Breed Evalueren (Koen Van Gorp)

AAN DE SLAG MET BREED EVALUEREN?
DE TOOLKIT BREED EVALUEREN WIJST DE WEG
Koen Van Gorp
Centrum voor Taal en Onderwijs, KU Leuven
23 oktober 2014
Overzicht
Van toetsen naar...
Breed evalueren
Evaluatiebeleid
Allemaal toetsen
Verplichte maar niet-bindende oriëntatieproef
hoger onderwijs
Niet-bindende toelatingsproef voor de
lerarenopleiding
Toets voor iedereen op einde basisschool
Verplichte taalscreening Nederlands voor alle
leerlingen die beginnen aan de lagere en
middelbare school
Allemaal toetsen
Verplichte maar niet-bindende oriëntatieproef
hoger onderwijs
Niet-bindende toelatingsproef voor de
lerarenopleiding
Toets voor iedereen op einde basisschool
Verplichte taalscreening Nederlands voor alle
leerlingen die beginnen aan de lagere en
middelbare school
De macht van toetsen
Please God may I not fail
Please God may I get over sixty per cent
Please God may I get a high place
Please God may all those likely to beat
me get killed in road accidents and
may they die roaring.
(uit Shohamy, 2001)
Impact: toetsen als sloten, als richtingbepaler, ...
(Deygers, Van Gorp & De Wachter, 2013)
Zorgpunt: ‘vertoetsingscultuur’
Toets is een poging om een realiteit te meten
(te construeren).
Niet alles is meetbaar in de klassieke
betekenis
Taalvaardigheid als ladder
Taalvaardigheid als ladder
Taalleren in actie
Geen trapsgewijze ontwikkeling
Schrijftaak:
Vehaal bij
prenten
Communicatieve
Effectiviteit
3de en 4de lj
6 momenten
(Verheyden e.a.,
2011)
(Taal)leren in actie
(Van den Branden, 2012)
Zin en onzin van taalscreening
 Een kans om aan een echt taal- en evaluatiebeleid op school te
gaan werken, over de vakken en vakgroepen heen.
 Gevaren:
 Verenging tot een klassieke, makkelijk af te nemen test!
spelling (als indicator voor schrijfvaardigheid?) of
woordenschat (als indicator voor (schoolse)
taalvaardigheid?).
 Etikettering – lage verwachtingen
“Een van de gevaren van een taaltoets […] is dat leerlingen
die er als ‘zwak’ uitkomen dat etiket blijven meedragen.
‘Uit buitenlandse voorbeelden is gebleken dat voor deze
jongeren al gauw de lat lager gelegd wordt. Daar bewijs je
hen geen dienst mee.’” (Kris Van den Branden, DS
01.09.2014)
Zin en onzin van taalscreening
 Screenen we de ‘juiste’ competenties? Bijv.
geletterdheid voor de 21ste eeuw, het kunnen omgaan
met teksten en informatie (= ook taalvaardigheid).
 Evalueren we ‘breed’ genoeg?
 “Het is belangrijk dat de school verder breed blijft kijken
naar die leerlingen en zich niet focust op één
screeningsinstrument en/of taaltoets” (VVKSO –
Mededeling, 31.03.2014, p. 1)
 Vraag naar het geheel van evaluatieinstrumenten dat
een schoolteam gebruikt om de talige competenties van
leerlingen in kaart te brengen?
Taalscreening is aanvullend op de al aanwezige evaluatie,
informatie uit BaO (Basofiche), van ouders, van leerlingen
zelf, …
Taalvaardigheid als een stevige klim
Taalvaardigheid als een stevige klim
De kern van evalueren
Naar cursisten kijken en je afvragen:
Hoe verloopt hun leerproces?
Hoe kan ik hen dan het best ondersteunen?
Naar je eigen onderwijs kijken en je afvragen:
Is mijn onderwijs effectief en duurzaam?
Hoe kan ik het bijsturen?
Functies van evaluatie
In essentie zijn er drie verschillende functies
van evaluatie:
Informeren
Ondersteunen van de ontwikkeling
Beslissingen nemen
Nood aan brede evaluatie
Nood aan kwaliteitsvolle evaluatie
Kwaliteitscriteria voor evaluatie
 Validiteit: de evaluatiemethode meet wat er bedoeld wordt te
meten
 Betrouwbaarheid: de scores zijn consistent, nauwkeurig en
reproduceerbaar
 Efficiëntie: de evaluatie en het scoren ervan zijn de
geïnvesteerde tijd en kosten waard
 Objectiviteit (bias): elke leerling krijgt dezelfde kansen zonder
invloed van individuele kenmerken
 Transparantie: de leerling krijgt alle informatie die nodig is om
zich optimaal voor te bereiden en om de evaluatieopdracht
succesvol uit te voeren
 Normering: je kan de beoordeling verantwoorden door te
verwijzen naar duidelijke beoordelingscriteria en
scoringsrichtlijnen (welke prestatie krijgt welke beoordeling)
Wat betekent breed evalueren?
 Kennisconstructie, niet enkel kennisreproductie.
 Evalueren integreren in leer- en instructieproces
(permanent i.p.v. momentopname achteraf).
 Leerlingen actief betrekken bij ontwerp en uitvoering van
evaluatieprocedures.
 Gebruik van authentieke of levensechte situaties, niet
enkel schoolse contexten.
 Niet alleen het product, maar vooral ook het proces van
het leren is belangrijk.
 Competenties (dus kennis, én vaardigheden én attitudes)!
Breed evalueren is...
Uitgaan van wat leerlingen kunnen (sterktes
en zwaktes)
Groei(potentieel) in kaart brengen
Talenten ontdekken
Via...
Zelfevaluatie
 Peerevaluatie
 Co-evaluatie
 Observeren
 Portfolio
Waarom? Wat? Hoe?
Waarom?
Wat?
Hoe?
Door
wie?
Wanneer?
Vaststellen
Rapporteren
Ingrijpen /
remediëren
Zelfreflecterende
houding
bevorderen
Onderwijsaanpak
evalueren
Vaardigheid
ontwikkelen
...
Product
Proces
Kennis
Vaardigheden
Strategieën
Competenties
Observatie
Portfolio
Toets
Zelfevaluatie
Peerevaluatie
Co-evaluatie
Leerkracht
Leerling
Zichzelf
(Ouders)
Eenmalig
Op
verschillende
momenten
Het belang van feedback
De leerkracht maakt het verschil.
De leerkracht maakt het verschil door het
geven van feedback.
John Hattie (2009). Visible learning.
Meta-analyses lees- en schrijfonderwijs (Centrum
voor Onderwijseffectiviteit en Evaluatie en
Centrum voor Taal en Onderwijs)
Padmos, Van Gorp & Van den Branden (2013). Beter
leren lezen en schrijven. Handvatten voor een effectieve
aanpak in het basis- en secundair onderwijs. Brussel:
Departement Onderwijs en Vorming.
Feedback is het meest efficiënt
 als hij op de leerdoelen is gericht en minder op
andere kenmerken van de taak, zoals netheid,
handschrift, lengte, geleverde inspanning, ...
 als mondelinge feedback op het moment van het
uitvoeren van de taak wordt gegeven.
 als hij informatie verstrekt over hoe en waarom de
leerling iets begrijpt en niet begrijpt.
 als hij strategieën aanbiedt die de leerling helpen om
zijn prestatie te verbeteren.
 als hij de leerling in staat stelt de doelstellingen te
begrijpen: waar hij of zij op korte termijn naartoe
moet (de volgende stap).
Toolkit Breed Evalueren
 Vanuit al deze bedenkingen en verwachtingen...
 op zoek naar een handzaam instrument
 ter ondersteuning van de klas- en schoolpraktijk:
 evaluatiebeleid
 taalbeleid
 Toolkit Lager onderwijs:
http://www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorscholen/tool
kit_breed_evalueren_bao
 Toolkit Secundair onderwijs:
http://www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorscholen/tool
kit_breed_evalueren
De Toolkit
 Brengt alle bestaande taaltoetsen en evaluatie-instrumenten
Nederlands samen in een voor de school-/klaspraktijk
bruikbaar kader dat talige competenties binnen alle
leerdomeinen beschrijft.
 Stelt leerkrachten in staat de competenties Nederlands van
leerlingen zowel bij aanvang als gedurende het hele secundair
onderwijs nagaan.
! Competenties Nederlands = taalcompetenties,
leercompetenties, zelfsturende competenties, sociale
competenties = inherent aan taalverwerving
 wil schoolteams ondersteunen bij het vormgeven en/of
verder uitwerken van hun evaluatiebeleid en dit helpen
inpassen in het talenbeleid van de school.
De Toolkit breed evalueren
3 ingangen
De toolkit in zijn geheel als pdf
Een startvragenlijst
Breed evalueren, hoe begin je eraan?
Evaluatiebeleid: hoe begin je eraan?
Opzet van de Toolkit
cases
+
vormingsinstrumenten
implementatiescenario's
+
stappenplannen
inventaris
evaluatieinstrumenten
doelenkader
competentie
Nederlands
Inventarisatie evaluatie-instrumenten
Voor SO










 Overzicht van bestaande instrumenten
 Secundair: 22 evaluatie-instrumenten
 Secundair + Basis: 2 instrumenten
 Basis: 10-tal instrumenten
Voor 6de lj BaO
Diataal
Evaluatiefiches leerplan NL
Jongerenbeginbeeldinstrument
Kijkwijzer SLO
Klaar voor hoger onderwijs?
Leeskaarten boekenjuf
Observatie-instrument SGOK
Paralleltoetsen
Schoolfeedback KU Leuven
TAS
 Cito Leerlingvolgsysteem
 Dossier Output en
Kwaliteitsbewaking (DOK)
 Interdiocesane proef
 LVS Spelling VCLB
 Europese taalportfolio
 OVSG-toets
 PI-dictee
 PI-einddictee
 VLOT
Identificatiefiche per instrument
 1 Praktische informatie
 Productinformatie, doelgroep, soort instrument,
afnameduur, aantal meetmomenten, …
 2 Omschrijving van de toets
 Wat doen de leerlingen?
 Waarvoor kan het instrument gebruikt
worden? (Screening, Diagnose, …)
 Laat het instrument toe leerlingen te vergelijken?
(Norm, criterium, …)
 3 Kwaliteitscriteria
 VRIP: validiteit, betrouwbaarheid, impact, praktische
haalbaarheid
Ontwikkelen van raamwerk
 Gebaseerd op
ET/OD Nederlands en PAV in 3 graden aso, tso, kso
en bso
ET Nederlands lager onderwijs
ET en leerplandoelen van andere vakken
(steekproefsgewijs)
 Aangevuld met VOET-en uit de gemeenschappelijke
stam van het SO die talig handelen ondersteunen.
Een handzaam kader
Instrumenten (stap 1) en taaldoelen (stap 2)
integreren in een handzaam kader
23 implementatiescenario's
Hoe breng je de competenties Nederlands in
kaart in de eerste/tweede/derde graad?
Hoe stel je een goed evaluatie-instrument op?
Wat is een goed schrijfportfolio?
Hoe ga je aan de slag met de resultaten van
breed evalueren?
Hoe past een evaluatiebeleid in een
taalbeleid?
…
Getuigenissen
Co- en peerassessment bij spreektaken
http://www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorsc
holen/toolkit_breed_evalueren_bao/film/F3.
mp4
Online toegankelijk maken van TBE
http://www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorscholen/toolkit_breed_evalueren/
Besluit
Om de concrete klaspraktijk aan te passen aan
de taalleerbehoeften is het evalueren en
opvolgen van de taalontwikkeling van
leerlingen cruciaal in een talenbeleid.
De Toolkit wil leerkrachten en teams
handvaten geven om na te denken over hun
evaluatiebeleid, over hun doelen, over hoe ze
aan die doelen met het volledige team willen
werken, over welke stappen ze in dat proces
willen en kunnen zetten...
Oefening
Kennismaking met de Toolkit Breed Evalueren
SO
Per twee – vijf opdrachten uitvoeren
Vertrekpunt: Startvragenlijst
Zoek het vijfletterwoord
Brainstorm
Wat is het belang van de Toolkit voor de
lerarenopleiding?
Hoe kan de Toolkit in de lerarenopleiding
ingezet worden?
Bedankt
VRAGEN?
[email protected]

Download Report