MENSENWERK

INSPIRATIE
COLUMN
MENSENWERK
I
n de vroege tijd van de automatisering werden
maar carbon. Oftewel, mensenwerk.
prachtige boeken geschreven over hoe de mens in de
Informatie en data-analyse helpen
toekomst – zo ongeveer nu – amper nog hoefde te
om gecompliceerde situaties te begrijwerken. Automaten en computers zouden de arbeid
pen. Maar voor veel kwesties op het bord
overnemen en de mensen zouden vrije tijd hebben
van het openbaar bestuur is menselijk
als nooit tevoren. Een belangrijke zorg was wat mensen met
inlevingsvermogen een kortere weg naar
die vrije tijd zouden doen. Ik kan bevestigen dat die voorspelsucces. De professionele intuïtie van
ling niet is uitgekomen. Een overschot aan vrije tijd is een van
mensen die het al vaker gezien hebben.
de zorgen die we niet hebben. Automatisering heeft het werk
Die doorvoelen wat nodig is, hun beoorveranderd, niet overgenomen. Productiviteit is vergroot, de
delingen niet hard kunnen maken, maar
werktijd niet verkort. Toch is de vraag wat apparaten voor
wel beargumenteren.
ons betekenen interessanter dan ooit.
Wie tegen de stroom van big data
Net als in de vroege toekomstbeelden lijkt ook nu de
en analyse pleit voor eerherstel van proindruk te ontstaan dat automatisering en big data almachfessionals en menselijk beoordelingstig worden. De NSA registreert alles. Grote bedrijven weten
vermogen wordt vaak geassocieerd met
wat we kopen, al voordat we het doen. Heel gewone winromantische verlangens naar vroeger.
keliers meten waar in hun winkel we blijven hangen. Data
Toch is dit geen poging om de zaken
worden gepersonaliseerd, onze identiteit in kaart gebracht
weer ouderwets eenvoudig te maken.
door organisaties die andere belangen hebben dan wijzelf.
Integendeel, het is de ultieme onderHoe verhouden wij ons tot die stortvloed van informatie en
kenning van de grote complexiteit, die
analysevermogen?
door de verregaande automatisering en
Daarbij worden de apparaten slimmer. Nieuwe generavernetwerking is ontstaan. Dan is het
ties chips slaan de informatie niet alleen op, maar bewerken
vermogen gevraagd om complexiteit te
die intelligent. Ze leren. In onbegrijpelijke situaties worden
lezen. En ondanks al het moois uit Silipatronen zichtbaar. Files zijn ineens verklaarbaar. Criminele
con Valley zijn de koolstofverbindingen
netwerken worden door het matchen van gegevens zichtbare
van goed getrainde professionals daarop
ketens. De systemen zoeken gericht op basis van resultaten
het meest geëigende antwoord. Hoe
verder, nemen zelf bedachte afslagen en sturen zich in real
ingewikkelder het wordt, hoe meer we
time bij. De data komen direct uit allerlei spullen om ons
moeten vertrouwen op het menselijke
heen. En met de nieuwste generatie technologie straks ook uit
beoordelingsvermogen. Hoe complexer
onszelf. De informatisering legt niet alleen vast, maar zoekt
we het maken, hoe belangrijker we zelf
uit en bepaalt. De siliconen-verbindingen dringen b
innen in
worden.
de wereld die we tot voor kort exclusief voor onszelf zagen:
Omgaan met complexiteit is menhet domein van de beoordeling, strategie en het besluit.
senwerk. Het in stelling brengen van
Dit alles suggereert dat automatisering steeds meer de
geborgd en goed geoutilleerd menbasis van besluitvorming wordt. Ik betwijfel het. De Schotse
senwerk is de primaire opgave van
complexiteitdenker David Snowden – niet te verwarren met
organiseren; om ruimte te scheppen
die andere Snowden – suggevoor rijke beoordeling. Ik
reert dat te midden van comgun iedereen zijn vrije tijd,
plexiteit de mens uiteindelijk
maar in mijn gedroomde
DE INFORMATISERING LEGT NIET ALLEEN
het ultieme middel voor betetoekomst zijn mensen binnen
VAST, MAAR ZOEKT UIT EN BEPAALT
kenisgeving is. Apparaten kunorganisaties drukker dan

nen sneller rekenen, maar wij
ooit. De w
erkelijkheid is te
hebben intuïtieve vermogens om snel ingewikkelde situaties
ingewikkeld om aan de systemen over te laten.
te doorzien. Niet perfect, maar goed genoeg. We kunnen
MARTIJN VAN DER STEEN IS BESTUURSKUNDIGE EN
geen beurskoersen voorspellen, maar wel de dynamiek in
CO-DECAAN VAN DE NEDERLANDSE SCHOOL VOOR
een schoolklas of een andere groep lezen. Of inschatten hoe
OPENBAAR BESTUUR (NSOB).
een wijk of buurt zich zal ontwikkelen zodra de overheid zich
terugtrekt. Of een goede voorspelling doen van hoe een g
ezin
zich zal ontwikkelen op het moment dat de hulpverlener
Lees alle columns van Martijn van der Steen op
verantwoordelijkheid teruggeeft. Dat vereist, in de woorden
www.pm.nl/martijnvandersteen
van Snowden, niet meer ‘silicon’ – microchips en rekencapaciteit – maar goede oude koolstofverbindingen. Geen silicon,
27

Download Report