
delen voltooid. In totaal heeft hij twintig jaar aan de Encyclopédie gewerkt.
33
GESHIEDENIS EN CULTUUR - BEROEMDHEDEN
19de eeuw
NAPOLEON BONAPARTE
(1769-1821)
De in 1769 in Corsica geboren Napoleon ging
op zijn 10e jaar naar de militaire school in
Brienne-le-Château in Aube en bracht daar
5 jaar door om zijn militaire vaardigheden
te verbeteren. De school is nu omgetoverd
tot een museum en toegewijd aan deze
beroemde student.
Napoleon groeide in de laatste fase van
de Franse Revolutie en gedurende de
daarop volgende Eerste Republiek uit tot
een getalenteerd militair leider. Hij leidde
succesvolle campagnes
in de oorlog
tussen de Eerste en de Tweede Coalitie
(van Europese geallieerde landen) en het
revolutionaire Frankrijk.
Napoleon wilde de idealen van de Franse
Revolutie over Europa verspreiden, al wilde
hij ook enkele aspecten van het oude regime behouden. In 1804 werd hij gekroond
tot keizer. Gedurende het eerste decennium
van de 19de eeuw voerde hij een aantal
oorlogen om de suprematie van Frankrijk in
Europa veilig te stellen.
In 1805 bundelden Oostenrijk en Rusland
hun krachten met de Britten voor de Derde
Coalitieoorlog. Hoewel admiraal Horatio
Nelson op 21 oktober 1805 een overwinning
behaalde op de Frans-Spaanse marine in
de Zeeslag bij Trafalgar, ten zuidwesten van
Spanje, versloeg Napoleon Oostenrijk en
Rusland bij Austerlitz, waarmee een einde
kwam aan de Derde Coalitie. Napoleon liet
in Parijs de Arc de Triomphe neerzetten ter
ere van de Franse overwinning.
De voortdurende schermutselingen met de
geallieerde landen in Spanje (de zogeheten
Schiereilandoorlog, tussen 1807 en 1814) en
de rampzalige poging, in 1812, om Rusland
aan te vallen, leidden tot grote verliezen
voor Napoleons troepen, waar ze nooit
helemaal van herstelden. In 1813 versloeg de
Zesde Coalitie (Engeland, Rusland, Pruisen,
Oostenrijk, Zweden en enkele Duitse staten)
de keizerlijke troepen bij Leipzig. Het was
de grootste veldslag uit de Napoleontische
tijd en de keizer en zijn verzwakte leger
moesten zich terugtrekken in Frankrijk. Op
21 december 1813 trokken de Boheemse
en Pruisische troepen de Rijn over, richting
Parijs.
Zonder een leger van betekenis kon
Napoleon alleen nog maar speldenprikken
uitdelen aan de veel grotere vijand.
34
Na veldslagen bij Brienne-le-Château
op 29 januari 1814 en in La Rothière op 1
februari (beide in het department Aube),
besloten de geallieerden zich op te
splitsen: het Pruisische leger zou richting
Parijs trekken via het dal van de Marne
en haar zijrivier de Petit-Morin, terwijl het
Boheemse leger verder trok door het dal
van de Aube en de Seine. Toch slaagde
Napoleon er tussen 10 en 14 februari nog
in om diverse veldslagen tegen de Pruisen
te winnen: in Champaubert, Montmirail,
Château-Thierry en Vauchamps. In
Montereau versloeg hij het Boheemse
leger en op 24 februari trok hij Troyes
binnen.
Op 1 maart tekenden Engeland, Rusland,
Pruisen en Oostenrijk het Pact van
Chaumont waarin ze afspraken de strijd
tegen Napoleon voort te zetten. Bonaparte
nam Reims in op 13 maart, maar een week
later versloegen de geallieerden Napoleon
definitief bij Arcis-sur-Aube. Op 30 maart
viel Parijs. Napoleon trad op 6 april 1814 af
in Fontainebleau en werd verbannen naar
het eiland Elba, voor de Italiaanse kust.
Binnen een jaar wist hij echter te
ontsnappen van Elba en eigende hij zich
weer de macht toe over Frankrijk. Ditmaal
werd hij verslagen bij Waterloo, op 18
juni 1815, door de Engelse en Pruisische
troepen (onder aanvoering van de hertog
van Wellington en generaal Von Blücher).
De coalitietroepen trokken Frankrijk in en
zetten Lodewijk XVIII op de Franse troon.
Napoleon gaf zich over en werd verbannen
naar het eiland St Helena, waar hij in 1821
overleed.
Een Nederlandstalige brochure met
alle locaties in de Champagne die een
rol hebben gespeeld in de carrère van
Napoleon en een Engelstalige folder met
diverse evenementen die in 2014 worden
georganiseerd rond Napoleon kunnen
worden gedownload van de website van
de VVV. Het belangrijkste evenement is de
herhaling van de Slag bij Montmirail.
www.champagne-ardenne-tourism.co.uk
Herhaling van de
Montmirail (1814)
31 mei en 1 juni 2014
Slag
bij
Ruim tweeduizend vrijwilligers in
kleding uit de Napoleontische tijd
leveren, compleet met cavalerie en
wapens, opnieuw slag bij Montmirail.
Daarna is er een gezamenlijke
picknick op het slagveld.
Napolean Museum
Het Napoleon Museum, gelegen op
de plaats van de voormalige militaire
school, is toegewijd aan het leven
van de jonge Bonaparte en de strijd
rondom de Franse Campagne die er
in deze omgeving heerste.
Het museum zal gesloten zijn voor
renovatie vanaf juni 2014 en de
heropening wordt verwacht in de
zomer van 2015.
www.ville-brienne-le-chateau.fr
GESHIEDENIS EN CULTUUR - BEROEMDHEDEN
PAUL VERLAINE (1844-1896)
In augustus 1879 verliet Paul Verlaine ( 18441896) de Notre-Dameschool in Rethel, waar
hij sinds 1877 les had gegeven. Hij kreeg een
relatie met een leerling, Lucien Létinois uit
Coulommes, een dorpje 14 km van Rethel.
Na een kort verblijf in Engeland keerden de
twee terug naar Coulommes.
Daar ontdekte Verlaine dat hij erg van het
Franse platteland hield. Hij haalde zijn
moeder over om een boerderij te kopen in
Juniville en in maart 1880 trekt de familie
Letionois erin. Verlaine huurde een huis op 50
meter van de boerderij, tegenover herberg
De Gouden Leeuw, waar nu het Verlainemuseum is gehuisvest. Het dorpscafé waar
de dichter vaak kwam om te schrijven, te
praten en te drinken, is volledig in de sfeer
van Verlaine ingericht. Het museum is te
bezoeken van begin mei tot eind oktober.
Paul Verlaine Museum, Juniville
www.musee-verlaine.fr
ARTHUR RIMBAUD (1854-1891)
Jean Nicolas Arthur Rimbaud werd op 20
oktober 1854 geboren in Charleville, waar
hij zijn hele jeugd doorbracht. Zijn vader
was een legerkapitein en vaak weg. Arthur,
zijn broer en twee zussen werden streng
opgevoed door hun moeder. De kinderen
hebben er veel last van gehad dat hun vader
zo vaak afwezig was.
De jonge Rimbaud was een goede leerling
en hij won vaak prijzen. Toen hij 15 jaar was,
verhuisde de familie naar een appartement
dat uitkeek over de Maas (tegenwoordig
heet deze straat ‘Quai Rimbaud’). In de
zes jaar dat Rimbaud daar woonde (18691875) schreef hij veel gedichten. Het huis
is geopend voor het publiek (zie ‘La Maison
des Ailleurs’).
De sfeer in het gezin was streng en
onderdrukkend en Rimbaud voelde zich
aangetrokken tot revolutionaire ideeën en
vrijheid. Hij werd een opstandige puber,
wat zich vertaalde in zijn gedichten. Toen hij
16 was, liep hij van huis weg om Parijs te
ontdekken. Toen in 1871 de revolutie uitbrak,
noemde Rimbaud zichzelf een anarchist en
begon hij aan een losbandig leven.
In Parijs heeft hij zijn gedicht ‘Bateau ivre’
(De Dronken boot ) geschreven met hulp
van Paul Verlaine. Deze introduceerde
hem ook in de Parijse scene. Verlaine was
in de ban van de jeugd en intelligentie van
Rimbaud, zodanig dat hij voor Rimbaud
zijn vrouw verliet om zijn ‘engel in
ballingschap’ te volgen. De twee begonnen
een onstuimige relatie, vol scheidingen
en verzoeningen. Ze gingen samen naar
Brussel en Londen. Verlaine zei later dat hij
in Rimbaud ´duivelse schoonheid‘ zag. Zijn
arrogante en uitdagende gedrag werden
later aan geduid met de term ‘l’Enfant
Terrible’.
Verlaine belandde in 1873, na een hevige
ruzie met Rimbaud, in de gevangenis.
Rimbaud was wanhopig. In die periode
schreef hij
één van de beroemdste
gedichten uit de Franse literatuur: ‘Une
Saison en Enfer’ (Een seizoen in de hel).
Het werd echter niet zo goed ontvangen
in literaire kringen en zijn volgende
dichtbundel, Illuminations, kreeg ook niet
veel goede recensies. Toen Verlaine was
vrijgelaten, weigerde hij zijn ex-geliefde
nog financieel bij te staan. Rimbaud zei de
literatuur vaarwel - hij was toen net 20 jaar
oud.
De rest van zijn leven was Rimbaud
rusteloos en niet in staat om zich te settelen.
Hij reisde door Europa en voorzag in zijn
levensonderhoud door allerlei werk aan te
nemen; hij had zelfs een leidinggevende
functie in een mijn in Cyprus. In de brieven
die hij naar zijn familie schreef, werd
duidelijk dat hij zich stierlijk verveelde
en verlangde naar iets betekenisvol.
Gaandeweg
werd
hij
zwijgzamer,
teruggetrokkener, een Einzelgänger. In
1880 verhuisde Rimbaud naar Afrika, waar
hij bleef tot aan zijn dood. Hier werkte hij
voor verschillende bedrijven. Complicaties
na een beenamputatie en de gevolgen van
syfilis leidden tot zijn dood. Hij stierf op 10
november 1891 in Marseille, 37 jaar oud.
Het huis van Rimbaud
La Maison des Ailleurs
Tegenover het museum, aan de Quai
Rimbaud, bevindt zich het huis waar
mevrouw Rimbaud met haar vier kinderen
woonde in een appartement op de eerste
verdieping (1869-1875). In deze periode
schreef Rimbaud veel gedichten. De sfeer
in het huis laat veel aan de verbeelding
van de bezoeker over. Door het gebruik van
licht en geluid verplaats je je in de rebelse,
poëtische ziel van Rimbaud. Elke kamer
verbeeldt een stad waar Rimbaud heeft
gewoond en gewerkt. Een bezoek aan het
huis laat zonder twijfel een diepe indruk
na.
http://rimbaud.jimdo.com/la_maison_
des_ailleurs.php
Het Rimbaud-Museum
Gehuisvest
in
een
17de-eeuwse
watermolen aan de Maas geeft dit
museum een helder beeld van leven en
werk van de kunstenaar. Er zijn voorwerpen
te zien die Rimbaud meebracht uit Afrika,
originele documenten en werken, zoals het
gedicht Voyelles. Reproducties van enkele
van Rimbauds manuscripten laten zien hoe
creatief hij al op jonge leeftijd was.
Het museum wordt gerestaureerd en
gaat in de zomer van 2015 weer open.
http://gb.ardennes.com/home/discovery-and-heritage/arthur-rimbaud.aspx
Hij ligt begraven in Charleville-Mézières
in een eenvoudig marmeren graf. Hij blijft
in herinnering als een rebelse dichter met
een revolutionaire visie en een gewaagd
taalgebruik, waarin hij zijn zieleroerselen
tot uitdrukking bracht.
35
GESHIEDENIS EN CULTUUR - BEROEMDHEDEN
De 19de en 20ste eeuw
PIERRE-AUGUSTE RENOIR (1841-1919)
CHARLES DE GAULLE (1891-1970)
Pierre Auguste Renoir ontmoette Aline Charigot toen hij in Parijs
werkte. De achttien jaar jongere Aline, met haar roze wangen en
ronde vormen, vertegenwoordigde voor hem het ideaalbeeld van
vrouwelijk schoon. Aline werd zijn model en later ook zijn vrouw.
Zij poseerde vele malen voor zijn schilderijen, zoals het bekende
Dejeuner des Canotiers.
In 1934 kocht luitenant-kolonel De Gaulle een landhuis in
Colombey-les-deux-Eglises. Gunstig gelegen tussen Parijs en de
oostelijke garnizoenen bood het huis een rustige plek aan het
gezin, met name aan dochter Anne, die leed aan het syndroom
van Down. De naam van het huis, La Boisserie, refereert aan de
oorspronkelijke functie van deze plek, een brouwerij.
Aline kwam uit het dorpje Essoyes, gelegen temidden van de
wijngaarden van de Champagne. Renoir voelde zich onmiddellijk
aangetrokken door de eenvoud van het plattelandsleven, de rust
en het mooie landschap. Iedere zomer ging het echtpaar terug
naar Essoyes voor vakantie. In 1896 kocht Renoir er een huis
en liet later nog een atelier in de tuin bouwen waar hij in alle
rust kon schilderen, zonder te worden gestoord door hun drie
kinderen en de vele bezoekers. In Essoyes vond Renoir inspiratie
en modellen. Zo werd een nicht van Aline, Gabrielle Renard, zijn
favoriete model en tevens de oppas van zijn tweede zoon Jean.
Na een zeer productief leven als kunstenaar had Renoir op latere
leeftijd erg veel last van reumatische artritis. De misvormingen
aan zijn handen dwongen hem om zijn schildertechniek aan te
passen. Hij verhuisde naar Cagnes-sur-Mer ( vlakbij Nice) waar het
klimaat beter was. Hier overleed hij in 1919, vier jaar na zijn vrouw.
Ze wilden samen begraven worden in het dorpje Essoyes. Ook hun
drie kinderen Pierre (acteur), Jean (cineast) en Claude (keramist)
liggen hier begraven.
In het cultureel centrum L’Espace Renoir vindt u meer informatie
over de schilder en zijn gezin. Er wordt een film vertoond (in het
Engels) en er zijn regelmatig exposities. Vanaf het centrum is
een wandeling uitgezet langs ateliers en kunstenaars die nu in
het dorp werkzaam zijn en langs het voormalig atelier van de
grote meester zelf. Daar staat onder meer zijn rolstoel, die de
reumatische schilder nodig had om aan het einde van zijn leven
nog te kunnen werken. Er zijn ook schilderijen van Essoyes te zien
en een kort, origineel filmpje van de schilder aan het werk. Op
loopafstand van het atelier is de begraafplaats waar Renoir en zijn
familieleden begraven liggen.
In Essoyes zijn vier gemarkeerde wandelingen (3 tot 14 kilometer)
uitgezet langs plaatsen die een rol hebben gespeeld in het
leven van Renoir, zols het geboortehuis van Aline Charigot en de
uitzichten die Renoir schilderde (zoals in de schilderijen Chemin
montant dans les hautes herbes en Les Laveuses).
Ook tussen Essoyes en naburige dorpen zijn wandelingen uitgezet,
191 kilometer in totaal. Kaarten en folders zijn verkrijgbaar bij de
VVV in cultureel centrum L’Espace Renoir.
Espace Renoir en VVV
www.renoir-essoyes.fr
36
Tijdens de oorlog week het gezin uit naar London en La Boisserie
werd gebruikt om vluchtelingen te huisvesten en later als
haltepost voor passerende Duitse troepen. Het huis raakte in
verval en werd ernstig beschadigd bij een brand. De Gaulle liet
het na de oorlog renoveren en liet er een torentje bij bouwen als
privékantoor.
In september 1958 nodigde De Gaulle de Duitse kanselier Konrad
Adenauer uit voor een historische verzoening tussen Frankrijk
en Duitsland. Deze bijeenkomst vond plaats in La Boisserie en
Adenauer was het enige staatshoofd dat daar ooit is ontvangen. De
officiële verzoening had plaats op 8 juli 1962 in de kathedraal van
Reims. In de zitkamer naast zijn kantoor in La Boisserie overleed
Charles de Gaulle op 9 november 1970 aan een hartaanval, 79
jaar oud.
Mevrouw De Gaulle bleef in het huis wonen tot 1978, toen ze
naar een verzorgingstehuis ging omdat ze kanker had. Het huis
ging naar hun zoon admiraal Philippe de Gaulle die het in 1980
openstelde voor publiek. De drie ontvangstkamers en het kantoor
zijn in originele staat gebleven. De familie De Gaulle komt af en
toe nog in het huis, daarom zijn de keuken en de slaapvertrekken
niet toegankelijk. Het echtpaar De Gaulle ligt begraven op het
kerkhof van Colombey-les-deux-Eglises, evenals hun dochter
Anne, die op 20-jarige leeftijd overleed. (Zie ook pagina …).
La Boisserie, Colombey-les-deux-Eglises
www.colombey-les-deux-eglises.com
BUITENACTIVITEITEN EN SPORT - OP HET LAND...
In Champagne-Ardenne is heel veel te doen. In elk seizoen zijn er talloze activiteiten en sporten te beoefenen en
uitstapjes te maken in de buitenlucht, of het nu gaat om activiteiten op het land, op het water of in de lucht. De regio
biedt talloze mogelijkheden voor iedereen, en voor elk wat wils: van fietsen en boomklimmen tot golfen of watersporten
op de meren.
WANDELEN
WANDELEN IN HET LAND VAN RENOIR
De Champagne-Ardennen heeft maar
liefst 5.000 km aan gemarkeerde
wandelpaden (zowel rondwandelingen
als
langeafstandspaden).
Wandelaars
hebben dus alle gelegenheid om de
verschillende
landschappen
van
de
streek te leren kennen: bossen, valleien,
vlaktes, heuvels, wijngaarden, meren
en rivieren. Wandelkaarten met twintig
rondwandelingen, variërend van 5 tot 24 km)
kunnen worden gedownload van de website
van de VVV: www.champagne-ardennentoerisme.nl/wandelingen/itineraires/topitineraires.aspx
De impressionistische schilder Auguste Renoir, die zich vaak liet inspireren door de
natuur en het licht in dit deel van de Champagne, hield erg van het landschap rond het
dorp Essoyes, waar hij woonde. Vanuit het centrum van het dorp zijn vier gemarkeerde
wandelingen uitgezet (van 3 tot 14 km), die leiden langs plaatsen die een rol hebben
gespeeld in het leven van Renoir, zoals het geboortehuis van zijn vrouw Aline Charigot
en de uitzichtspunten die hij schilderde (en die te zien zijn in werken als Chemin montant
dans les hautes herbes en Les Laveuses).
De wandelingen zijn gerangschikt naar
thema:
• Wijngaardwandelingen
• Wandelingen langs het water
• Natuurwandelingen
• Wandelingen waarin legendes een
rolspelen
• Historische wandelingen
Elke wandelkaart bevat een kaart en een
beschrijving van de route alsmede praktische
informatie. Ook zijn belangwekkende
punten op de route aangegeven. Wandelaars
die een hand-GPS hebben, kunnen GPSaanwijzingen downloaden van de website.
LANGEAFSTANDSWANDELINGEN
Met negen nationale Grande Randonnée
(GR) langeafstandspaden en acht regionale
Grande Randonnée de Pays-paden is de
Champagne-Ardennen een paradijs voor
wandelaars. Er lopen enkele bekende
nationale en internationale wandelpaden
door de streek, zoals de GR7, die van de
Ballon d’Alsace naar Andorra gaat, en de
GR2, die de Seine volgt, en onder meer de
monding in Le Havre, het zuidelijk deel van
de Aube en Parijs aandoet.
Voor wie verder wil wandelen, is een netwerk van gemarkeerde wandelpaden (totale
lengte 191 km) aangelegd tussen Essoyes en zestien andere dorpen in de buurt. Zo
kunnen wandelaars hun eigen route uitstippelen. Bij het Espace Renoir in Essoyes zijn
kaarten en folders verkrijgbaar.
www.renoir-essoyes.fr - www.essoyes.fr
GEOCACHING
Geocaching is schatzoeken met behulp van GPS-apparatuur. Deelnemers tikken de GPScoördinaten (lengte- en breedtegraad) in van een ‘schat’ (een waterdichte doos die wordt
verstopt in de natuur en waarin een logboek en bijvoorbeeld een wegwerpcamera of iets
anders van weinig waarde zit). Op basis van de richting die hun GPS aangeeft, proberen ze
de locatie van de schat te vinden. Heb je de schat (cache) gevonden, dan haal je een van de
voorwerpen uit de doos en leg je er iets anders voor in de plaats en werk je het logboek bij.
De ervaringen worden digitaal gedeeld met andere geocachers.
Deelname aan geocaching is simple: je registreert je gratis op de website www.geocaching.
com en kiest een gebied (een departement, een stad of een postcode) waar je wilt geocachen.
Een blad met coördinaten, een beschrijving van de plek waar de schat is verborgen en wat
cryptische omschrijvingen kunnen worden gedownload en geprint. Je kunt er de ervaringen
van andere geocachers lezen en je eigen commentaar toevoegen als je de schat hebt gevonden
– natuurlijk zonder de exacte locatie te verraden!
Geocaching is een originele en leuke manier om een gebied te leren kennen. Je komt op
plekken waar je normaal niet zou komen, maar ook bij ‘highlights’ als de vakwerkkerken,
plaatsen die een rol hebben gespeeld in de Eerste Wereldoorlog en ten tijde van Napoleon. In
de Champagne-Ardennen zijn veel schatten verborgen in het gebied rond Langres, Troyes en
langs de wandelroutes in de Champagne (zie pagina 17).
Twee van deze langeafstandspaden lopen
over oude pelgrimsroutes: de GR654
(Chemin de St-Jacques de Compostelle)
en de GR145 (de Via Francigena – een
middeleeuwse
pelgrimsroute
tussen
Canterbury en Rome). Meer informatie is te
vinden op de website
www.champagne-ardenne-tourism.co.uk/
walks/travellers/for-keen-travellers.aspx
37
BUITENACTIVITEITEN EN SPORT - OP HET LAND...
FIETSEN
MOTORROUTES
Met 450 km aan uitgezette fietsroutes
kunnen fietsers de regio in alle rust
ontdekken. Deze fietsroutes gaan meestal
over oude jaagpaden langs rivieren en
kanalen en langs oude, niet meer in
gebruik zijnde spoorlijnen.
Voor motorliefhebbers zijn er speciale
routes uitgezet in de verschillende regio’s
van de Champagne-Ardennen. De routes
bieden prachtige vergezichten en voeren
langs tal van bezienswaardigheden. Voor
iedere route is een vier pagina’s tellende
informatiefolder in het Engels beschikbaar
met een gedetailleerde beschrijving
van de route, afstanden, een kaart en
suggesties om te stoppen langs de route.
Ook worden horecatips gegeven. GPSgegevens voor deze routes kunnen ook
worden gedownload. De routes kunnen
worden bekeken en gedownload via de
site van het verkeersbureau:
De bureau voor toerisme heeft vier
verschillende fietsroutes uitgezet:
• Korte
fietsroutes
voor
familie
of
vriendengroepen
met
goed
bewegwijzerde fietspaden.
• Langere fietsroutes die een hele dag in
beslag nemen. Je fietst over fietspaden,
maar ook over wegen waar auto’s
kunnen rijden.
• Langeafstandsfietsroutes die kris-kras
door de hele regio gaan, je kunt zelfs
fietsen naar andere regio’s in Frankrijk.
• Speciale ‘off road’ mountainbikingroutes
voor ‘die hards’ (goedgekeurd door de
Franse
Federatie van Fietstoerisme - FFCT).
Meer informatie op de website van het
verkeersbureau:
• De Grote Meren (173,5 km): startpunt in
Troyes
• ‘Montagne de Reims’ en ‘Chemin des
Dames’ (171 km): vertrek vanuit Reims
• Aube en Haute-Marne (420 km): vertrek
vanuit Langres
• De grote lus van de Ardennen (401 km):
vertrek vanuit Charleville-Mézières
• Tussen de Marne en de wijngaarden
(202 km): vertrek vanuit Château-Thierry
Elektrische fietsen
• Langs het kanaal van Bourgondië (444
km): vertrek vanuit Nogent-sur-Sein
• Rondom de Argonne (284 km): vertrek
vanuit Saint-Ménehould
http://www.tourisme-champagne-ardenne.
com/balades/velo-electrique.aspx
FIETSACCOMMODATIES EN FIETSVERHUUR
Het verkeersbureau van Champagne-Ardennen heeft een kwaliteitslabel in het leven
geroepen om de dienstverlening aan fietsvakantiegangers te verbeteren. De uitgekozen
hotels, gastenverblijven en kampeerplaatsen zijn uitermate geschikt voor fietsers.
Deelnemers aan het kwaliteitslabel geven de garantie dat zij een plek hebben waar de
fietsen veilig kunnen worden gestald en dat er ruimte is om de fiets schoon te maken.
Sommige verblijven kunnen ook een lunchpakket verzorgen of de bagage naar een
volgend hotel brengen. Plaatsen waar je fietsen kunt huren, staan ook op de website.
Een volledig overzicht vindt u op onderstaande link:
http://www.champagne-ardenne-tourism.co.uk/walks/balades/bybike/approvedservices-providers.aspx
38
Het Bureau voor Toerisme heeft
in 2013 een nieuw kwaliteitslabel
ingevoerd voor accomodatie die
geschikt is voor motorrijders:
Accueil Motards. Hotels en andere
onderkomens die dit label willen
voeren,
moeten
beschikken
over service en faciliteiten voor
motorrijders.
Er zijn zeven motortochten beschikbaar:
www.champagne-ardenne-tourism.co.uk/
walks/excursions/cycling/by-bike.aspx
Elektrische
fietsen
worden
steeds
populairder. Ze zijn te huur bij diverse
verhuurbedrijven die zijn aangesloten bij
het Champagne à Vélo-network. Voor meer
informatie:
Accommodatie voor motorrijders
Meer informatie over routes, accomodatie
voor motorrijders etc vindt u op:
http://www.champagne-ardennentoerisme.nl/erfgoed/virees_moto.aspx
BUITENACTIVITEITEN EN SPORT - OP HET LAND...
GOLF
Op veel plekken in de Champagne-Ardennen kan worden gegolfd: bij het Forêt d’Orient, midden in
de bossen van de Ardennen en vlakbij de wijngaarden. Golfplezier en levensgenot gaan er hand in
hand. Er zijn tien golfbanen, waarvan twee met 9 holes en één Swin’golf-baan (een eenvoudiger
variant van golf). Een elfde baan, vlakbij het TGV-station Champagne-Ardenne in Bezannes, wordt
momenteel aangelegd. Het eerste deel ervan gaat in 2014 open.
Voor informatie over alle golfbanen:
www.champagne-ardenne-tourism.co.uk/adrenalin/land-activities/golf.aspx
De golfbanen zijn:
GOLF DE REIMS CHAMPAGNE
Deze baan heeft een parcours van internationale klasse, waar professionals
en amateurs het hele jaar terechtkunnen. Het is een baan met 18 holes, die
toegankelijk is met een groene kaart. Er zijn 25 oefenplaatsen waarvan er 5
overdekt zijn. De parkeerplaats is beveiligd.
Château des dames de France
Gueux (vlakbij Reims)
www.golf-de-reims.com
GOLF DE TROYES LA CORDELIERE
De Golf de Troyes-La Cordelière, gelegen op grond die ooit eigendom was van de
graven Chandon de Briailles, behoort tot de mooiste golfbanen van Frankrijk. De
baan ligt op een glooiend terrein met waterpartijen en eeuwenoude bomen. In
het kasteel is nu het clubhuis gevestigd.
Chaource (vlakbij Troyes)
www.golfdetroyes.fr
GOLF DE LA FORET D’ORIENT
Deze golfbaan met 18 holes ligt op 10 km van Troyes en vlakbij de meren van een
beschermd natuurpark. De baan heeft een prettig afwisselend parcours, het is
vlak, met wat bosjes en waterpartijen en is geschikt voor spelers van elk niveau.
Bij de baan is een hotel met 75 mooie kamers en een wellnescentrum).
Rouilly Sacey
www.domaine-foret-orient.com
GOLF DE SEPT FONTAINES
Deze door de architecten Paul Rolin et J.-C. Cornillot ontworpen baan heeft 18
holes en ligt in beboste valleien, op het terrein van een 12de-eeuwse abdij, die
in de 17de eeuw werd herbouwd als kasteel. Daarin zijn nu een hotel en een
gastronomisch restaurant gevestigd.
Fagnon (vlakbij Charleville-Mézières)
www.abbayeseptfontaines.fr
De Ardennen verkennen per 2CV
Wie de Franse nostalgie van de jaren zestig
opnieuw wil beleven, kan bij Rétroscapade
een Deux Chevaux (Lelijke Eend) huren, het
icoon dat vier decennia lang het goedkope,
betrouwbare autorijden symboliseerde. De
2CV is ideaal om het plateau van Rocroi, de
valleien van de Maas en de Semoy, en de
Thiérarche met zijn versterkte kerken en
huizen te ontdekken. De auto’s (met open
dak) zijn te huur per dag, weekend of week,
of voor zolang als je maar wilt.
www.retroscapade.com
GOLFPAS
De golfpas kan voor € 105 aangeschaft
worden en geeft toegang tot drie van de
in totaal zes deelnemende golfbanen.
Geldigheidsuur van de pas is een jaar na
datum van aanschaf. Nader info op www.
golf-en-champagne.com
De deelnemende golfbanen zijn:
Forêt d’Orient golfclub
Rouilly Sacey (Aube)
www.golf-foretdorient.com
Châlons-en-Champagne golfclub
La Grande Romanie, Courtisols (Marne)
www.par72.net
Golfclub Troyes
Golf de la Cordelière, Chaource (Aube)
www.golfdetroyeslacordeliere.fr
Ermitage golfclub
Golf de l’Ermitage, Vendeuvre sur Barse
(Aube)
www.golfdelermitage.com
Anglure Indoor golfclub
Golf à la Carte, Anglure (Marne)
www.golfalacarte.fr
Champagne golfclub
Villers Agron Aiguizy (Aisne)
www.golf-de-champagne.com
Menneville golfclub
Menneville (Aisne)
www.golfdemenneville.com
Combles en Barrois golfclub
Combles-en-Barrois (Meuse)
www.golfdecombles.fr
39
ACTIVITEITEN EN UITSTAPJES - ...IN DE LUCHT
AVONTURENPARK IN DE BOMEN
Activiteiten middenin het bos: je loopt van boom naar boom op
verschillende hoogtes, je zit veilig vast in een veiligheidsvest.
De laatste jaren is dit ‘bomenlopen’ erg populair geworden in de
Champagne-Ardennen. Het vereist behendigheid, evenwicht en een
goed gevoel voor hoogte. Er zijn diverse ‘niveaus’, van laag bij de
grond voor kleine kinderen tot op 25 meter hoogte voor die-hards.
Tarzan-swing, apenbruggen, netten, touwklimmen, ziplijn en andere
uitdagingen, in al deze avonturenparken kun je dezelfde halsbrekende
toeren uithalen.
Een overzicht van de avonturenparken in de Champagne-Ardennen
vind je op:
www.champagne-ardenne-tourism.co.uk/adrenalin/air-activities/
adventure-trails.aspx
Sommige avontuur parken bieden een originele toevoeging aan hun
parcours, waaronder:
CHAMPAGNE BAR IN THE TREES
Arboxygène, Verzy
Ben je uitgeslingerd in de bomen, dan kun je een bezoek brengen
aan een champagnebar, ook in de bomen. In de bossen bij Verzy, in
het Arboxygène-avonturenpark, bevindt zich op 5,5 meter hoogte een
unieke champagnebar in de bomen. Nippend aan je glaasje bubbels
heb je een mooi uitzicht over de vlaktes van de Champagne. Het
exterieur van de bar is rustiek, van binnen is het stijlvol en trendy, met
witleren stoelen en ijsemmers om het bubbelvocht koel te houden.
De bar is te bereiken via drie redelijk makkelijk te belopen trappen
en draait op zonne-energie, en is dus milieuvriendelijk. Hier wordt
champagne geschonken van bekende champagnehuizen, maar ook
van kleine, lokale producenten.
In het voorjaar van 2014 zijn twee moderne ‘Perching Pads’ geopend
om in de bossen te kunnen overnachten. Via een draaitrap klim je
naar de top van de boom waar zich twee boomhutten bevinden die
onderdak bieden aan maximaal vier personen. Zo heb je de beleving
helemaal compleet: swingen door de bomen, champagne in de bomen
en dan ook nog eens slapen in de bomen.
www.perchingbar.eu
SLEEPING IN TREE HOUSES
Le Chêne Perché, Signy L’Abbaye
Iets eenvoudiger dan de boomhutten bij de champagnebar, heb je ook
hier boomhutten waar je kunt overnachten met kinderen. Het park
heeft twee boomhutten van 8m2 en 13m2 , kinderen onder de zes jaar
worden hier NIET toegelaten. Er is ook nog een iets grotere boomhut
waar je wel met kleine kinderen terechtkunt. Alle drie de boomhutten
hebben een klein terras en een wc (dmv zaagsel). Douchen kan bij de
ingang van het park.
www.lecheneperche.com
NEW FOR 2014
Grimpobranches, Witry-les-Reims
Tien minuten buiten Reims ligt het Grimpobranches-park (een van
de drie in de regio). Het park, dat in april 2014 opengaat, heft twee
rustieke, gezellige boomhutten (4 en 5 meter hoog in de bomen). Per
hut is plaats voor vier personen.
www.grimpobranches.com/witry-les-reims-51
40
A RUSH OF ADRENALINE
Terraltitude
Dit park, gelegen in het noorden van de Ardennen en geopend van
april tot november, biedt drie speciale activiteiten:
Fantasticâble
Dit is de hoofdattractie van het park en adrenalinefreaks komen hier
absoluut aan hun trekken!
Fantasticable is een hele lange lier van 1.200 meter lang. Je vertrekt
vanaf een platform op 110 meter hoogte, vanwaar je grandioos uitzicht
hebt over de Maasvallei. Uiteraard word je veilig vastgemaakt in
een speciaal vest. Je bereikt in korte tijd een enorme snelheid, van
ongeveer 90 km per uur! Niet voor watjes!
Bungy-jumping
In Terraltitude kun je ook bungy-jumpen. Vanaf een platform op 20
meter hoogte neem je een duik naar beneden.
Sensations Course
Nog niet genoeg gehad? Test dan je evenwicht. Je loopt over een
slap koord dat is gespannen tussen de bomen. Je loopt ‘vrij’, zonder
veiligheidsvest. Als je valt, dan val je in een net en is er niks aan de
hand. Fun voor jong en oud.
Communauté de Communes Ardennes Rives de Meuse
www.terraltitude.com
Argonne Aventure
Dit avonturenpark, in de bossen van Argonne ten oosten van het
department Marne, heeft
een parcours voor mountainbikers.
www.argonne-aventure.fr
HETELUCHTBALLON
Tijdens een ballontocht heb je geweldig uitzicht over de Champagne.
Je ziet wijngaarden zo ver als het oog reikt, je ziet de kleuren van het
seizoen, het onregelmatige landschap en overal om je heen de lucht.
Je maakt een tocht van circa 30 km in de omgeving van Reims. De
tocht duurt een uur.
Air Magic
www.airmagic.fr
KLIMMEN
Houdt u van duizelingwekkende hoogten? Kom dan naar Roc la Tour,
de rots hoog boven de Maas, beklim de heuvels in de Haute-Meuse of
daal met touwen af langs een indoor-klimmuur. Voor allerlei klim- en
klauterwerk kunt u terecht in Champagne-Ardennen. Tot de spectaculairste plekken behoren:
Roc la Tour in Monthermé (08), hoogte: 20m
Roche aux Corpias in Monthermé (08), hoogte: 30m
Site des Falloises in Vertus (51), hoogte: 25m
Falaise du Côna in Bourmont (52), hoogte: 15m
Falaise de Cohons in Cohons (52), hoogte: 25m
Falaise de la Roche Bernard in Viéville (52), hoogte: 15m
Voor meer informatie:
www.tourisme-champagne-ardenne.com/adrenaline/activites-surterre/escalade.aspx
ACTIVITEITEN EN UITSTAPJES - ...OP HET WATER
ACTIVITEITEN OP DE MEREN
De meren van de Champagne-Ardennen beslaan bij elkaar meer dan 10.000 hectare, waar liefhebbers van watersport uitstekend
aan hun trekken kunnen komen. De meren bieden een scala aan sporten, activiteiten en tochten: kitesurfing, water- and jetskiën,
kanoën, zeilen, vissen, zwemmen. Je kunt het net zo spannend of ontspannend maken als je wilt. Als je niet je eigen materiaal
mee kunt brengen, kun je op tal van plaatsen langs de meren boten en surfplanken huren. Een overzicht van de activiteiten.
LAC DU DER
Het Lac du Der is met zijn oppervlak van 4.800 ha het grootste niet-natuurlijk meer van
Europa en met een kustlijn van 77 km het grootste stuwmeer van Europa. Het Lac du
Der, aangelegd in 1974, had als doel de Marne en de Seine van water te voorzien. Het
water staat erg laag in de herfst en winter. Dat is het een rustgebied voor trekvogels en
andere dieren (zie ook pagina 29). In de late lente en zomer komen er vakantiegangers
en watersporters. Er zijn drie jachthavens en zes stranden aangelegd. Wie liever droge
voeten houdt, kan wandelen, fietsen en skeeleren rond het meer. In de omgeving van
het Lac du Der ligt ruim 400 km aan gemarkeerde wandel-, fiets- en skeelerpaden.
www.lacduder.com
NIEUW IN 2014
Voordeelbonnen
Toeristen die in een hotel en andere
accomodaties in de omgeving van het Lac
du Der verblijven, krijgen een bonnenboekje
met dertig aanbiedingen. Meer informatie
bij het Office du Tourisme.
Casino
In december gaat het nieuwe casino bij het
Lac du Der open.
DE DRIE MEREN VAN HET FÔRET D’ORIENT
In het forêt d’Orient liggen drie meren (Orient, Temple en Amance), die eveneens werden
aangelegd als waterreservoirs, voor de Seine en de Aube. Het grootste meer, Orient,
werd aangelegd in 1966, de twee andere, Temple en Amance, in 1990. Met hun oppervlak
van 3000 ha lenen de meren zich voor allerlei watersporten en activiteiten in de open
lucht, zoals vogels kijken. Twee van de drie meren hebben zeilclubs en zeilscholen, met
een ruim aanbod aan zeilkampen en zeillessen voor jong en oud.
www.pnr-foret-orient.fr
• Lac d’Orient
Oppervlakte: 2500 ha. Geschikt voor niet-gemotoriseerde watersportactiviteiten: roeien,
zeilen, zwemmen, waterfietsen, kanoën, windsurfen etc.
• Lac du Temple
Oppervlakte: 2000 ha. Alleen voor natuurexcursies en vissen.
• Lac d’Amance
Oppervlakte: 500 ha. Alleen voor gemotoriseerde watersportactiviteiten: waterskiën,
jetski, kitesurfen, catamaran en andere boten met motor.
41
ACTIVITEITEN EN UITSTAPJES - ...OP HET WATER
DE VIER MEREN VAN HET PAYS
DE LANGRES
De vier meren van het Pays de Langres,
aangelegd rond 1900, waren oorspronkelijk
bedoeld om het kanaal van de Marne naar
de Saône van water te voorzien. Nu zijn het
pareltjes geworden, waar je beslist heen
moet als je in de buurt bent. Er zijn talloze
activiteiten mogelijk: zeilen, watersporten,
vissen, zwemmen, etc.
www.tourisme-langres.com
• Lac dE LA Liez
Oppervlakte: 290 ha, aangelegd in 1888.
In Peigny bevinden zich een gastronomisch restaurant, overnachtingsmogelijkheden (Auberge des Voiliers) en een
vijfsterren-camping (Camping Village du
Lac de la Liez). Watersportcentrum: roeien,
kanoën, waterfietsen, elektrische boten,
zeilen, waterskiën, kitesurfen, windsurfen, zwemmen, vissen.
www.tourisme-langres.com/page.php?sel_
ville=liez&lg=fr
• Lac de la Vingeanne
Oppervlakte:
199
ha,
aangelegd
in
1888.
Watersportcentrum
met
camping en hotel in Villegusien-le-Lac.
Watersportactiviteiten: zeilen, varen,
zwemmen.
www.tourisme-langres.com/page.php?sel_
ville=vingeanne&lg=fr
• Lac des Charmes
Oppervlakte: 197 ha, aangelegd in
1906. Watersportcentrum met bar/petit
restaurant in de dorpen rond het meer.
Gemotoriseerde en niet-gemotoriseerde
watersportactiviteiten.
www.base-nautique-langres.fr and www.
to u r i s m e - l a n g re s co m /p a g e. p h p ? s e l _
ville=charme&lg=fr
• Lac de la Mouche OU DE ST CIERGUES
Oppervlakte: 94 ha, aangelegd in
1890. Beschermd natuurgebied, geen
activiteiten.
www.tourisme-langrescom/page.php?sel_
ville=charme&lg=fr
42
LAC DES VIEILLES FORGES
Het Lac des Vieilles Forges ligt temidden van bossen, weiden en heuvels. Aanvankelijk
was dit meer, langs de rivier de Faux, veel kleiner. Vanaf de 16de eeuw vestigden zich hier
metaalwerkers. In de loop der tijd werd het meer uitgebreid: het heeft nu een oppervlak van
150 ha. Je kunt er zwemmen en vissen. Er zijn niet-gemotoriseerde bootjes te huur.
www.cg08.fr
LAC DE BAIRON
Het Lac de Bairon (120 ha), ooit eigendom van de Abdij van Mont-Dieu, bestaat uit twee delen,
die door een dijk van elkaar gescheiden zijn. Het ene deel is een natuurreservaat voor vogels
en vissers. Het andere deel is bestemd voor niet-gemotoriseerde watersport.
www.cg08.fr
Voor meer informatie over wateractiviteiten in de region:
http://www.champagne-ardennen-toerisme.nl/adrenaline/activites-sur-leau.aspx
ACTIVITEITEN EN UITSTAPJES - ...OP HET WATER
VISSEN
Met zijn meren, talloze beekjes en rivieren (waaronder de Semoy, de Seine, de Marne, de Aube en de Maas), is ChampagneArdenne een paradijs voor vissers. Je vindt er vooral karpers, snoeken en snoekbaarzen. Deze soorten trekken vissers uit heel
Europa aan. Liefhebbers van roofvissen gaan graag naar de meren van het Forêt d’Orient, het Lac du Der en de meren rondom
Langres, waarvan het bijzondere is dat er in bepaalde zones ´s nachts op karpers gevist mag worden. Bij Chaumont kun je in de
Aube, de Seine en de Rognon vliegvissen en op forel vissen. Diverse organisaties beheren de visplekken, geven cursussen aan
jongeren en geven voor korte of langere tijd viskaarten uit.
VVV Langres
www.tourisme-langres.com
PNR de la Forêt d’Orient Visitors’ Centre
www.pnr-foret-orient.fr
VVV Lac du Der
www.lacduder.com
GASTENKAMERS NABIJ VISWATER
LE MOULIN DE SAUVAGE
(twee kamers en een suite)
St-Juste-Sauvage
www.le-moulin-de-sauvage.com
L’ILE DES QUATRE SAISONS - Bologne
VISEXCURSIES
De gediplomeerde gids Emmanuel Favin organiseert visles langs
de rivieren de Haute-Seine, Aube en Ource voor beginners die de
techniek onder de knie willen krijgen (vanaf drie personen). Meneer
Favin organiseert ook natuurexcursies per boot.
www.france-voyage.com/chambres-hotes/chambre-maisonbologne-35394.htm
www.favin-guide-peche.fr
Emmanuel Favin, Trainel
www.favin-guide-peche.fr
CRUISES EN BOOTTOCHTEN
De Champagne-Ardennen heeft een netwerk van 600 km aan kanalen en andere waterwegen, gevormd door de stroomgebieden
van de Maas, de Marne, de Seine en diverse kanalen (het kanaal van de Ardennen, het kanaal van Champagne naar Bourgogne,
van de Aisne naar de Marne, het kanaal langs de Marne en het kanaal van de Marne naar de Rijn). Dit netwerk is toegankelijk voor
kleine cruiseschepen, voor boten waar je ook in kunt slapen en waarvoor geen vaarbewijs nodig is, voor motorbootjes en kleine
vrachtschepen. Bij het varen ziet u de streek op een heel andere manier en komt u door landschappen die vaak niet op andere
wijze toegankelijk zijn: de slingers van de Maas, de wijngaarden van de Marne...
Voor bootverhuur, boottochten en cruises kunt u op verschillende plaatsen terecht:
Ardennes Nautisme
(In Pont-à-Bar, bootverhuur op de Maas)
www.ardennes-nautisme.com
Bateau Champagne Vallée
(In Cumières, rondvaarten op de Marne)
www.champagne-et-croisiere.com (in French and Dutch only)
A.N.C.R.E
(boottochten en verhuur op het Kanaal van Champagne naar
Bourgondië vanuit Chaumont)
www.canalenchanteur.com
Marne Plaisance
(boottochten en verhuur op de Marne vanuit Chamouiley nabij St.
Dizier)
http://netoos.org/marneplaisance
Voor meer informatie over wateractiviteiten in de region:
http://www.champagne-ardennen-toerisme.nl/adrenaline/activitessur-leau.aspx
43
NATUUR - FAUNA EN FLORA
Niet alleen heeft de regio een schat aan cultureel en historisch erfgoed, de Champagne-Ardennen is ook spectaculair
vanwege de trekvogels die op de meren neerstrijken en de herten die burlen in de wouden. En dan zijn er ook nog
orchideeënvelden, bomen die doen denken aan enorme bonsais, prachtige watervallen, diepe valleien, meren, rivieren
en kanalen, en grandioze landschappen. De natuur is hier heel rijk en biedt een fantastische groene ervaring!
DE REGIONALE PARKEN
Er zijn drie regionale natuurparken (Parcs Naturels Regionals,
ofwel PNR) in de Champagne-Ardennen.
Een regionaal natuurpark wordt opgericht door een groep
landelijke gemeenten met als doel om de lokale natuur en
het culturele erfgoed te beschermen en de ontwikkelen. De
doelstellingen worden vaak voor twaalf jaar vastgelegd in
een handvest, dat officieel door de landelijke overheid wordt
ondersteund.
Er zijn drie bezoekerscentra:
PNR des Ardennes
Bezoekerscentrum in Hargnies
www.parc-naturel-ardennes.fr
PNR de la Montagne de Reims
Bezoekerscentrum in Pourcy
www.parc-montagnedereims.fr
PNR de la Forêt d’Orient
Bezoekerscentrum in Piney
www.pnr-foret-orient.fr
Om een PNR-label te krijgen, moet een gebied belangrijke
culturele en landschappelijke waarde hebben. Denk aan
bijzondere landschappen die mogelijk in gevaar zijn,
traditionele activiteiten die beschermd moeten worden,
bijvoorbeeld door stedelijke bebouwing in de nabijheid of
ontvolking. Het streven is om het landschap te bewaren en
de economische plattelandsontwikkeling te stimuleren. Dit
in tegenstelling tot de Nationale Parken in Frankrijk waar juist
de natuurlijke omgeving en het dierenleven in voornamelijk
ónbewoonde gebieden worden beschermd.
Toerisme is een belangrijk onderdeel van de Regionale
Natuurparken. Er zijn bezoekerscentra (Maison du Parc)
waar informatie verkrijgbaar is over lokale tradities, lokale
producenten en hun producten, historische en anderszins
belangwekkende plaatsen, en over allerlei activiteiten, zoals
wandelen en fietsen.
DIERENPARK ARGONNE
Wolf pack
NIEUW IN 2014
Er zijn maar weinig dieren die zo tot de verbeelding spreken
en de mens zo’n angst inboezemen als de wolf. Om de
geheimen van deze heersers van de nacht beter te kunnen
doorgronden, heeft het natuurstudiecentrum in de Argonne
in 2010 de eerste drie wolven opgenomen. In een afgerasterd
stuk bos van 1 ha groot kunt u de roedel observeren.
Nocturnia wordt momenteel gerenoveerd, zodat er straks in
totaal dertig verschillende nachtdieren te zien zullen zijn,
zoals vleermuizen, egels, padden, insecten en spinnen. Er
wordt ook een 3D-film over de wolven in het park vertoond.
Het vernieuwde centrum gaat in de zomer van 2014 open.
Roofvogelshow
Het Argonne Discovery Park is open van maart tot oktober.
Vanaf april 2014 is er dagelijks een show in het park waarin
uilen, valken en wouwen te zien zijn.
Parc Argonne Découverte, Olizy-Primat
www.parc-argonne-decouverte.fr
Nocturnia
In het dierenpark Argonne vindt u ook Nocturnia, een
dierenverblijf waar op kunstmatige wijze het nachtleven
wordt nagebootst, zodat u nachtdieren in actie kunt zien,
een geweldige belevenis voor het hele gezin. In het park
worden ook tal van activiteiten georganiseerd, zoals
documentairefilms, poppentheater, workshops, schminken en
seminars.
44
NATUUR - FAUNA EN FLORA
VOGELS OP DE MEREN
WILDE ZWIJNEN
Het Lac du Der (dat bekendstaat als het grootste door de mens aangelegde meer
in Europa) en drie meren in de Regionale Natuurparken du Forêt en Orient vormen
samen ‘de grote meren van de Champagne’. Ze zijn aangelegd tussen 1966 en
1990 en zijn bedoeld om de waterstand in de vele rivieren in de regio (Marne,
Seine en Aube) te regelen. Als in het najaar de slikken droogvallen, verschijnen er
al snel trekvogels: de kraanvogel, maar ook wilde ganzen, eenden en roofvogels.
Vooral in november (een beetje afhankelijk van het weer) stoppen de vogels op
hun tocht van noordelijke landen naar Spanje en Marokko hier om te rusten en te
eten. Gedurende het trekseizoen (oktober tot maart) zijn er alleen al bij het Lac
du Der 250.000 kraanvogels geteld.
Elke avond landen deze grote steltlopers massaal en met veel bombarie en
geschreeuw op de stille oevers om er de nacht door te brengen. Vroeg in de
ochtend vertrekken ze weer om voedsel te zoeken. In zachte winters blijven veel
vogels in de Champagne. Dan trekken ze alleen verder als de grond bevriest en
voedsel zoeken onmogelijk wordt.
Hij is honkvast, aan zijn eigen territorium
gehecht, robuust, strijdlustig en koppig en komt
heel veel voor in alle bossen in de Ardennen.
Het wilde zwijn is dermate één geworden
met de geschiedenis en de inwoners van het
departement dat hij in het logo is opgenomen. Je
komt hem overal tegen: in plaatselijke verhalen,
in chocoladespecialiteiten of op stickers voor op de
auto. En alle voetbalfans weten dat de voetbalclub
van Sedan het everzwijn in zijn blazoen heeft en
dat een van de beroemdste spelers uit de jaren
vijftig, de internationale achterhoedespeler Roger
Marche, die hier vandaan komt, ´het everzwijn
van de Ardennen´ genoemd werd.
Het Lac du Der is in 1978 aangemerkt als nationaal reservaat. Het is een van de
belangrijkste plekken in Frankrijk om vogels te observeren. Vogelaars uit de hele
wereld komen hier naartoe. Van oktober tot medio maart werken verschillende
natuurverenigingen samen om de talloze bezoekers te ontvangen en van
informatie te voorzien. De observatieposten langs de oevers van het meer zijn
vrij toegankelijk en er zijn verschillende arrangementen voor vogelaars.
Het Lac du Der is een belangrijk toevluchtsoord voor ruim 270 soorten vogels
(waaronder zeldzame en bedreigde soorten), 40 soorten zoogdieren, 45 soorten
libellen, 20 verschillende amfibieën en ruim 200 plantensoorten.
De Natuurparken du Forêt en Orient tellen ruim zeventig watergebieden waar
flora en fauna zich thuis voelen. Bezoekers kunnen het gebied (bossen, velden en
mooie dorpen) wandelend of per fiets verkennen. Vanuit het bezoekerscentrum
worden natuurexcursies georganiseerd.
LPO Champagne-Ardenne (Bird Protection League)
www.lpochampagneardenne.com
Het grootste zwijn ter wereld is ook in de
Ardennen te vinden: het is 10 meter hoog en heet
Wonic. Dit reuzenzwijn van ijzer bevindt zich langs
de snelweg tussen Reims en Charleville-Mezières.
HERTEN
Van eind september tot half oktober klinkt in
het bos van de Argonne het diepe gebrul dat
de paartijd van de edelherten aankondigt. De
vereniging Actéon organiseert begeleide excursies
om naar het ‘burlen’ van de herten te luisteren.
De vereniging organiseert overigens het hele jaar
door thematochten onder leiding van een gids die
gespecialiseerd is in het waarnemen van wild.
Actéon Association, Pays d’Argonne
www.acteon.asso.fr
VVV Lac du DerTel
www.lacduder.com
Bezoekerscentrum Natuurparken du Forêt en Orient
www.lacs-champagne.fr
Festival International de la Photo Animalière et de Nature
Elk jaar komen ruim vijftig fotografen uit Frankrijk en de rest van de wereld naar het
het Festival International de la Photo Animalière et de Nature in Montier-en-Der in de
Haute-Marne. Hier zijn tentoonstellingen te zien, worden workshops gegeven en er is
een wedstrijd wie de mooiste of origineelste foto maakt. 20-23 november 2014
www.festiphoto-montier.org
45
NATUUR - FAUNA EN FLORA
LEGENDEN
LE MUSÉE DE LA FORÊT
De Ardennen, met zijn donkere, mysterieuze bossen, rotspartijen, bergen en vele
magische rivieren en meren, staan bekend als het land van de legenden.
Een bezoek aan het Musée de la Forêt, het
bosmuseum, bestaat uit een wandeling in de
openlucht met een audiogids die u de weg wijst. U
komt langs gereconstrueerde werkplaatsen in het
bos, compleet met machines en meer dan 4.500 stuks
gereedschap en met houten poppen die het werk in
de bossen uitbeelden. U kunt de zeven themazalen
in het museum bekijken met maquettes van bossen
van heel vroeger tot nu en van de geologische lagen
van de regio. Er zijn borden met de historie van de
bossen en herbebossing, er is een marionettentheater,
een video over ontginning van bossen en de moderne
wijze van onderhoud, en over de flora en fauna. Er zijn
ook een cafeetje en een souvenirwinkel.
www.renwez.fr
Ooit bevolkten ridders, tovenaars en geesten dit oude Keltische land en daar komt
de vreemde sfeer vandaan die kinderen en bewoners zo aanspreekt. De wouden,
mythische plekken bij uitstek, het alom aanwezige water en de geheimzinnige
natuur hebben de mens prachtige verhalen ingefluisterd die nog altijd in elke familie
worden doorverteld, van generatie op generatie. Het beroemdste verhaal, het Verhaal
van de vier Heemskinderen en hun magische paard Bayard, spreekt voor kinderen in
de Ardennen nog altijd tot de verbeelding. Andere legendes zijn het ‘Duivelskasteel’
in Roc la Tour, ‘Dames van de Maas’ in Laifour en de ‘Rièzes van Rocroi’.
VVV Ardennen
www.ardennes.com
SAINT BASLE EN DE ‘FAUX DE VERZY’
Tegen het einde van de 6de eeuw verliet de priester Basle het klooster van Verzy om
als een kluizenaar in de bossen van Verzy te gaan leven. Basle zou vele wonderen
hebben verricht en daarom werd hij na zijn dood in 620 heilig verklaard. De
aartsbisschop van Reims, Saint Nivard, gaf de opdracht een abdij te bouwen in de
bossen van Verzy ter nagedachtenis aan Basle.
De abdij werd gesticht in de tweede helft van de 7e eeuw en de bouw heeft
bijna twee eeuwen geduurd. Later raakte de abdij in verval en tijdens de Tweede
Wereldoorlog werd hij verwoest. Het enige wat er vandaag de dag van over is, is de
kapel van Saint Basle: deze staat op het terrein van de abdij vlakbij de D34 tussen
Verzy en Louvois ( U vindt deze weg tegenover de entree van de Perchingbar, zie
pagina 41).
Het merkwaardige aan deze plek is dat waar eens de abdij stond zich een unieke
vegetatie heeft ontwikkeld. U vindt hier 700 tot 1000 exemplaren, voornamelijk
beuken, maar ook eiken. Deze bomen zijn op een heel merkwaardige manier
gegroeid, met door elkaar kronkelende takken. Ze zien er uit als reusachtige
bonsaibomen. Ze symboliseren ouderdom, want ze zijn zeker een paar honderd jaar
oud. Het is mysterieus dat precies op de plek waar Basle als kluizenaar leefde zich
zulke aparte vegetatie heeft ontwikkeld die je nergens anders tegenkomt.
Deze mysterieuze, misvormde bomen staan bekend als ‘Faux’, de oude Franse naam
voor beuk, afgeleid van het Latijnse ‘Fagus’. Toepasselijk genoeg betekent ‘Faux’ in
modern Frans: vals. De exacte oorzaak van de vreemde groei van de ‘Faux de Verzy
‘ is niet bekend, maar een vorm van genetische mutatie is de meest waarschijnlijke
verklaring. Ze hebben geleid tot vele legendes, waaronder de ‘gauillots’, boze geesten
van het bos die de gedraaide magische bomen laten fluiten.
Het gebied (3 km bij 300m) waar de Faux te vinden zijn, ligt diep
in het bos, op het terrein van de voormalige abdij. Er bevindt zich
een parkeerplaats naast de kapel van de Heilige Basle. Er zijn
goed begaanbare paden voor bezoekers die deze bijzondere bomen willen zien. In
het centrum van Verzy zijn ook twee bomen die er wat van weg hebben, maar het
mooiste is natuurlijk om even de moeite te nemen om naar de voormalige abdij te
rijden. Het graf van Basle bevindt zich in de kerk van St Pierre in Verzenay.
www.parc-montagnedereims.fr
46
NATUUR - FAUNA EN FLORA
DE TUFSTEEN VAN ROLAMPONTT
Al duizenden jaren zijn biologische organismen
actief in het gebied van Rolampont. Zodoende is er
een natuurlijke ‘trap’ gecreëerd van deze tufsteen,
die in 1982 tot officieel monument is verklaard.
Tufsteen is een zeer lichte, poreuze, kalksteenachtige
steen die voorkomt in kalksteenachtige gebieden
rondom water. Het gebied van Rolampont is
erg vochtig en er bevinden zich veel bronnen,
waardoor er ook veel mos is. Dit mos absorbeert
de kooldioxide uit het water en produceert een
onoplosbaar calciumcarbonaat, dat vervolgens een
rotsachtig, brokkelig krijt achterlaat. Door de jaren
heen worden dit een soort kussentjes van tufsteen
met mos. Deze door de natuur gevormde randen
fungeren als dammetjes waardoor vijvers ontstaan,
die lijken op reuzenvoetstappen in het landschap.
In dit mooie natuurgebied vindt u ook alpenplanten,
zoals bepaalde type varens die je normaal gesproken
niet zou vinden op deze hoogte. Ook verschillende
soorten libellen, zoals de zeldzame Coenagrion
mercuriale oftewel de mercuurwaterjuffer, die met
uitsterven wordt bedreigd, komen hier voor.
VVV Pays de Langres
www.tourisme-langres.com
LAND VAN ORCHIDEEËN
Deze delicate bloemen, die vaak als exoten worden beschouwd, komen
heel veel voor in de Haute-Marne. Er zijn zo’n veertig verschillende
soorten waargenomen, waarvan het ‘venusschoentje’ met zijn gele lip
en karmijnrode bloemblaadjes, het meest tot de verbeelding spreekt.
Daarnaast is er de bijzondere bokkenorchis, met zijn onaangename geur,
en de bijenorchidee die zich vermomt om insecten aan te trekken en zo
voor de bestuiving
zorgt.
Verder zijn er het soldaatje, de purperorchis, de grote muggenorchis, de
bergnachtorchis, de brede wespenorchis, de arabette met zijn koolachtige
blaadjes... Langs de paden ontluiken blauwe knoop, muizenoor, valeriaan,
bloedooievaarsbek, kroonkruid en andere zeldzame soorten, zoals de grote
gele gentiaan, de paarse asperge-orchis, lathyrus en ook nog zeldzame
varens zoals de groene doradilla en de fougère de Robert…. Deze planten
zijn kwetsbaar en vragen speciale zorg. Om hun natuurlijke ontwikkeling
te waarborgen, wordt langs een stuk of vijftig wegen in het departement
daarom pas laat gemaaid.
VVV Haute Marne
www.tourisme-hautemarne.com
47
NATUUR - PARKEN, TUINEN EN DORPEN VOL BLOEMEN
LE GRAND JARDIN
Deze prachtige Renaissancetuin werd
ontworpen door Claude de Lorraine, de
eerste Duc de Guise,
en is een voorbeeld van 16de-eeuwse
tuinarchitectuur. De restauratie, die
begon in 1982, heeft de tuin in zijn
oorspronkelijke luister teruggebracht. De
tuin is, met zijn uitgekiende beplanting, een
Renaissancedroom en trekt tuinliefhebbers
uit heel Europa. Vanaf het bordes ziet
u de zichtlijnen, de perken met vaste
planten en de vierkante bloembedden, de
geneeskrachtige en aromatische kruiden
en de boomgaard met zijn zeldzame
verzameling fruitbomen. Voorts ziet u het
latwerk waarlangs de planten opgebonden
zijn, de bijzondere perelaars, de waterloop
van de bron naar de slotgracht en het
doolhof in het midden, de fontein, de
boogbrug en de fraaie groene borders.
Het romantische park staat vol zeldzame
boomsoorten en originele sculpturen,
gegoten in Dommartin-le-Franc.
www.legrandjardin.com
THE GARDENS OF
MON MOULIN
Op deze vredige plek kunt u urenlang
ronddwalen. Bij een oude molen heeft
Philippe Lefort een prachtige combinatie
gemaakt van verschillende typen tuinen.
Het is een harmonieus en bloemrijk
geheel van hoge kwaliteit, met bijzondere
geuren en kleuren. Er is onder meer
een rozentuin en een watertuin, er zijn
winterharde planten, er is een witte en
een middeleeuwse tuin. In juni, juli en
september zijn er themadagen.
www.lesjardinsdemonmoulin.fr
LA PRESLE BOTANICAL
GARDENS
Het Centre Botanique de la Presle,
tussen Reims en Epernay, bestaat uit een
bijzondere tuin, een
boomkwekerij en een studiecentrum.
Bezoekers kunnen er genieten van het
resultaat van precisiewerk op 2 ha grond.
Dominique Brochet laat u planten zien die
zij de afgelopen zeventien jaar verzamelde
en hier een nieuw leven gaf: het muurtje
met alpenbloemen, de rozentuin, de
wilgentuin, de fruitbomen, maar ook het
Kaukasische doolhof, het resultaat van
een reis naar Kirghizistan in 1998. Een
boomkwekerij met alpenplanten, struiken
en ouderwetse rozen vormt het slot van het
bezoek. De tuin is sinds 1995 beschermd en
staat sinds 2005 op de lijst van Bijzondere
Tuinen. Een jury van tuinexperts kende de
tuin in 2006 de 5de plaats toe op de lijst
van Topparken.
La Presle Botanical Gardens (10 km van
Reims)
www.jardin-brochetlanvin.com
MATTON-CLEMENCY
ARBORETUM
Arboreta zijn botanische tuinen die zijn
gespecialiseerd in bomen en struiken in
alle fasen van hun ontwikkeling. Je ziet er
verschillende soorten schors, gebladerte
en bloemen. In Matton-Clemency, een
dorp dicht bij de grens met België, in de
Franse Ardennen, ligt een arboretum
van 1 hectare groot.
Het arboretum
is aangelegd door vrijwilligers op een
voormalige braakliggend stuk grond aan
de rand van een bos. Het arboretum telt
nu 150 soorten bomen, een pergola en een
vijver met een leuk bruggetje. U kunt het
Arboretum van Matton-Clemency dagelijks
gratis bezoeken. Matton-Clemency heeft ‘3
bloemen‘ gekregen, wat betekent dat het
één van de mooiste Franse bloemendorpen
is.
Gemeentehuis Matton-Clémeny
Tel: 00 33 (0)3 24 22 01 36
DE DRIE JARDS VAN
CHALONS-EN-CHAMPAGNE
Het van origine Germaanse woord ‘Gart’
(tuin) veranderde in de loop der jaren
in ‘jard’. De Jard werd in de 14de eeuw
ontworpen en in de 18de eeuw opnieuw
getekend en door de prefect van de
Champagne, Rouillé d’Orfeuil, opgesplitst
in drie kleinere tuinen: Petit Jard, Grand
Jard en Jard Anglais. De muziektent is
het centrale punt van de Grand Jard. De
lanen liggen hoog, tegen overstromingen
van de Marne. In 1826 werd de Jard
Anglais van het geheel afgescheiden
door de aanleg van het kanaal langs de
Marne. In 1929 kregen de drie tuinen de
status van monument. In de Petit Jard
verbeelden vier beeldhouwwerken van
de lokale kunstenaar Carlos Carillo de vier
seizoenen. Vanuit de tuin heeft u zicht op
´Petit Chenonceaux’, gebouwd op de ‘pont
des Archers’. Het is een overblijfsel van
de versterking van de stad. De zuidgevel
van dit kasteeltje, met zijn uitspringende
torentje, is in 1602 herbouwd.
VVV Châlons-en-Champagne
www.chalons-tourisme.com
CHAMPAGNE-ARDENNEN, DE MOOISTE
BLOEMENREGIO VAN FRANKRIJK
Met maar liefst 459 gemeenten die
zijn onderscheiden met het één- tot
viersterrenlabel ‘Villes et Villages Fleuris’
(lijst van 2013), staat Champagne-Ardennen
opnieuw bovenaan de ranglijst van mooiste
bloemenregio’s in Frankrijk. Als ster
fungeert hierbij een bloem (fleur). Het label
wordt toegekend
op grond van de waardering van de
gemeente voor het landschappelijke en
plantkundige erfgoed, de inspanningen
om het leefklimaat te veraangenamen
en blijvend te verbeteren, en ten slotte
de activiteiten van de gemeente om het
toerisme te bevorderen. Zo hebben:
- 15 dorpen en steden de hoogste
onderscheiding «4 Fleurs»
- 133 gemeenten zijn onderscheiden met «
3 Fleurs »
- 141 hebben «2 Fleurs» gekregen
- 170 kregen « 1 Fleur »
Langs de vijftien dorpen en steden die
«4 Fleurs » hebben, is een bloemenroute
uitgezet, de Route des 4 Fleurs. Die voert
onder meer langs Semide, Neuville-surSeine, Baconnes, Haussimont en Colombéle-Sec. De brochure is te vinden op de
website
www.champagne-ardenne-tourism.
co.uk
48
WELLNESS EN ONTSPANNING
Naast een grote rijkdom aan cultuur en erfgoed, biedt de Champagne-Ardennen ook mogelijkheden voor ontspanning
en kuren.
BOURBONNE-LES-BAINS
C & SENS’ ESSENTIAL OILS CENTRE
Het enige kuuroord in de regio, in Bourbonne-les-Bains, biedt
van alles aan ter bevordering van uw vitaliteit: van hydrobaden,
massages met etherische of klassieke oliën en modderbaden op
basis van bronwater tot een straaldouche, een superstraaldouche
en een hammam met bronwater. Wie wil, kan langer boeken in het
wellnescentrum en gebruikmaken van schoonheidsbehandelingen,
allerlei vormen van lichaamsmassage, afslankkuren en
gezichtsbehandelingen.
Tijdens een wellnessbehandeling bij C & Sens ontspant u volledig.
Blokkades en spierspanningen worden geanalyseerd, waarna er een
ontspanningsbehandeling volgt door middel van geuren, geluiden
en kleuren… Het centrum is ook gespecialiseerd in etherische
oliën; er zijn een aantal workshops om u hierin te verdiepen, onder
andere: « Wat zijn etherische oliën?», « Geuren », « Natuurlijke
Schoonheid » (waarin u leert om uw eigen cosmeticaproducten te
maken) en «zelfgemaakte geuren».
www.cetsens.fr
www.valvital.fr/stations-thermales/bourbonne-les-bains/accueilbourbonne-les-bains.html
www.tourisme-bourbonne.com/default.asp?cat_id=11
HOTELS MET EEN SPA
DOMAINE DE LA FORET D’ORENT
L’Orée du Bois
LA MAROTIERE
Sophora Centre
Met 400 m2 prachtige sparuimte waar het 30 graden is, is deze spa
volledig in harmonie met de natuurlijke omgeving. Het biedt massages
en schoonheidsbehandelingen, er is een groot zwembad met hydrojets,
een sauna en een hamman. En er is een heerlijke ontspanningsruimte
met een ruime keuze aan theesoorten.
www.domaine-foret-orient.com
Hotel La Marotière ligt in een dorpje in de Champagne. Het heeft
een eigen wellnesscentrum, met schoonheidsbehandelingen en
ontspanningsmassages. Probeer de massages van druivenpulp,
groene thee en chocola eens uit!
www.lamarotiere.com
HOTEL JEAN MOET SPA CENTRE
CHATEAU DE RILLY
Het nieuwe spacentrum van hotel Jean Moët heeft een binnenzwembad, een sauna, en biedt massages en ontspanningsbehandelingen.
Het spacentrum is niet alleen voor de hotelgasten, maar ook voor
externe gasten.
www.hotelheanmoet.com
In het hart van de Champagne, niet ver van Reims, ligt dit elegante,
19de-eeuwse hotel . Er is een spa met jacuzzi, twee sauna’s en twee
behandelkamers.
www.lechateauderilly.com
LA BRIQUETERIE
Bulles de Détente (Badderen en bubbelen)
O SIXIEME SENS
Dit is een zeer luxe spacentrum met een zen-atmosfeer. Het is een
waar eldorado om uzelf te verwennen. Er zijn diverse behandelingen
mogelijk: er is een hamam met eucalyptus en etherische oliën, een
heteluchtsauna, een jacuzzi (om de bloedsomloop te stimuleren en de
spieren te ontspannen) en een zeshoekig binnenzwembad dat uitkijkt
over de mooie tuin.
www.labriqueterie.fr
Deze bed & breakfast in het dorpje Willers is een oase van rust. De
kamers hebben de namen van de vier elementen gekregen: lucht,
aarde, vuur en water. Elke kamer is voorzien van eigen geuren, oliën
en muziek om emotionele harmonie te bewerkstelligen. Er is een
verwarmd zwembad en gasten kunnen ook Reiki-sessies boeken om
het energieniveau weer op peil te brengen.
www.osixiemesens.com
49
Uw aantekeningen…
Uw aantekeningen…
Nuttige Addressen
Departementale verkeersbureaus
ARDENNES
22, place Ducale - BP 149
08107 Charleville-Mézières Cedex
T 00 33 (0)3 24 56 06 08
www.ardennes.com
MARNE
13bis, rue Carnot - BP 74
51006 Châlons-en-Champagne cedex
T 00 33 (0)3 26 68 37 52
www.tourisme-en-champagne.com
AUBE
34, quai Dampierre
10000 Troyes
T 00 33 (0)3 25 42 50 00
www.aube-champagne.com
Misbruik van alcohol is gevaarlijk voor de gezondheid. Met mate te nuttigen
HAUTE-MARNE
Cours Marcel Baron - CS 52048
52902 Chaumont Cedex 9
T 00 33 (0)3 25 30 39 00
www.tourisme-hautemarne.com
Champagne-Ardenne Online
Like, deel of geef commentaar op Facebook
Op de Facebook-pagina’s van de Champagne-Ardennen worden dagelijks vakantieideeën, tips, recepten, foto’s en andere informatie gepost. Wil je op de hoogte
blijven van het laatste nieuws? Word dan volger van de pagina:
www.facebook.com/champagnenl
Champagne-Ardenne in video
Op YouTube staat een aantal korte filmpjes over gastronomie, handwerk en andere
thema’s die betrekking hebben op de regio Champagne-Ardennen. Zoekterm:
champagneardenne1. De filmpjes zijn Franstalig en ondertiteld in het Engels.
www.youtube.com/champagneardenne1
Foto credits
Jupiter Images, , Didier Guy, Christian Maury, Greg Oxley, Musée de la Forêt/Renwez, Mon Nuage,
Bruno Gouhoury, Abbaye d’Auberive, Ay Ecovisite, Festival Mondial des Théâtre de Marionnettes,
Olivier Couteau, C Comme Champagne, Guy Raskin, Florence Pelletier/Coiffy, Champagne Lallement/
Petit Train dans les Vignes/Champagne Lallement, Philippe Mangen/Festival Mondial des Théâtres
de Marionnettes, Chateau de Monrmort, Abbaye de Clairvaux, Lac de Charme, Lac de la Liez, Base
de Voile de la Vingeanne/Stephane Quéqueville, Michel Jolyot, Moulin de Sauvage, Lac de Bairon, OT
Langres, Lac de Charme, Espace Faune/Julien Seyssel PNRFO, JM Lecomte, Golf de la Forêt d’Orient,
Fort de la Pompelle/B. Sivade, Fort de la Pompelle/ AS Flament, Marne 14/18, OT Pays de Langes/G.
Feron, OT Pays de Langres/Angélique Roze, OT Pays de Langres/Jean-François Feutriez, Basilique de
l’Epine, Mémorial Charles de Gaulle, Champagne Drappier, La Boisserie, Eric Corlay, Festival de la Photo
Animalière, Nocturnia/Munier, OT Lac du Der, Château du Grand Jardin, Espace Renoir, Michel jolyot, OT
Rocroi, Espaces Verts Communauté de Commune de Vitry le François, Hôtellerie Le Chateau Fort/Sedan,
CIVC, Valvital, C & Sens, , LL Loisirs/Hervé Vidal, Baltazard, OT Troyes, Phovoir, OT Reims/Carmen Moya,
Bernard Sivade, Au cœur du bouchon, OT Châlons en Champagne, Philippe Mangen, Sentier du Vigneron,
Distillerie Guillon, Abbaye d’Auberive, Hôtellerie du Chateayu-Fort, Jean-Marc Livet, Espace Renoir, La
Boisserie, Nocturnio/Anne Frezard, Getty Images, Le Chêne Perché, Commanderie du Sault Bouchon;
RetroScapade, Main de Massigne/P. Gielen, Fort de la Pompelle/John Foley, Mondement/Greg Oxley,
bibliothèque documentaire internationale et contemporaine.
Champagne-Ardenne Tourisme
50 avenue du Général Patton - BP 50319 - 51013 Châlons-en-Champagne cedex - France
T 00 33 (0)3 26 21 85 80 - F 00 33 (0)3 26 21 85 90
www.tourisme-champagne-ardenne.com

Champagne : Reims - Epernay

Klik hier

Cuvée Or Tradition

Menu Saint-Valentin - Valentijnmenu

VK MAG 20140614 - Sauter Wijnen

JNS Champagne-actie - Mierennest

31 december 2014 - 19:00

Reis Champagne en Verdun 2014 uitnodiging_docx

Klik hier voor het Kerst reveillon menu

Gastronomie in de Champagne