Over de Tong! Heb je de film Over de Tong! gezien? Ga dan snel zelf aan de slag! van: Ga naar ikeethetbeter.nl en speel elke week op het digibord de Vraag van de Week. VvdW Hebben jullie de Vraag van de Week al gespeeld op het digibord? Elke week vind je op ikeethetbeter.nl een leuke vraag over gezond en lekker eten! Jij hebt smaak! Iedereen heeft smaak. Maar let je er wel eens op? Dan bedoelen we niet wat je ’s ochtends aantrekt, maar wat je de hele dag in je mond stopt. Welke smaak vind jij lekker? Zuur, bitter, zout? Of ben je een zoetekauw? Met behulp van de Schijf van Vijf gaan we op smaakavontuur. Ga je mee? Over de Tong! Proeven gebeurt in je mond. Je proeft met je tong. Op de tong zitten duizenden smaakpapillen. Als je iets eet, worden de smaakpapillen geprikkeld door de stoffen in het voedsel. De smaakpapillen geven deze prikkels door aan je hersenen. Je hersenen zetten deze informatie om in smaak. De vier bekende smaken zijn: zoet, zout, zuur en bitter. Een paar jaar gelden is een vijfde smaak ontdekt: umami. De smaak van heel oude kaas of die van noten wordt bijvoorbeeld umami genoemd. De Schijf van Vijf Je kent de Schijf van Vijf vast wel. Vijf vakken vol met lekkere en gezonde voedingsmiddelen die goed zijn voor jouw lichaam. De Schijf van Vijf met de belangrijkste voedingsmiddelen oedingsmiddelen pe per vak Bitter Zuur Elke dag le lekker eten en drinken uit alle vakken van de Schijf van Vijf. Dat is goed voor jouw lijf! Niet alle vakken zijn even groot: het groenteen fruitvak is veel groter dan het vak van vet en olie. Hoe groter het vak, hoe meer je van de producten uit dat vak nodig hebt. Maar kleine vakken zijn net zo belangrijk! Zout Voedingsmiddel: Vak: Smaak: Zoet Doe thuis de test met je ouders, broers, zussen, opa’s en oma’s. Zoek in de keukenkastjes een aantal producten met sterke smaken: heel zuur, heel zoet, heel zout en heel bitter. Noteer hoe jouw familie de smaak ervaart. belangrijk om Het is be te variëren binnen varië een vak. ee ++ = heel lekker, + = lekker, o = neutraal, - = niet zo lekker, -- = helemaal niet lekker Producten: Zuur: Zoet: Zout: Bitter: Namen: Proeven Het wordt tijd om je tanden erin te zetten: ga op smaakbeleving en ontdek de verschillende smaken. Proeven met... je neus Proef 1 Mond open, ogen dicht Jullie gaan nu een proef doen met z’n tweeën. Maak een tweetal en bepaal samen wie van jullie eerst de proever is en wie eerst de proefleider. De proever sluit zijn of haar ogen. De proefleider laat de proever twee producten proeven. Smaakt het vooral zoet, zout, zuur of bitter? Als je proefleider bent, schrijf je hieronder wat je laat proeven. Schrijf ook op hoe de proever het vindt smaken. Daarna wissel je van rol: de proever wordt proefleider en de proefleider wordt proever. De tweede proever proeft ook twee producten. 1. …………………………………………………………………………… Dit smaakt vooral zoet / zout / zuur / bitter 2. …………………………………………………………………………… Dit smaakt vooral zoet / zout / zuur / bitter 3. …………………………………………………………………………… Dit smaakt vooral zoet / zout / zuur / bitter 4. …………………………………………………………………………… Dit smaakt vooral zoet / zout / zuur / bitter Wist je dat... • de sterkste spier je tong g is? • je niet met je tong je eigen gen elleboog k kunt untt aanraken? Probeer maar eens! • Je tong nooit moe wordt? Dat komt omdat je je tong de hele dag traint. • Niet iedereen zijn tong kan rollen. Of jij dat kunt of niet, is erfelijk bepaald. Kun jij je tong rollen? En je vader en moeder? Proever, wat was het lekkerst?………….……………………...... Proef 2 Proefkonijn Op smaakreis Hihi, haha! Vrouw tegen groenteboer: oenteboer: “Zijn deze mandarijntjes zoet?” Zegt de groenteboer: “Ja hoor mevrouwtje, ik heb ze de hele dag nog niet gehoord!” Laat me raden, je vindt een citroen echt super zuur. Al Als je j in een stukje citroen hapt, knijp je je ogen dicht en gaan de rillingen over je hele lijf. Toch wordt citroen in de keuken heel veel gebruikt. Een paar druppeltjes citroen geeft een heerlijk frisse smaakbeleving. In de keuken noemen ze dat het ‘zuurtje’. Veel kruiden hebben een uitgesproken smaak: een klein beetje van die kruiden over je eten is voldoende om de smaak van je eten te versterken. Gebruiken jullie thuis kruiden bij het eten? Omcirkel jouw keuze. ja soms nee, maar ik ga het wel uitproberen . Neem twee Doe dit proefje in tweetallen een beetje glas glazen. Schenk in het ene e je water. Het do s melk. In het andere gla dicht. De ander proefkonijn doet zijn ogen r keer. Nu knijpt verwisselt de glazen een paa De ander ht. het proefkonijn zijn neus dic aan, zonder zen gla ee geeft een van de tw s zit. te zeggen wat er in het gla lk drinkt? Proef je of je water of me ……………. …………………………………… g een keer Doe het proefje daarna no andersom. niet alleen je Je hebt nu zelf gemerkt dat n. Ook andere eve tong belangrijk is om te pro s, doen mee! neu en en zintuigen, zoals je og Proefplezier Je weet nu meer over de Schijf van Vijf en over smaak. In het proefpakket dat jullie hebben gekregen, zitten producten uit elk vak van de Schijf van Vijf. Net deed je al twee proefjes. Op de volgende pagina’s van dit boekje staan nog meer proeven die je gaat uitvoeren. Ze hebben te maken met hoe de producten worden gemaakt en met de smaak van de producten. Je gaat daarbij nadenken over het verschil tussen een puur product en een bewerkt product: bijvoorbeeld de banaan die zo van de boom komt en de bananensmoothie die je zelf maakt. Als je de Schijf van Vijf niet zo goed voor ogen hebt, kun je de poster van de Schijf aan de muur van de klas bekijken of het plaatje op pagina 2 in je boekje. Veel proefplezier! Broodnodig Van banaan tot bananensmoothie volkoren boterham volkoren beschuit n volkore od r b e k c kna Smoothierecepten Thuis je ouders verrassen met zo’n lekkere frisse smoothie uit de film? Op het platform www.ikeethetbeter.nl vind je onder recepten hoe je ze kunt maken. Smoothie Prijsvraag Kies met je klas jullie favoriete smoothie! Laat de leerkracht jullie stem uitbrengen op ikeethetbeter.nl onder ‘Stem op je Smoothie’. Maak daarmee kans op een super handig en lekker smoohtiepakket voor de hele klas! Proef 3 BanaSina-smoothie In de film maakt de klas superlekkere en mooie smoothies. Ben jij er ook klaar voor? In het proefpakket zitten alle ingrediënten voor een coole en gezonde smoothie met banaan en sinaasappel! Helemaal niet moeilijk om te maken! Succes! Nodig per smoothie • ½ banaan • ongeveer 60 milliliter sinaasappelsap • ongeveer 30 milliliter magere yoghurt • beetje kaneelpoeder • ½ theelepel honing • 1 beker • 1 vork • 1 lepel Doen • Doe de halve banaan in een beker en prak de banaan zo goed mogelijk. • Giet het sinaasappelsap en de yoghurt erbij en roer alles door elkaar. • Voeg de honing en een klein beetje kaneel toe. Mix alles goed. En: klaar is je smoothie! Proef 4 Mmmueslireenpelkaar geplakte muesli’. uit als ‘aa lfde als losse Een mueslilireep ziet er een mueslireep ook hetze muesli. uit li es Maar smaakt mu se stukje mueslireep tot los muesli? Verkruimel een k ervan met de esli en vergelijk de smaa • Proef een beetje mu de mueslireep. Wat valt je op? n losse stukjes muesli va ................... ........................................ ........................................ ................... ........................................ ........................................ oegd om een de muesli wordt toegev • Wat denk je dat aan mueslireep te maken? .................. ........................................ ........................................ .................. ........................................ ........................................ het klopt wat jij g van de mueslireep of • Kijk op de verpakkin bedacht hebt. volkoren pasta volkoren muesli Vet lekker Proef 6 Vet proeven In veel Zuid-Europese landen eten de mensen als voorgerecht een hapje waarbij lekker gekruide olijfolie wordt gebruikt. Spanjaarden nemen bijvoorbeeld een stuk stokbrood, dompelen dat in de olie en leggen het even in de oven. Smaak heeft dus ook te maken met gewoontes. Van melk tot yoghurt Neem twee stukjes brood uit het proefpakket. Doop één stukje in een kommetje met een beetje olie uit het proefpakket. Besmeer het andere stuk brood met halvarine. Proef jij verschil tussen het stukje met brood en het stukje met halvarine? Een bakje beestjes Melk en yoghurt zijn allebei producten uit het derde vak van de Schijf van Vijf. Er zitten dan ook ongeveer dezelfde voedingsstoffen in. Maar ze smaken heel verschillend! Yoghurt wordt gemaakt van melk. Grote bakken melk worden eerst verwarmd om alle bacteriën in de melk te doden. Daarna wordt er vaak poedermelk aan de melk toegevoegd. Hierdoor wordt de vloeistof steviger. Dan volgt de belangrijkste stap: er komen speciale, levende melkzuurbacteriën bij! Dat klinkt misschien gek, maar dit zijn goede bacteriën. Het mengsel heeft nu een zure smaak: het is yoghurt geworden. Zonder bacteriën heb je geen bakje yoghurt als toetje. Best een gek idee! Hihi, haha! Een leraar vraagt aan zijn leerlingen gen om vier dingen te noemen waar melk in zit. Michiel steekt zijn hand op en zegt: “Boter, kaas en twee koeien!” .......................................................……………………… .................................................................................. Wat vind je lekkerder? ..............................................…………………………...... .................................................................................. V Vet nodig Veel mensen denken dat je van vet dik wordt, dt maar een beetje vet heb je nodig. In vetten zitten heel belangrijke stoffen, bijvoorbeeld vitamine D. Ook van zonlicht krijg je vitamine D. Dus: ga lekker vaak naar buiten. En besmeer je boterham altijd met een beetje halvarine. Bittere waarheid Proef 5 Dik en dun Doe deze opdracht samen met een klasgenoot. Als je een eetlepel melk proeft en vergelijkt met een eetlepel yoghurt, merk je direct het verschil. Je ziet het ook: yoghurt is dikker dan melk. Schep vijf eetlepels melk in een kommetje. Schep vijf eetlepels yoghurt in een ander kommetje. Voeg daarna telkens één eetlepel water aan de yoghurt toe en roer goed. Hoeveel eetlepels water heb je nodig om de yoghurt even dun te maken als de melk? ........... eetlepels. Doe je ogen dicht. Laat een klasgenoot jou een lepel melk en een lepel verdunde yoghurt proeven. Proef je het verschil nog? ................................................................................................................ Wat is het verschil? ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ Olijven worden niet vers van de boom gegeten. Ze zijn dan veel te bitter. Door b ze een jaar lang in een zoutwaterbadje te leggen, verdwijnt de bittere smaak. Hihi, haha! Zoon tegen gen zijn moeder: “Mam, am, waaro waarom om zit je te huilen?” Moeder: “Ik dacht dat de buurman mij leuk vond, maar vandaag zei hij tegen mij dat hij me gruwelijk vet vindt…” Toetje van de Week Van grondwater tot drinkwater en flessenwater Chocola kan puur zijn. Maar dat bedoelen we in deze vraag niet met ‘puur’. Jij weet wel beter! Zijn de producten hieronder puur of bewerkt? Omcirkel het juiste antwoord. 4 Je hebt water en water Wist je dat je ijsblok-jes sneller bevriezen n als je lauw water in plaats van koud water gebruikt? Doe in de ijsblokjes eens een blaadje mint – dat staat heel leuk. Of vries wat druiven of ander fruit mee: de ijsblokjes daarvan geven een lekker fris smaakje aan je limonade. Proef 7 De smaak van water Doe dit proefje in tweetallen. Neem twee glazen en plak op de onderkant van één glas een stickertje. Schenk in het glas zonder sticker een beetje kraanwater. In het glas met sticker giet je mineraalwater. Eén van jullie doet zijn of haar ogen dicht. De ander verwisselt de glazen een paar keer. Hij of zij geeft een van de twee glazen aan, zonder te zeggen welk glas het is. Kun je met je ogen dicht proeven welk water je drinkt? Verwissel van proefpersoon en herhaal het proefje. Opdracht 8 Welk water? c a b De Schijf van Vijf, dat is voor jou nu appeltje, eitje. Kies hieronder steeds het juiste woord door het te omcirkelen. Om gezond te blijven, moet je elke dag hetzelfde / iets anders eten. Je kiest elke dag iets uit alle / drie vakken van de Schijf van Vijf. Drie maaltijden per dag is goed voor je gezondheid. Tussen de maaltijden door mag je best wat / niets eten. ’s Morgens in de pauze is een appeltje / koek bijvoorbeeld lekker fris en gezond. Tussendoortjes heb je altijd / niet echt nodig. d e 1 Smaak heeft geen geheimen meer voor jou. Hieronder staan vijf producten, zet daarachter of ze zoet, zuur, zout, bitter of umami smaken. 2 Hebben jullie het verschil geproefd? ..................................................................... 3 1 meloen yoghurt ..................................................................... ..................................................................... 2 oude kaas ansjovis 4 3 Je hebt melk qua smaak vergeleken met yoghurt en met verdunde yoghurt. Bleef je de twee smaken ervaren? a Nee, als je yoghurt verdunt smaakt het net zo als melk. b Ja, ook al verdun je yoghurt, de smaak is heel anders dan de smaak van melk. 5 6 Wat weet jij van water? Kies steeds het jjuiste woord door het te omcirkelen. a Kraanwater en flessenwater zijn wel / niet even gezond. b Ons drinkwater wordt meestal gemaakt van zeewater / grondwater. c Water in Zuid-Holland smaakt precies hetzelfde als / een beetje anders dan water in Limburg. d Water kan anders smaken in Amsterdam dan in Assen. Dat komt omdat er andere mineralen / vitamines in de grond zitten. 5 spruitjes Proeven doe je met je tong. Of doen er ook nog andere zintuigen mee? Omcirkel de juiste antwoorden. c a b is Alleen je tong is Ook je neus m o belangrijk bij het belangrijk en. proeven. goed te proev Eten moet er lekker uitzien. Je ogen zijn dus belangrijk bij het proeven van eten. 1 iets anders, alle, best wat, appeltje, niet echt 2 umami, zuur, zoet, bitter, zout 3 a en c 4 a,c,d: bewerkt, b,e: puur 5 b 6 a. wel, b. grondwater, c. een beetje anders, d. mineralen IJzig i llekker voor thuis Kraanwater, een groot deel van ons drinkwater, wordt meestal gemaakt van grondwater. Flessenwater, zoals mineraalwater of bronwater uit de winkel, wordt ook vaak gemaakt van grondwater. Om het grondwater geschikt te maken om te drinken, wordt het schoongemaakt en bewerkt. Dat gebeurt bij kraanwater op een andere manier dan bij flessenwater. Het Nederlandse kraanwater is goed van kwaliteit. Flessenwater is even gezond. Wel hebben ze meestal een nét iets andere smaak. Kijk voor lekkere smoothierecepten op www.ikeethetbeter.nl/recepten Colofon o olofon Het Kenmerk-lesprogramma Ik e eet ett h het et beter Over d de T Tong!! voor groep 6 iis gemaakt k iin opdracht van Albert Heijn. Bij het werkboekje hoort een poster van de Schijf van Vijf (bestelnummer 5920) en een docentenhandleiding (bestelnummer 5910). De introductiefilm bij Over de Tong! is te vinden op www.ikeethetbeter.nl. Op dit platform staan ook de Vraag van de Week, andere lesmaterialen en extra informatie. Bij het lesprogramma hoort verder nog een boodschappenpakket met producten die nodig zijn voor de proeven. De schriftelijke materialen kunt u tegen verzendkosten aanvragen bij Zorn Uitgeverij via www.ikeethetbeter.nl. Het bijbehorende boodschappenpakket kunt u na inschrijving gratis ophalen op 13 maart 2014 bij de door u geselecteerde Albert Heijn-winkel. lespakket Ik eet het beter Over de Tong! Het lespa iis een onderdeel van het overkoepelende educatieve platform Ik eet het beter van Albert Heijn. Binnen dit platform ontwikkelt Albert Heijn verschillende initiatieven die leerlingen actief aanzetten tot een gezond voedingspatroon. Albert Heijn is landelijk partner van JOGG. JOGG staat voor Jongeren Op Gezond Gewicht. JOGG is de beweging waarbij iedereen in stad, dorp of wijk zich inzet om gezond eten en bewegen voor jongeren gemakkelijk en aantrekkelijk te maken. Auteurs Pitti Redeker en Annet Huyser Met medewerking van het Voedingscentrum Recepten Jeanine Schreuders Produkties Fotografie Henk Brandsen en Thessa Ligtvoet Art director Esmée van Doorn Vormgever Sanneke Prins Met dank aan OBS De Hoef & Hugo, Waalwijk en RVKO Fatismaschool, Rotterdam Ontwikkeling en distributie Zorn Uitgeverij B.V. Postbus 4001, 2301 RA Leiden telefoon (071) 514 91 41 e-mail [email protected] fax (071) 512 02 78 www.zorn.nl www.kenmerk.nl ©2014 Albert Heijn Bestelnummer 5900
© Copyright 2024 ExpyDoc
