20140406 Bijlage toelichting onderzoek Gezond werken in

Toelichting wetenschappelijk onderzoek
‘Gezond werken in de Zorg’
naar beïnvloedbare factoren en interventies
om fysieke en psychosociale arbeidsbelasting
te verminderen
Wie voert het
Het wetenschappelijk onderzoek wordt uitgevoerd door de Erasmus
onderzoek uit?
Universiteit Rotterdam, door de Faculteit der Sociale Wetenschappen onder
leiding van Prof. dr. Bram Steijn.
Wat wordt er
Het onderzoek richt zich op de beïnvloedbare factoren en interventies om
onderzocht?
fysieke en psychosociale arbeidsomstandigheden voor zorgmedewerkers te
verbeteren.
Waarom wordt dit
Onderzoek van Stichting IZZ (o.a. Jaarrapport Zorggebruik 2012 van Stichting
onderzocht?
IZZ) laat zien dat er grote verschillen bestaan tussen zorginstellingen als het
gaat om fysiotherapeutisch en psychisch zorggebruik. Zowel vanuit
werknemers-, werkgevers- als maatschappelijk perspectief is het wenselijk
deze verschillen te verkleinen en te streven naar een optimale gezondheid en
inzetbaarheid van zorgmedewerkers. Om hiervoor te zorgen worden in dit
onderzoek beïnvloedbare oorzaken van fysieke en psychosociale
arbeidsomstandigheden achterhaald. Deze oorzaken bieden namelijk
handvatten om interventies te ontwikkelen en in te zetten om de
arbeidsbelasting van zorgmedewerkers terug te dringen.
Wat kunt u ermee
De resultaten van het onderzoek geven inzicht in de factoren die er het meest
als zorginstelling?
toe doen voor de vermindering van fysieke en psychosociale arbeidsbelasting
binnen zorgorganisaties. Met deze inzichten wordt het mogelijk om uw eigen
bestaande beleid op dit terrein te verbeteren en zo de gezondheid en
inzetbaarheid van uw medewerkers te verbeteren. Bovendien is aangetoond
dat zorgorganisaties met een lager zorggebruik ook een lager ziekteverzuim
kennen.
1
1.
Aanleiding onderzoek
Grote verschillen in zorggebruik tussen en binnen zorgbranches
Werken in de zorg brengt specifieke, lichamelijk en psychische
gezondheidsrisico’s met zich mee. Uit onderzoeken van Stichting IZZ (o.a.
Jaarrapport Zorggebruik 2012) blijkt dat bijna 4 op de 10 zorgmedewerkers
gebruik maakt van fysiotherapie. Daarnaast bezoekt 1 op de 20 medewerkers
een psycholoog. Deze aantallen variëren per branche, maar duidelijk is dat dit
ver boven het gemiddelde van werkend Nederland ligt.
Percentage gebruikers
fysiotherapie
Percentage gebruikers
psychische zorg
ZKH
31,4%
4,3%
VVT
37,9%
4,7%
GGZ
33,5%
5,6%
GHZ
38,3%
5,7%
Zorgsector (gemiddeld)
36,0%
5,0%
Totaal werkend Nederland
22,8%
Bron: Stichting IZZ Jaarrapport Zorggebruik 2012
Wanneer we dieper inzoomen op de zorgbranches blijkt echter dat er naast
verschillen tussen branches, ook verschillen binnen branches bestaan.
Vergelijkbare zorgorganisaties (zelfde branche, zelfde grootte, zelfde regio)
scoren zeer verschillend op zorggebruik, soms zelfs tweemaal zo hoog.
Spreiding in zorgkosten tussen zorginstelling enorm
Deze spreiding in zorggebruik brengt aanzienlijke kosten met zich mee.
Wanneer we de spreiding vertalen naar jaarlijkse kosten per 1.000
medewerkers, komt dit voor bijvoorbeeld het gebruik van fysiotherapie binnen
ziekenhuizen neer op € 80.000 voor ziekenhuizen met een laag
fysiotherapiegebruik en € 180.000 voor ziekenhuizen met een hoog
fysiotherapiegebruik. De spreiding in de kosten van psychische zorg loopt
bijvoorbeeld binnen de GGZ uiteen van € 30.000 tot maar liefst €150.000.
Verband tussen zorggebruik en ziekteverzuim
Naast de directe, financiële gevolgen van hoog zorggebruik, zijn er ook
aanwijzingen dat zorggebruik gevolgen heeft voor ziekteverzuim. Onderzoek
laat zien dat er een positief verband bestaat tussen het fysiotherapiegebruik en
het ziekteverzuim binnen een zorgorganisatie, oftewel: binnen zorgorganisaties
met een gemiddeld hoog gebruik fysiotherapie is het ziekteverzuim ook hoog.
Optimaliseren gezondheid en inzetbaarheid zorgmedewerkers
Met het inzicht dat verschillen in zorggebruik op organisatieniveau aanzienlijk
zijn, wordt het interessant om onderzoek te doen naar de beïnvloedbare
oorzaken daarachter. Deze oorzaken bieden namelijk handvatten om
interventies te ontwikkelen waarmee arbeidsrelevant zorggebruik binnen
zorgorganisaties kan worden teruggedrongen om daarmee de gezondheid en
inzetbaarheid van zorgmedewerkers te verbeteren. Zowel vanuit werknemers-,
2
werkgevers- als breder maatschappelijk perspectief is het immers belangrijk
om te streven naar optimale gezondheid en inzetbaarheid van
zorgmedewerkers.
2.
Doel van het onderzoek
Het doel van het onderzoek is om voor de sector en branches interventies te
ontwikkelen waarmee de arbeidsomstandigheden kunnen worden verbeterd.
Om dit te bereiken kent het onderzoek twee fasen:
Fase 1 Vragenlijstonderzoek (2014)
Om te achterhalen welke beïnvloedbare factoren binnen een organisatie het
meest bepalend zijn voor het verbeteren van arbeidsomstandigheden, zetten
we in de eerste fase een landelijke vragenlijst uit. In deze vragenlijst ‘Gezond
werken in de zorg’ komen thema’s aanbod zoals taakeisen en hulpbronnen,
fysieke en psychosociale arbeidsbelasting, veilig gedrag, percepties over
veiligheid binnen de instelling en zorggebruik.
Fase 2 Interventieonderzoek (2015)
Op basis van de uitkomsten van het vragenlijstonderzoek worden interventies
ontwikkeld die vervolgens binnen zorgorganisaties op effectiviteit worden
getoetst. Zorgorganisaties die meedoen aan fase 1 krijgen de mogelijkheid om
één van de zorgorganisaties te zijn die deelnemen aan het
interventieonderzoek.
3.
Te verwachten resultaten
De resultaten van het onderzoek geven ten eerste inzicht in de huidige stand
van zaken op het gebied van arbeidsomstandigheden, fysieke en
psychosociale belasting, zorggebruik, veilig gedrag van medewerkers en
percepties over veiligheid binnen zorgorganisaties. En brengt de oorzaken in
beeld waarom medewerkers werkbelasting ervaren, zorg gebruiken en
verzuimen.
Ten tweede maken de resultaten duidelijk welke beïnvloedbare factoren het
meest bepalend zijn voor het veranderen van gedrag en arbeidsbelasting
binnen uw organisatie. En vormt daarmee ook input voor de verplichte RI&E.
Daarnaast sluit het onderzoek aan bij de focus van de Inspectie SZW vanaf
2014 binnen de sector Zorg en Welzijn op psychosociale en fysieke
arbeidsbelasting.
Ten slotte draagt u bij aan de verbetering van de arbeidsomstandigheden
binnen uw branche en van de zorgsector als geheel. Met een gezamenlijke
inzet van werkgevers en werknemers kunnen we een optimale gezondheid en
inzetbaarheid van medewerkers in de zorg bereiken. Het verbeteren van
arbeidsomstandigheden en het verlagen van zorggebruik zijn relevante
maatschappelijke thema’s om de continuïteit van zorg in Nederland te kunnen
waarborgen.
3
4.
Het onderzoek is anoniem
Het invullen van de vragenlijst gebeurt anoniem en is niet te herleiden tot
individuele personen. De gegevens zijn bovendien eigendom van Erasmus
Universiteit Rotterdam en zijn niet toegankelijk voor derden. In de rapportage
van de resultaten wordt niet gesproken over personen of teams. Hierdoor is de
anonimiteit gewaarborgd en de privacy van uw medewerkers gegarandeerd.
5.
Wat is de planning?
Het vragenlijstonderzoek wordt breed uitgezet onder zorgmedewerkers. Vanaf
19 mei kunnen zorgmedewerkers op internet de vragenlijst invullen. De
resultaten van het onderzoek worden in het najaar van 2014 gepubliceerd.
6.
Onderwerpen in de
vragenlijst
7.
Heeft u vragen?
Het invullen van de vragenlijst gebeurt online en duurt ca. 15 minuten. In het
onderzoek worden de volgende onderwerpen bevraagd:
• Veiligheidsklimaat (fysiek en psychosociaal);
• Taakeisen;
• Energiebronnen;
• Veilig gedrag;
• Fysieke en psychosociale belasting;
• Zelf gerapporteerd zorggebruik;
• Leefstijl.
Heeft u nog vragen over het onderzoek, dan kunt u contact opnemen met:
Babette Bronkhorst MSc
Erasmus Universiteit Rotterdam
Faculteit der Sociale Wetenschappen
Telefoon: (06) 11 258300
Email: [email protected]
4

Download Report