de wetenschap en de nieuwe economie

Smaakmakers: de wetenschap en de nieuwe
economie
Van: Gastauteur op 7 oktober 2014 | 0 reacties | categorie: Inzicht, Opinie
Natrium (Na) proeft niet zout, noch doet chloor (Cl) dat.
Maar samen vormen ze keukenzout en zijn ze opeens een smaakmaker. De combinatie wetenschap
en de nieuwe economie kan dat ook zijn. Nieuwe verdienmodellen vormen een aanlokkelijk
toekomstbeeld: bedrijven creëren waarde voor mens en milieu en verdienen daar ook een goede
boterham mee.
De eerste bedrijven boeken voorzichtig succes met deze Nieuwe Business Modellen (NBMs), zoals
ze ook genoemd worden. Mud Jeans verkoopt geen spijkerbroeken meer, maar verhuurt ze. Floow2
maakt het delen van zwaar materieel voor bedrijven mogelijk. Deze start-ups zijn duidelijk
zichtbare, maar toch kleine stipjes op de kaart. Lichtpuntjes vallen daarbij op als het verder zo
donker is. Het zijn vaak kleinere bedrijven die experimenteren met nieuwe verdienmodellen.
Hoe zorgen we dat méér bedrijven en grotere bedrijven met de nieuwe verdienmodellen aan de
slag gaan? Hoe verzekeren we dat Nieuwe Business Modellen de enige en vanzelfsprekende
modellen zijn voor goed zakendoen in Nederland?
De rol van de wetenschap is cruciaal, want er is een interessante wisselwerking tussen wetenschap
en NBMs. Net zoals natrium en chloor die samen een smaakmaker worden. Enerzijds kan de
wetenschap bijdragen aan de nieuwe economie. Maar andersom is net zo interessant: de nieuwe
economie zal ook zijn invloed hebben op de wetenschap.
Wat betekent de wetenschap voor de nieuwe economie?
Om nieuwe verdienmodellen werkelijkheid te maken is nog een schat aan kennis nodig. Dat is bij
uitstek het domein van de wetenschap. Denk aan fundamenteel onderzoek rondom energieopslag,
duurzame brandstoffen of een industrieel ontwerp dat al rekening houdt met de verwerking van
een product ná gebruik door de consument (design for disassembly).
Voor deze kennisontwikkeling kijken we daarbij zeker niet alleen naar de technisch geschoolden.
Juist vanuit de gamma-disciplines is enorm veel kennis nodig. In de circulaire economie komen
nieuwe vormen van eigenaarschap op. We kopen geen wasmachine meer, maar huren deze. De
producent blijft eigenaar. Maar wie is de eigenaar van de onderdelen van de wasmachine? Wat
doen we verder met aansprakelijkheid? En hoe kan de producent al die wasmachines
voorfinancieren? Grensverleggende juristen, fiscalisten en financialszijn dringend nodig.
‘If it gets measured, it gets managed.’ De nieuwe verdienmodellen streven naar meervoudige
waardecreatie. Naast financiële waarde zijn dat ook ecologische en sociale waarden. Om bedrijven
over de streep te trekken dienen we die waarde(n) ook te kunnen meten. Sociale impact en milieuimpact moeten we kunnen kwantificeren. Van accountants tot arbeidspsychologen en wiskundigen
– iedereen moet hiervoor samenwerken.
Wat betekenen denkbeelden uit de nieuwe economie voor de wetenschap?
De nieuwe economie vereist ook veranderingen van ‘de’ wetenschap. Te vaak zien we
lovenswaardige initiatieven in wetenschap, onderwijs en bedrijfsleven zonder dat deze opstapelen.
De oorzaak hiervoor ligt vaak in de isolatie van deze initiatieven. Verzuiling is geen woord dat
alleen in de jaren ’50 gebruikt werd; ook in de wetenschap is deze nog aan de orde van de dag.
Samenwerking is hier het sleutelwoord; met het bedrijfsleven bijvoorbeeld. Op het moment dat er
nieuwe kennis verkregen is, moet deze vertaald en ingepast worden in de nieuwe verdienmodellen.
Ook onder professoren echter kan meer samenwerking plaatsvinden. Vele duurzame oplossingen
liggen juist op de breuklijnen van (wetenschappelijke) disciplines. Grensoverschrijdende
samenwerking is broodnodig. Samenwerking tussen techneuten en economen, tussen
energiedeskundigen en psychologen. Niet alleen voor de toepassing, juist ook in fundamenteel
onderzoek.
Niet alleen pure disciplinaire diepgang is vereist, ook diepgang in de samenhang is een must. Het is
tijd om de aansturing van wetenschap ook op interdisciplinaire samenwerkingsverbanden te
richten, zodat de aansturing een combinatie wordt van sturing op disciplinaire diepgang – door
publicatie in A-tijdschriften – en op impact in de samenleving.
Tot leven wekken
De wetenschap kan de nieuwe verdienmodellen tot leven wekken. Nieuwe verdienmodellen kunnen
wetenschappers het nut van samenwerking laten inzien. Maar alleen samen zijn ze een
smaakmaker.
Prof. Dr. Jan Jonker schreef zijn boek over Nieuwe Business Modellen samen met 40 auteurs. Een
prachtig voorbeeld van hoe het moet!

Download Report