downloaden

Bijgelicht
Uitgave Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
VAN HET MELDEN VAN
BIJWERKINGEN WORDT
IEDEREEN BETER
GENEESMIDDELEN EN
ZWANGERSCHAP
OOK ZONDER RECEPT KANS OP
BIJWERKING
Inhoud
6
9
Sa men letten we goed op!
4
Lareb is belangrijk voor iedereen
6
Van het melden van bijwerkingen wordt
iedereen beter
Een interview met Agnes Kant, directeur van het
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb.
9
Geneesmiddelen en zwangerschap
Acht op de tien vrouwen gebruikt tijdens de
zwangerschap weleens een geneesmiddel of
zelfzorgmiddel.
10
De melders
Dagelijks komen meldingen van vermoede
bijwerkingen bij Lareb binnen. Melders aan het
woord.
12
Bijzondere bijwerkingen
18
Vaccins
Iedereen die met vaccins te maken krijgt, moet
erop kunnen vertrouwen dat bijwerkingen goed
worden bewaakt.
19
Ook zonder doktersrecept kans op bijwerking
Geneesmiddelen en andere gezondheidsproducten
die zonder doktersrecept bij de apotheek, drogist
en supermarkt gekocht worden, kunnen ook
bijwerkingen geven.
Het bewaken van de veiligheid van geneesmiddelen kun je alleen samen. Als
zorgverleners en patiënten bijwerkingen melden, dan krijgen wij als Bijwerkingen
Centrum Lareb meer inzicht en kennis over bijwerkingen. Kennis die we weer
delen met zorgverleners en patiënten. Dit kan een rol spelen bij de keuze en
afweging om een bepaald geneesmiddel voor te schrijven en te gebruiken. Ofwel:
‘Samen letten we goed op!’
Naar aanleiding van een interview over Lareb, waarin ik als voorbeeld van een
ontdekte bijwerking het optreden van spier- en peesproblemen bij gebruik van
statines noemde, kreeg ik een heel aardige mail van de 84-jarige heer P.
‘Bijgaand stuur ik u een kopie van mijn aantekeningen in mijn privé medisch
dossier, aangevuld met enige opmerkingen die voor zich spreken’, mailt hij.
Mijnheer wandelde nog graag maar na de start van atorvastatine (Lipitor®) kreeg
hij wisselende onverklaarbare spierpijn in benen en rug. Wandelen ging niet
meer en traplopen ook niet. In overleg met de arts is hij tijdelijk gestopt met het
geneesmiddel. Hij schrijft in zijn logboek:
ege dreigende immobiliteit’
‘8 november. Gestopt met Lipitor vanw
el normaal’
‘17 november. Spierpijn weg. Loopgevo
‘24 november. Terug op 5 km per uur’
!’
kunnen lopen. Het leven is weer leuk
‘26 november. Weer gewoon een trap op
‘7 december. Lab onderzoek’
en algehele gezondheid op 83-jarige
‘21 december. Overleg met dokter: gezi
te
cholesterol klachten, mijn permanen
leeftijd, familie achtergrond zonder
pols
de
aan
er
ft bloedwaarde: de ving
verblijf in het schemergebied wat betre
n’
stoppen met anti-cholesterol medicijne
door 3 maandelijkse bloedcontrole en
Inderdaad het logboek van mijnheer P. spreekt voor zich. De kennis en het inzicht
in de bijwerking heeft een belangrijke rol gespeeld bij deze laatste afweging. Dat
inzicht is er omdat er eerder zorgverleners en patiënten zijn geweest die deze
bijwerking hebben gemeld.
De slotzin van het logboek:
wandelingen met mijn vrouw van zelfs
‘Ondertussen maak ik weer heerlijke
me
d drie uur per dag in de tuin en voel
twee en een half uur, werk gemiddel
geweldig!’
18
2
nederLands bijwerkingen Centrum Lareb
Agnes Kant
Lareb magazine
3
Lareb is
belangrijk
voor
iedereen
Marieke is 3 maanden zwanger en heeft een te hoge bloeddruk. Mag ze nu wel of niet een geneesmiddel gebruiken?
Haar verloskundige belt met de Teratologie Informatie Service van Lareb voor advies.
Jasper heeft bij de drogist een pijnstiller gehaald
voor zijn hoofdpijn en vermoedt een bijwerking.
De verkoopster van de drogisterij wees hem op de
mogelijkheid dit bij Bijwerkingen Centrum
Lareb te melden.
Ed heeft een beroerte gehad en gebruikt nu
geneesmiddelen. Hij vermoedt bijwerkingen
en is hiermee naar de huisarts geweest. De
huisarts heeft gebeld met de helpdesk van het
Bijwerkingen Centrum Lareb
zodat hij de verkregen informatie samen met
Ed kan bespreken.
Anne-Marie heeft diabetes en
gebruikt sinds kort hiervoor
een geneesmiddel. Lareb
Intensive Monitoring
onderzoekt de ervaringen van
diabetespatiënten.
Stijn had lichte koorts nadat hij een DKTPvaccinatie heeft gekregen. Moeder Marieke las
op de website van Lareb dat dit een
bekende bijwerking is.
4
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
Lareb magazine
5
Agnes Kant, directeur Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb:
“Van het melden van
bijwerkingen
wordt iedereen beter”
Het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb verzamelt en
analyseert meldingen over bijwerkingen van geneesmiddelen.
‘Vrijwel ieder geneesmiddel heeft bijwerkingen’, stelt Agnes Kant,
directeur van Lareb. ‘Een middel dat iets doet in je lichaam dat je
wilt, kan ook iets doen dat je niet wilt.’
Er worden strenge eisen aan een genees
middel gesteld voordat het op de markt
mag komen. Hoe kan het dan dat later
alsnog bijwerkingen worden ontdekt?
Kant: ‘De eisen die gesteld worden aan
geneesmiddelen zijn inderdaad streng.
Fabrikanten moeten niet alleen met
gedegen onderzoek aantonen dat het
geneesmiddel doet waarvoor het bedoeld
is, maar ook wat de bijwerkingen ervan
zijn. Aan die onderzoeken doen doorgaans
een paar duizend patiënten mee. Na zulke
onderzoeken weet je wel veel, maar nog
niet alles. De relatief veel voorkomende
bijwerkingen komen daarbij meestal wel
aan het licht. Zeldzame bijwerkingen
kun je echter missen. Bovendien vinden
de onderzoeken plaats bij vooraf
geselecteerde ‘model’ patiënten. Veelal
patiënten die naast de aandoening
waarvoor het geneesmiddel bedoeld is
geen andere ziekten hebben. Kinderen,
ouderen en zwangere vrouwen mogen
6
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
over het algemeen niet meedoen. Is het
geneesmiddel eenmaal goedgekeurd, dan
krijgen meer uiteenlopende patiënten
groepen het geneesmiddel. De oudere
diabetespatiënt die hartklachten heeft
en een geneesmiddel gebruikt tegen
hoge bloeddruk, krijgt dan bijvoorbeeld
het nieuwe diabetesgeneesmiddel. In de
praktijk kunnen daardoor bijwerkingen
optreden die in eerdere onderzoeken niet
werden gezien.’
Waarom moeten deze bijwerkingen gemeld
worden?
Om geneesmiddelen veilig en optimaal
te kunnen gebruiken is het nodig dat er
zoveel mogelijk kennis beschikbaar is
over bijwerkingen van het geneesmiddel
bij gebruik in de dagelijkse praktijk.
Daarom is het belangrijk dat wie de
bijwerking ervaart en ziet, de patiënt en
de zorgverlener, dat doorgeeft aan Lareb.
Door het registreren en analyseren van
Lareb magazine
7
de meldingen krijgen we meer inzicht in
en kennis over het optreden van zowel
onbekende als bekende bijwerkingen van
geneesmiddelen én vaccins.
DE MELDINGEN VAN
PATIËNTEN ZIJN HEEL
BELANGRIJK VOOR ONS
Waarom is dit inzicht in het optreden van
bijwerkingen belangrijk?
Het is van groot belang dat zowel artsen
als patiënten weten welke bijwerkingen
kunnen optreden bij het gebruik van
een geneesmiddel. Hiermee kunnen zij
beter afwegen of en welk geneesmiddel
wordt voorgeschreven én kunnen artsen
en patiënten de bijwerkingen – als deze
optreden – ook tijdig herkennen en de
juiste maatregelen nemen. Kant: ‘Door
te melden hebben we beter zicht op
de bijwerkingen van geneesmiddelen.
Artsen kunnen geneesmiddelen veiliger
voorschrijven en patiënten beter voorlichten
over waar ze op moeten letten als ze het
geneesmiddel gebruiken. Van het melden
van bijwerkingen wordt uiteindelijk iedereen
beter.’
Wat gebeurt er met meldingen over
bijwerkingen?
Medewerkers van Lareb analyseren alle
meldingen en kijken of de gemelde
klachten verband kunnen houden met het
gebruik van een bepaald geneesmiddel.
Kant: ‘We kijken onder andere of de
klachten vaker gemeld zijn bij dit geneesmiddel, zowel in Nederland als elders.
Als we tot de conclusie komen dat het
aannemelijk is dat de klachten inderdaad
voortkomen uit het gebruik van het
geneesmiddel, maken we dat bekend
en melden we het aan het College ter
8
nederLands bijwerkingen Centrum Lareb
Beoordeling van Geneesmiddelen, de
instantie die in Nederland beslist of een
geneesmiddel mag worden verkocht.
Zij bepaalt wat er verder gebeurt. Dit
kan variëren van het vermelden van de
nieuwe bijwerking in de bijsluiter, een
beperking van waarvoor het betreﬀende
geneesmiddel mag worden voorgeschreven
tot, in het uiterste geval, het intrekken van
de vergunning om het geneesmiddel in
Nederland te verkopen.’
Wie kunnen er melden?
Kant: ‘Vroeger konden alleen artsen en
apothekers bij ons vermoedens van bijwerkingen melden. Sinds een jaar of tien kunnen
patiënten dat ook. Deze meldingen zijn heel
belangrijk voor ons want zij beschrijven de
bijwerkingen vaak net wat anders dan de
artsen en apothekers en hebben daardoor
onmiskenbaar een toegevoegde waarde.
We signaleren nieuwe bijwerkingen dankzij
de meldingen van patiënten niet alleen
eerder, we krijgen ook meer zicht op hoe de
bijwerking wordt beleefd.’
Geneesmiddelengebruik tijdens
zwangerschap en borstvoeding
Lareb volgt ook actief geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap. Kant:
‘Zoals besproken mogen zwangere vrouwen
meestal niet meedoen aan onderzoek
naar nieuwe geneesmiddelen. Toch zijn
er vrouwen die tijdens de zwangerschap
geneesmiddelen moeten gebruiken. Ze
hebben bijvoorbeeld een chronische ziekte
of worden tijdens hun zwangerschap
ziek. Of zij worden onbedoeld zwanger
terwijl ze een geneesmiddel gebruiken.
Via verloskundigen en gynaecologen
benaderen we zwangere vrouwen om
gegevens aan te leveren over het geneesmiddelgebruik. Zo hopen we meer zicht te
krijgen op het eﬀect van geneesmiddelen
op de gezondheid van het kind en de
zwangerschap.’
Geneesmiddelen en
zwangerschap
Van de zwangere vrouwen van nu
leren we veel voor de toekomst
Acht op de tien vrouwen gebruikt
tijdens de zwangerschap weleens een
geneesmiddel of zelfzorgmiddel
Van bepaalde geneesmiddelen is bekend dat ze niet
tijdens de zwangerschap gebruikt mogen worden
vanwege de risico’s voor het kind. Er zijn ook
geneesmiddelen die veilig gebruikt kunnen worden
en in sommige situaties is het zelfs onverstandig
om te stoppen. Bijvoorbeeld bij een chronische
ziekte, zoals diabetes, epilepsie, de ziekte van Crohn
of astma. Goed overleg met arts en apotheker is
belangrijk bij deze afweging.
De veiligheid van geneesmiddelengebruik tijdens
de zwangerschap en borstvoeding is een speciaal
aandachtsgebied van Lareb.
Op www.lareb.nl staat het antwoord op een
aantal veelgestelde vragen, zoals over geneesmiddelengebruik bij chronische ziekten, informatie
over de meest voorkomende (zwangerschaps)
klachten en de veilige behandeling daarvan.
Zorgverleners kunnen de Teratologie Informatie
Service (TIS) van Lareb consulteren.
Er is ook nog veel onbekend over de risico’s van
geneesmiddelengebruik tijdens zwangerschap
en borstvoeding. Bij sommige geneesmiddelen is
daardoor een duidelijk advies nog niet mogelijk.
Om meer kennis te krijgen over de veiligheid van
geneesmiddelen tijdens de zwangerschap is een
groot onderzoek gestart onder zwangere vrouwen:
pREGnant.
In pREGnant wordt van zoveel mogelijk zwangere
vrouwen informatie verzameld over het geneesmiddelengebruik gecombineerd met informatie
over de zwangerschap, bevalling en gezondheid
van de moeder en het (ongeboren) kind. Zo
leren we welke middelen wel en welke middelen
beter niet gebruikt kunnen worden tijdens de
zwangerschap en borstvoedingsperiode. Zwangere
vrouwen worden door de zorgverlener aangemeld
voor deelname of kunnen zichzelf aanmelden via
www.pregnant.nl. We hopen dat zoveel mogelijk
vrouwen hieraan willen deelnemen. Met hun
ervaringen kunnen anderen weer worden geholpen.
Zwoae nmeegviear?
D
nant.nl
www.preg
Lareb magazine
9
De melders
“
10
J e verwacht het
gewoon niet!
”
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
Iedere dag komen meldingen van vermoede bijwerkingen bij Lareb binnen. Deze meldingen
zijn veelal afkomstig van zorgverleners en patiënten. De reden om een melding te doen
varieert. Het verhaal erachter laat zien hoe uniek en waardevol elke melding is en bijdraagt
aan een veiliger gebruik van geneesmiddelen.
Huisarts
Reumatoloog
Carlo Heijmans
Ellen Dutmer
Icterus (geelzucht) als bijwerking van
Ellen Dutmer, reumatoloog in het Gelderse
diclofenac. Deze niet alledaagse bijwerking
Vallei Ziekenhuis in Ede, schrijft regelmatig
heeft Carlo Heijmans, huisarts in Zaandijk,
adalimumab voor. Bij één van haar patiënten
bij Lareb gemeld. Hij schreef het middel voor
ontwikkelde zich merkelcelcarcinoom (een
aan een jongeman van 22 jaar in verband
vorm van huidkanker). Bij het voorschrijven
met schouderklachten. Drie dagen later
kijkt ze altijd of de voordelen opwegen
zag hij hem terug op het spreekuur met
tegen de risico’s van het geneesmiddel.
icterusverschijnselen. ‘Natuurlijk houd je bij
Van adalimumab weet ze dat er een kleine
ouderen rekening met de risico’s van NSAID’s,
kans is op het ontstaan van tumoren. ‘In je
maar bij een gezonde jonge patiënt geef je het
achterhoofd houd je er altijd rekening mee
middel vrij gemakkelijk mee….’ In overleg met
dat ernstige bijwerkingen kunnen optreden,
de internist werd de patiënt ter observatie
maar toch... als een patiënt terugkomt, schrik
opgenomen in het ziekenhuis. Enkele dagen
je enorm’. Omdat ze het belangrijk vindt
later is hij volledig hersteld en naar huis
dat naast informatie uit onderzoeken, ook
gekeerd. Carlo Heijmans vindt het belangrijk
ervaringen uit de praktijk bekend worden,
bijwerkingen te melden en onder de aandacht
meldde Ellen Dutmer de bijwerking bij Lareb.
te brengen. ‘Een middel dat we zo vaak als
Lareb heeft om artsen op deze mogelijke
huisartsen voorschrijven, wat bovendien vrij
bijwerking te attenderen een artikel gepu
verkrijgbaar is……, dan is het belangrijk dat we
bliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor
als artsen bewust zijn dat deze middelen ook
Geneeskunde. ‘Toen ik het artikel las dacht ik;
onverwachte bijwerkingen kunnen geven’
wat goed… mijn melding staat erbij’.
e dagelijkse praktijk is
“ Dgewoon
niet hetzelfde als
een onderzoeksgroep
”
Lareb magazine
11
BIJZONDERE
BIJWERKINGEN
17.000
meldingen
14.200
meldingen
BISFOSFONATEN EN WAZIG ZIEN
Bisfosfonaten worden gebruikt bij de
behandeling van osteoporose (botontkalking) en kunnen leiden tot wazig
zien. In de bijsluiters van de meeste
bisfosfonaten stond dit nog niet vermeld.
Lareb heeft geadviseerd de bijsluiter aan te
passen.
Bijgelicht
Schrijf u in voor onze nieuwsbrief Bijgelicht over bijwerkingen
op www.lareb.nl
SEIZOENSGRIEPVACCINS EN
UITGEBREIDE LOKALE REACTIES
11.400
meldingen
2011
2012
2013
FORSE STIJGING MELDINGEN
DUTASTERIDE AVODART®,
COMBODART® EN TESTICULAIRE PIJN
Lareb ontving meldingen van testiculaire
pijn bij het gebruik van dutasteride.
Dit geneesmiddel wordt gebruikt voor
de behandeling van mannen met een
goedaardige vergroting van de prostaat,
veroorzaakt door een overmatige productie
van het hormoon dihydrotestosteron.
Het was bekend dat testiculaire pijn (pijn
in de teelballen) een bijwerking is van het
gelijksoortige geneesmiddel ﬁnasteride,
maar blijkt dus ook te kunnen optreden bij
het gebruik van dutasteride.
MERCAPTOPURINE EN
LICHTGEVOELIGHEID
Mercaptopurine wordt gebruikt bij diverse
vormen van leukemie. Jeuk en huiduitslag
in het gezicht traden op bij patiënten
die na het gebruik van mercaptopurine
blootgesteld waren aan UV licht (buiten in
de zon en zonnebank). Lareb adviseerde
overgevoeligheid voor (UV) licht als
bijwerking in de bijsluiter te vermelden.
BIJZONDERE
BIJWERKINGEN
Het aantal meldingen bij Lareb is de afgelopen jaren
aanzienlijk gestegen. Vooral patiënten zijn meer gaan
melden. In 2013 ontving de organisatie bijna 4000
patiëntmeldingen, zo’n 1350 meer dan het jaar daarvoor.
Door media-aandacht over risico’s en bijwerkingen van
geneesmiddelen, zoals Diane®-35, weten mensen Lareb
beter te vinden en worden ze bewuster van het belang
van melden. Het totaal aantal meldingen steeg in 2013
met 20%; zo’n 17.000 in 2013 ten opzichte van 14.200
meldingen in 2012.
ZWARTE DRIEHOEK
Bijsluiters van sommige geneesmiddelen bevatten een
omgekeerde zwarte driehoek. Het symbool roept patiënten,
artsen en apothekers op mogelijke bijwerkingen bij het
gebruik van dit middel te melden. Vooral bij nieuwe
geneesmiddelen is het van belang dat gebruikers en
voorschrijvers bijwerkingen melden.
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring
Teratologie Informatie Service
TIS is het kenniscentrum op het gebied van geneesmiddelengebruik tijdens de zwangerschap. Op www.lareb.nl staat
informatie over welke geneesmiddelen wel en welke beter
niet te slikken tijdens de zwangerschap en de periode van
borstvoeding. Zorgverleners kunnen de deskundigen van TIS
consulteren op werkdagen van 9:00 tot 17:00 uur.
T. 073-64 69 702
Lareb ontving meldingen van uitgebreide
lokale reacties bij griepvaccinaties met
Inﬂuvac® of Vaxigrip® (seizoen 2011-2012).
Hierbij was sprake van ontstekingsverschijnselen, met name zwelling, rond de injectieplaats (meestal de arm) maar met een
ongewoon grote uitbreiding. Bijvoorbeeld
over de hele bovenarm, over het schouderof ellebooggewricht heen of rondom de
achterkant van de arm. Dit is een indrukwekkend maar onschuldig verschijnsel dat
meestal na enkele dagen spontaan herstelt.
Echter, door gelijkenis met het beeld van
een bacteriële infectie of allergische reactie
kan het tot onrust leiden bij gevaccineerden of zorgverleners die onbekend zijn met
deze bijwerking.
HECHTPROBLEMEN PERMENTE®
PLEISTERS
Het geneesmiddel Permente® (rivastigmine)
kan worden voorgeschreven bij dementie.
Het middel geneest de ziekte niet, maar
kan de verschijnselen verminderen en
wordt in de vorm van een pleister op de
huid geplakt. De klachten gemeld bij Lareb
varieerden van niet plakken, opkrullen aan
de zijkanten tot vanzelf loskomen van de
pleisters. Van een deel van de meldingen
is bekend dat de klachten optraden
na omzetting van andere rivastigmine
pleisters. De fabrikant van de generieke
rivastigmine pleisters heeft op haar
website een instructie geplaatst over de
manier waarop de beschermfolie van de
pleisters verwijderd moet worden om
plakproblemen te voorkomen.
Als een geneesmiddel is voorzien van een zwarte driehoek,
betekent dit dat het middel nog intensiever wordt gemonitord
dan andere geneesmiddelen.
12
nederLands bijwerkingen Centrum Lareb
Lareb magazine
13
GABAPENTINE EN ERNSTIG LAGE
BLOEDSUIKERSPIEGEL
Gabapentine wordt gebruikt bij de
behandeling van epilepsie en bij de
behandeling van zenuwpijn. In de bijsluiter
van gabapentine staat beschreven dat
ﬂuctuaties in de bloedsuikerspiegel kunnen
optreden. Het optreden van een ernstig
lage bloedsuikerspiegel (hypoglykemie)
zoals gemeld bij Lareb werd echter niet
speciﬁek genoemd.
Lareb is het meldpunt voor bijwerkingen van geneesmiddelen.
Daarnaast wordt ook actief onderzoek gedaan onder nieuwe
gebruikers van geneesmiddelen om inzicht te krijgen in
het al dan niet optreden van bijwerkingen. De methode die
Lareb hiervoor heeft ontwikkeld staat beter bekend als Lareb
Intensive Monitoring (LIM).
GENEESMIDDELEN DIE WORDEN GEVOLGD
Diabetesmiddelen
SEROTONINE HEROPNAME REMMERS
SSRI’S EN AANHOUDENDE SEKSUELE
STOORNISSEN
Serotonine heropname remmers (SSRI’s)
zijn een groep geneesmiddelen die ingezet
kunnen worden bij de behandeling van
depressie. Seksuele stoornissen zijn
bekende bijwerkingen. Er wordt van
uitgegaan dat deze weer herstellen nadat
het geneesmiddel is gestopt. Toch blijkt
dat niet altijd zo te zijn. Lareb ontving
namelijk ook verschillende meldingen van
aanhoudende seksuele stoornissen na
stoppen van het gebruik van SSRI’s.
TRIAMCINOLON INJECTIES
KENACORTA® EN POST
MENOPAUZAAL BLOEDVERLIES
Triamcinolon is een corticosteroïd dat in
de vorm van een injectie plaatselijk kan
worden toegediend bij o.a. gewrichtsen peesontstekingen. Er kan vaginaal
bloedverlies optreden bij vrouwen die al
postmenopauzaal zijn. Van soortgelijke
klachten bij andere corticosteroïd injecties
zijn geen meldingen ontvangen.
14
nederLands bijwerkingen Centrum Lareb
DOE MEE AAN LIM
Actieve rol gebruiker bij
volgen van geneesmiddelen
Informatie voor patiënten die een
nieuw diabetesmiddel krijgen
www.lim.lareb.nl
Uw aanmeldcode is: LIM14
Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Nederlands Bijwerkingen
Centrum Lareb (www.lareb.nl). Lareb werkt in opdracht van de
Nederlandse overheid en is onafhankelijk. Uw vragenlijsten worden
vertrouwelijk behandeld en automatisch verwerkt. Uw persoonlijke
gegevens worden door Lareb niet aan derden verstrekt zonder uw
uitdrukkelijke toestemming.
Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Nederlands Bijwerkingen
Centrum Lareb (www.lareb.nl). Lareb werkt in opdracht van de
Nederlandse overheid en is onafhankelijk. Uw vragenlijsten worden
vertrouwelijk behandeld en automatisch verwerkt. Uw persoonlijke
gegevens worden door Lareb niet aan derden verstrekt zonder uw
uitdrukkelijke toestemming.
Bijwerkingen? Lareb melden! www.lareb.nl
Bijwerkingen? Lareb melden! www.lareb.nl
Uw ervaring telt!
Lareb LIM diabetes 0613.indd 1-2
Bydureon®
Byetta®
Eucreas®
Forxiga®
Galvus®
Invokana®
Janumet®
Januvia®
Jentadueto®
Komboglyze®
Onglyza®
Trajenta®
Victoza®
Vipidia®
Xigduo®
Valdoxan®
LIM is een online geneesmiddelenonderzoek waarbij
patiënten via meerdere vragenlijsten wordt gevraagd naar
hun ervaring met een geneesmiddel. Door deze ervaring
bij meerdere geneesmiddelgebruikers tegelijkertijd te
verzamelen kan er snel kennis worden opgedaan over
het gebruik en bijwerkingen van een geneesmiddel in de
praktijk. Hoe lang duurt het voordat een bepaalde bijwerking
optreedt? Gaat de bijwerking over? Stopt een patiënt met het
gebruik van het geneesmiddel? Dit soort vragen kunnen met
behulp van LIM worden beantwoord.
Patiënten kunnen op deze manier een belangrijke bijdrage
leveren aan de kennis over de veiligheid van geneesmiddelen.
De apotheek speelt een belangrijke rol bij LIM omdat deze
het nieuwe geneesmiddel aan de patiënt verstrekt. De
apotheek kan patiënten stimuleren om mee te doen en een
aanmeldingsfolder meegeven.
Doe mee en ga naar:
www.lim.lareb.nl
Uw aanmeldcode is: LIM14
Antistollingsmiddelen Eliquis®
Pradaxa®
Xarelto®
Antidepressivum
Doe mee en ga naar:
Lareb LIM noac 0613.indd 1-2
Informatie voor patiënten die
een bloedverdunner krijgen
Uw ervaring telt!
02-07-13 16:01
02-07-13 16:01
Wilt u zich als apotheek aanmelden voor LIM? Ga dan
naar www.lim.lareb.nl
Bent u arts en wilt u ook een aanmeldingsfolder meegeven
als u één van de gevolgde geneesmiddelen voorschrijft? Mail
dan naar [email protected]
Bent u of kent u een gebruiker van één van de middelen
die worden gevolgd en geïnteresseerd in deelname? Stuur
een mail naar [email protected], dan krijgt u een uitnodigingsmail.
Aanmelden kan tot twee weken na de start van het geneesmiddel.
Lareb Bijwerkingendag
Jaarlijks organiseert Lareb een landelijke geaccrediteerde
nascholingsdag voor artsen en apothekers. Meer informatie
en aanmelden: www.bijwerkingendag.nl
Bijwerkingen
in beeld
‘Diagnostiek van
bijwerkingen’
Uitnodiging
BIJZONDERE
BIJWERKINGEN
BIJZONDERE
BIJWERKINGEN
TERBINAFINE EN VERANDERINGEN VAN
DE REUK
Terbinaﬁne is een middel ter behandeling
van schimmels. Bij dit middel zijn
smaakstoornissen inmiddels een bekende
bijwerking. Geurstoornissen zijn echter
ook gemeld. Ongeveer de helft van deze
patiënten had last van zowel een geur- als
een smaakstoornis. Bij de anderen was er
uitsluitend sprake van een geurstoornis.
Overig geneesmiddelengebruik van
patiënten lijkt geen rol te spelen bij het
optreden van geurstoornissen. Net zoals
smaakstoornissen bij het gebruik van
terbinaﬁne, kunnen geurstoornissen van
langdurige aard zijn.
TRICYCLISCHE ANTIDEPRESSIVA EN
KOUDE HANDEN EN/OF VOETEN
Tricyclische antidepressiva (TCA’s) worden
toegepast bij de behandeling van
depressie. Het gebruik van de volgende
TCA’s: amitriptyline (Tryptizol®, Sarotex®),
clomipramine (Anafranil®), dosulepine
(Prothiaden®), doxepine (Sinequan®),
imipramine en nortriptyline (Nortrilen®) kan
leiden tot koude handen en/of voeten.
VARENICLINE CHAMPIX® EN
SUÏCIDALE GEDACHTEN
Varenicline (Champix®) is een geneesmiddel
dat wordt toegepast bij stoppen met roken.
Wees alert op symptomen van depressie,
veranderingen in het gedrag of suïcidale
gedachten.
20 november 2014
LUMC, Leiden
Lareb magazine
15
De melders
“
In de ene bijsluiter
staat het wel maar in
de andere niet
”
Iedere dag komen meldingen van vermoede bijwerkingen bij Lareb binnen. Deze meldingen
zijn veelal afkomstig van zorgverleners en patiënten. De reden om een melding te doen
varieert. Het verhaal erachter laat zien hoe uniek en waardevol elke melding is en bijdraagt
aan een veiliger gebruik van geneesmiddelen.
Apotheker
Patiënt
Mariëtte van Oostrum
Jolijn Gouweleeuw
Een man komt in de apotheek met de vraag of
Jolijn Gouweleeuw staat op met pijn in haar
het laxeermiddel (Molaxole®) dat hij gebruikt
been. Aanvankelijk denkt ze dat het om
aanleiding kan zijn voor het ontstaan van een
spierpijn gaat en neemt een pijnstiller.
epileptische aanval. Mariëtte van Oostrum,
‘s Nachts wordt ze wakker met helse pijnen.
apotheker in Akkrum, zoekt dit voor hem uit.
‘Ik dacht; nu moet ik naar het ziekenhuis dit
De patiënt, die aan epilepsie lijdt, was goed
is helemaal foute boel’. Jolijn gebruikt op
ingesteld op zijn medicatie en vrij van insulten
dat moment één jaar de Nuvaring®, een
totdat hij Molaxole® kreeg voorgeschreven.
anticonceptiemethode in de vorm van een
In de bijsluiter van Molaxole® stond niks
vaginale ring die hormonen afgeeft. Na het
vermeld over het risico van het krijgen van
weekend gaat ze naar de huisarts die haar
een insult, terwijl dit bij Movicolon®, een
direct doorverwijst naar het ziekenhuis. Hier
vergelijkbaar middel, wel het geval is. De
wordt de diagnose trombose gesteld. ‘Ik wist
patiënt is opgenomen in het ziekenhuis en
wel dat trombose een bijwerking bij de pil kan
gestopt met Molaxole® maar is nog steeds niet
zijn, maar dacht bij de Nuvaring® er minder
klachtenvrij. ‘Waar ik van geschrokken ben, is
kans op te hebben.’ Nadat ze behandeld is
dat hierover geen informatie staat in de bijsluiter’
mag ze naar huis, maar blijft ze nog een
zegt Van Oostrum. Ze vindt het belangrijk dit te
jaar bloedverdunners slikken en twee jaar
melden gezien de impact die het heeft op de
steunkousen dragen. In het nieuws hoorde
patiënt en wil het op deze manier ook onder
ze over deze bijwerking van de Nuvaring® en
de aandacht brengen bij andere zorgverleners.
de mogelijkheid om dit te melden. Ze vertelt:
‘Wat wij met het melden en delen van informatie
‘Ik wist helemaal niet dat je bijwerkingen kon
kunnen voorkomen, moeten wij doen. Belangrijk
melden en dat deze informatie bijdraagt aan
is dat wij als zorgverleners elkaar op de hoogte
de veiligheid van geneesmiddelen. Ik wil graag
houden. Van elkaar leren is elkaar informeren!’
dat wat mij overkomen is bekend is bij artsen en
ier moet aandacht
“ Hvoor
komen, ik ben vast
de enige niet …
”
andere patiënten’. Ze meldt haar bijwerking bij
Lareb. Gelukkig is Jolijn volledig hersteld.
16
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb
Lareb magazine
17
Vaccins
Ook zonder
doktersrecept kans
op bijwerking
Bij de apotheek, de drogist en zelfs tegenwoordig de supermarkt kunnen geneesmiddelen en andere gezondheidsproducten gekocht worden zonder doktersrecept. Ook deze middelen kunnen bijwerkingen geven en gevaarlijk zijn in
wisselwerking met andere geneesmiddelen.
Het is belangrijk dat iedereen die met vaccins te
maken krijgt, erop kan vertrouwen dat bijwerkingen
goed worden bewaakt en dat zo nodig tijdig actie
wordt ondernomen. De veiligheid van vaccins wordt
ook bewaakt door het Nederlands Bijwerkingen
Centrum Lareb.
Het Rijksvaccinatieprogramma (RVP) biedt aan
alle kinderen in Nederland vaccinaties tegen
infectieziekten. Kinderen worden ingeënt op de
leeftijd van 0 tot 14 maanden en wanneer ze vier en
negen jaar oud zijn. Daarnaast worden meisjes van
twaalf jaar ingeënt tegen HPV. Jaarlijks worden in
het RVP ruim twee miljoen vaccins toegediend.
Zorgverleners, mensen die zelf een vaccinatie
hebben gekregen en ouders van gevaccineerde
kinderen kunnen bijwerkingen van vaccins bij Lareb
melden. Van een aantal bijwerkingen is bekend
dat ze kunnen voorkomen, sommige regelmatig,
andere zeer zelden. Niet elke opgetreden reactie
na vaccinatie komt door de inenting. Er zijn
verschijnselen of ziekten waarvan aannemelijk is
dat ze ook waren opgetreden zonder de vaccinatie.
Koorts kan zeker optreden na een vaccinatie, maar
het kan ook vele andere oorzaken hebben. Daarom
18
nederLands bijwerkingen Centrum Lareb
is het belangrijk bij ongerustheid altijd een arts te
raadplegen. Veel voorkomende bijwerkingen van
vaccinaties zijn: lokale reacties op de injectieplaats,
dikke en/of rode arm bij 4-jarigen, koorts en
malaise. Op de website van Lareb staat meer
achtergrondinformatie en vindt u de jaarlijkse
rapporten over gemelde bijwerkingen.
Vrij verkrijgbaar zijn bijvoorbeeld hoestmiddelen,
pijnstillers, oordruppels en middelen tegen hooikoorts, maagzuur, reizigersziekte of huidschimmels.
Ook natuurgeneesmiddelen, kruidenpreparaten,
afslankmiddelen en vitaminepreparaten zijn te koop
zonder recept. Dat ze makkelijk te verkrijgen zijn, wil
niet zeggen dat het daarmee altijd veilig is. ‘Baat het
niet dan schaadt het niet’ is helaas niet altijd waar.
Onderzoek bijwerkingen
griepprik
Jaarlijks ontvangt Lareb ook meldingen van
bijwerkingen van de griepprik. Daarnaast zijn
in 2013 in ruim tachtig huisartsenpraktijken
patiënten uitgenodigd om mee te doen aan een
onderzoek naar bijwerkingen van de griepprik.
Dit leverde bijna 1500 deelnemers op.
Het voordeel van dit onderzoek is dat Lareb
aan de hand van vragenlijsten inzicht krijgt in
het optreden en beloop van bijwerkingen van
de griepprik zodat voorlichting kan worden
verbeterd en/of bijsluiters aangepast. Lareb
herhaalt dit onderzoek jaarlijks.
bijwerkingen?
melden !
daar wordt iedereen beter van
www.mijnbijwerking.nl
Zo kunnen pijnstillers als ibuprofen, naproxen,
diclofenac (NSAID’s) leiden tot bloedingen, bijvoorbeeld maagbloedingen. Het is dan ook niet verstandig
deze te gebruiken tegelijk met bloedverdunners op
recept. Ook kunnen NSAID’s de werking van sommige
bloeddrukverlagers doen afnemen. Dit is vooral het
geval wanneer NSAID’s langer dan 2 weken gebruikt
worden. Ibuprofen kan de bloedplaatjesremmende
werking van acetylsalicylzuur (Aspirine®) tegengaan
en zo het beschermende eﬀect van acetylsalicylzuur
bij diverse hart- en vaatziekten verminderen. Ook
middelen tegen maagzuur kunnen de werking van
andere geneesmiddelen verminderen.
Hetzelfde geldt voor kruidenpreparaten, zoals Sint
Janskruid, Ginkgo biloba en Ginseng. Sint Janskruid
kan de werking van de pil negatief beïnvloeden.
Vitamine B12 kan bij hoge doseringen acné-achtige
huiduitslag geven en vitamine B6 zenuwschade.
Sommige afslankmiddelen blijken vervuild met
(soms verboden) geneesmiddelen, zoals sibutramine,
amfetamine en efedrine, en kunnen bijvoorbeeld
hartkloppingen veroorzaken.
Lareb werkt samen met de Drogistenbranche om
de voorlichting over bijwerkingen van dit soort
producten te verbeteren. Middels een campagne
wordt klanten gevraagd bijwerkingen bij Lareb te
melden.
Lareb magazine
19
Bijwerking?
Melden!
t
d
r
o
w
r
a
Da
r
e
t
e
b
n
e
i ed e re
va n!
20
Schrijf u in voor onze nieuwsbrief Bijgelicht
over bijwerkingen op www.lareb.nl
Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb

Download Report