Mondiaal neemt de verstedelijking snel toe. Gevolg is dat het leefbaar maken van stedelijke gebieden aan belang wint. “Investeren in duurzame maatregelen is daarom dubbele winst”, legt Jacqueline Cramer uit. “Allereerst zijn maatregelen op het gebied van energie, afval, mobiliteit, landschap en stedelijke inrichting van groot belang voor de toekomst van de Metropoolregio Amsterdam zelf. Maar de ervaring die we daarmee opdoen is meteen een fantastisch exportartikel.” Duurzaamheid, een belangrijk speerpunt van de samenwerking in de Metropoolregio Amsterdam, wint met de dag aan betekenis. Reden voor de Amsterdam Economic Board om voormalig milieuminister Jacqueline Cramer als ambassadeur aan te trekken. Cramer, tegenwoordig directeur Utrecht Sustainability Institute (USI), ziet voor de MRA twee hoofdthema’s om op in te zetten: grondstoffen en energie. “Wat betreft het eerste spoor dient de regio toe te werken naar volledig hergebruik van grondstoffen. Het tweede spoor richt zich op het realiseren van een duurzame energievoorziening.” Kringloopeconomie FOTO: MICHIEL WIJNBERGH Board-ambassadeur Jacqueline Cramer: “Schone metropool is banenmotor” 10 Podium 3 | 3 Eerste uitdaging waar Cramer zich als ambassadeur van de Amsterdam Economic Board op stort is het versnellen van de ontwikkeling naar een circulaire economie. Uitgangspunt van dit economisch systeem is hergebruik van producten en materialen. De overgang naar hoogwaardig hergebruik van grondstoffen is belangrijk vanuit milieuoogpunt. Maar de winst strekt veel verder. “Hierdoor wordt innovatie op dit gebied gestimuleerd en dat is kennis met veel exportmogelijkheden. Denk maar aan hoe onze waterkennis de laatste jaren mondiaal furore maakt. Maar ook de inzameling en verwerking van het afval zelf levert veel werkgelegenheid op. Bijkomend voordeel is een flinke besparing op de import van grondstoffen.” Op het gebied van hergebruik gebeurt al het nodige in de regio. “We beginnen zeker niet bij nul. Maar dat gebeurt nu veelal nog eenvoudig. Laagwaardig hergebruik noemen we dat in milieujargon.” Als voorbeeld noemt zij de omslag die het Afval- en Energiebedrijf van Amsterdam wil bereiken. Nu is verbranden daar de hoofdmoot, ook met het oog op elektriciteitsopwekking. Dit gebeurt met behulp van drie verbrandingsinstallaties. Daarvan zijn er twee al van wat oudere datum en daardoor veel minder efficiënt. Cramer: “Het is de bedoeling dat deze op termijn, zeg tien jaar, plaats gaan maken voor allerlei recyclingsactiviteiten. Om dat plan te laten slagen, moet je nu al allerlei voorbereidingen treffen, onder meer op het gebied van inzameling en nieuwe bedrijvigheid.” Daarbij is het de truc om het afval zo optimaal mogelijk te hergebruiken binnen meerdere ketens. “Dus niet langer zoals nu van organisch afval compost maken, maar dit als laatste stap zien in een lange keten van hergebruik. Er zijn allerlei tussen- stappen denkbaar, bijvoorbeeld eiwitproductie met behulp van insecten die het afval als voedsel gebruiken.” Hetzelfde geldt voor plastic- en papierrecycling. “Dat kan veel hoogwaardiger dan nu gebeurt. Met name op het gebied van plastic is nog een wereld te winnen.” Zoals het voorbeeld van het energiebedrijf al aangeeft, is de overgang naar een circulaire economie niet van vandaag op morgen te realiseren. Allereerst is er inzet nodig om bij alle betrokkenen de knop om te zetten. Ook het technisch en financieel doorvoeren van de veranderingen is nog een uitdaging. “Momenteel zit er veel te weinig verband tussen de huidige initiatieven. Daardoor worden allerlei mogelijkheden niet benut. Om dat te verbeteren, moet de metropoolregio de overgang naar een circulaire economie planmatig uitwerken. Vervolgens kunnen bedrijven daar invulling aan geven. Bij de Board ben ik speciaal gevraagd om dat voor elkaar te krijgen.” ‘Mijn toekomstwens is dat de MRA de eerste circulaire metropool van de wereld is’ Energietransitie Cramer legt dus de focus op circulaire economie en gaat zich niet intensief bemoeien met het vormgeven aan de energietransitie, de andere hoofdlijn waar de MRA naar haar overtuiging fors op moet inzetten. Het werk van de Board doet ze namelijk pro deo en gezien haar volle agenda ziet ze geen kans om op energiegebied een aanjagende rol te vervullen. “Wel probeer ik ervoor te zorgen dat de andere Board-clusters de inzet op het gebied van duurzame energie en energiebesparing gaan verhogen. De MRA dreigt anders op achterstand te komen ten opzicht van wat andere Europese metropolen op dit gebied doen. Er lopen weliswaar meerdere inspirerende projecten, maar in zijn totaliteit schiet de gezamenlijke MRA-inzet te kort. Om tot de koplopers te behoren moet er nog een fors tandje bij. Die intentie is er gelukkig, waar het om gaat is daaraan concreet invulling te geven.” Mondiale kansen Stel dat haar missie slaagt, hoe kan een duurzame metropool er rond 2040 uitzien? “Mijn toekomstwens is dat de MRA dan de eerste circulaire metropool van de wereld is die bovendien voor 100% op duurzame energiebronnen drijft. Maar dat lukt alleen wanneer iedereen, bestuurders, ondernemers én burgers, het vanzelfsprekend vin- ‘Met name op het gebied van plasticrecycling is nog een wereld te winnen’ den dat we in deze regio duurzame energie gebruiken en spaarzaam met onze grondstoffen omgaan.” Mocht dit lukken, dan spint de economie daar garen bij. De omslag naar een duurzame metropool is namelijk niet alleen voor het milieu enorm belangrijk, maar levert allerlei kansen voor het bedrijfsleven op. “Denk aan kansen voor het creëren van nieuwe bedrijven en het aanboren van nieuwe markten die de toekomst hebben. Een verhoogde inzet op beide sporen, energie en grondstoffen, zet de metropoolregio op voorsprong ten aanzien van concurrerende Europese metropolen.” Over de hele linie, wereldwijd, is er maar één thema dat er met kop en schouders bovenuit springt, namelijk leefbaarheid. De stad wordt wereldwijd populairder. Veel van die stedelijke gebieden, met name buiten Europa, kampen met luchtvervuiling, afvalproblemen, congestie en watervervuiling. Als ze die problemen niet weten aan te pakken, gaat dit meer en meer ten koste van de leefbaarheid.” Voorbeeldfunctie Om meerdere redenen is juist de stedelijke agglomeratie van de MRA voor veel snel groeiende economieën een lichtend voorbeeld. Ondanks de vele stedelijke kernen, is de metropoolregio er immers in geslaagd om een leefbare omgeving te creëren. “Juist daarom biedt het beter omgaan met de problematiek van water, grondstoffen en energie in stedelijke gebieden enorme kansen. Door de inzet op deze terreinen te vergroten, krijgt de regio een fantastisch mondiaal exportartikel in handen. In het op hoogwaardige wijze terugbrengen in de kringloop van afvalstoffen zit veel bedrijvigheid, ook op het gebied van innovatie.” Cramer wijst erop dat de MRA op dit punt al aanzien geniet vanwege het feit dat de gehele metropool beneden de zeespiegel ligt. “Alleen al om dit met eigen ogen te zien, komen mensen van heinde en verre bij ons op bezoek. Als we daar een vernieuwingsslag op het gebied van hoogwaardig grondstoffen- en energiegebruik aan toe voegen, stijgt die aandacht. Dat spreekt enorm aan.” Het feit dat de MRA steeds beter vorm weet te geven aan de samenwerking tussen overheden, bedrijven en kennisinstellingen noemt zij tot slot een sterke troefkaart. “Dat is een aanpak die veel mensen in het buitenland zeer waarderen.” 3 | 3 Podium 11