Handleiding Ontwikkelingsperspectiefplan

Handleiding
Invullen ontwikkelingsperspectiefplan (OPP)
Wat is een ontwikkelingsperspectiefplan (OPP)?
Een OPP geeft een inschatting van de ontwikkelingsmogelijkheden van een leerling. Op basis van het
instroomprofiel in relatie tot de bevorderende en belemmerende factoren van de leerling en zijn
omgeving, wordt het uitstroomprofiel bepaald. In het OPP wordt alleen die informatie verwerkt die
direct van invloed is op het onderwijsleerproces en de schoolprestaties.
Voor wie wordt een OPP gemaakt?
Het opstellen van een OPP is verplicht voor alle leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. Dit
geldt niet voor leerlingen die ondersteuning ontvangen vanuit de basisondersteuning. Wanneer de
vergelijking wordt getrokken naar de ondersteuningsbehoeftenmatrix (OBM) kan het volgende gezegd
worden: een OPP moet in ieder geval worden gemaakt bij matrixniveau drie en matrixniveau vier en
mogelijk ook bij matrixniveau twee.
Er zijn grofweg twee situaties waarin een OPP moet worden gemaakt:
1. Bij instroom vanuit po naar vo voor leerlingen met een ondersteuningsbehoefte
2. Bij zittende leerlingen (vo) met een ondersteuningsbehoefte
In het praktijkonderwijs hebben alle leerlingen een OPP. Voor leerlingen in het vmbo met lwoo die
geen extra ondersteuning krijgen, is een ontwikkelingsperspectief niet verplicht.
Opbouw OPP
1. Instroomprofiel
2. Bevorderende en belemmerende factoren
3. Uitstroomprofiel
4. Handelingsdeel
1.
Instroomprofiel
Het instroomprofiel is de ‘foto’ van de leerling op het moment dat het OPP gemaakt wordt. Op dat
moment vul je de psychodiagnostische gegevens in en stel je de bevorderende en belemmerende
factoren vast. Bij het invullen van de factoren worden alleen die factoren ingevuld die van invloed zijn
op het te verwachten uitstroomprofiel. Het instroomprofiel wordt niet gewijzigd. Indien er echter
dusdanige veranderingen in de ‘foto’ zijn opgetreden dat het uitstroomprofiel aangepast dient te
worden, dan formuleer je dit in de conclusie. Op basis van het instroomprofiel in relatie tot de
bevorderende en belemmerende factoren van de leerling en zijn omgeving wordt het uitstroomprofiel
bepaald.
140821 Handleiding OPP SWV VO VSO Nijmegen e.o.
Pagina 1 van 8
2.
Bevorderende en belemmerende factoren
Bij de onderbouwing van het uitstroomprofiel moeten de bevorderende en belemmerende factoren
worden omschreven die van invloed zijn op het onderwijsleerproces. Het gaat hierbij om
kindgebonden factoren én omgevingsfactoren die het onderwijsleerproces kunnen beïnvloeden en
bepalen of een leerling een bepaalde uitstroombestemming kan bereiken. Deze factoren vormen
belangrijke bouwstenen in de onderbouwing van de keuze die wordt gemaakt voor de te verwachten
uitstroombestemming van de leerling. De factoren in het OPP komen (grotendeels) overeen met de
domeinen van de ondersteuningsbehoeftenmatrix (OBM):

Organisatie van het onderwijs: Organisatorische zaken en voorwaarden in de
onderwijsomgeving die nodig zijn om een leerling deel te kunnen laten nemen aan het
onderwijsleerproces.

Leren leren: Op factorniveau bevat is dit domein opgebouwd uit 3 onderdelen: cognitieve
factoren, leerontwikkeling en taak- en leerwerkgedrag.

Sociaal en emotioneel functioneren

Praktische redzaamheid

Communicatie
Een zesde factor die niet in de matrix terugkomt, is toegevoegd aan het OPP:

Thuissituatie
3.
Uitstroomprofiel
Het uitstroomprofiel bestaat uit de onderdelen:
a. Uitstroomperspectief
b. Leerroute
c. Uitstroombestemming
d. Uitstroomniveau
Uitleg:
a. Het uitstroomprofiel wordt bepaald op basis van het instroomprofiel in relatie tot de
bevorderende en belemmerende factoren.
b. Uitstroomperspectief: gaat de leerling na het volgen van onderwijs op de huidige school naar:
c.

Vervolgonderwijs

Arbeid

Dagbesteding
De leerroute betreft het onderwijsniveau waar de leerling onderwijs in volgt.
d. De uitstroombestemming is de daadwerkelijke plek waar de leerling naar toe gaat. De
uitstroombestemming zal gaande het onderwijsproces steeds verfijnder worden (bij aanvang
van de school weet men immers vaak niet waar de leerling daadwerkelijk naar toe gaat).
e. Het uitstroomniveau betreft het eindniveau waar naar toe gewerkt wordt. In veel gevallen zal
dit gaan om het behalen van een bepaald diploma. Bij praktijkonderwijs zal het
uitstroomniveau omschreven dienen te worden in termen van branche-gerichte certificaten
en/of IVIO-certificaten.
140821 Handleiding OPP SWV VO VSO Nijmegen e.o.
Pagina 2 van 8
4.
Handelingsdeel
In het handelingsdeel worden de doelen en acties geformuleerd die nodig zijn om het uitstroomprofiel
te behalen. De doelen die worden opgesteld zijn jaardoelen. Het handelingsdeel moet één keer per
jaar geëvalueerd worden en zo nodig aangepast aan de actuele situatie. Om de voortgang te
bewaken, kan de school ervoor kiezen vaker dan één keer per jaar het handelingsdeel te evalueren.
Er is een sterke relatie tussen het handelingsdeel van het OPP en de ondersteuningsbehoeftenmatrix
(OBM). Daartoe komen de vijf domeinen in de OBM en het handelingsdeel overeen; organisatie van
het onderwijs, leren leren, sociaal en emotioneel functioneren, praktische redzaamheid en
communicatie. De OBM kent geen domein thuissituatie. De ondersteuningsbehoefte in de thuissituatie
kan in overleg met de ouders en de leerling ingevuld worden. Wanneer in het OPP de doelen in het
handelingsdeel SMARTI (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden en Inspirerend)
worden geformuleerd, kan het OPP dienen als verantwoording van de in de OBM aangekruiste
ondersteuningsbehoeftes.
Communicatie met ouders
In een op overeenstemming gericht overleg wordt de inhoud van het OPP met de ouders en de
leerling besproken. Ouders tekenen voor gezien en afhankelijk van de leeftijd van de leerling tekent
ook de leerling. Er is momenteel een wetswijziging in voorbereiding die ouders instemmingsrecht geeft
op het OPP. Naar verwachting zal dit instemmingsrecht met ingang van augustus 2015 een feit gaan
worden.
Het handelingsdeel en het uitstroomprofiel worden jaarlijks met de ouders en de leerling geëvalueerd.
Het uitstroomprofiel kan in de loop der jaren verder verfijnd worden. Indien de leerling een andere
ontwikkeling doormaakt dan bij aanvang van de start van het ontwikkelingsperspectief werd verwacht,
kan het uitstroomprofiel beargumenteerd bijgesteld worden.
Het invullen van het OPP

Het OPP wordt door de mentor en orthopedagoog ingevuld. Indien er geen orthopedagoog
werkzaam is op school, kan de zorgcoördinator deze rol vervullen.

‘Keep it simple’: vul enkel die factoren in die daadwerkelijk van invloed zijn op het
uitstroomprofiel.

Probeer bij ‘factoren’ kort en bondig te omschrijven, Bv.: ‘zwakke concentratie’ of
‘automatiseringsproblemen’.

1
Vul bij het handelingsdeel SMARTI -geformuleerde doelen in.
Een voorbeeldexemplaar van het OPP treft u hieronder aan.
1
SMARTI staat voor Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden en Inspirerend
140821 Handleiding OPP SWV VO VSO Nijmegen e.o.
Pagina 3 van 8
Voorbeeld Ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) → Vul deze versie niet in, maar
download de lege versie op www.samenwerkingsverbandvo.nl
Naam leerling
:
Geboortedatum
:
School
:
Klas
:
Niveau
:
Vastgesteld in schooljaar
:
Opgesteld door
:
(onderwijsniveau (PrO, vmbo-B/K/T + Lwoo?- havo-vwo)
(mentor in samenwerking met orthopedagoog (evt. zorgcoördinator)
1. Instroomprofiel
Geef aan of er regulier of speciaal(basis)onderwijs is gevolgd, of er
Schoolverloop
schoolwisselingen waren e/of doublures of afstroom naar een lager
niveau.
Didactisch startniveau
PO-VO
Afgenomen toets
Datum afname
Score
Technisch lezen
Spelling
Begrijpend lezen
Rekenen/wiskunde
Woordenschat
Cito-score
Schooladvies
(Pro-vmbo b/k/t- havo-vwo)
VO

Nederlands

Engels

Wiskunde

Rekenen
(Percentielscore cito (indien mogelijk), anders rapportcijfer)
Intelligentie

Gebruikt onderzoeksinstrument

Datum afname

TIQ-VIQ-PIQ
WISC-III/SON-R/WAIS-IV, (NIO)
Diagnose

Diagnose

Vastgesteld door

Datum vaststelling
(Medische diagnose, psychiatrische diagnose, leerstoornis)
140821 Handleiding OPP SWV VO VSO Nijmegen e.o.
Pagina 4 van 8
2. Factoren
Vul alleen de factoren in die daadwerkelijk van invloed (kunnen) zijn op het te verwachten
uitstroomprofiel.
Organisatie van het onderwijs Noodzakelijke voorzieningen/aanpassingen in een gebouw (rolstoelvriendelijk,
lift, stille werkruimte), roosteraanpassingen, klassengrootte, lesmaterialen, etc.
Bevorderende factoren
:
Belemmerende factoren
:
Leren leren Cognitieve factoren (intelligentie, concentratie, denken, geheugen, taal); Leerontwikkeling (positieve of
negatieve resultaten bij overige vakken, leerproblemen (dyslexie, dyscalculie, sterke punten bij het leren, didactische
ontwikkeling niet passend bij cognitief niveau); taak- en leerwerkgedrag (motivatie, tempo, planning,
doorzettingsvermogen, zelfstandigheid, nauwkeurig werken, huiswerk attitude)
Bevorderende factoren
:
Belemmerende factoren
:
Sociaal- en emotioneel functioneren Faalangst, emotionele instabiliteit, zelfvertrouwen, open/gesloten,
trauma, agressie/boosheid, stil, druk, onverantwoordelijk gedrag, pest, wordt gepest, omgang met autoriteit,
beïnvloedbaar, omgaan met kritiek
Bevorderende factoren
:
Belemmerende factoren
:
Praktische redzaamheid Afhankelijk van gebruik van hulpmiddelen om zichzelf te verplaatsen, hulpmiddelen
voor zien/horen/schrijven, probleemoplossingsvaardigheden, ADL-ondersteuning, medicatiegebruik, assistentie bij
(praktijk)vakken
Bevorderende factoren
:
Belemmerende factoren
:
Communicatie Spraak-/taalproblemen, afhankelijk van hoor-/spraak apparatuur
Bevorderende factoren
:
Belemmerende factoren
:
Thuissituatie Echtscheiding, ziekte/handicap binnen of om het gezin, overlijden binnen of om het gezin, agressie
binnen het gezin, financiële problemen, ouder/brus in detentie, gezinsvoogd, pedagogische vaardigheden ouders,
ondersteuningsmogelijkheden thuis.
Bevorderende factoren
:
Belemmerende factoren
:
140821 Handleiding OPP SWV VO VSO Nijmegen e.o.
Pagina 5 van 8
Extra ondersteuning door externen (bv. remedial teaching, logopedie, fysiotherapie, ergotherapie,
faalangstreductietraining, psychotherapie, speltherapie)
Instantie/ begeleider
Begeleiding gestart d.d.
Frequentie van de begeleiding
Verzuim (ook contact leerplichtzaken vermelden)
Primair onderwijs
:
Voortgezet onderwijs
:
3. Uitstroomprofiel
Uitstroomperspectief: waar gaat

Vervolgonderwijs
de leerling aan het einde van de

Arbeid
school naar toe

Dagbesteding
Leerroute
Praktijkonderwijs/leerwerktraject/ vmbo b/k/t/Havo/VWO
Uitstroombestemming
De daadwerkelijke vervolgplek, bijv. ROC -3 zorg en welzijn Rijn IJssel,
rechten, Radboud universiteit (deze kan dus pas later worden ingevuld)
Uitstroomniveau
Certificaten of diploma
IVIO-certificaten/branche-gerichte certificaten/VMBO-k diploma/ havo diploma
Onderbouwing uitstroomprofiel en tijdsbestek op basis van het integratieve beeld:
Houd de onderbouwing kort en bondig
140821 Handleiding OPP SWV VO VSO Nijmegen e.o.
Pagina 6 van 8
4. Handelingsdeel
Het handelingsdeel is opgesteld/ bijgesteld d.d.:
Stel alleen doelen op voor de factoren die beïnvloedbaar zijn.
Organisatie van het onderwijs
Ondersteuningsbehoefte
:
Evaluatie d.d.
:
Leren leren
Begin:
:
Doel
:
Ondersteuningsbehoefte
:
Evaluatie d.d.
:
Sociaal- en emotioneel functioneren
Begin
:
Doel
:
Ondersteuningsbehoefte
:
Evaluatie d.d.
:
Praktische redzaamheid
Begin
:
Doel
:
Ondersteuningsbehoefte
:
Evaluatie d.d.
:
Communicatie
Begin
:
Doel
:
Ondersteuningsbehoefte
:
Evaluatie d.d.
:
Thuissituatie
Begin
:
Doel
:
Ondersteuningsbehoefte
:
Evaluatie d.d.
:
140821 Handleiding OPP SWV VO VSO Nijmegen e.o.
Pagina 7 van 8
Inbreng/ zienswijze ouders en/ of leerling
Met ouders/verzorgers/leerling besproken door
:
D.d.
:
Handtekening ouders/
Handtekening leerling voor
verzorgers voor gezien
gezien
Evaluatie ontwikkelingsperspectief d.d.
Handtekening schoolfunctionaris
:
Het ontwikkelingsperspectief moet minimaal 1x per jaar geëvalueerd worden. Het instroomprofiel
wordt niet gewijzigd. Het handelingsdeel pas je indien nodig aan.
Conclusie (beredeneerd op basis van de ervaringen, opbrengsten en geboden ondersteuning):
Bijstelling handelingsdeel:
Ja
Nee
140821 Handleiding OPP SWV VO VSO Nijmegen e.o.
Pagina 8 van 8

Download Report