Onderwijstool diversiteit

Hoe besteedt u aandacht
aan culturele diversiteit?
WERELDBURGERSCHAP IN
HET VOORTGEZET ONDERWIJS
De wereld kent een grote verscheidenheid aan mensen
en culturen. Alleen al in Nederland is er een enorme
diversiteit. Of u nu lesgeeft in een dorp, stad, krachtof villawijk: uw leerlingen komen voortdurend in
aanraking met die (culturele) diversiteit. Zelf kunt
u er in uw klas aandacht aan besteden: een goede
manier om wereldburgerschap een plek te geven
in uw lessen. Maar waar haalt u inspiratie vandaan?
Zijn er goede voorbeelden?
In deze publicatie bieden we u een overzicht van
informatiebronnen, projecten en organisaties op
het gebied van (culturele) diversiteit in het onderwijs. Om precies te zijn bestaat dit overzicht
uit de volgende onderdelen:
1. Diversiteit en wereldburgerschap
2. Organisaties en projecten rond diversiteit
en wereldburgerschap
3. Multicultureel opleiden
Deze publicatie biedt voorbeelden en inspiratie
om met diversiteit aan de slag te gaan. Maar het
is geen compleet of uitputtend overzicht van
alles wat er op het gebied van (culturele) diversiteit beschikbaar en mogelijk is. Hopelijk is deze
publicatie vooral een aanzet voor een verdere
zoektocht naar mogelijkheden rond diversiteit in
uw onderwijs.
Naast deze handleiding kunt u online nog
meer informatie vinden. Bijvoorbeeld op
www.ncdo.nl/themas/onderwijs.
Wilt u een advies op maat? Neemt u
dan contact op met NCDO,
via Jeroen van der Zant:
[email protected].
1. Diversiteit en
wereldburgerschap
Wat hebben diversiteit en wereldburgerschap
met elkaar te maken? Hoe definieert NCDO het
begrip ‘diversiteit’ en hoe doen andere organisaties dat? En hoe verbindt u de (culturele)
diversiteit in uw klas met mondiale ontwikkelingen? Onderstaande informatiebronnen helpen u
een antwoord te vinden op die vragen.
Vensters op de Wereld
In deze Canon voor Wereldburgerschap worden acht thema’s beschreven die onder wereldburgerschap vallen. Eén van die thema’s
is ‘diversiteit’. Diversiteit wordt daarbij breed
geïnterpreteerd. Er wordt namelijk gesproken
over diversiteit op mondiaal, nationaal en lokaal
niveau. Ook wordt onderscheid gemaakt tussen
historisch-culturele diversiteit, biodiversiteit
en diversiteit in het dagelijkse leven. De vormen
van diversiteit worden toegelicht aan de hand
van drie concrete ‘vensters’: de Taj Mahal, het
Amazonegebied en het Chinees.
Lees meer in Vensters op de Wereld op
www.ncdo.nl/artikel/publicaties.
De wereld wordt kleiner als
je groter wordt
Deze publicatie is een uitwerking van de Canon
voor Wereldburgerschap. Het boek is specifiek
bedoeld voor het basisonderwijs. De praktische
voorbeelden rond de acht thema’s van de canon
bieden echter ook voor het voortgezet onderwijs
volop inspiratie om met diversiteit aan de slag
te gaan.
Lees meer in De wereld wordt kleiner
als je groter wordt op
www.ncdo.nl/artikel/publicaties.
Diversiteit en (moreel)
wereldburgerschap
Uit onderzoek blijkt dat docenten het begrip
‘wereldburgerschap’ veelal een morele lading
meegeven, en daarbij benadrukken dat (culturele) diversiteit belangrijk is. Wereldburgerschap houdt voor hen dus onder andere in dat je
verschillen tussen mensen en groepen positief
waardeert.
Lees meer in Mondiale Vorming en Wereld
burgerschap van Wiel Veugelers.
Micha de Winter over
wereldburgerschap en diversiteit
Het verschil tussen burgerschap en wereldburgerschap zit volgens Micha de Winter in de vraag
wie mensen beschouwen als hun medeburgers.
Doordat kinderen steeds meer in contact komen
met leeftijdsgenoten over de hele wereld, wordt
het begrip ‘wereldburgerschap’ steeds ruimer.
Bekijk online een lezing van pedagoog Micha
de Winter over dit onderwerp.
2. Organisaties en projecten rond
diversiteit en wereldburgerschap
Welke organisaties en projecten houden zich
zoal bezig met (culturele) diversiteit en wereldburgerschap? Hieronder vindt u een aantal voorbeelden, inclusief een beknopte omschrijving.
Kennisnet-dossier:
Multiculturele samenleving
Op deze community-pagina voor docenten
maatschappijleer vindt u een overzicht van
zowel achtergrondartikelen voor docenten, als
opdrachten en projecten voor leerlingen.
Lees het dossier op de website van Kennisnet:
www.kennisnet.nl.
Dutchkids
Aan de hand van de ervaringen van zeven scholieren uit het fictieve stadje Nederdam maken
leerlingen kennis met thema’s als ‘discriminatie’, ‘vooroordelen’ en ‘opkomen voor jezelf en
de ander’. Via de dialogen kunnen leerlingen
doorlinken naar pagina’s met achtergrondinformatie. Een aparte pagina voor leerkrachten geeft
suggesties om één en ander in de klas verder uit
te werken.
Leer Dutchkids kennen via
www.dutchkids.nl en www.art1.nl.
Tropenmuseum
Aan de slag met culturele diversiteit? In het
Tropenmuseum vindt u de mooiste verhalen en
voorwerpen van over de hele wereld. U maakt
er een reis door de tijd en de wereld. Zo maakt u
kennis met uiteenlopende culturen en het dagelijks leven van mensen uit verre landen.
Lees meer op de website van het Tropenmuseum:
www.tropenmuseum.nl.
Classroom of Difference
De Interculturele Alliantie, een krachtenbundeling van diverse organisaties tegen discriminatie
en uitsluiting, biedt de training Classroom of
Difference aan. Het gaat om een zogenaamd ‘bewustwordingsprogramma’, waarin deelnemers
leren om diversiteit te waarderen en zich bewust
te worden van eigen vooroordelen, houding en
gedrag ten aanzien van ‘de ander’.
Lees meer op de website van Classroom of
Difference: www.diversiteitindeklas.nl.
Culturele diversiteit binnen
de kunstvakken
Speciaal voor kunstvakken in de onderbouw
heeft SLO, het nationaal expertisecentrum
leerplanontwikkeling, lesmateriaal ontwikkeld
rond het thema ‘culturele diversiteit’. Culturele
diversiteit wordt hierbij opgevat als ‘het kennis
hebben van en kennismaken met verschillende
achtergronden en culturen van leerlingen en/of
(professionele) kunstenaars’.
Lees meer over het lesmateriaal op de website
van SLO: www.durftecombineren.slo.nl.
Wereldburgers in de krant
Nieuws in de klas en NCDO ontwikkelden de
lesbrief Wereldburgers in de Krant. U vindt in
deze uitgave twee pagina’s met opdrachten die
specifiek ingaan op diversiteit.
Bestudeer de lesbrief op de website van Nieuws
in de klas: www.nieuwsindeklas.nl.
Jij mag het zeggen!
Dit project van FORUM laat leerlingen op het
groene vmbo met elkaar debatteren. Daarbij gaat
het om gemeenschappelijke en controversiële
onderwerpen rond diversiteit. De prikkelende
stellingen omvatten onder andere beeldvorming,
leefstijlen, normen en waarden. Op die manier
worden leerlingen gestimuleerd beter over
diversiteit na te denken. En ze leren een betekenisvolle dialoog aan te gaan over dit thema.
Vind alles over het project, inclusief
een docentenhandleiding, op de website van
FORUM: www.forum.nl.
Vooroordelenkoffer
Een tafeltentoonstelling met twaalf thema’s, dat
leerlingen in staat stelt vooroordelen te ontmaskeren en de kenmerken te onderzoeken van
burgerschap en democratie. ‘Diversiteit’ komt
in veel van deze thema’s naar voren. De koffer is
bedoeld voor leerlingen van 10 tot 14 jaar.
Lees meer informatie op
www.vooroordelenkoffer.nl.
3. Multicultureel
opleiden
Hoe gaat u om met diversiteit in de klas? Welke pedagogische benadering doet recht aan
verschillen onder en rondom uw leerlingen?
En hoe communiceert u effectief met ouders
die een andere culturele achtergrond hebben?
Onderstaande portalwebsites en organisaties
kunnen u de expertise bieden om deze vragen
te beantwoorden.
Movisie
Meetlat diversiteitsvriendelijke
opleiding
Kenniscentrum Gemengde Scholen
Het domein Onderwijs en Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam ontwikkelde de meetlat
diversiteitsvriendelijke opleiding. Deze meetlat
is ontwikkeld als quick scan voor opleidingsteams die willen weten waar zij staan als het gaat
om ‘rekening houden met (etnische, culturele,
talige) diversiteit’.
Gebruik de meetlat op
www.multicultureelopleiden.nl om zelf te zien
in hoeverre u rekening houdt met diversiteit!
Movisie ondersteunt (onderwijs)professionals
in het werken met diversiteit. En biedt organisaties bovendien inzicht in hoe zij optimaal kunnen
functioneren in onze multiculturele samenleving. Movisie publiceerde onder andere over
oudercontact en interetnisch contact op school.
Zie www.movisie.nl voor meer informatie.
Dit kenniscentrum is een netwerkorganisatie
van deskundigen die brede ervaring hebben in
het onderwijs en zich inzetten voor gemengde
scholen. Het centrum is opgericht om segregatie
in het onderwijs tegen te gaan en integratie te
bevorderen. Daarvoor ontwikkelde het onder
andere een speciale toolbox.
Vind deze toolbox en andere informatie op
www.gemengdescholen.nl.
Tijm: portal rond diversiteit
SLO ontwikkelde een speciaal kader waarmee
scholen kunnen zien in hoeverre zij hun leerlingen leren omgaan met culturele diversiteit.
Ontdek via dit kader ook waar uw school staat:
jongeburgers.slo.nl/domeinen/identiteit/
Op deze portalsite vindt u volop informatie over
(en links naar) websites over interculturaliseren,
actief burgerschap en sociale integratie in het
onderwijs. De website wordt niet meer bijgehouden, maar bevat nog altijd vele nuttige links en
interessante informatie.
Zie wat Tijm u te bieden heeft op www.tijm.nl.
Leraar24: contacten met ouders
Leergang Culturele diversiteit
Leren omgaan met culturele diversiteit
Op de site van Leraar24 kunt u filmpjes vinden
over contacten met ouders. Zoals deze video
over een oudergesprek. Daarin wil de vader van
brugklasleerling Fatima niet dat zij meegaat met
een kennismakingsweek.
Ontdek ook de andere films op
www.leraar24.nl.
Lectoraat ‘Lesgeven in
de multiculturele school’
Het lectoraat ‘Lesgeven in de multiculturele school’
van Hogeschool Utrecht houdt zich bezig met
de competenties die docenten nodig hebben om
goed te werken in kleurrijke scholen. Lesgeven op
dergelijke scholen vergt van die docenten betrokkenheid bij elke leerling, gevoel voor onderlinge
verhoudingen en een groot didactisch repertoire.
Lees meer over het lectoraat op de website
van Hogeschool Utrecht: www.hu.nl.
Het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT)
biedt voor onderwijsprofessionals de leergang
Culturele diversiteit aan. In zeven bijeenkomsten vergroot u uw deskundigheid op het gebied
van culturele diversiteit. Thema’s die aan de orde
komen, zijn: ‘cultuur’, ‘communicatie’, ‘identiteit’, ‘migratie & integratie’, ‘discriminatie’,
‘interculturele ethiek’ en ‘interculturele competenties’.
Lees meer over de leergang en schrijf je in op
www.interculturalprofessionals.nl > Ons Aanbod > Diversiteit > Diversiteit voor Kennisinstellingen > Leergang Culturele Diversiteit.
Colofon
Ontwikkeld door Daniël van Middelkoop, in opdracht van
en in samenwerking met NCDO, kenniscentrum voor inter
nationale samenwerking en burgerschap. Kijk voor meer
informatie op www.ncdo.nl.
© 2012 NCDO

Download Report